پانیک اتک یا حمله­ پانیک چیست؟، اضطرابی حاد و به شدت ناگهانی است که وقتی رخ می­‌دهد، فردِ درگیر حس می­کند جانش در خطر است درحالی­که اینطور نیست. در این مقاله، در مورد تعریف حمله­‌ی پانیک، نشانه­‌های یک حمله، علل رخ دادن آن و گزینه‌های درمانی می­‌خوانیم.

فهرست محتوا

پانیک اتک چیست؟ 

پانیک اتک یا حمله­ وحشتزدگی، اضطرابی شدید است که به یکباره به بدن شما هجوم می­آورد. طی این حمله، در عرض چند دقیقه ترس به اوج مي‌رسد. احساس اضطراب در بدن بسیار شدید می­شود (از جمله افزایش تپش قلب، سرعت­ گرفتن نبض، احساس مشکل در دریافت هوای کافی) و این احساس ایجاد می­شود که انگار در شرف مرگ هستید یا کنترلی بر خودتان ندارید. این تعبیر اشتباه است، اما با این وجود اضطراب بیشتری را برمی­‌انگیزد و وحشت را تشدید می­کند.

حمله پانیک

با اینکه یک حمله به اندازه‌­ی کافی آزاردهنده است، اما اغلب نگرانی در مورد داشتن حمله­ مجدد است که می­تواند باعث تغییر زندگی روزمره­ افراد شود. آنها ممکن است از هر مکانی که می­تواند حس ناامنی ایجاد کند یا هر مکانی که به نظر می­رسد فرار از آن دشوار است، اجتناب کنند و دامنه­ فعالیت خود را به طور جدی محدود کنند.

ویدیو معرفی حمله پانیک توسط دکتر زاهده بلوکی

مشخص نیست دقیقاً چه چیزی باعث پانیک اتک می­شود یا به­طور دقیق چگونه سیگنال­های عصبی اشتباه، منتقل و نادرست تفسیر می­شوند. هرچقدر که چنین حملاتی وحشتناک و طاقت‌فرسا به نظر برسد، باز هم می‌توان آنها را کنترل کرد، حتی زمانی که در حال وقوع هستند.

پادکست صوتی معرفی حمله پانیک از دکتر زاهده بلوکی

علایم و ویژگی­‌های یک پانیک اتک چیست؟

پانیک اتک اغلب با یک احساس ناگهانی خطر شدید شروع می‌­شود که به سرعت با هجوم شدید حواس فيزيكي آزاردهنده دنبال می­شود. در پاسخ به سیگنال‌های هورمونی از سیستم واکنش به استرس، بدن به ­طور ناگهانی برای جنگ یا گریز آماده می‌شود. قلب سرعت می‌گیرد و به سختی کار می‌کند تا خون را فوراً به عضلات برساند. احساس می­کنید قلب­تان خیلی محکم می­کوبد. ممکن است تعریق و لرزیدن را نیز تجربه کنید. افرادی که در چنگال حمله­ پانیک هستند احساس می­کنند از خود و دنیای اطرافشان جدا شده­اند و معمولاً احساس سرگیجه و حالت تهوع می­کنند. چون هیچ خطر آشکاری در اطراف وجود ندارد، پانیک اتک باعث می­شود احساس کنید در شرف مرگ یا دیوانه ­شدن هستید.

به­ طور کلی علایم یک حمله می­تواند شامل موارد زیر باشد:

  • هشیاری بیش ­ازحد نسبت به خطر و علایم جسمی
  • تفکر غیرمنطقی و اضطراب­آمیز
  • احساس قوی وحشت، خطر یا دلشوره
  • ترس از دیوانه­ شدن، ازدست­دادن کنترل یا مرگ
  • احساس سبکی ­سر یا سرگیجه
  • لرزش یا تعریق
  • گرگرفتگی
  • تسریع ضربان قلب
  • احساس گرفتگی در قفسه­ سینه
  • دشواری در تنفس
  • حالت تهوع یا ناراحتی شکمی
  • تنش در ماهیچه‌­ها
  • خشک­شدن دهان
  • احساس غیرواقعی­ بودن یا جداشدن از محیط

چرا احساس می­کنم در شرف مرگ هستم؟

بسیاری از مدارهای مغزی اضطراب، مشابه ترس است و یکی از کارکردهای ترس، تضمین این است که شما اقدامات دفاعی لازم را انجام می­‌دهید. سیستم واكنش به استرس فعال می­شود و بدن شما را برای جنگ یا گريز آماده می­کند. این واکنش قبل از اینکه فرصتی برای فکر­کردن در مورد آن داشته ­باشید اتفاق می­افتد. از آنجایی که هراس، واکنش بدن را شروع می­کند، همه چیز بسيار ناگهانی و شدید خواهد بود.

