ترس از عنکبوت یا آراکنوفوبیا نوعی فوبیا است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. این ترس می‌تواند تمام افکار فرد را درگیر کرده و در کارهای روزمره وی تداخل ایجاد کند. افراد مبتلا، هنگام مواجهه با این موجود یا حتی فکر کردن به آن، دچار اضطراب می‌شوند. با ما در ادامه این مطلب از کلینیک روانشناسی سها همراه باشید تا علایم، علل، درمان‌ها و راه‌های مقابله با این اختلال را مورد بررسی قرار دهیم.
| موضوع | توضیحات |
| تعریف | آراکنوفوبیا ترس شدید از عنکبوت است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. |
| علل | تجربه آسیب‌زا، مشاهده واکنش والدین، سابقه خانوادگی اضطراب، عوامل ژنتیکی و شیمیایی مغز. |
| محرک‌ها | دیدن عنکبوت یا تار آن (واقعی یا در تصاویر)، فکر کردن یا صحبت درباره آن. |
| علایم | ترس و اضطراب فوری، اجتناب از مواجهه، حملات پانیک، تپش قلب، عرق، لرزش، سرگیجه و مشکلات تنفسی. |
| درمان | روان‌درمانی به‌ویژه CBT، بازسازی شناختی، حساسیت‌زدایی سیستماتیک، واقعیت مجازی، EMDR. |
| روش‌های مقابله | تکنیک‌های آرام‌سازی (تنفس عمیق، مدیتیشن)، خودمراقبتی (خواب، ورزش، حمایت اجتماعی) و مواجهه تدریجی. |
روایت مخاطب
خانم نگین با ثبت روایت زیر، درخواست مشاوره آنلاین فوری داشته است [روایت‌ها و اسامی تغییر یافته اند]:
«امروز تو محل کار یهو چشمم افتاد به یه عنکبوت کوچیک روی دیوار. یه جوری جیغ کشیدم و وحشتزده از جام پریدم که صندلیم رفت عقب و همه برگشتن نگام کردن. وقتی کارفرما اومد و گفت فکر کردم مار دیدی! خیلی خجالت کشیدم. انگار برای همه فقط یه حشره معمولی بود، ولی برای من حس هیولا رو داشت. همکارم کشتش، اما من از اون لحظه به بعد دیگه تمرکز نداشتم. مدام چشمم می‌رفت سمت همون گوشه که نکنه دوباره بیاد. کارام عقب افتاد و به ددلاین نرسیدم. از وقتی یادم میاد فوبیای عنکبوت دارم اما امروز تصمیم جدی گرفتم که درمانش کنم.»
ترس از عنکبوت چیست؟
آراکنوفوبیا (Arachnophobia) به معنای ترس شدید یا فوبیا نسبت به عنکبوت است. در فوبیا، شدت ترس شما با خطر واقعی شی یا موقعیت ترسناک، مطابقت ندارد. فوبیا زمانی به یک مشکل تبدیل می‌شود که ترس، توانایی شما برای انجام کارهای روزمره را مختل کند، به روابطتان فشار وارد کند و عزت نفس شما را کاهش دهد. برای مثال، ممکن است به دلیل ترس از حضور این موجود، عمدا از فعالیت‌های خارج از خانه (کوهنوردی، پیک‌نیک، دوچرخه‌سواری) یا طبیعت گردی با خانواده یا دوستان خودداری کنید.
برای ارزیابی روانشناختی با ما در تماس باشید: 09198791784
علل و ریشه‌های عنکبوت هراسی
علت آراکنوفوبیا آن به طور کامل مشخص نیست. اما محققان معتقدند دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یک تجربه تروماتیک با عنکبوت در گذشته.
- اگر اضطراب ناشی از واکنش یکی از والدینتان به این موجود را حس کرده باشید، ممکن است این فوبیا در شما شکل بگیرد.
- سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی که می‌تواند شانس شما برای ابتلا به یک فوبیا مانند عنکبوت هراسی را افزایش دهد.
به طور کلی، دانشمندان معتقدند مواد شیمیایی عصبی در مغز، در حضور ترس، ناحیه‌ای به نام آمیگدال را بیش از حد فعال می‌کنند. همچنین تصور می‌شود که یک جهش ژنتیکی می‌تواند خطر ابتلا به ترس از عنکبوت را افزایش دهد.
مشاوره خانواده می‌تواند اضطراب اعضای خانواده را تسکین دهد.
چه موقعیت‌هایی می‌توانند باعث ترس از عنکبوت شوند؟
محرک‌های رایج آراکنوفوبیا عبارتند از:
- دیدن عنکبوت یا تار آن (در واقعیت یا در تصاویر).
- فکر کردن یا انتظار دیدن این موجود یا تار آن.
- صحبت کردن درباره آن یا تارش.
علایم فوبیای عنکبوت
علائم ترس از عنکبوت شبیه علایم اضطراب و حمله پانیک است. ممکن است علایم زیر را تجربه کنید:
- ترس و اضطراب فوری هنگام دیدن یا فکر کردن به این موجود.
- ترس یا اضطرابی که با خطر تناسب ندارد.
- دوری کردن از این موجودات.
- پاسخ‌های ناشی از وحشت و اضطراب، مانند نیاز به فرار.
- عرق کردن یا لرزش.
- گرفتگی در قفسه سینه یا ضربان قلب سریع.
- مشکل در تنفس یا تنفس سریع.
- لرز یا برافروختگی (صورت قرمز و داغ).
