مشاوره خانواده

مشاوره خانواده چیست؟

مشاوره خانواده یا خانواده‌درمانی، نوعی مشاوره برای تقویت و حفظ روابط سالم و کارآمد در خانواده است. هدف مشاور خانواده، شناسایی و رسیدگی به مشکلات خانوادگی است که می‌تواند شامل اعتیاد، تعارضات زناشویی، اختلالات کودکی، فرزندپروری، سوگ، مشکلات مالی و ... باشد.

تعریف خانواده

سال‌ها پیش، جامعه خانواده را مجموعه‌ای از یک زوج متاهل و فرزندان آنها یا تمام نوادگان یک سالمند یا جد در نظر می‌گرفت. امروزه، تعریف استاندارد خانواده فراگیرتر شده و خانواده به عنوان واحد اولیه اجتماعی شناخته می‌شود. به علاوه، خانواده به معنای اولیه خود می‌تواند به یک بزرگسال منفرد و فرزندانش، زوج غیرمتاهل و فرزندانشان، زوج همجنس و فرزندانشان یا هر گروهی از بزرگسالان و کودکانی که تحت مراقبت آنان هستند اشاره کند. گاهی یک خانواده با هم و در صلح زیر یک سقف زندگی می‌کنند؛ همچنین ممکن است اعضای خانواده به‌صورت جداگانه زندگی کنند اما هنوز ارتباط نزدیکی داشته باشند. به عنوان مثال، والدی که حق حضانت کودک از او گرفته شده، همچنان او را عضو خانواده خود می‌داند یا والدینی که طلاق گرفته‌اند ممکن است جداگانه زندگی کنند اما در حضانت فرزندشان شریک باشند.

اهمیت حضور اعضا در مشاوره خانواده

خانواده درمانی نیازمند حضور هر دو والد در جلسات مشاوره خانواده، چه حضوری و چه آنلاین، است؛ زیرا هر دو در والدگری برای فرزندشان سهیم هستند. هر خانواده ساختار و سبک ارتباطی منحصر به فردی دارد و مسئله‌ای که بر یکی از اعضای خانواده تأثیر می‌گذارد، سایرین را نیز درگیر می‌کند. بنابراین، زمانی که تغییراتی در واحد خانواده رخ می‌دهد، همه اعضا باید با موقعیت جدید سازگار شده و در جلسات با روانشناس و مشاور خانواده حضور یابند.

چه افرادی به مشاوره خانواده نیاز دارند؟

چه مشکلات خفیف باشند و چه شدید، زمانی که یک یا چند عضو خانواده با چالش‌هایی مانند مشکلات روانی، مصرف مواد، بیماری‌های مزمن، سوگ، مسائل مالی، دغدغه‌های تحصیلی یا مشکلات رفتاری روبه‌رو هستند، مشاوره روان‌درمانی خانواده ابزاری موثر برای یافتن راه‌حل‌های مناسب است.

مزایای مراجعه به روانشناس خانواده

دکتر مشاوره خانواده می‌تواند از مداخلاتی برای خانواده‌هایی که نیاز به کمک دارند استفاده کند. برای مثال، زوج‌درمانی رفتاری یک روش موثر برای کمک به یکی از اعضای خانواده در توقف اعتیاد به الکل یا مواد است. در مجموع، مشاور خانواده خوب می‌تواند مزایای زیر را برای خانواده به همراه بیاورد:

• بهبود ارتباطات خانوادگی: مشاوره خانواده و ازدواج می‌تواند به اعضای خانواده کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند و مسائل خود را به‌صورت موثرتر مطرح کنند.
• حل تعارضات خانوادگی: دکتر مشاوره خانواده به خانواده‌ها کمک می‌کند تا تعارضات موجود را شناسایی کرده و راه‌حل‌هایی برای مدیریت و حل آن‌ها پیدا کنند.
• تقویت روابط بین‌فردی: خانواده‌درمانی باعث تقویت روابط بین اعضای خانواده شده و آن‌ها را در کنار یکدیگر برای روبه‌رو شدن با چالش‌ها توانمند می‌سازد.
• پشتیبانی از سلامت روان: این درمان به اعضای خانواده در مدیریت استرس، اضطراب و دیگر مشکلات روانی کمک می‌کند و سلامت روان کل خانواده را بهبود می‌بخشد.

