اختلال دیرآموزی در کودکان یکی از چالش‌های مهم در حوزه رشد و آموزش است که می‌تواند بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و عاطفی کودک تاثیر بگذارد. این اختلال معمولا با تاخیر در درک، یادگیری و پردازش اطلاعات همراه است و ممکن است باعث شود کودک نتواند همگام با همسالان خود در مسیر آموزشی پیش برود. در این مقاله تلاش می‌کنیم همه ابعاد اختلال دیرآموزی در کودکان را بررسی کنیم؛ از علل و نشانه‌ها گرفته تا روش‌های تشخیص و درمان. با ما همراه باشید.
اگر در زمینه دیرآموزی فرزندتان نیاز به کمک دارید یا فکر می‌کنید کودک شما ممکن است به این وضعیت مبتلا باشد، توصیه می‌کنیم برای رزرو مشاوره کودک یا مشاوره آنلاین از کلینیک روانشناسی سها همین حالا با شماره تلفن 66932737-021 یا 09198791784 در ارتباط باشید.
| عنوان | توضیحات |
| دیرآموز به چه کسی گفته می‌شود؟ | کودکی با روند کند رشد شناختی و یادگیری نسبت به همسالان که مشکلات تحصیلی و اجتماعی دارد. |
| ویژگی‌های کودکان دیرآموز | چهار بعد رشد ذهنی، اجتماعی، شخصی و آموزشی که در کودکان دیرآموز دچار ضعف است. |
| دلایل کند بودن روند یادگیری در کودکان | عوامل مختلف مثل آسیب‌های روانی، بیماری‌های مغزی و رفتارهای والدین باعث کندی یادگیری میشوند. |
| آیا اختلال دیرآموزی همان اختلال یادگیری است؟ | تفاوت‌های مهم بین اختلال دیرآموزی و اختلال یادگیری وجود دارد از نظر زبان، رفتار و … |
| آیا کودکان دیرآموز خوب میشوند؟ | با آموزش‌های ویژه، مشاوره و حمایت خانواده، کودکان دیرآموز می‌توانند پیشرفت کنند. |
داستانی واقعی از مراجعی با کودک دیرآموز
مادری حدودا سی‌وپنج ساله با چهره‌ای خسته اما امیدوار، چند ماه پیش به کلینیک سها مراجعه کرد. پسر هفت‌ساله‌اش را با خود آورده بود؛ کودکی لاغر اندام و کم‌حرف که با اسباب‌بازی کوچکی در دست، بی‌تفاوت به اطراف نگاه می‌کرد. مادر گفت که امیرعلی از همان سال‌های اول مهدکودک، در یادگیری رنگ‌ها، شعرها و حتی اسم دوستانش مشکل داشت. در مدرسه هم معلم‌ها مرتب تذکر می‌دادند که حواسش پرت است، نمی‌تواند بخواند یا بنویسد و در درس‌ها عقب‌تر از بقیه بچه‌هاست.
او را برای تست هوش برده بودند و نتیجه، هوشی در مرز نرمال-ضعیف را نشان داده بود؛ تشخیص اولیه: کودک دیرآموز. مادرش با بغض گفت که خانواده همسرش باور ندارند مشکلی وجود دارد و تصور می‌کنند او به امیرعلی بیش‌ازحد وابسته است و مسیله را بزرگ‌نمایی می‌کند. حالا آمده بود تا مشاوره بگیرد، شاید راهی برای کمک پیدا کند.
او را برای تست هوش برده بودند و نتیجه، هوشی در مرز نرمال-ضعیف را نشان داده بود؛ تشخیص اولیه: کودک دیرآموز.
دیرآموز به چه کسی گفته می‌شود؟
کودک دیرآموز، کودکی است که روند رشد مهارت‌های ذهنی و شناختی‌اش نسبت به هم‌سالانش کندتر پیش می‌رود. اغلب والدین در ابتدا فکر می‌کنند فرزندشان در یادگیری ضعیف است یا شکست خورده، در حالی که هر کودک مسیر رشد خودش را دارد و سرعت یادگیری در همه یکسان نیست. با توجه به سطح یادگیری، کودکان دیرآموز معمولا با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که می‌تواند در روند پیشرفت تحصیلی و اجتماعی‌شان اثر بگذارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به ضعف در گوش دادن، صحبت کردن و نوشتن اشاره کرد. حتی اگر تلاش زیادی از طرف کودک و والدین صورت گیرد، معمولا فاصله‌ای بین توانایی واقعی کودک و عملکرد او باقی می‌ماند.
بیشتر بخوانید: اختلال یادگیری چیست؟
ویژگی‌های کودکان دیرآموز
والدین از راه‌های مختلفی می‌توانند متوجه شوند که فرزندشان در یادگیری و رسیدن به مراحل رشدی اولیه دچار مشکل است یا نه. این ویژگی‌ها معمولا در چهار بعد اصلی قابل مشاهده‌اند: رشدی، اجتماعی، شخصی و آموزشی.