- احساس خفگی.
- ناراحتی معده یا احساس دل آشوب.
- سرگیجه، احساس ضعف یا سبکی سر.
- خشکی دهان.
- گریه، عصبانیت، خشک شدن در جای خود یا چسبیدن به دیگران (این علایم در کودکان شایع‌تر است، اما بزرگسالان نیز ممکن است آن‌ها را تجربه کنند).
علائم ترس از عنکبوت شبیه علایم اضطراب و حمله پانیک است.
درمان ترس از عنکبوت
فوبیای عنکبوت نیز مانند سایر فوبیاهای خاص، معمولا با درمان‌های روانشناختی، به ویژه تکنیک‌های شناختی-رفتاری درمان می‌شود. درمان شناختی-رفتاری (CBT) بر جایگزینی افکار منفی درباره حشرات با افکار منطقی‌تر تمرکز دارد. این روش با مدیریت فوبیای شما از طریق تغییر طرز فکر، احساس و رفتارتان انجام شده و می‌تواند شامل تکنیک‌های زیر باشد:
- بازسازی شناختی: به شما کمک می‌کند تا نگاه خود به موجودات را تغییر دهید تا دیگر آن‌ها را خطرناک یا استرس‌زا نبینید.
- حساسیت‌زدایی سیستماتیک: تکنیک‌های آرام‌سازی را به شما آموزش می‌دهد تا با ترس‌هایتان روبرو شوید.
- درمان با واقعیت مجازی: شما را در معرض نمایش‌های مجازی از عنکبوت‌ها قرار می‌دهد.
- حساسیت‌زدایی و بازپردازش با حرکات چشم (EMDR): اگر عنکبوت هراسی شما به دلیل یک تجربه تروماتیک باشد، ممکن است این تکنیک به شما کمک کند.
بازسازی شناختی به شما کمک می‌کند تا نگاه خود به عنکبوت‌ها را تغییر دهید تا دیگر آن‌ها را خطرناک یا استرس‌زا نبینید.
آیا از داروها برای درمان ترس از عنکبوت استفاده می‌شود؟
داروها فوبیا را درمان نمی‌کنند، اما گاهی اوقات، برای درمان اضطراب ناشی از ترس تجویز می‌شوند. اگر روانپزشک شما فکر می‌کند به دارو نیاز دارید، ممکن است چنین داروهایی را برای مدت زمان کوتاهی برایتان تجویز کند:
- بنزودیازپین‌ها مانند داروهای ضد اضطراب آلپرازولام (Xanax) یا دیازپام (Valium).
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین، مانند داروهای ضد افسردگی پاروکستین (Paxil) یا اس‌سیتالوپرام (Lexapro).
- آرام‌بخش‌ها و بتابلوکرها
روش‌های مقابله با ترس از عنکبوت
در ادامه چند روش برای مقابله با این ترس معرفی می‌کنیم:
-
- تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن: مانند تنفس عمیق، ذهن آگاهی، آرام‌سازی عضلانی و مدیتیشن.
- خودمراقبتی: مانند داشتن خواب کافی، ورزش و ارتباط با دوستان و خانواده.
- مواجهه تدریجی همراه با تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی: به آرامی خود را در معرض مواجهه قرار دادن (این مورد بهتر است با همراهی مشاوره روانشناسی فردی صورت بگیرد)
راهنمای مراجعه به مشاور
ترس از عنکبوت، مانند سایر فوبیاهای خاص، می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و کیفیت کلی زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگر ترس شدید شما:
- در کارهای روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
- شما را از فعالیت‌های خارج از خانه یا رویدادهای خاص با خانواده و دوستان دور نگه می‌دارد.
- بیشتر اوقات افکارتان را درگیر می‌کند.
- شب‌ها بیدارتان نگه می‌دارد.
هرچه زودتر از یک متخصص سلامت روان برای دریافت درمان و حمایت کمک بگیرید. روانشناسان و روانپزشکان مجرب مرکز مشاوره روانشناسی سها با بهره گیری از جدیدترین و معتبرترین تکنیک‌های روز دنیا، آمادگی لازم را جهت ارایه انواع خدمات مشاوره در اختیار داشته و شما را در طول درمان و مسیر بهبودی همراهی می‌کنند. همین حالا فرم ارزیابی رایگان را در سها کلینیک را پر کنید و اولین گام را در راستای زندگی شادتر و آرام‌تر بردارید.
سوالات متداول
آیا ترس از عنکبوت یک اختلال روانی است؟
بله. ترس از عنکبوت یک فوبیای خاص است که نوعی اختلال روانی محسوب می‌شود.
علائم ترس از عنکبوت چیست؟
علایم این فوبیا شامل ترس غیرمنطقی مرتبط با مواجهه یا حتی فکر کردن به عنکبوت‌ها، رفتارهای دوری‌جویانه برای محافظت از خود در برابر این موجودات، حالت تهوع، ضربان قلب سریع، عرق کردن یا سایر پاسخ‌های مرتبط با اضطراب و حملات پانیک است.
فرد مبتلا به آراکنوفوبیا معمولا چگونه رفتار می‌کند؟
فرد مبتلا به این فوبیا ممکن است از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که ممکن است با عنکبوت یا تار آن روبرو شود، دوری کند. به خاطر ترسش، از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی یا دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه خودداری کند. اگر این موجود را ببیند، جیغ بکشد، فرار یا حتی گریه کند یا حتی به دلیل ترس، در جای خود خشکش بزند.
منابع