ریشه آسیب‌های خانوادگی

یکی از ریشه‌های بسیار مهم آسیب‌های خانوادگی، ضعف در ارتباطات است. سوتفاهم‌ها، پیش‌فرض‌ها یا صرفاً عدم بحث در مورد مسائل مهم می‌تواند به مرور زمان منجر به تنش و رنجش شود. برای مثال، ممکن است یکی از اعضای خانواده احساس کند که حرفش شنیده نمی‌شود و در نتیجه دچار ناامیدی گردد. این مشکلات، مراجعه به روانشناسی مشاوره خانواده را ضروری می‌سازد. در ادامه به انواع آسیب‌های خانوادگی می‌پردازیم:

جنگ و بحث‌های مدام

درگیری‌های مداوم میان اعضای خانواده می‌تواند فضای خانه را به محیطی پرتنش و ناپایدار تبدیل کند. اختلافات حل‌نشده، ناتوانی در برقراری ارتباط موثر و عدم درک متقابل از عوامل اصلی بروز این تنش‌ها هستند. مشکلات قدیمی و کینه‌های کهنه نیز ممکن است مانع از حل تعارضات شوند و بحث‌ها را به چرخه‌ای تکراری و فرسایشی بدل کنند. در چنین شرایطی، افراد ممکن است احساس ناامنی، اضطراب و خستگی عاطفی کنند.

اعتیاد

اعتیاد به مواد مخدر، الکل یا حتی وابستگی‌های رفتاری مانند قمار و اینترنت می‌تواند بنیان خانواده را متزلزل کند. این مشکل نه تنها بر سلامت جسمی و روانی فرد معتاد تأثیر می‌گذارد، بلکه روابط خانوادگی را نیز به شدت مختل می‌کند. اعضای خانواده ممکن است احساس ناامیدی، سردرگمی و ناتوانی در کمک به فرد معتاد داشته باشند. علاوه بر این، اعتیاد می‌تواند منجر به مشکلات مالی، کاهش عملکرد شغلی و بروز رفتارهای پرخطر شود. حمایت درمانی و مشاوره از دکتر روانشناس خانواده از جمله راهکارهایی است که به فرد معتاد و خانواده او در مسیر بهبودی کمک می‌کند.

طلاق

جدایی و طلاق می‌تواند تأثیرات عمیقی بر همه اعضای خانواده، به ویژه کودکان، داشته باشد. تغییر در ساختار خانواده و از دست دادن حمایت عاطفی و مالی از سوی یکی از والدین ممکن است منجر به احساس ناامنی، اضطراب و افسردگی شود. همچنین، طلاق ممکن است موجب بروز اختلافات حقوقی و تربیتی بر سر حضانت فرزندان و مسائل مالی گردد. هرچند در برخی موارد جدایی بهترین راه‌حل برای زوجین است، اما نحوه مدیریت آن تأثیر زیادی بر سلامت روانی تمامی اعضای خانواده دارد. استفاده از مشاوره خانواده قبل و بعد از طلاق می‌تواند به کاهش آسیب‌های عاطفی و تسهیل این فرآیند کمک کند.

اختلال شخصیت

اختلالات شخصیت می‌توانند باعث بروز چالش‌های قابل‌توجهی در روابط خانوادگی و اجتماعی شوند. افرادی که به این اختلالات مبتلا هستند، اغلب درک درستی از احساسات و نیازهای دیگران ندارند و ممکن است رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی، پرخاشگرانه یا بیش از حد وابسته از خود نشان دهند. این مسائل می‌تواند روابط نزدیک را تحت فشار قرار دهد و باعث ایجاد تنش‌های طولانی‌مدت شود. خانواده‌هایی که یکی از اعضای آن‌ها دچار اختلال شخصیت هستند معمولاً با چالش‌هایی مانند ناتوانی در برقراری ارتباط موثر و مدیریت احساسات مواجه می‌شوند. دریافت کمک از مرکز مشاوره خانواده و استفاده از راهکارهای درمانی می‌تواند در بهبود کیفیت روابط مؤثر باشد.

