متاسفانه درحال حاضر با خودکشی نوجوانان، یکی از مسایل حساس و پیچیده‌ای که به طور گسترده در جوامع مدرن دیده می‌شود، به‌وفور روبرو هستیم. این پدیده که به طور مستقیم زندگی و سلامت روانی جوانان را تهدید می‌کند، نیازمند واکنش‌های موثر و درست از سوی والدین است. در این زمینه، والدین می‌توانند با ارایه حمایت عاطفی قوی به فرزندانشان، شناخت علمی درستی از وضعیت روانی آنها داشته باشند، به آنها فضایی باز برای بیان احساسات خود ارایه دهند و به آرامش و اعتماد به نفس آنها کمک کنند.
بسیاری از والدین نمی‌دانند که در مواجهه با افکار خودکشی نوجوانان چه واکنشی باید نشان دهند. مشاوره آنلاین یا مشاوره خانواده در کلینیک مشاوره سها می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. کلیک کنید.
| عنوان | توضیحات |
| چه عواملی نوجوانان را در معرض خطر خودکشی قرار می‌دهد؟ | افسردگی، طرد، تنش‌های خانوادگی و احساس رسیدن به بن‌بست از عوامل اصلی افزایش خطر خودکشی هستند. |
| عوامل موثر در افزایش خطر خودکشی نوجوانان چیست؟ | اختلالات روانی، اعتیاد، سابقه خانوادگی، خشونت، فشار اجتماعی و دسترسی به ابزار خطرناک از عوامل کلیدی اند. |
| چه نشانه‌هایی ممکن است حاکی از تمایل یک نوجوان به خودکشی باشد؟ | حرف‌زدن درباره مرگ، خودزنی، ناامیدی، تغییر خلق و بخشیدن وسایل از نشانه‌های مهم هشدار است. |
| نگرانم که فرزندم ممکن است به خودکشی فکر کند، چه کاری باید انجام دهم؟ | گفت‌وگوی آرام، مراجعه به متخصص و حذف وسایل خطرناک از محیط ضروری است. |
| میزان خطر خودکشی در کودکان چطور ارزیابی می‌شود؟ | غربالگری اولیه و ارزیابی تخصصی توسط روانشناس یا روانپزشک برای تعیین خطر و تدوین برنامه درمانی انجام می‌شود. |
| اگر مشخص شود فرزندم در معرض خطر خودکشی است، چه اقداماتی انجام می‌شود؟ | درمان ممکن است شامل بستری، مشاوره، دارو یا مراقبت در منزل باشد که با همکاری متخصصان انجام می‌شود. |
| آیا می‌توان از خودکشی نوجوانان پیشگیری کرد؟ | گفت‌وگوی صمیمی، فضای امن و عدم قضاوت کلید پیشگیری موثر از خودکشی نوجوانان است. |
روایتی واقعی از مراجع
مادر آرش می‌گوید:
این چند روز که آرش بعد از اقدام به خودکشیش بستری شد، یادم نمیاد هیچ کدوم لبخند به لبمون اومده باشه. پسرم فقط ۱۶ سالشه… اون شب، طبق معمول شام خوردیم، خندیدیم. هیچ نشونه‌ای از اینکه تو دلش چه طوفانی برپاست، ندیدم. صبح که بیدار شدم و دیدم از اتاقش صدایی نمیاد، دلم هری ریخت. در رو باز کردم و … کاش هیچوقت اون صحنه رو نمی‌دیدم. آرش همیشه شاد و پر انرژی بود. درسش خوب بود، دوستای زیادی داشت. ولی این اواخر یه کم گوشه‌گیر شده بود. فکر می‌کردم به خاطر امتحاناته، یا شاید هم درگیری‌های بلوغ. از همه جا بی خبر، مدام فقط می‌گفتم «غصه نخور، همه چی درست میشه!» اما حالا می‌فهمم با این جمله چقدر دردشو زیاد می‌کردم. کاش بیشتر دقت می‌کردم، کاش بیشتر باهاش حرف می‌زدم. کاش زودتر سرپا بشه و برگرده خونه، ایندفعه دیگه می‌خوام یاد بگیرم چه جوری باهاش حرف بزنم. چه جوری به درددلش گوش کنم و حرفاشو جدی بگیرم…
اون شب، طبق معمول شام خوردیم، خندیدیم. هیچ نشونه‌ای از اینکه تو دلش چه طوفانی برپاست، ندیدم.
