ترس از رانندگی روزمره برای برخی افراد به منبعی فلج‌کننده از اضطراب تبدیل شده است. این حس، فراتر از یک نگرانی گذرا پشت فرمان است. در عوض، می‌تواند به یک ترس فراگیر با عرق کردن کف دست، بالا رفتن ضربان قلب و هجوم افکار منفی به ذهن همراه شود. این اضطراب، گاهی به فوبیا تبدیل می‌شود و بر کیفیت زندگی، روابط و حتی فرصت‌های شغلی فرد اثر می‌گذارد. اما خبر خوب اینجاست که با تمرین و استفاده از مشاوره آنلاین، می‌توانید ترس را کاهش دهید و با اطمینان بیشتری به دل جاده بزنید. با ما در ادامه این مطلب همراه باشید تا به بررسی 6 دلیل ترس از رانندگی، نشانه‌ها و روش‌های مقابله با آن بپردازیم.
برای دریافت مشاوره روانشناسی در کلینیک مشاوره سها تماس بگیرید: 09198791784
| بخش | توضیح |
| تعریف اضطراب رانندگی | ترس یا اضطراب شدید هنگام رانندگی یا حتی فکر کردن به رانندگی که ممکن است موجب اجتناب کامل شود. |
| نشانه‌ها | بی‌قراری، خستگی، تنش عضلانی، اجتناب از رانندگی، خواب آشفته، تحریک‌پذیری و کاهش تمرکز. |
| علل | تجربه تصادف، اختلال اضطرابی، عدم اعتماد به نفس، ترس از مکانهای ناآشنا، آب‌وهوای نامساعد، هراس از پل‌ها و تونل‌ها. |
| روش‌های مقابله | شناسایی محرک‌ها، تکنیک‌های آرامش‌بخش، ورزش، تصویرسازی، جملات تاکیدی، مواجهه تدریجی و مراجعه به مشاور برای دریافت کمک حرفه‌ای. |
روایتی از مراجع
نرگس (نام مستعار و روایت همراه با تغییر است) از مراجعان مشاوره روانشناسی تلفنی تعریف می‌کرد:
«نمی‌دونین چند بار تا حالا تو ذهنم رانندگی کردم و سعی کردم که بپیچم. اما خیلی ترسناکه. رسیدن به یه پیچ معمولی برام شده مثل یه کابوس. شاید خنده‌دار باشه اما من نمی‌دونم دقیقا کی باید بپیچم. زود برم؟ دیر برم؟ اگه زود بپیچم و از اونور یه ماشین با سرعت بزنه بهم چی؟ یا اگه دیر بپیچم و اونقدر منتظر وایسم تا یکی بهم راه بده، و هیچکس راه نده… اضطراب رانندگی برای من چنین تصویریه: اینکه من وایسادم سر پیچ و ساعت‌ها منتظرم تا کسی بهم راه بده، بعد یه صف طوووولانی ماشین پشت سرم معطلن و دستشون روی بوقه. انگار بهم میگن: برو دیگههه احمق! رانندگی بلد نیستی نیا تو جاده!! تصورش وحشتناکه. تو ذهنم به خودم می‌گم «منتظر چی هستی نرگس؟ تو باید بپیچی تا راه برات باز بشه!» خودمو می‌بینم که یخ زدم، عرق می‌ریزم و دلم می‌خواد همونجا بتونم از زندگی استعفا بدم. انگار پام روی ترمز فلج شده. دلم می‌خواد یکی بیاد بهم بگه این قسمت پیچو من می‌رونم، بقیه‌شو باز تو بشین. (می‌خندد) من یه پیشنهاد کاری عالی بابت مدیریت یه موسسه تفریحی داشتم که مسیرش خیلی دور بود و با ماشین شخصی راحت می‌‌تونستم رفت و آمد کنم. اما گفتم نه… چون اون مسیر نیاز به استفاده از دور برگردون داره و من نمی‌تونم بپیچم…»
من یه پیشنهاد کاری عالی بابت مدیریت یه موسسه تفریحی داشتم که مسیرش خیلی دور بود و با ماشین شخصی راحت می‌‌تونستم رفت و آمد کنم. اما گفتم نه… چون اون مسیر نیاز به استفاده از دور برگردون داره و من نمی‌تونم بپیچم.