رشدی
کودکانی که در رشد ذهنی و زبانی با تاخیر روبه‌رو هستند، اغلب حافظه ضعیف‌تری دارند و دیرتر از حد معمول شروع به صحبت می‌کنند. این تاخیر در گفتار می‌تواند روند یادگیری زبان را برای آن‌ها دشوارتر کند، به طوری که برای درک مفاهیم ساده نیاز به تمرین‌های تکراری و زمان بیشتری دارند. همین یکی از موارد در علت یاد نگرفتن درس در کودکان نیز است.
اجتماعی
در حیطه اجتماعی، این کودکان معمولا به جای همسالان، با بچه‌های کوچکتر از خود ارتباط برقرار می‌کنند یا ترجیح می‌دهند تنها بازی کنند. رفتارهایشان ممکن است کودکانه‌تر از سن‌شان به نظر برسد. همین مسیله باعث می‌شود در جمع، کمتر پذیرفته شوند و به مرور درونگرا جلوه کنند.
شخصی
از نظر فردی، این کودکان معمولا کنترل کمی بر احساسات خود دارند. زود عصبی میشوند، بابت مسایل کوچک نگران میشوند و شکست‌ها را سخت می‌پذیرند. اگر این وضعیت بدون رسیدگی رها شود، ممکن است دچار مشکلاتی مثل کاهش اعتمادبه‌نفس یا ناپایداری‌های احساسی شوند.
آموزشی
در زمینه آموزشی، این گروه از کودکان برای فهم و پردازش اطلاعات نیاز به زمان بیشتری دارند و گاهی در به‌خاطر سپردن آنچه آموخته‌اند دچار مشکل میشوند. همچنین، تمرکز ضعیف و دامنه توجه کوتاه از ویژگی‌های بارز آن‌هاست. به همین دلایل، اغلب به عنوان کودکانی با توانایی پایین‌تر در یادگیری شناخته میشوند.
برای رزرو جلسه مشاوره رایگان 15 دقیقه‌ای، با شماره 02166932737 تماس بگیرید.
دلایل کند بودن روند یادگیری در کودکان
هیچ نسخه واحدی برای تربیت درست کودک وجود ندارد. وقتی پای کودکانی به میان می‌آید که سرعت یادگیری‌شان پایین‌تر از حد معمول است، والدین باید صبوری و درک بالایی داشته باشند، چون شناخت دقیق شرایط نیاز به زمان دارد. اگرچه دلیل مشخص و ثابتی برای کندی یادگیری در کودکان وجود ندارد، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این وضعیت نقش داشته باشند.
تجربه‌های آسیب‌زا
اگر کودکی در گذشته با حوادث ناراحت‌کننده یا ترسناک روبه‌رو شده باشد، این تجربه‌ها می‌توانند رشد ذهنی‌اش را کند کنند. چه آسیب‌های جسمی و چه روانی، هر دو ممکن است بر روند یادگیری اثر منفی بگذارند، به‌خصوص در سال‌های اولیه زندگی که ذهن کودک هنوز در حال شکل‌گیری است و آسیب‌پذیری بالایی دارد.
مشکلات جسمی یا مغزی
برخی از کودکان به دلیل وجود بیماری‌های خاص، به‌ویژه مشکلات مرتبط با مغز یا سیستم عصبی، در رسیدن به مراحل مختلف رشد با تاخیر روبه‌رو میشوند. گاهی این اختلالات قابل درمان اند و گاهی فقط می‌توان آن‌ها را کنترل کرد. در هر صورت، چنین مشکلاتی می‌توانند یادگیری را برای کودک دشوارتر کنند.
رفتارهای اشتباه والدین
گاهی دلیل کندی یادگیری کودک، از خانه شروع می‌شود. والدینی که به‌خاطر مشغله زیاد یا نبود آگاهی، توجه کافی به فرزندشان ندارند، ناخواسته زمینه مشکلات عاطفی و ارتباطی را در کودک فراهم می‌کنند. کودکی که احساس نادیده گرفته شدن دارد، ممکن است درونگرا شود و نتواند به‌درستی با دیگران ارتباط برقرار کند، که این خود بر فرآیند یادگیری تاثیر می‌گذارد.
رفتارهای افراطی در حمایت از کودک
برخی پدر و مادرها آن‌قدر همه مشکلات را برای فرزندشان حل می‌کنند که عملا فرصتی برای تجربه کردن، اشتباه کردن و یادگیری باقی نمی‌ماند. این نوع نازپروردگی ممکن است از سر محبت باشد، اما در واقع باعث می‌شود کودک در برخورد با مسایل ساده هم احساس ناتوانی کند و نتواند رشد واقعی را تجربه کند.
