تجربه‌ی حملات پانیک می‌تواند توان‌فرسا و آزاردهنده باشد. اما از کجا بفهمیم دچار یک حمله‌ی وحشتزدگی شده ایم؟ در این مقاله، به توصیف ویژگی‌های حمله‌ی وحشتزدگی، تفاوت آن با حملات اضطرابی و برخی روش‌های درمانی می‌پردازیم.
حمله‌ی پانیک چیست؟
حمله‌ی وحشتزدگی یا پانیک چیست؟ تصور کنید که غروب است و در یک خیابان خلوت قدم می‌زنید. چراغ‌های خیابان هنوز روشن نشده‌اند. ناگهان سه مرد جوان از پشت یک کوچه فرعی بیرون می‌آیند و بی صدا شروع به حرکت به سمت شما می‌کنند. آنها در حال حمل چوب بیسبال هستند. به پشت سرتان نگاه می‌کنید و می‌بینید که مرد جوان دیگری مانع عقب نشینی شما شده است. به واکنش بدنتان فکر کنید. حتما بدنتان در حال تجربه‌ی واکنش «جنگ یا گریز» است. جنگ یا گریز به این معنی که نفس نفس می‌زنید، عضلاتتان منقبض می‌شوند، ضربان قلب و فشار خونتان بالا می‌رود، دهانتان خشک می‌شود. تمام بدن شما برای مبارزه آماده می‌شود. آیا از همه این تغییرات مختلف و چشمگیر در بدن خود آگاه هستید؟ البته که نه! تنها چیزی که در راس توجه شما در آن لحظه قرار دارد، نزدیک‌شدن آن جوانان تهدیدآمیز است. شما ناامیدانه به دنبال راهی برای فرار هستید. منصفانه و دقیق است که بگوییم کل این ماجرا باعث وحشت شما شده است. اما این یک حمله‌ی پانیک نیست!
حمله پانیک معمولاً در موقعیت‌هایی اتفاق می‌افتد که رویدادهایی معمولی در حال وقوع است و هیچ تهدید آشکاری حاضر نیست. ممکن است شخص آرام در یک رستوران یا در ماشین نشسته باشد. هیچ گروهی از اوباش یا سایر خطرات تهدیدکننده‌ی زندگی مانند تمام شدن هوا در هنگام غواصی وجود ندارد. با این حال، بدنتان واکنش فیزیکی یکسانی می‌دهد. تهدیدی که فرد آن را ترسناک احساس می کند، از خود حمله پانیک نشات می‌گیرد. این جنبه های فیزیولوژیکی ترسیدن است که ترسناک است.
علایم حمله‌ی پانیک
علایم حمله‌ی وحشتزدگی چیست؟ علایم کلی عبارت اند از:
- ضربان قلب نامنظم یا پرسرعت
- عرق کردن
- لرزیدن
- کوتاه شدن تنفس
- احساس بسته شدن گلو یا خفگی
- تهوع
- سرگیجه
- گز گز شدن انگشتان
- زنگ زدن گوش ها
از کجا بفهمم دچار حمله‌ی وحشتزدگی شده ام؟
حملات وحشتزدگی، پاسخ جنگ یا گریز را در بدن فعال می‌کنند که به بروزطیفی از علایم ناخوشایند منجر می‌شود. در واقع این حمله تنها یک هشدار غلط است. نشانه هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم، به شما کمک می‌کند تا بفهمید در حال تجربه یک حمله پانیک هستید یا خیر.
- حمله وحشتزدگی به سرعت ظاهر می‌شود
یک دقیقه حالتان خوب است و ناگهان دقیقه ای بعد احساس وحشتزدگی کامل دارید. چه اتفاقی دارد می‌افتد؟ این پاسخ جنگ یا گریز بدن شماست. هورمون ها آزاد می‌شوند، تنفس تان شتاب می‌گیرد و قند خونتان اوج می‌گیرد.
بعضی از افراد حتی در شب دچار احساس وحشت می‌شوند که به آن حملات پنیک شبانه می‌گوییم.
- ممکن است هیچ محرک آشکاری در کار نباشد
حمله‌ی وحشتزدگی، پاسخ بدن شما به تهدیداتِ ادراک‌شده است، هرچند ممکن است هیچ تهدید آشکاری وجود نداشته باشد. ممکن است غریزه‌ی بقای فرد بسیار شدید باشد.
حملات پانیک، علایم اختلال پانیک هستند. دلیل به وجود آمدن این حملات چندان روشن نیست. به نظر می‌رسد وقایع استرس‌زای زندگی و عوامل محیطی در این زمینه نقش داشته باشند.