اضطراب رانندگی چیست؟
اضطراب رانندگی به معنای ترس یا اضطراب شدید مرتبط با رانندگی است. این ترس می‌تواند از مقداری عصبی بودن تا بروز حملات پانیک در حین رانندگی یا اجتناب کامل از رانندگی متغیر باشد. برای برخی افراد، این اضطراب هر بار که مجبور به راندن وسیله نقلیه باشند، دیده می‌شود. اما برای برخی دیگر، به موقعیت‌هایی مانند حرکت در یک مسیر خاص یا رانندگی با یک ماشین خاص بستگی دارد.
برای ارزیابی رایگان به خط ما در تلگرام پیام دهید: 09198791784
نشانه‌های اضطراب رانندگی
علایم اضطراب رانندگی می‌تواند به سرعت ایجاد شود یا در طول سالیان متمادی به طور پیوسته رشد کند. فردی با هراس از رانندگی می‌تواند چنان ترس شدیدی داشته باشد که به کلی رانندگی را متوقف کند. این تصمیم می‌تواند او را از دوستان، خانواده و سایر جنبه‌های مثبت زندگی محروم کند، زیرا در خانه حبس می‌شود. علایم و نشانه‌های این اضطراب عبارتند از:
- احساس بی‌قراری، سرآسیمگی یا پریشانی هنگام رانندگی یا زمان آماده شدن برای یا فکر کردن به رانندگی
- اجتناب کامل از رانندگی یا انتخاب مسیرهای طولانی و کم‌استرس‌تر
- به سادگی خسته و بی‌حال شدن در حین یا بعد از سفر با ماشین
- مشکل در تمرکز هنگام نشستن پشت فرمان
- تحریک‌پذیر بودن و کم‌حوصلگی با دیگران
- احساس تنش، به ویژه در گردن و کمر، هنگام رانندگی
- دیدن خواب‌های آشفته یا رویاهای اضطراب‌آور مرتبط با رانندگی
6 علت اضطراب رانندگی
دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است فرد دچار اضطراب رانندگی شود. این علل از درگیر شدن در یک تصادف، تجربه شرایط رانندگی استرس‌زا، یا زندگی با یک بیماری جسمی که رانندگی را دشوارتر می‌کند، متغیر است. درک علت اصلی اضطراب رانندگی برای برداشتن اولین قدم‌ها به سوی غلبه بر آن بسیار مهم است. برخی از علل زمینه‌ای اضطراب رانندگی عبارتند از:
1.تجربه، مشاهده یا شنیدن درباره یک تصادف رانندگی
شاید واضح‌ترین دلیل این اضطراب، زمانی باشد که کسی یک تصادف رانندگی را تجربه یا مشاهده می‌کند یا درباره آن می‌شنود. تصادف ممکن است واکنش‌های متعددی را از جمله ترس شدید از تکرار حادثه و افزایش آگاهی از خطرات احتمالی در جاده، ایجاد کند. اگر فردی تصادف را تجربه کند، ممکن است دچار اختلال استرس پس از تروما (PTSD) شود. تخمین زده می‌شود که تا ۳۰٪ از افراد پس از درگیر شدن در یک حادثه رانندگی، علایم مرتبط با اضطراب را تجربه می‌کنند.
2.داشتن یک اختلال اضطرابی
داشتن یک اختلال اضطرابی می‌تواند فرد را مستعد اضطراب رانندگی کند. این شامل افرادی می‌شود که دارای اختلال اضطراب فراگیر (GAD) هستند، که اغلب به طور بیش از حد در مورد فعالیت‌های روزمره، از جمله رانندگی، نگران هستند. نگرانی مداوم می‌تواند اضطراب را پشت فرمان افزایش دهد. به همین ترتیب، افرادی که دارای اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) هستند ممکن است افکار مزاحم و وسواس‌های فکری-عملی مرتبط با رانندگی را تجربه کنند، مانند OCD فرار پس از تصادف (hit-and-run OCD / حالتی که شخص فکر می‌کند غفلتا با ماشین به کسی یا چیزی زده و رفته)، که می‌تواند رانندگی را به یک فعالیت استرس‌زا تبدیل کند. علاوه بر نگرانی بیش از حد، اختلالات اضطرابی می‌توانند علایم فیزیکی اضطراب مانند ضربان قلب سریع، تعریق و سرگیجه را تشدید کنند. این علایم فیزیکی می‌توانند در حین رانندگی موجب پریشانی فرد شده و افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی را بیشتر نگران کنند. حتی انتظار این علایم نیز می‌تواند عصبی بودن و اضطراب در مورد رانندگی را بدتر کرده و اعتماد به نفس فرد را در جاده کاهش دهد.