اجتماع‌گریزی

افراد دچار اجتماع‌گریزی معمولاً از تعاملات اجتماعی دوری کرده و ترجیح می‌دهند زمان زیادی را در تنهایی سپری کنند. این رفتار می‌تواند به دلایلی مانند اضطراب اجتماعی، افسردگی یا تجربیات ناخوشایند گذشته رخ دهد. در خانواده‌هایی که یکی از اعضا به اجتماع‌گریزی دچار است، ممکن است مشکلاتی مانند کاهش صمیمیت، ناتوانی در برقراری ارتباط و احساس طردشدگی برای سایر اعضا به وجود آید. تشویق فرد به برقراری ارتباط تدریجی، بهره‌گیری از مشاوره ازدواج و خانواده‌درمانی و مشارکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند.

ضد اجتماعی بودن

اختلال شخصیت ضد اجتماعی معمولاً با نادیده گرفتن حقوق دیگران، بی‌توجهی به قوانین و هنجارهای اجتماعی و بروز رفتارهای پرخاشگرانه یا فریبکارانه همراه است. افراد دارای این اختلال ممکن است روابط ناپایدار و پرتنشی با اعضای خانواده داشته باشند و رفتارهای آن‌ها باعث ایجاد استرس و ناامنی در محیط خانه شود. در بسیاری از موارد، این افراد احساس پشیمانی یا مسئولیت‌پذیری نسبت به اعمال خود ندارند و ممکن است درگیر رفتارهای خطرناک یا غیرقانونی شوند. مدیریت چنین شرایطی به مداخله تخصصی روانشناس خانواده و گاهی اقدامات قانونی نیاز دارد.

مشکلات در ازدواج یا رابطه زوجی

ممکن است در حل تعارضات با همسرتان دچار مشکل شوید یا تنها یکی از زوجین مسئولیت مراقبت از کودکان و وضع مقررات درون خانه را بر عهده داشته باشد. در چنین شرایطی، زمانی که رابطه بزرگسالان دچار مشکل می‌شود، کل خانواده تحت تأثیر قرار می‌گیرد. عدم برقراری ارتباط مؤثر بین زوجین می‌تواند به گسیختگی روابط سایر اعضای خانواده منجر شود. همچنین، نگرانی‌های جنسی در رابطه زوجی می‌تواند چالش‌های جدی‌تری ایجاد کند. مشاوره خانواده و ازدواج می‌تواند به برقراری توافق مجدد کمک کند و تعارض‌ها در عملکرد خانواده را برطرف نماید.

روابط والد-فرزند

والدین و فرزندان پیوند ویژه‌ای با یکدیگر دارند که از هر نوع رابطه دیگری عمیق‌تر است، اما همیشه به خوبی با هم کنار نمی‌آیند. گاهی این موضوع به دلیل رفتار کودک و گاهی به دلیل اینکه والدین با نحوه رفتار خود فشار به کودک وارد می‌کنند رخ می‌دهد. برخی از مشکلات رایج در روابط والد-فرزند شامل موارد زیر است:

• سورفتار نسبت به کودک یا غفلت از او
• تبعیض آشکار قائل شدن میان فرزندان
• سخت‌گیری یا سهل‌گیری بیش از حد
• حمایت افراطی از کودکان
• انتظار داشتن از یک خردسال که مسئولیت‌های بزرگسالان را انجام دهد
• مقررات بی‌ثبات درون خانه
• ارتباط برقرار نکردن یا کم‌حرف بودن
• عدم ارائه حمایت عاطفی یا پرورشی
• توقعات غیرمنطقی
• بی احترامی به کودک یا حریم خصوصی او