حمله پانیک

قلب که نقش مهمی در آماده­سازی دفاعی دارد، برای رساندن اکسیژن به ماهیچه‌­ها در سریع‌ترین زمان ممکن، فوراً تند گشته تا بدن را برای جنگ یا گريز آماده ‌کند. سرعت تنفس افزایش می­یابد تا اکسیژن بیشتری به ریه­‌ها وارد شود. متابولیسم به سرعت بالا می­رود که ممکن است تعریق یا لرزش را احساس کنید. افراد از نظر میزان آگاهی از عملکرد درونی بدنشان (حساسیت به محرک­های سرچشمه گرفته از درون بدن) با هم تفاوت دارند و شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد افرادی که در معرض حملات پانیک قرار می­گیرند به شدت با احساسات بدنی هماهنگ هستند. با این وجود، تپش قلب، ضربان سریع، لرزش و نفس­نفس زدن، شبیه آنچه در حمله قلبی اتفاق می­افتد است و حواس فيزيكي حمله­ پانيك به مانند آن تفسیر می­شود. از این رو فرد به اشتباه احساس می­کند که در شرف مرگ است.

در حمله­ پانیک چه اتفاقی می­‌افتد؟

پانیک اتک واکنش ناگهانی به احساس خطر قریب­ الوقوع است و بدن تمام نیروی خود را به کار می­گیرد تا از شما در برابر چیزی که سیستم بدنتان (به اشتباه) آن را تهدیدی وحشتناک دانسته، محافظت کند.

بیشتر بخوانید: اختلالات روانی چیست؟

واکنش ناگهانی و اغراق ­آمیز بدن، تپش قلب، تنفس سریع، لرزش، خود به عنوان یک تهدید تعبیر می­شود و کل تجربه با فهمی از ناگریزبودن حمله ترکیب می­شود. اما حملات پانیک آلارم‌های کاذب هستند و در واقع هیچ تهدیدی چه از درون و چه بیرون وجود ندارد.

چرا پانیک اتک اتفاق می‌­افتد؟

در مجموع، حملات پانیک به این دلیل اتفاق می‌افتد که مغز به گونه‌ای ساخته شده که در زمان خطر نجاتتان دهد؛ این نوعی بیمه­نامه برای زندگی شماست. اما حملات پانیک پیچیده­اند و بسیاری از سیستم­های مغز و بدن را درگیر می کنند.

بیشتر بخوانید: روان پریشی چیست؟

تنها چیزی که می­توان به طور قطع گفت این است که در مدارهای مغزی اشتباهی رخ می‌دهد. در حیرت تمام، قشر جلوی مغز متوجه نمی­شود که تهدید واقعی نیست. سیستم پاسخ به استرس به گونه‌ای وارد عمل می‌شود که گویی خطر درک­شده واقعی است و بسیاری از احساسات ناخوشایند فیزیکی را ایجاد می‌کند که می‌تواند مشکل را بزرگ‌تر کند.

چه زمانی احتمال رخ­دادن حمله­ پانیک بیشتر است؟

هیچ جدول زمانی برای حمله­ی پانیک وجود ندارد. حملات می‌توانند در هر زمان رخ دهند و حتی  می­توانند مردم را از خواب بیدار کنند. مطالعات نشان می­دهد که بیش از یک چهارم جمعیت در مقطعی از زندگی یک حمله­ی پانیک منفرد را تجربه می­کنند. حملات به­قدری ناراحت­­کننده هستند که افراد گاهی فعالیت خود را محدود می­کنند تا از احتمال حمله­ی دیگر جلوگیری کنند. زنان دو برابر مردان در معرض خطر ابتلا به حملات پانیک هستند. حملات پانیک در افراد بالای 60 سال نادر است.

علل (چه چیزی باعث اختلال پانیک می شود؟)

علت دقیق حمله­ی پانیک یا اختلال وحشتزدگی مشخص نیست، اما عوامل زیر می­توانند دخیل باشند:

  • ژنتیک
  • استرس­های اساسی
  • خُلق حساس­تر به استرس یا پرایش ذاتی به هیجانات منفی
  • تغییرات معینی در عملکرد بخش­های مغز

حملات پانیک ممکن است در ابتدا ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شود، اما در طی زمان معمولاً در موقعیت­های خاصی برانگیخته می­شوند.

حمله پانیک

برخی پژوهش­ها نیز پاسخ جنگ یا گریز بدن را در حملات پانیک دخیل می­دانند. بااین­حال هنوز مشخص نیست چرا وقتی هیچ خطر عینی‌­ای در محیط وجود ندارد، یک حمله آغاز می­شود.

تفاوت بین حمله­ پانیک و اختلال پانیک چیست؟

حمله­ پانیک یک حمله­ مفرد غیرمنتظره از اضطراب شدید همراه با فعال­شدن ناگهانی و شدید سیستم­های بدن (از جمله قلب) است که فرد معمولاً احساس می‌کند که در شرف مرگ است. احساس خطر با احساس تهدید درونی ترکیب می­شود. اغلب احساس ناگزیربودن وجود دارد. حملات پانیک بسیار ناخوشایند و ناراحت­ کننده هستند. در نتیجه، اغلب می‌توانند باعث ترس از چنین حمله­ دیگری شوند.