حملات پانیک معمولا در نوجوانی یا پیش از 25 سالگی آغاز می‌شوند، اما کودکان و بزرگسالان بالای 30 سال نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند.
- گذرا و بی‌دوام است
حمله‌ی پانیک اغلب پیش از فروکش کردن علایم، در چند دقیقه‌ی کوتاه اوج می‌گیرد. پس از گذشت مدت زمان مشخصی، ممکن است متوجه شوید که هیچ چیز خطرناکی در حال وقوع نیست.
- ممکن است فکر کنید که دچار حمله قلبی شده اید
قلبی که به شدت و با شتاب می‌کوبد، علامت رایج حمله پانیک است. ممکن است حتی احساس درد یا ناراحتی در سینه داشته باشید. این دلیلی است که چرا افراد حملات پانیک را با حمله قلبی اشتباه می‌گیرند.
اما این افراد به محض ورود به بیمارستان، احساس بهتری خواهند داشت، چرا که خطر شروع به ناپدید شدن می‌کند.
- نفس کشیدن برای‌تان دشوار می‌شود
کوتاه شدن تنفس و تنفس عمیق و سریع، سرنخ هایی هستند که خبر از حمله پانیک می‌دهند. اختلالات تنفس، از همگانی‌ترین نشانگان حملات وحشتزدگی اند.
- فکر می‌کنید ممکن است از حال بروید
بیشتر مردم احساس سرگیجه را گزارش می‌کنند. آنها اغلب از اینکه در حال غش کردن باشند، می‌ترسند. وقتی این احساسات ظهور می‌کنند، شخص معمولا می‌نشیند و سرش را بین پاهایش می‌گذارد. چیزی که رخ می‌دهد این است که این افراد هرگز فرصت یادگیری این موضوع را ندارند که اگر از این احساسات خلاص شوند، حس بیهوش شدن هم در نهایت فروکش خواهد کرد.
از حال رفتن افراد در حین حمله‌ی وحشتزدگی شدیدا نادر است.
- احساس محکوم‌بودن به فنا وجود دارد
اگر در حال تجربه حملات پانیک باشید، ممکن است فکر کنید که کنترل خود را از دست می‌دهید یا ممکن است بمیرید. در موقعیت‌های اجتماعی خاص، افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است احساسات مشابهی را همچون ترس و لرزش تجربه کنند. با این حال، پژوهشگران یک مطالعه کوچک در سال 2016، تفاوت های بین حملات پانیک را در یک اختلال وحشتزدگی بررسی کردند. آنها پی بردند که این احساسات مهیب در بین مبتلایان به اختلال وحشتزدگی رایج‌تر از مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی است.
- دستانتان دچار گزگز می‌شود
حملات پانیک می‌توانند سبب احساس سوزن‌سوزن شدن یا کرختی در اندام‌های شما شوند. در موارد نادر، علامت های شدیدتر مانند تشنج کاذب نیز می‌تواند رخ دهد؛ در این حالت، افراد دقیقا به زمین می‌افتند و تشنج می‌کنند. اما هیچ عملکرد غیرعادیی در مغز دیده نمی‌شود. در عوض، آشفتگی شدید روانشناختی روی می‌دهد.
- شبیه به یک تجربه‌ی فرابدنی به نظر می‌رسد
ممکن است احساس کنید از خود و محیط اطرافتان جدا شده اید و از بیرون شاهد این تجربه هستید. این احساسی از غیرواقعی‌بودن است و شبیه به رویا به نظر می‌رسد. این علامت اغلب به نام واقعیت‌زدایی شناخته می‌شود.
- عرق می‌کنید یا احساس لرزش دارید
وقتی دچار حمله پانیک می‌شوید، آدرنالین بدن تان اوج می‌گیرد که این جریان خون را به اندام‌های بدنتان تقویت می‌کند. ناگهان، احساس داغ‌شدن می‌کنید. بدنتان برای پایین آوردن دمای خود، عرق می‌کند و می‌لرزد. اغلب، بیماران گزارش تعریق را در نواحی پیشانی و کف دست می‌دهند، هرچند سایرین ممکن است از این مشکل در تمام نواحی بدنشان شکایت کنند.
- احساس خفه‌شدگی می‌کنید
در طول حملات پانیک، بدنتان هورمون های استرس را آزاد می‌کند. افراد دچار تنش می‌شوند و ماهیچه های سینه و گلو شروع به اتقباض می‌کنند.