3.نداشتن اعتماد به نفس در توانایی رانندگی
اگر فردی به توانایی‌های رانندگی خود اطمینان نداشته باشد، ممکن است دچار اضطراب رانندگی شود. این در مورد رانندگان جدید یا افرادی که در شرایطی متفاوت از آنچه به آن عادت کرده‌اند رانندگی می‌کنند، رایج است. فرد همچنین ممکن است در صورت تصادف و احساس گناه، دچار کاهش اعتماد به نفس شود. وقتی مسیله ناشی از عدم اعتماد به نفس باشد، اغلب متوجه می‌شود که اضطراب رانندگی او در بزرگراه‌ها بدتر است. رانندگی در بزرگراه شامل سرعت‌های بالاتر، خودروهای بیشتر، لاین‌های ترافیکی بیشتر، حواس‌پرتی‌های بیشتر و خطر بیشتر است.
4.رانندگی تنها در مکانی ناآشنا
رانندگی تنها در مکانی ناآشنا می‌تواند با ایجاد احساس عدم اطمینان یا بلاتکلیفی، اضطراب را تحریک کند. ممکن است احساس ناامنی کنند، نگران پیچیدن اشتباه باشند، یا از گم شدن یا دیر رسیدن بترسند.
5.رانندگی در آب و هوای نامساعد
آب و هوای نامساعد استرس اکثر رانندگان را افزایش می‌دهد. اما برای برخی افراد، اضطراب رانندگی شدیدی را ایجاد می‌کند. رانندگی در شرایط نامساعد مانند برف، یخ، مه، باران شدید یا حتی ساعات کم‌دید در روز ممکن است در افراد اضطراب ایجاد کند.
6.هراس از پل‌ها، تونل‌ها یا ترافیک
افراد ممکن است صرف فکر رانندگی روی یک پل یا از داخل تونل، اضطراب رانندگی شدیدی را تجربه کنند و از خرابی سازه یا عدم توانایی فرار در صورت بروز اورژانس بترسند. به همین ترتیب، فرد می‌تواند در ترافیک سنگین دچار اضطراب رانندگی شود، که به دلیل از دست دادن کنترل و احتمال گرفتار شدن در یک منطقه شلوغ، بروز اضطراب را تحریک می‌کند.
روش‌های مقابله با ترس از رانندگی
اولین و مهم‌ترین قدم در غلبه بر اضطراب رانندگی، نزدیک شدن به ترس با صبر و شفقت است. سپس، می‌توانید برنامه‌ای متناسب با نیازها و محرک‌های فردی خود ایجاد کنید تا به آرامش اضطراب رانندگی خود و تقویت اعتماد به نفس‌تان در جاده کمک کنید. به یاد داشته باشید، هدف نه از بین بردن کامل اضطراب، بلکه مدیریت آن است، با تجهیز خود به ابزارهایی برای رویارویی با ترس‌هایتان به تدریج ایجاد اعتماد به نفس خود را به دست آورید و در نهایت با جاده آشتی کنید. در ادامه روش‌هایی برای مقابله با این مشکل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
محرک‌های اضطراب رانندگی خود را شناسایی کنید
ممکن است ترافیک سنگین، سرعت بالا یا رانندگی در تنهایی، شما را بترساند. اما شناخت این محرک‌ها بسیار مهم است. هنگامی که علل را شناسایی کردید، می‌توانید روی راهبردهایی برای مقابله موثرتر با این شرایط کار کنید و اضطراب خود را کاهش دهید.
قبل از رانندگی تکنیک‌های آرامش‌بخش را امتحان کنید
تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، آرامش عضلانی پیشرونده (PMR)، یا ذهن‌آگاهی می‌توانند به آرامش ذهن و کاهش سطح اضطراب قبل از رفتن به سمت ماشین کمک کنند. برخی از این تکنیک‌ها ممکن است در حین رانندگی ایمن نباشند، بنابراین آنها را قبل از نشستن پشت فرمان انجام دهید. تمرینات تنفسی مانند تنفس جعبه‌ای (چهار ثانیه دم، چهار ثانیه نگه داشتن، چهار ثانیه بازدم) یا مدیتیشن‌های هدایت‌شده مخصوص اضطراب رانندگی می‌توانند به آرامش سیستم عصبی شما قبل از شروع رانندگی کمک کنند.