چه عواملی نوجوانان را در معرض خطر خودکشی قرار می‌دهد؟
بسیاری از نوجوانانی که دست به خودکشی می‌زنند یا جان خود را در اثر آن از دست می‌دهند، با نوعی از مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب درگیر هستند. این اختلالات باعث می‌شود که توانایی آنها در مقابله با فشارها و چالش‌های دوران نوجوانی کاهش یابد. این نوجوانان ممکن است با مسایلی مانند شکست‌های عاطفی، طرد شدن، جدایی، مشکلات تحصیلی یا تنش‌های خانوادگی به شدت درگیر شوند و احساس کنند راه فراری ندارند. گاهی آنها قادر نیستند تصور کنند که شرایط زندگی‌شان می‌تواند بهتر شود و ممکن است درک درستی از این موضوع نداشته باشند که خودکشی تصمیمی همیشگی برای مشکلی موقتی است.
عوامل موثر در افزایش خطر خودکشی نوجوانان چیست؟
گرچه بیشتر نوجوانان می‌توانند با چالش‌ها و فشارهای جسمی، روانی یا تغییرات زندگی بدون آسیب رساندن به خود کنار بیایند، اما شناخت عوامل خطر همچنان اهمیت زیادی دارد. برخی مشکلات پزشکی یا روانی که احتمال خودکشی را بالا می‌برند عبارت‌اند از:
- ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، دوقطبی یا اختلالات رفتاری مقابله‌ای
- تغییرات ناشی از بلوغ یا ابتلا به بیماری‌های مزمن
- مصرف مواد مخدر یا الکل
در کنار این‌ها، شرایط محیطی و خانوادگی نیز می‌توانند نقش مهمی داشته باشند، مثل:
- سابقه اختلالات خلقی یا خودکشی در خانواده
- تجربه نزدیک از خودکشی دوستان یا اطرافیان
- سابقه آزار جسمی یا جنسی یا قرار گرفتن در معرض خشونت و زورگویی
- دسترسی به وسایلی که امکان خودکشی را فراهم می‌کنند، مانند اسلحه یا دارو
- از دست دادن عزیزان یا داشتن رابطه پرتنش با آنها
- بودن در دسته تنوع جنسیتی همراه با فشارهای اجتماعی، خانوادگی یا قلدری
- تجربه فرزندخواندگی
- اقدام به خودکشی در گذشته
چه نشانه‌هایی ممکن است حاکی از تمایل یک نوجوان به خودکشی باشد؟
گاهی اوقات رفتارهایی در نوجوانان دیده می‌شود که می‌تواند زنگ خطری جدی برای اطرافیان باشد. یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها، صحبت یا نوشتن درباره خودکشی است. جملاتی مثل «می‌خوام خودم رو بکشم» یا «دیگه سربار شما نخواهم بود» نباید نادیده گرفته شوند. همچنین علایم زیر می‌توانند هشداری برای احتمال وقوع خودکشی در آینده باشند:
- افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر نیز می‌تواند هشداری باشد، چرا که نوجوان در تلاش است از فشار روانی فرار کند.
- احساس ناامیدی، بی‌پناهی یا گرفتار شدن در موقعیتی که راه گریزی ندارد، از دیگر نشانه‌های نگران‌کننده است.
- رفتارهای پرخطر یا آسیب‌زننده به خود، مثل بی‌احتیاطی عمدی یا حتی خودزنی، از نشانه‌هایی است که نباید بی‌تفاوت از کنارشان گذشت.
- بخشیدن وسایل شخصی بدون دلیل خاص هم می‌تواند حاکی از تصمیمی مهم و نگران‌کننده باشد.
- برخی تغییرات رفتاری هم شاید در نگاه اول طبیعی به‌نظر برسند، اما اگر ناگهانی یا شدید باشند، باید مورد توجه قرار گیرند. برای مثال: اختلال در خواب یا تغذیه، گوشه‌گیری بیش از حد، یا تغییرات ناگهانی خلق‌وخو.
- در بسیاری از موارد، نوجوانانی که به خودکشی فکر می‌کنند، ممکن است در کنار این علایم، دچار اضطراب شدید، بی‌قراری یا تغییرات قابل توجه در شخصیت خود شوند.