- ممکن است معده‌تان درد بگیرد
دور از انتظار نیست: وقتی مضطرب می‌شوید، آن را در معده و شکمتان احساس می‌کنید. استرس و اضطراب، مجاری گوارش‌تان را بهم می‌ریزد. تهوع و دردهای شکمی مانند معده درد از علایم رایج هستند.
- از موقعیت هایی که علایم مشابه ایجاد می‌کند، دوری می‌کنید
کسی که از وقوع حملات وحشتزدگی بعدی به شدت هراسان است، ممکن است کارهای زیادی برای پیشگیری انجام دهد. آنها ممکن است شروع به دوری‌جستن از فعالیت هایی، همچون ورزش، کنند که می‌تواند ضربان قلبشان را بالا ببرد و تنفس شان را تسریع بخشد. آنها بر این احساسات تمرکز می‌کنند که آنها را مضطرب‌تر می‌کند و در نهایت آنان را در چاه حملات پانیک گرفتار می‌کند.
اما هرکسی که حملات پانیک را تجربه کند، به اختلال پانیک دچار نمی‌شود. برای تشخیص، باید تعداد دستِ کم یک یا بیشتر از حملات وحشتزدگی را حداقل به مدت یک ماه از ترس مرتبط با تجربه‌ی مجدد حمله پانیک یا رفتارکردن به نحوی که از سایر حملات اجتناب کنید، داشته باشید.
- پس از آن احساس خستگی دارید
افرادی که حملات پانیک را تجربه می‌کنند، منابع بدن شان برای دفاع در برابر خطر ادراک‌شده مصرف می‌شود. دیر یا زود، انفجار انرژی که فوران قند خون به آن سوخت می‌رساند نیز خرج می‌شود. اینگونه، پس از فروکش کردن حمله‌ی وحشتزدگی، افراد خستگی فراوانی را احساس می‌کنند.
درحالیکه این اتفاق وحشتناک است، اما خبر خوب اینجاست که اگر بدانید چه انتظاری باید داشته باشید، می‌توانید حملات پانیک را به سادگی تشخیص دهید. و این موضوع نیز که یک بار این حمله را تجربه کردید، بدین معنا نیست که مجدد به آن دچار خواهید شد.
علل اختلال وحشتزدگی
با اینکه، علل دقیق اختلال وحشتزدگی مشخص نیست، می‌توان گفت ترکیبی از عوامل محیطی، زیستی و روانشناختی در این زمینه دخیل هستند:
- سن: این اختلال معمولا در سنین 18 تا 35 سالگی رخ می‌دهد.
- جنسیت: زنان دوبرابر بیش از مردان در معرض ابتلا هستند.
- ژنتیک: این اختلال می‌تواند از اعضای نزدیک خانواده به ارث برسد. هرچند تعداد زیادی از مبتلایان، فاقد بستگان نزدیک دچار این عارضه هستند.
- تروما: تجربه یک رویداد آسیب زا مانند قربانی سواستفاده‌ی جسمی یا جنسی بودن، می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
- تحولات زندگی: تجربه مرگ یک عزیز، طلاق، ازدواج، فرزندآوری یا از دست دادن شغل ممکن است این خطر را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید : دلایل اصلی حملات پانیک چیست؟
تفاوت حمله‌ی اضطرابی با حمله‌ی وحشتزدگی
حمله‌ی اضطرابی، معمولا در واکنش به به عوامل استرس‌زای مشخصی رخ می‌دهد، ممکن است به تدریج ایجاد شود و احتمالا زمان طولانی‌تری باقی بماند. در حالیکه حملات پانیک به شکلی دور از انتظار و ناگهانی ظاهر می‌شوند و پس از چند دقیقه از بین می‌روند.
اضطراب معمولا با پیش‌بینی یک موقعیت، تجربه یا رویداد استرس‌زا مربوط است. علایم اضطراب شامل موارد زیر است:
- نگرانی
- رنج
- ترس
حملات پانیک به سرعت ظاهر می‌شوند و ترسی شدید یا پریشان‌کننده را در بردارند. آنها با علایم جسمی بسیار چالش‌انگیزی همچون سرعت گرفتن ضربان قلب، کوتاه‌شدن تنفس یا حالت تهوع ارتباط دارند. حملات پانیک بدون علت مشخص رخ می‌دهند. حملات پانیک مورد انتظار، توسط استرسورهای بیرونی مانند فوبیاها علامت داده می‌شوند.
حملات وحشتزدگی می‌توانند برای هرکسی رخ دهند، اما داشتن بیش از یک حمله، می‌تواند نشانه‌ی اختلال پانیک باشد. در این اختلال، حملات وحشتزدگی ناگهان و مکرر اتفاق می‌افتند.