آیا اختلال دیرآموزی همان اختلال یادگیری است؟
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که اختلال دیرآموزی کودکان همان اختلال یادگیری است، اما باید بگوییم که این دو تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند. برای درک بهتر تفاوت این دو اختلال جدول زیر را بررسی کنید:
| ویژگی‌ها | کودک دیرآموز | کودک با اختلال یادگیری |
| زبان و گفتار | الگوهای زبانی رشدنیافته یا دارای مشکلات گفتاری | مشکل در تمایز بین کلمات و حروف، بی‌علاقگی به خواندن |
| رفتار اجتماعی | قضاوت ضعیف، رفتار نابالغ، تمایل به بازی با کودکان کوچکتر | ممکن است دچار بی‌ثباتی عاطفی شود، با روش‌های آموزشی معمول سازگار نیست |
| حافظه و درک مراحل | در به خاطر سپردن یا دنبال‌کردن مراحل یک فعالیت مشکل دارد | توجه ضعیف، مشکلات ادراکی-حرکتی |
| یادگیری مفهومی | در پیوند دادن اطلاعات جدید با دانسته‌های قبلی با دشواری مواجه است | با وجود آموزش معمول، در یادگیری مفاهیم پایه‌ای دچار مشکل است |
| انتقال آموخته‌ها به موقعیت‌های دیگر | مشکل در تعمیم و استفاده از دانسته‌ها در موقعیت‌های مختلف | به دلیل تمرکز پایین و بیش‌فعالی، انتقال آموخته‌ها به سختی انجام می‌شود |
ایا کودکان دیر آموز خوب میشوند؟
دیرآموزی قابل بهبود است. والدین می‌توانند از روش‌های مختلفی برای تقویت مهارت‌های یادگیری فرزندان دیرآموز خود استفاده کنند. این روش‌ها شامل بهره‌گیری از آموزش‌های خاص، جلسات مشاوره و همچنین داشتن صبر و درک بالا نسبت به شرایط کودک است.
آموزش خواندن و نوشتن به کودکان دیر آموز تخصصی
استفاده از آموزش‌های هدفمند و طراحی شده برای کودکان دیرآموز می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با تکرار و تمرین بیشتر، مفاهیم درسی را به‌تدریج درک کنند. البته باید توجه داشت که به دلیل پایین‌تر بودن بهره هوشی نسبت به میانگین، فرآیند یادگیری معمولا با سرعت کمتری پیش می‌رود. با این حال، در محیطی محرک و حمایت‌گر، کودک می‌تواند نه‌تنها در زمینه یادگیری، بلکه در تعاملات اجتماعی نیز پیشرفت‌هایی داشته باشد.
مشاوره درمانی
همان‌طور که برای حل مشکلات رفتاری از مشاوره استفاده می‌شود، جلسات مشاوره برای کودکان دیرآموز نیز می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بهتر با چالش‌های روزمره زندگی کنار بیایند و مهارت‌های اجتماعی مناسب‌تری پیدا کنند. همچنین حضور والدین در این جلسات بسیار مهم است، چرا که آگاهی بیشتر آن‌ها می‌تواند نقش موثری در بهبود شرایط فرزندشان داشته باشد.
برای رزرو جلسه مشاوره رایگان 15 دقیقه‌ای جهت ارزیابی دیرآموزی کودک دلبندتان، با شماره 02166932737 تماس بگیرید.
کلینیک روانشناسی سها؛ انتخابی مطمین برای درمان اختلال دیرآموزی کودکان
کلینیک روانشناسی سها با تیمی از روانشناسان و مشاوران باتجربه، محیطی تخصصی و امن برای شناسایی و درمان اختلال دیرآموزی کودکان فراهم کرده است. در این مرکز، با بهره‌گیری از روش‌های علمی، ارزیابی‌های دقیق و برنامه‌های درمانی فردمحور، به کودکان دیرآموز کمک می‌شود تا توانایی‌های شناختی، رفتاری و اجتماعی خود را تقویت کنند. خدمات مشاوره‌ای برای والدین نیز در نظر گرفته شده تا خانواده‌ها در مسیر رشد فرزندشان همراه و آگاه باشند. برای دریافت وقت مشاوره خانواده کلیک کنید.
سوالات متداول
- اختلال دیرآموزی چیست؟
کودکی است که مهارت‌های یادگیری‌اش کندتر از همسالان رشد می‌کند.
- چه نشانه‌هایی نشان‌دهنده دیرآموزی است؟
کندی در گفتار، مشکل در به خاطر سپردن، رفتار اجتماعی نابالغ و دشواری در درک مفاهیم جدید از جمله نشانه‌های دیرآموزی کودک هستند.
- آیا اختلال دیرآموزی قابل درمان است؟
بله، با آموزش ویژه و مشاوره می‌توان به بهبود مهارت‌های کودک کمک کرد.
- چطور می‌توان دیرآموزی را تشخیص داد؟
با ارزیابی توسط روانشناس و بررسی تاخیر در رسیدن به مراحل رشدی و یادگیری معمول می‌توان اختلال دیرآموزی را تشخیص داد.
منابع
