دلبستگی اجتنابی یکی از سبک‌های دلبستگی است که طی اوایل دوره کودکی شکل می‌گیرد. معمولا این سبک در کودکانی ایجاد می‌شود که در پاسخ به نیازها یا پریشانی های خود، پاسخدهی حساس یا دلسوزانه‌ای از مراقبان‌شان دریافت نمی‌کنند. در این مقاله می‌خوانیم دلبستگی اجتنابی چیست، چه علایمی دارد، چطور پدید می‌آید و روش‌های بهبود آن چیست.
مطلب مرتبط: شخصیت اجتنابی در رابطه : نحوه برخورد با پارتنر نادیده‌انگار
تعریف سبک دلبستگی اجتنابی
دلبستگی اجتنابی چیست؟ سبک دلبستگی، الگوی رفتاری است که فرد در پاسخ به روابط و پیوندهای بین فردی از خود نشان می‌دهد. این بخشی از نظریه دلبستگی در روانشناسی است که جان بالبی و مری آینزورث آنها را توسعه دادند. دلبستگی اجتنابی یکی از سبک‌های دلبستگی است که طی اوایل دوره کودکی شکل می‌گیرد. معمولاً این سبک در کودکانی ایجاد می‌شود که در پاسخ به نیازها یا پریشانی های خود، پاسخدهی حساس یا دلسوزانه‌ای از مراقبان‌شان دریافت نمی‌کنند. کودکان دارای این سبک دلبستگی، ممکن است هم از نظر جسمی و هم عاطفی به شدت مستقل شوند.
شکل گیری سبک دلبستگی اجتنابی در دوران کودکی احتمالاً منجر به بروز مشکلاتی در ایجاد روابط نزدیک در بزرگسالی می‌شود.
دلبستگی اجتنابی یکی از سه سبک دلبستگی است که مری اینسورث و باربارا ویتیگ در سال 1970 توسعه دادند. مری مین و جودیت سولومون چهارمین سبک دلبستگی را در سال 1990 به این موارد اضافه کردند.
بیشتر بخوانید: مشاوره خانواده چیست؟
چهار سبک دلبستگی کدام اند؟
سبک‌های دلبستگی عبارتند از:
-
ایمن
دلبستگی ایمن در کودکان دارای والدین یا مراقبانی ایجاد می‌شود که به نیازهای آنها حساس و پاسخگو اند. کودکان دلبسته ایمن اطمینان دارند که والد یا مراقبی برای رفع نیازهای آنها در دسترس خواهد بود و در مواقعی که پریشان هستند او می‌تواند آنها را آرام کند.
-
اجتنابی یا ناایمن-اجتنابی
دلبستگی اجتنابی در کودکانی ایجاد می‌شود که در پاسخ به نیازها یا ناراحتی‌های خود، پاسخ حساس یا دلسوزانه ای از سوی والد یا مراقب شان تجربه نمی‌کنند. کودکان مبتلا به دلبستگی اجتنابی ممکن است از نظر جسمی و عاطفی بیش از حد متکی به خود شوند.
-
مضطرب یا ناایمن-اضطرابی
کودکان دچار دلبستگی اضطرابی در پاسخ به نیازهای خود پاسخ ثابتی از جانب والدین یا مراقب دریافت نمی‌کنند. این کودکان ممکن است به مراقب خود بچسبند در حالی که در تعامل با دیگران احساس ناامنی می‌کنند.
-
آشفته یا هراسان
دلبستگی آشفته زمانی اتفاق می‌افتد که کودک از والد یا مراقبین خود طلب محبت و مراقبت دارد اما در عین حال از آنها می‌ترسد. اگر والد یا مراقبی به کودکی که در جستجوی تسکین است به نحوی با نادیده گرفتن، فریاد زدن یا تنبیه او پاسخ دهد، ممکن است دلبستگی آشفته در کودک ایجاد شود.
آزمایش موقعیت ناآشنا
در دهه 1970، مری اینسورث آزمایشی به نام « موقعیت ناآشنا » انجام داد. در این آزمایش، والدین یا مراقبان با کودک شان در اتاقی بودند و بعد در حالی که فرزندشان در کنار یک ناظر آموزش دیده که در همان اتاق حضور داشت بازی می‌کرد، اتاق را ترک می‌کردند. محققان واکنش کودک به خروج والد یا مراقب خود از اتاق را مشاهده و مستند کردند.