برای ارزیابی روانشناختی رایگان فرزندتان، با ما تماس بگیرید: 02166932737
نگرانم که فرزندم ممکن است به خودکشی فکر کند، چه کاری باید انجام دهم؟
اولین قدم این است که با فرزندتان گفت‌وگو کنید. با آرامش از او بپرسید که حالش چطور است و آیا تا به حال به خودکشی فکر کرده یا نه. سعی کنید از کلمات ساده و روشن استفاده کنید. گفت‌وگوهای منظم که در آنها نگرانی خود را نشان می‌دهید و به او اجازه می‌دهید احساساتش را بدون ترس بیان کند، کمک می‌کند تا بداند در هر زمانی می‌تواند با شما صحبت کند. اگر فرزندتان درباره افکار خودکشی صحبت می‌کند یا رفتارهای آسیب‌زننده به خود نشان می‌دهد، بلافاصله با یک متخصص در تماس باشید. در این زمینه از پزشکان حاضر در کلینیک روانشناسی سها کمک بگیرید. تلفن تماس با ما:
09198791784
7 واکنش صحیح والدین به خودکشی فرزندان
برای پیشگیری از خودکشی در نوجوانان، می‌توانید اقدامات موثری مانند زیر انجام دهید:
-
درباره سلامت روان و خودکشی صحبت کنید. منتظر نمانید تا فرزندتان خودش پیش قدم شود. اگر نوجوان‌تان غمگین، مضطرب، افسرده یا در حال تقلا به‌نظر می‌رسد، از او بپرسید چه مشکلی دارد. با دقت گوش دهید و حمایت خود را ابراز کنید.
-
توجه داشته باشید. نوجوانانی که به خودکشی فکر می‌کنند معمولا نشانه‌هایی بروز می‌دهند. به حرف‌ها و رفتارهای فرزندتان توجه کنید. هرگز تهدید به خودکشی را به‌عنوان «رفتار نمایشی نوجوانانه» نادیده نگیرید.
-
او را از انزوا دور نگه دارید. تشویقش کنید که وقتش را با دوستان و اعضای خانواده‌ی حامی بگذراند.
-
بر استفاده از شبکه‌های اجتماعی نظارت کنید و با او درباره آن صحبت کنید. مراقب باشید که در فضای مجازی در معرض چه چیزهایی قرار دارد. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند حمایتگر باشند، اما ممکن است زمینه‌ساز آزار، شایعه‌پراکنی، مقایسه‌های ناسالم و فشار همسالان شوند. اگر فرزندتان از پست‌ها یا پیام‌هایی آسیب دیده یا ناراحت شده است، او را تشویق کنید که با شما یا یک فرد بزرگسال یا معلم مورد اعتماد صحبت کند. حس تعلق و حمایت در مدرسه می‌تواند نقش محافظتی مهمی داشته باشد.
-
سبک زندگی سالم را تشویق کنید. به فرزندتان کمک کنید تا تغذیه سالم داشته باشد، ورزش کند و خواب کافی و منظم داشته باشد.
-
از روند درمان حمایت کنید. اگر نوجوان‌تان تحت درمان است، ممکن است مدتی طول بکشد تا بهتر شود. به او کمک کنید تا برنامه درمان را دنبال کند و او را به شرکت در فعالیت‌هایی که اعتمادبه‌نفس و ارتباطات سالمش را تقویت می‌کنند، تشویق کنید.
-
داروها را زیر نظر بگیرید. برخی نوجوانان ممکن است در شروع مصرف داروهای ضدافسردگی یا هنگام تغییر دوز، افکار یا رفتارهای خودکشی بیشتری داشته باشند. این مسیله نادر است، اما در هفته‌های اول درمان، احتمالش بیشتر است. با این حال، داروهای ضدافسردگی در بلندمدت معمولا باعث کاهش خطر خودکشی می‌شوند، زیرا حال روانی را بهبود می‌بخشند. اگر در حین مصرف دارو، افکار خودکشی در فرزندتان مشاهده کردید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا از اورژانس کمک بگیرید.
-
اسلحه، الکل و داروها را به‌طور ایمن نگهداری کنید. مطمین شوید این موارد در خانه به‌درستی و دور از دسترس نوجوان نگهداری می‌شوند.
میزان خطر خودکشی در کودکان ارزیابی چطور می‌شود؟
ارزیابی خطر خودکشی معمولا توسط متخصصان حوزه سلامت انجام می‌شود و شامل دو مرحله است: غربالگری و ارزیابی.