رقابت بین خواهر و برادرها

رقابت بین خواهر و برادرها آنقدر رایج است که بسیاری تصور می‌کنند مشکلی ندارد. با این وجود، این رقابت می‌تواند به شکلی از قلدری تبدیل شود؛ به طوری که کودکان با ایجاد پریشانی‌های عاطفی به یکدیگر ضربه بزنند. مشاوره خانواده می‌تواند به والدین کمک کند تا راهکارهایی برای ایجاد همکاری، شفقت متقابل و کنار آمدن فرزندان با یکدیگر بیاموزند.

مشکلات مشترک

در زندگی مشترک اعضای خانواده، ممکن است با چالش‌های مشترکی روبه‌رو شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرگ یک عزیز یا حیوان خانگی
• چالش‌های اقتصادی مانند درآمد پایین، بدهی، سلب حق مالکیت یا شکایات
• بیماری یکی از اعضای خانواده (جسمی یا روانی)
• بلایای طبیعی همچون سیل، زلزله، طوفان و ...
• حملات جنایتکارانه مانند سرقت از منزل یا تعرض به یکی از اعضای خانواده
• تعارضات اجتماعی با دوستان، همسایه‌ها یا اعضای خانواده گسترده
• جدایی یا طلاق
• رقابت شدید بین خواهر و برادرها
• دعواهای مداوم
• سومصرف مواد و یا الکل
• سورفتار جسمی، روانی، کلامی یا جنسی

مشاوره ازدواج و خانواده می‌تواند با گفتگو با تمامی اعضای خانواده و شنیدن نقطه نظر تک‌تک آنها به بهبود سلامت کلی خانواده کمک کند.

هدف خانواده درمانی

اهداف معمول خانواده‌درمانی شامل بهبود ارتباطات، حل مشکلات خانوادگی، درک و مدیریت موقعیت‌های خاص خانواده و ایجاد محیطی با عملکرد بهتر است. همچنین، این درمان به بررسی پویایی‌های تعاملی خانواده و رابطه آن با آسیب‌شناسی روانی می‌پردازد.

انواع مشاوره خانواده

درمانگران از یک یا چند شیوه برای آموزش عملکرد درست و سالم به خانواده استفاده می‌کنند. انواع مشاوره خانواده شامل خدمات آنلاین، تلفنی و حضوری است که ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر از طیف گسترده‌ای از فنون مشاوره بهره گیرند:

• درمان شناختی رفتاری: نوعی روان‌درمانی که در آن افکار مورد ارزیابی و اصلاح قرار می‌گیرند تا تغییر رفتار ایجاد شود.
• درمان متمرکز بر ارتباط: رویکردی که بر بهبود مهارت‌های ارتباطی کلامی و غیرکلامی تمرکز دارد.
• روایت درمانی: در این روش اعضای خانواده روایت‌های خود را به اشتراک می‌گذارند تا با خرد و بینش حاصل از تجارب، به راه‌حل مشکلات دست یابند.
• درمان روان پویشی: این نوع درمان به واکاوی افکار ناهشیار و یافتن ریشه‌های مشکلات خانوادگی می‌پردازد.
• درمان رابطه‌ای: تمرکز بر برطرف‌سازی فشارهای موجود در روابط بین اعضای خانواده، به‌ویژه بین بزرگسالان.
• مشاوره راهبردی: شیوه‌ای ۵ مرحله‌ای شامل تعریف مسئله، تحلیل وضعیت، طراحی راه حل، اجرای راه حل و ارزیابی و بازخورد.
• روان درمانی ساختاری: نوعی درمان که به بررسی و تغییر ساختار خانواده می‌پردازد.
• خانواده درمانی حمایتی: رویکردی حمایتی که معمولاً همراه با سایر درمان‌ها استفاده می‌شود و هدف آن ایجاد محیطی امن برای بیان احساسات است.
• مشاوره سیستماتیک: تمرکز بر تعاملات بین اعضای خانواده و شناسایی هویت شخصی، ساختار خانواده و نحوه پاسخ‌دهی به نیازها.
• درمان بین نسلی: بررسی رفتار نسل‌های گذشته و کنونی و نحوه برخورد آنها با چالش‌ها.