کودکانی که سبک دلبستگی ایمن داشتند وقتی والدین یا مراقبشان از اتاق بیرون می‌رفتند گریه می‌کردند، اما پس از بازگشت آنها، به سراغ شان می‌رفتند و به سرعت آرام می‌شدند.
کودکانی که سبک دلبستگی اجتنابی دارند، وقتی والدین یا مراقبشان اتاق را ترک می‌کنند، آرام اند و پس از بازگشت آنها، از تماس با آنها دوری می‌کنند.
با این حال، با وجود این واکنش‌های قابل مشاهده، سایر آزمون‌های روان‌شناختی نشان داد که کودکان دچار دلبستگی اجتنابی به اندازه سایر کودکان از غیبت والدین یا مراقب خود مضطرب می‌شوند اما اضطراب خود را مخفی می‌کنند.
علایم و نشانه های دلبستگی اجتنابی
علایم دلبستگی اجتنابی چیست؟ کودکی که سبک دلبستگی اجتنابی دارد، ممکن است تمایلی به صمیمیت، محبت یا عشق نشان ندهد. با این حال زمانی که در موقعیت‌های استرس‌زا قرار می‌گیرد، از نظر درونی همان واکنش‌های استرس و اضطراب یک کودک دلبسته ایمن را تجربه می‌کند.
این کودکان همچنین ممکن است بخواهند نزدیک مراقب اصلی خود بمانند اما با آنها تعامل نداشته باشند یا تماس فیزیکی با وی را رد کنند.
سبک‌های دلبستگی و رفتارهای مرتبط با آنها می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. در بزرگسالی، فردی با سبک دلبستگی اجتنابی ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
- اجتناب از نزدیکی عاطفی در روابط
- داشتن احساس چسبندگی در مواقعی که همسرشان می‌خواهد از نظر عاطفی صمیمی‌تر شوند
- کناره گیری و کنار آمدن با موقعیت های دشوار به تنهایی
- سرکوب احساسات
- پرهیز از شکایت، ترجیح به عبوس بودن
- سرکوب خاطرات منفی
- کناره گیری یا رو برگرداندن از گفتگوی ناخوشایند
- ترس از طرد شدن
- داشتن حس قوی استقلال
- داشتن عزت نفس بالا در عین داشتن دیدگاه منفی نسبت به دیگران
- تمرکز بیش از حد بر نیازها و رفاه خود
علل دلبستگی اجتنابی
علل پشت سبک دلبستگی اجتنابی چیست؟ نوزادان و کودکان به طور کلی به ایجاد پیوند نزدیک با والدین یا مراقب خود نیاز دارند. رد کردن مکرر تلاش‌ها برای ایجاد دلبستگی ایمن ممکن است منجر به این شود که کودک یاد بگیرد در هنگام اضطراب یا ناراحتی، میل خود را برای تسکین یافتن سرکوب کند.
دلبستگی اجتنابی زمانی ایجاد می‌شود که یک نوزاد یا کودک خردسال، والد یا مراقبی داشته باشد که مداوما از نظر عاطفی در دسترس نباشد یا به نیازهای وی پاسخ ندهد. این نوزادان همچنین ممکن است به طور مکرر از گریه کردن یا ابراز احساسات بیرونی خود ناکامی را تجربه کرده باشند.
والد یا مراقب کودکی که دلبستگی اجتنابی دارد ممکن است ویژگی های زیر را داشته باشد:
- عدم آگاهی در مورد نحوه حمایت از فرزندشان
- عدم همدلی
- داشتن احساس پریشانی از مسئولیت های والدگری
- عدم احساس تعهد
- داشتن سبک دلبستگی اجتنابی
کودکان مبتلا به دلبستگی اجتنابی ممکن است از نیازها و احساسات خود جدا شوند. این کودکان ممکن است یاد بگیرند که خودشان خود را آرام کنند و احساس کنند که تکیه گاهی جز خود ندارند. در نتیجه، انگیزه یا اعتماد کمی برای درخواست کمک یا حمایت از دیگران دارند.