به طور منظم ورزش کنید
فعالیت بدنی منظم به کاهش اضطراب و استرس شناخته شده است. گنجاندن یک برنامه ورزشی منظم می‌تواند به مدیریت سطح اضطراب و درمان استرس کمک کند و باعث شود در حین رانندگی احساس آرامش و کنترل بیشتری داشته باشید.
قبل از رانندگی تصویرسازی را امتحان کنید
قبل از رفتن به جاده، تکنیک‌های تصویرسازی را امتحان کنید تا به خودتان از نظر ذهنی و عاطفی کمک کنید. وقتی خود را در جاده تصور می‌کنید، خود را آرام، شاد و مسلط تجسم کنید.
برای افزایش اعتماد به نفس خود، جملات تاکیدی را تکرار کنید
وقتی در جاده هستید، استفاده از جملات تاکیدی می‌تواند به شما کمک کند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهید و آرامش خود را حفظ کنید. جملات تاکیدی مانند «من ایمن هستم» می‌توانند در حین رانندگی به شما کمک کنند. اگر شروع به پانیک یا احساس بی‌ثباتی کردید، یک مکان امن برای توقف پیدا کنید و جملات تاکیدی خود را در آنجا تکرار کنید.
با صبر و شفقت با خودتان رفتار کنید
هر بار که کاری را با اضطراب انجام می‌دهید، به طور خودکار مقدار زیادی شجاعت نشان می‌دهید. انجام کارهای ترسناک دشوار است، اما راه مهمی برای حضور در کنار خودتان است. مهم نیست چه اتفاقی می‌افتد، به خودتان لطافت نشان دهید. اگر احساس می‌کنید آماده بازگشت به جاده هستید، آن پیروزی کوچک را جشن بگیرید. اگر متوجه شدید که تکنیک‌های خود مراقبتی کافی نیستند، همیشه می‌توانید از یک متخصص کمک یا راهنمایی بگیرید.
خط ارتباط با ما: 09198791784
در صورت احساس ایمنی، درمان مواجهه تدریجی را امتحان کنید
به تدریج با ترس‌های رانندگی خود روبرو شوید. با رانندگی‌های کوتاه و کم‌استرس شروع کنید، شاید در یک فضای آرام و باز یا زمانی که ترافیک کم است. ممکن است بخواهید یک دوست یا عزیزتان را با خود ببرید تا در صورت شروع پانیک، کسی را داشته باشید که به شما کمک کند. پس از اینکه احساس راحتی کردید، به تدریج دشواری را افزایش دهید. این روش به شما امکان می‌دهد تا اعتماد به نفس و انعطاف‌پذیری را افزایش دهید و با گذشت زمان، رانندگی را قابل کنترل‌تر کنید.
به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
گاهی اوقات، حمایت یک درمانگر یا مشاور متخصص در اختلالات اضطرابی می‌تواند به شما کمک کند تا ابزارها و بینش‌هایی را برای مدیریت موثر اضطراب رانندگی خود پیدا کنید. درمانگران متخصص در فوبیای مرتبط با رانندگی می‌توانند از درمان مواجهه، CBT، یا سایر تکنیک‌های مبتنی بر شواهد برای کمک به شما در بازیابی تدریجی اعتماد به نفس در جاده استفاده کنند. همچنین اگر امکان مراجعه به مطب روانشناس را ندارید، می‌توانید از امکاناتی مانند مشاوره آنلاین یا تلفنی بهره ببرید.