مراحل مشاوره خانواده چیست؟

مراحل مشاوره خانواده عبارت است از:

1. ایجاد تعامل و رابطه: این مرحله پایه و اساس سفر درمانی است. درمانگران محیطی امن و خوشایند ایجاد می‌کنند و به اعضای خانواده اجازه می‌دهند تا درباره نگرانی‌های خود صحبت کنند. ایجاد رابطه و اعتماد برای درمان موثر بسیار مهم است.
2. ارزیابی و درک: در این مرحله، درمانگران به عمق تاریخچه، نقش‌ها و الگوهای ارتباطی خانواده می‌پردازند. با درک ریشه‌های اصلی درگیری‌ها، بینش‌هایی به دست می‌آورند که رویکرد درمانی را هدایت می‌کند.
3. بازسازی و تقویت ارتباطات: در این بخش، روش‌های جدید ارتباط و تعامل به خانواده آموزش داده می‌شود. تمرکز بر گوش دادن فعال، بیان محترمانه و تایید احساسات هر عضو، مهارتی است که تقویت می‌شود.
4. حل و فصل و التیام: با بهبود ارتباطات، روند به سمت حل درگیری‌ها و تقویت التیام پیش می‌رود. این مرحله فضایی برای پرداختن به احساسات سرکوب شده فراهم می‌کند.
5. ادغام و حفظ: مرحله نهایی، اطمینان از تغییر پایدار است. درمانگران به خانواده کمک می‌کنند تا مهارت‌های کسب شده را در زندگی روزمره ادغام کنند و پیشرفت‌های حاصل شده را حفظ نمایند.

قیمت مشاوره خانواده چقدر است؟

هزینه مشاوره خانواده بسته به نوع خدمات و مرکز مشاوره متفاوت است؛ اما به طور کلی هزینه آن از مشاوره فردی بالاتر می‌باشد.

چطور به خدمات مشاوره خانواده نزدیک خودم دست پیدا کنم؟

برای یافتن خدمات مشاوره خانواده نزدیک، می‌توانید از جستجوهای آنلاین با عبارات کلیدی مانند «مشاوره خانواده خوب در تهران» یا مراجعه به مراکز بهداشت و درمان محلی و پرس‌وجو از آشنایان بهره ببرید. هنگام انتخاب مرکز مشاوره، به اعتبار، تخصص مشاوران، هزینه‌ها و موقعیت مکانی توجه کنید. همچنین با مراجعه به سایت‌های مشاوره خانواده یا روانشناسی می‌توانید شماره تماس یا آدرس مشاور خانواده را پیدا کنید. در صورت عدم دسترسی به محل، مشاوره آنلاین نیز گزینه مناسبی است.

مرکز مشاوره خانواده در تهران

برای دسترسی به خدمات مشاوره خانواده در تهران، گزینه‌های متعددی وجود دارد. مراکز مشاوره خانواده در تهران با ارائه خدمات تخصصی، آماده یاری رساندن به خانواده‌ها در حل مشکلاتشان هستند. می‌توانید با جستجوی عبارت «مرکز مشاوره تهران خانواده» در اینترنت، لیستی از این مراکز به همراه آدرس و شماره تماس آن‌ها بیابید. همچنین، برای دریافت راهنمایی فوری از شماره مشاوره خانواده در کلینیک روانشناختی سها استفاده کنید. سهاکلینیک با کادر درمانگران حرفه‌ای خود، از دیرباز در این زمینه فعالیت می‌کند. برای تکمیل فرم ارزیابی رایگان و رزرو وقت، به صفحه اصلی سایت سها مراجعه کنید.