بزرگسال دارای سبک دلبستگی اجتنابی در روابط چگونه است؟
علایم بزرگسالان دارای سبک دلبستگی اجتنابی چیست؟ برای این افراد، تعاملات و پیوندهای اجتماعی سطحی باقی می‌مانند. در حالی‌که روابط برای معنادار و رضایتبخش بودن باید عمیق شوند. این زمانی است که وقتی با فرد دچار این سبک دلبستگی تعامل می‌کنید، این حس به تان دست می‌دهد که به شدت خسته می‌شوید.
این افراد به شما اجازه می‌دهند اطرافشان باشید اما شما را به درون خود راه نمی‌دهند. آنها معمولا از نشان دادن صمیمیت و نزدیکی دوری می‌کنند. به محض اینکه مسایل جدی می‌شود، افراد اجتنابی راه های ورود به خود را می‌بندند.
در این زمان، برخی مردم ممکن است بکوشند تا دلیلی برای خاتمه دادن به رابطه پیدا کنند. آنها ممکن است به شدت از رفتار، عادات یا حتی ظاهر فیزیکی شریک عاطفی شان اذیت شوند و به دنبال آن، از او فاصله بگیرند. بزرگسالان دارای این سبک، معتقدند که نیازی به صمیمیت هیجانی ندارند.
این نتیجه مستقیم تربیت آنهاست. مراقبان آنها به شان ثابت کرده اند که مردم قابل اعتماد نیستند. در گذشته، آنها هر زمان که به دنبال حمایت عاطفی دیگران رفتند، چیزی دریافت نکردند. در نتیجه، به سادگی دست از درخواست یا توقع آن از دیگران برداشتند. از بیرون این افراد قوی و مطمین به نفس به نظر می‌رسند. اما این بدین معنا نیست که آنها رنج نمی‌کشند یا دیگران را رنج نمی‌دهند.
به هرحال، قادر نبودن به ایجاد روابط بامعنا و عمیق هم برای خود این افراد دردناک است و هم قلب کسانی را که عاشق آنها می‌شوند، می‌شکند. همچنین این افراد در آینده والدی اجتنابی برای فرزندانتان می‌شوند و اثری منفی بر آنان خواهند گذاشت.
8 اتفاق احتمالی که می‌تواند پارتنر اجتنابی شما را بهم بریزد
اتفاقاتی هست که ممکن است باعث شود پارتنر اجتنابی تان آشفته شود. از جمله:
- وقتی از او صمیمیت بیشتری طلب می‌کنید
- وقتی از او می‌خواهید با شما درددل کند
- موقعیت های پیش‌بینی‌ناپذیر که احساس عدم کنترل بر اوضاع را منتقل می‌کنند
- اجبار به تکیه کردن به دیگران
- حس اینکه رابطه بخش زیادی از زمان آنها را در اختیار خود دارد
- مورد انتقاد واقع شدن از سوی شما
- حس اینکه بخاطر هیجاناتشان تحت قضاوت قرار گرفته اند
- وقتی از او می‌خواهید به شما توجه کند
همه این ها می‌تواند سبب شود تا شخص اجتنابی به فکر صرف نظر کردن از رابطه بیافتد. شاید آنها احساسات خود را نادیده بگیرند یا سرکوب کنند و شاید نیز سر خود را زیر کار و سایر فعالیت ها فرو ببرند انگار که هیچ اتفاقی نیفتاده است.