راهنمای مراجعه به مشاور
تصمیم برای مراجعه به مشاور، گامی شجاعانه و حیاتی در مسیر خودشناسی و بهبود سلامت روان است. بسیاری از ما در طول زندگی با چالش‌ها، استرس‌ها و دشواری‌هایی مواجه می‌شویم که یافتن راه حل برای آنها به تنهایی دشوار به نظر می‌رسد. مشاوران، با ارائه فضایی امن و بی‌طرف، و با بهره‌گیری از دانش و مهارت‌های تخصصی خود، به شما کمک می‌کنند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را بشناسید، با احساساتتان کنار بیایید و راه‌حل‌های موثری برای مشکلاتتان پیدا کنید. این فرآیند می‌تواند به شما در بهبود روابط، مدیریت استرس، غلبه بر اضطراب و افسردگی، و دستیابی به آرامش درونی یاری رساند. برای شروع این مسیر، می‌توانید از درمانگران و مشاوران سها کلینیک که خدمات تخصصی در زمینه سلامت روان ارایه می‌دهند، کمک بگیرید و با اطمینان خاطر، اولین گام را به سوی زندگی بهتر بردارید.
خط ارتباط با ما: 09198791784
سوالات متداول
آیا اضطراب رانندگی قابل درمان است؟
بله، اضطراب رانندگی با استراتژی‌های مختلفی، از درمان‌های شناختی رفتاری تا تکنیک‌های آرامش‌بخش و مشاوره حرفه‌ای قابل درمان است. این راهبردها، چه به صورت فردی و چه ترکیبی، می‌توانند به طور قابل توجهی در مدیریت و کاهش اضطراب مرتبط با رانندگی کمک کنند.
اضطراب و رانندگی چه تاثیری بر زندگی روزمره دارد؟
اضطراب رانندگی می‌تواند تاثیر زیادی بر بسیاری از جنبه‌های زندگی داشته باشد، به ویژه اگر دور از مراکز حمل و نقل اصلی زندگی یا کار می‌کنید. این می‌تواند آزادی شما را محدود کند، بر توانایی شما در سفر، دسترسی به شغل و خدمات، یا معاشرت تاثیر بگذارد و به نوبه خود، منجر به احساس انزوا و وابستگی به دیگران شود.
چگونه بفهمم که اضطراب رانندگی دارم؟
برای اینکه بفهمید آیا اضطراب رانندگی دارید یا خیر، به واکنش‌های عاطفی و فیزیکی خود هنگام رانندگی یا حتی فکر کردن به رانندگی توجه کنید. اگر متوجه نگرانی بیش از حد، ترس، یا رفتارهای اجتنابی مرتبط با رانندگی شدید یا اگر علایمی مانند تعریق، لرزش، تپش قلب سریع یا حالت تهوع را تجربه کردید، ممکن است دچار اضطراب رانندگی باشید.
انواع مختلف اضطراب رانندگی چیست؟
هراس از رانندگی می‌تواند به روش‌های مختلفی خود را نشان دهد و هر کس تجربه منحصر به فرد خود را از آن خواهد داشت. برخی افراد ممکن است این ترس عمومی را در هر موقعیتی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است از سناریوهای رانندگی خاصی مانند راندن در بزرگراه‌ها یا مکانهای شلوغ بترسند.
آیا ممکن است در حین رانندگی دچار حمله پانیک شوید؟
بله، ممکن است در حین رانندگی دچار حمله پانیک شوید، به خصوص اگر مستعد اضطراب یا اختلال پانیک هستید. علایم ممکن است شامل تنگی نفس، سرگیجه، تپش قلب سریع یا گیر افتادن در فضایی خفه کننده باشد. اگر این اتفاق افتاد، به یک نقطه امن کنار بکشید و نفس‌های عمیق بکشید. ممکن است لازم باشد با یک دوست یا همسر تماس بگیرید تا در صورت عدم امکان ادامه رانندگی ایمن، شما را به محلی مناسبی برساند. اگر حملات پانیک مکرر اتفاق بیفتد، دریافت کمک حرفه‌ای از تراپیست برای مدیریت یا پیشگیری علایم ضروری است.
آیا اضطراب رانندگی همان فوبیای رانندگی است؟
خیر، اضطراب رانندگی می‌تواند از عصبی بودن خفیف تا نگرانی جدی در موقعیت‌های خاص (مانند رانندگی در بزرگراه) متغیر باشد. در حالی که فوبیای رانندگی یک ترس شدیدتر و مداوم‌تر است که ممکن است منجر به اجتناب کامل از رانندگی شود. اما هر دو را می‌توان با تکنیک‌هایی مانند CBT، مواجهه تدریجی و استراتژی‌های آرامش‌بخش درمان کرد.
منابع