بیشتر بخوانید: 5 عامل افزایش التهاب مغز

اختلال پانیک زمانی ایجاد می­شود که افرادی که در معرض حملات پانیک هستند رفتار خود را تغییر دهند تا از احتمال وقوع حمله­ دیگر جلوگیری کنند. در حدود 30% از موارد، افراد به­شدت زندگی خود را محدود می­کنند و از فضاهای شلوغ یا بسته یا مکان­‌های عمومی شلوغ مانند کنسرت، آسانسور، سفر با هواپیما دوری می­جویند. این تغییرات به­‌عنوان آگورافوبیا شناخته می­شود.

راه­‌های پیشگیری از وقوع حملات بعدی

نکات زیر می­توانند در پیشگیری از وقوع حملات بعدی کمک­‌کننده باشند.

  • کتاب­های خودیاری مربوط به اضطراب بر مبنای درمان شناختی رفتاری را بخوانید. از پزشک خود بخواهید تا آنها را به شما معرفی کند.
  • درمان­های مکمل را امتحان کنید؛ مانند ماساژ و رایحه­درمانی یا فعالیت­هایی همچون یوگا و پیلاتس را برای کمک به آرام­سازی خود انجام دهید.
  • فنون تنفس را برای کمک به تسکین علایم فرابگیرید.
  • تمرینات ورزشی منظم را برای کاهش سطح استرس و تنش خود انجام دهید.
  • از خوراکی­ها و نوشیدنی­های شیرین و کافئین و الکل دوری کنید. سیگارکشیدن و همه­ی کارهایی را که می­تواند حملات را بدتر کند، کنار بگذارید.

جلوگیری از تشدید حمله در زمان وقوع

  • بهتر است از آن دسته از خودگویی­ها که توجه شما را به علایم جلب می­کند، بپرهیزید. مانند: وحشت نکن! این حمله رو تمومش کن!
  • به خودتان یادآور شوید که علایم حمله ناراحت­کننده هستند اما زندگی شما را تهدید نمی­کنند. به خودتان این اطمینان را بدهید که قبلاً این را تجربه کردید و هیچ اتفاق بدی نیفتاد.
  • بر یک چیز بیرون از بدن و علایم خود تمرکز کنید. برای مثال، حواس خود را با شمارش معکوس سه­تایی از 100 پرت کنید، متن ترانه­ی محبوب خود را به یاد آورید یا بر مناظر و صداهای محیط پیرامون تمرکز کنید.
  • اگر فقط بنشینید و به علایم اجازه دهید که بگذرند، اعتمادبه­نفس لازم را نسبت به توان خود برای مقابله پیدا خواهید کرد.

چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به حملات پانیک هستند؟

برخی از عواملی که بدن را مستعد می­کنند تا به طرز نامناسبی پاسخ جنگ یا گریز را فعال کند، عبارت است از:

  • استرس پیشرونده یا مزمن: این باعث می­شود تا بدن سطح بالاتر از نرمالی از هورمون استرس به نام آدرنالین را ترشح کند.
  • استرس شدید (مانند تجربه­ی یک رویداد آسیب­زا): می­تواند ناگهان بدن را از میزان زیادی از هورمون­ های استرس لبریز کند.
  • تنفس غیرطبیعی همیشگی: تعادل گازهای خونی را برهم می­زند زیرا کربن دی­اکسید کافی در خون وجود ندارد.
  • ورزش­های جسمی شدید: برای برخی مردم، این می­تواند واکنش‌­های شدیدی را برانگیزد.
  • مصرف زیاد کافئین: کافئین موجود در قهوه، چای و سایر نوشیدنی­‌ها محرک قویی است.
  • بیماری­ها: ممکن است باعث تغییرات جسمی شود.
  • یک تغییر ناگهانی در محیط: همچون رفتن به یک محیط پر جمعیت، گرم یا گرفته

گزینه‌­های درمان تخصصی

اگر علایم جسمی اضطراب از بیماری­‌های جسمی مانند دیابت یا تیرویید پرکار ناشی شود، درمان مناسب برای این بیماری­‌ها می­تواند بازگشت علایم شبه-پنیک را متوقف سازد. اگر حملات پنیک به دلیل اضطراب باشند، گزینه‌­های درمانی می­توانند موارد زیر را شامل شوند:

  • داروها
  • روان­درمانی از جمله درمان شناختی-رفتاری
  • درمان بایوفیدبک
  • فنون مدیریت استرس
  • فنون تنفس صحیح
  • فنون آرامسازی
  • یادگیری مهارت­‌های حل­مسئله
  • اصلاح سبک زندگی مانند توجه به رژیم غذایی، ورزش و خواب کافی

شما بنویسید؛ آیا تا کنون یک حمله­ پانیک را تجربه کرده‌­اید؟ این حمله به چه چیزی شباهت داشت؟ تجربه­ خود را با ما و سایرین به اشتراک بگذارید تا به درک بهتری از این حملات برسیم.

مرکز مشاوره سها به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی در تهران آماده ارائه برترین خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین، تلفنی و حضوری می‌باشد.

منبع: psychologytoday

کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی

برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
[کل: 7 میانگین: 5]