چطور با پارتنر اجتنابی‌ام تعامل برقرار کنم؟
در این بخش از مقاله سبک دلبستگی اجتنابی چیست، به نکاتی برای بهبود ارتباط با شریک عاطفی تان که دارای سبک دلبستگی اجتنابی است می‌پردازیم:
- صبور باشید
- فضای امنی برای آنها ایجاد کنید
- سعی کنید دیگاه آنها را در مورد نیازهایشان بفهمید
- از کنترل کردن رفتارهای شان بپرهیزید
- در صورت امکان، به آنان پیشنهاد دهید زمانی را با خود خلوت کنند
- مزاحم فضای شخصی آنان نشوید (مثلا وسط کارشان وارد اتاق نشوید یا از اتاق دیگر، اسمشان را بلند صدا نزنید)
- در تعدادی فعالیت اجتماعی بدون آنها شرکت کنید (برای همراهی به آنان فشار نیاورید)
- خواسته های خود را در مورد لمس فیزیکی، شفاف بگویید و سعی کنید بدون مجاب ساختن آنها، به یک توافق برد-برد برسید
- نیازهای جنسی تان را مطرح سازید
- طردشدن را مسیله ای شخصی حساب نکنید (این موضوع ربطی به شما ندارد. آنها گرایشی ریشه‌دار به این موضوع دارند)
- از جملاتی که با «من» شروع می‌شوند، استفاده کنید (برای مثال: «من حس کردم اهمیتی برات ندارم وقتی جواب پیامم رو نگرفتم» به جای «وقتی جوابم رو ندادی باعث شدی حس کنم هیچ اهمیتی برات ندارم»
- در صورت امکان، وقتی آرام هستید صحبت کنید (از بحث در هنگام دعوا بپرهیزید)
- سعی کنید انتقادگر نباشید
- بکوشید تا شکایت های خود را به شکل درخواست مطرح کنید (برای مثال اگر می‌خواهید آنها دست از بلاتصمیمی درباره انتخاب رستوران بردارند، بگویید: عاشق وقت هایی هستم که تو رستورانی که قراره بریم رو انتخاب می‌کنی)
- اگر از بحث کناره‌گیری کردند، گفتگو را یک وقت دیگر در آرامش و ملایمت ادامه دهید
- سعی کنید به توافق برسید و این توافق را به آنان یادآور شوید تا فکر نکنند همیشه در موقعیت های برد-باخت هستند. مثلا می‌توانید بگویید «خیلی دوست دارم که تو خیابون دست های همو بگیریم، ولی متوجه م که به توافق نیاز داریم»
- احساسات آنها را معتبر بشمارید
- در مورد احساسات شان از آنها سوال کنید
- مشورت با یک زوج درمانگر را در نظر داشته باشید
- سعی کنید سبک دلبستگی خودتان را نیز شناسایی و در صورت نیاز به آن رسیدگی کنید
پیشگیری از دلبستگی اجتنابی
در ادامه مقاله سبک دلبستگی چیست، به نکاتی برای پیشگیری از شکل‌گیری این سبک در کودکان می‌پردازیم. والدین یا مراقبان می‌توانند با حساس بودن به نیازها و احساسات فرزندشان و در عین حال تشویق آنها به بیان خواسته ها و احساسات خود از ایجاد سبک دلبستگی اجتنابی جلوگیری کنند. همچنین مهم است که به کودک خود بفهمانید چه به صورت عملی و چه کلامی در امان هستند و از سوی شما مراقبت می‌شوند.
والدین یا مراقبان نیز باید توجه داشته باشند که در صورتی که فرزندشان مرتکب اشتباهی شد یا از چیزی ترسید، او را شرمنده نکنند. درعوض، آنها باید در مواقعی که فرزندشان مضطرب یا هراسان است، بیش از همیشه او را آرام کنند.
اگر والد یا مراقبی متوجه شود که در فرزندپروری مشکلاتی دارد و مردد است که شاید نتواند به طور مداوم نیازهای عاطفی فرزندش را برآورده سازد، می تواند و لازم است از یک متخصص در این زمینه کمک بگیرد.
هر کسی که در مورد چگونگی رشد کودک خود، از جمله سبک دلبستگی اش دغدغه دارد، ممکن است از صحبت با یک متخصص اطفال یا روانشناسی کودک سود ببرد.
چند نکته دیگر برای جلوگیری از شکل گیری سبک دلبستگی اجتنابی
نکاتی دیگر برای جلوگیری از شکل گیری سبک دلبستگی اجتنابی عبارت است از:
- نسبت به هیجانات خود و حضورتان مقابل کودک خود آگاه باشید. تا جایی که به خود و سایرین صدمه نزنید، هیجانات را در چهره و زبان بدنتان نشان دهید.
- به اندازه کافی بخوابید. یافتن زمانی برای خواب به عنوان یک والد، دشوار است. اما نخوابیدن می‌تواند خلق شما را تنگ‌تر کند و باعث شود مدیریت خوبی روی هیجاناتتان نداشته باشید. از همسر، دوستان و خانواده خود بخواهید در وظایف خانه کمکتان کنند تا زمانی برای استراحت شبانه داشته باشید.