- غربالگری شامل مجموعه‌ای از پرسش‌هاست که توسط پزشک یا پرستار کودک شما پرسیده می‌شود تا مشخص شود آیا خطر اولیه‌ای وجود دارد یا نه.
- ارزیابی دقیق‌تر توسط کارشناسان آموزش‌دیده مانند روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی یا مشاور سلامت روان انجام می‌شود تا وضعیت فرزندتان را بهتر بشناسند و برنامه درمانی مناسبی پیشنهاد دهند.
اگر نیاز به بررسی فوری وجود دارد، می‌توانید با پزشک خانوادگی، تیم بحران روانی محلی یا اورژانس تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: خودزنی در نوجوانان و هر آنچه باید بدانید!
اگر مشخص شود فرزندم در معرض خطر خودکشی است، چه اقداماتی انجام می‌شود؟
متخصص سلامت روان پس از ارزیابی، با شما و فرزندتان همکاری خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند که او حمایت‌های لازم را دریافت می‌کند. بسته به شرایط، درمان ممکن است شامل یکی یا ترکیبی از موارد زیر باشد:
- بستری شدن در بیمارستان روانپزشکی
- شرکت در برنامه‌های روزانه درمانی (بستری جزیی)
- دریافت روان‌درمانی به صورت حضوری یا آنلاین
- تراپی در منزل
- تجویز داروهای روانپزشکی
آیا می‌توان از خودکشی نوجوانان پیشگیری کرد؟
بله، ایجاد ارتباطی صمیمی و صادقانه با فرزندتان یکی از موثرترین راه‌ها برای پیشگیری از بروز مشکلات جدی است. چنین رابطه‌ای به او احساس امنیت می‌دهد تا بتواند بدون ترس، افکار و احساساتش را با شما در میان بگذارد. بسیاری از کودکان به‌دلیل ترس از واکنش والدین، از بیان افکار خود خودداری می‌کنند. اما اگر شما با آرامش، بدون قضاوت و به‌صورت مستقیم از او سوال کنید، احتمال اینکه احساس راحتی کرده و حرف دلش را بزند بیشتر می‌شود. از پرسیدن نترسید. سوال درباره افکار مربوط به خودکشی باعث ایجاد چنین افکاری نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند دریچه‌ای برای حمایت و کمک به فرزندتان باز کند. در نهایت، همیشه یک برنامه اضطراری داشته باشید. اگر احساس می‌کنید که فرزندتان در معرض خطر فوری است، بدون هیچ‌گونه تعلل، فورا از متخصصان کمک بگیرید.
کلینیک روانشناسی سها، همراه شما برای درمان افسردگی و خطر خودکشی نوجوانان
کلینیک روانشناسی سها با تیمی مجرب از روان‌درمانگران، روان‌پزشکان و مشاوران متخصص در زمینه سلامت روان نوجوانان، همراه مطمین شما برای مقابله با افسردگی و پیشگیری از خودکشی در نوجوانان است. در این مرکز، با رویکردی علمی، محرمانه و همدلانه، به نوجوانان کمک می‌شود تا احساسات خود را بهتر بشناسند، مهارت‌های مقابله‌ای را بیاموزند و دوباره امید را تجربه کنند.
مشاوره خانواده یک گزینه مناسب برای مداخله در مسایل نوجوانان و والدین است. برای ثبت نوبت با ما در تماس باشید: 02166932737
سوالات متداول
- آیا صحبت کردن درباره خودکشی با نوجوان باعث شکل‌گیری این افکار در او می‌شود؟
خیر، پرسیدن درباره افکار خودکشی باعث ایجاد آن نمی‌شود، بلکه می‌تواند فرصتی برای بیان احساسات و دریافت کمک فراهم کند.
- چه نشانه‌هایی ممکن است هشداردهنده باشند؟
انزوای اجتماعی، تغییرات ناگهانی در رفتار، افت تحصیلی، بی‌علاقگی، حرف زدن درباره مرگ یا ناامیدی و رفتارهای پرخطر از جمله نشانه‌های هشدار هستند.
- چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
هر زمان که نوجوان علایم اضطراب، افسردگی یا افکار آسیب‌زننده نشان داد، باید از متخصص کمک گرفت.
- چگونه می‌توانم با نوجوانم درباره احساساتش صحبت کنم؟
با حفظ آرامش، بدون قضاوت، با دلسوزی گوش دهید و او را تشویق کنید که احساساتش را آزادانه بیان کند.
منبع