علایم حمله‌ی وحشتزدگی در برابر حمله‌ی اضطرابی
حملات پانیک و اضطرابی ممکن است احساسی مشابه ایجاد کنند و در تعداد زیادی از علایم جسمی و هیجانی اشتراک دارند. ممکن است حملات پانیک و اضطرابی را در زمان یکسان تجربه کنید.
برای مثال، ممکن است اضطراب را تجربه کنید در حالیکه نگران موقعیت استرس‌زای احتمالی (مانند سخنرانی در مورد کارتان در محل کار) هستید. وقتی این موقعیت فرا می‌رسد، اضطراب ممکن است به اوج برسد و به حمله پانیک تبدیل شود.
هم حمله‌ی وحشتزدگی و هم حمله‌ی اضطرابی می‌تواند به نشانگان جسمی و هیجانی منجر شود، از جمله:
- دلهره و نگرانی
- رنج شدید
- ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل
- احساس جدایی از جهان (واقعیت زدایی) یا جدایی از خود (شخص زدایی)
- تندشدن یا تسریع تپش قلب
- درد سینه
- کوتاه شدن تنفس
- فشار در گلو یا احساس خفگی
- خشکی دهان
- تعریق
- احساس لرزش یا گرگرفتگی از گرما
- لرزیدن
- کرختی یا گزگزشدن (سوزن سوزن شدن)
- تهوع، درد شکمی یا ناراحتی معده
- سردرد
- احساس غش کردن یا سرگیجه
ممکن است تشخیص اینکه چه زمانی در حال تجربه‌ی حمله‌ی اضطراب یا وحشتزدگی هستید، سخت باشد. موارد زیر را به یاد داشته باشید:
- علت: اضطراب معمولا با چیزی که استرس‌زا یا تهدیدکننده ادراک‌شده، مربوط است. حملات پانیک همیشه با عوامل استرس‌زا علامت داده نمی‌شوند. آنها اغلب به طور ناگهانی اتفاق می‌افتند.
- سطح پریشانی: اضطراب می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. برای مثال، ممکن است وقتی به فعالیت های روزانه‌تان فکر می‌کنید، اضطراب در پس ذهنتان نمایان شود. از سوی دیگر، حملات وحشتزدگی اکثرا علایم مختل‌کننده و شدیدی دارند.
- جنگ یا گریز: در طی حمله‌ی پانیک، واکنش جنگ یا گریز خودکار تسلط پیدا می‌کند. علایم جسمی اغلب شدیدتر از علایم اضطراب هستند.
- سرعت شروع: در حالیکه اضطراب ممکن است تدریجا آغاز شود، حملات پانیک معمولا یکباره ظاهر می‌شوند.
- تاثیر: حملات وحشتزدگی معمولا نگرانی‌ها یا ترس‌هایی را مرتبط با تجربه‌ی مجدد یک حمله به همراه دارند. این ممکن است بر رفتار شما اثر بگذارد؛ برای مثال می‌تواند به دوری از مکان‌ها یا موقعیت‌های خاصی که خطر بروز حمله‌ی وحشتزدگی را به دنبال دارند، منجر شود.
روش‌های درمانی
درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند هم به حملات اضطرابی و هم وحشتزدگی سود برساند. شما می‌توانید با یک متخصص در مورد راهکارهای پیشنهادی صحبت کنید. معمولا ترکیبی از روش‌های زیر در درمان این دو عارضه به کار می‌روند:
- درمان شناختی رفتاری. این نوع از روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا نگاه جدیدی به چیزهایی که نگرانتان می‌کند، داشته باشید. مشاور می‌تواند به توسعه راهبردهایی برای مدیریت محرک‌های این وضعیت کمک کند.
- درمان شناختی. می‌تواند به شما کمک کند تا افکار غیر سازنده ای را که اغلب زمینه‌ساز یک اختلال اضطرابی هستند، بشناسید و آنها را اصلاح یا خنثی کنید.
- مواجهه درمانی: این شکل از درمان شامل قرارگرفتن کنترل‌شده در موقعیت هایی است که باعث ایجاد ترس و اضطراب می‌شود و می‌تواند به شما کمک کند تا مقابله‌ی بهتر با این ترس ها را بیاموزید.
- فنون آرام‌سازی: این فنون شامل تمرین‌های تنفسی، تصویرسازی هدایت‌شده، آرام‌سازی پیشرونده و بایوفیدبک است.
در صورتی که تجربه‌ی حملات وحشتزدگی یا اضطرابی را داشتید، از علایم و تفاوت‌های این دو موقعیت برای مان بنویسید.
منابع:
Psychologytoday.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