- به صداها، حالات چهره و حرکات فرزند دلبندتان در موقعیت های مختلف توجه کنید. برای مثال، گریه کودک شما هنگام گرسنگی ممکن است با گریه ناشی از خستگی تفاوت داشته باشد.
- زمان باکیفیتی را با کودکتان سپری کنید. با آنها حرف بزنید، دالی موشک بازی کنید، به شان لبخند بزنید و توجه و مراقبت خود را به آنان نشان دهید.
برای اینکه والدی کامل باشید به خودتان فشار نیاورید. هیچ تعامل تنهایی نیست که سبک دلبستگی فرزند شما را ایجاد کند یا آن را در هم بشکند. مجموعه ای از تعاملات در این زمینه اهمیت دارند پس برای خطاهای کوچک، خود را ببخشید و بکوشید تا در تعاملات بعدی آنها را جبران کنید.
درمان دلبستگی اجتنابی
مشاوره یا درمان های مبتنی بر نظریات دلبستگی می‌توانند هم برای کودک دارای سبک دلبستگی اجتنابی و هم برای والدین یا مراقب او مفید باشند.
درمانگر می‌تواند به والدین یا مراقبان کمک کند تا بفهمند رفتار آنها چگونه ممکن است بر فرزندشان تاثیر بگذارد و آنها را به سمت راه های جدید تعامل با کودک و پاسخدهی به نیازهای او راهنمایی کند. یک درمانگر همچنین می‌تواند با کودک کار کند تا پیوند سالم تری را با والد یا مراقب خود شکل دهد.
بزرگسالان مبتلا به دلبستگی اجتنابی نیز می توانند از درمان بهره مند شوند. درمانگر یا مشاور کلینیک روانشناسی می‌تواند به فرد کمک کند تا بفهمد که والدین یا مراقبانش چگونه به نیازهای آنها در دوران کودکی پاسخ می‌دادند و چگونه آن تعاملات ممکن است احساسات یا رفتار فعلی او را شکل داده باشند. سپس درمانگر می‌تواند روش‌هایی را برای کمک به فرد برای غلبه بر رفتارها یا احساسات منفیی که تجربه می‌کند، پیشنهاد دهد.
خلاصه
دلبستگی اجتنابی یکی از چهار سبک دلبستگی است که در دوران کودکی شکل می‌گیرد. این نوع دلبستگی زمانی اتفاق می‌افتد که نوزاد یا کودک به طور مداوم مراقبت و توجهی را که برای ایجاد یک رابطه سالم با مراقب خود نیاز دارد دریافت نمی‌کند.
سبک دلبستگی اجتنابی می‌تواند باعث شود که کودک احساسات خود را پنهان ساخته و از نظر عاطفی از والدین یا مراقبان خود دور شود. با این حال، او همچنان تمایل به نزدیکی به مراقبان را حفظ می‌کند و زمانی که از آنها دور است، ناراحتی درونی را تجربه می‌کند.
بزرگسالان دچار دلبستگی اجتنابی ممکن است به دلیل استقلال زیاد و بعید بودن درخواست حمایت یا کمک از دیگران، برای ایجاد روابط نزدیک دچار مشکل شوند.
اگر نگران هستید که شاید خود یا فرزندتان به دلبستگی اجتنابی دچار باشید، می‌توانید از مشورت با یک درمانگر یا مشاور کودک بهره مند شوید.
آیا تجربه بودن در رابطه با شخص دارای سبک دلبستگی اجتنابی را داشته اید؟ از نقاط قوت و ضعف این روابط برایمان بنویسید.
منابع
https://www.medicalnewstoday.com
https://www.attachmentproject.com/
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
چقدر کامل بود این محتوا. یاد پارتنر سابقم افتادم که فکر میکنم دلبستگی اجتنابی داشت. اون موقع نمیدونستم. چقدر اذیتش کردم. واقعا واقعا آگاهی برای ارتباط ضروریه. ممنون از سهاکلینیک
رهای عزیز
دقیقاً همینطوره. حتی عاشقانه‌ترین روابط، به آگاهی و مراقبت مداوم نیاز دارن.
امیدوارم در آینده روابط رضایتبخش‌تری رو بسازی 🌹