تولد فرزند دوم را صمیمانه به شما تبریک می‌گویم! خانواده شما در انتظار یک کوچولوی شیرین است. همانطور که برای ماه‌های آخر بارداری آماده می‌شوید، یکی از مهم‌ترین وظایف شما این است که فرزند بزرگتر را برای نقش مهم خواهر/برادر شدن آماده کنید. در این مقاله راهکارهایی را به منظور آماده کردن فرزند اول برای تولد فرزند دوم می‌خوانیم.
واکنش فرزند اول به تولد فرزند دوم
تولد فرزند دوم اتفاق هیجان انگیزی است. اما شاید برای فرزند اول ما همیشه اینگونه نباشد. ممکن است فرزند اول شما از این خبر شاد یا خشمگین شود یا در ظاهر هیچ واکنشی بروز ندهد؛ همه‌ی این‌ها طبیعی است. خیلی از این واکنش‌ها مناسب سن بچه‌ها هستند؛ مثلا یک کودک 3 ساله به اندازه کودک 5 ساله تغییرات در پویایی خانواده را درک نمی‌کند. اما در هر موردی، یادگیری درباره تکامل احساسات و نحوه واکنش به آنها بخش مهمی از رشد هیجانی کودک بزرگتر است.
بیشتر بخوانید: حسادت در کودکان
بخش اول: در طول بارداری و آمادگی برای تولد فرزند دوم
بهترین راه برای شما این است که پیش از رسیدن تولد فرزند دوم به تغییرات درون خانواده رسیدگی کنید.
-
انتشار یک خبر مهم: تولد فرزند دوم
هیچ قاعده اثبات شده‌ای برای خبر دادن به کودک در مورد تولد فرزند دوم وجود ندارد. در مورد موعد زایمان، باید متناسب با سن کودک رفتار کنید. بیشتر بچه های زیر 5 سال با درک زمان مشکل دارند، پس بهترین کار این است که در ارتباط با آنان، از چنین مثال‌هایی استفاده کنید: «وقتی هوا گرم شد یا وقتی جشن هالووین رسید، اون هم می‌رسه».
اگر کودک شما از جزییات پرسید، فکر نکنید که مجبورید همه چیز را توضیح دهید. کودکی که می‌خواهد بداند بچه از کجا می‌آید، به دنبال پاسخی عینی است. گفتن «از توی شکم من» کفایت می‌کند. در این مورد در مقاله چگونه به سوالات کودک در مورد بچه دار شدن پاسخ دهیم؟ مفصل صحبت کرده ایم.
-
به آنها یادآوری کنید که خودشان هم روزی نوزاد بودند
وقتی در اتاق زیر شیروانی به دنبال لباس‌ها و وسایل کودکانه ای می‌گردید که برای چنین روزی کنار گذاشته بودید، حتما آلبوم‌های عکس و کتاب‌های کودک مربوط به دوران نوزادی فرزند اولتان را بیرون بیاورید. در مورد اینکه آنها چقدر نوزاد بامزه‌ای بودند و داشتن یک کوچولوی دیگر در خانه چقدر لذت‌بخش خواهد بود، صحبت کنید.
-
نظر آنها را پیرامون تولد فرزند دوم بپرسید
در حالی که ممکن است به اندازه کافی شجاع نباشید که ایده نام‌گذاری کودک جدید و تولد فرزند دوم را از کودک بزرگ‌ترتان بخواهید، می‌توانید نظر او را در مورد سایر جزییات مهم مانند تخت خواب، اسباب باز‌ی‌ها و حتی لباس نوزاد بپرسید. در صورت امکان، اجازه دهید فرزندتان یک یا دو مورد از وسایلی را که می‌خرید انتخاب کند؛ شاید یک اسباب‌بازی کوچک یا یک پیژامه.
درگیر کردن کودکان خردسال در فرآیند آماده‌سازی برای نوزاد جدید به آنها نشان می‌دهد که عضو مهمی از خانواده هستند و زندگی خواهر و برادر جدید چیزی است که آنها بخشی از آن را تشکیل می‌دهند.
بیشتر بخوانید: افسردگی در دوران بارداری
-
منتظر کمی بدخُلقی باشید!
این کاملا طبیعی است که کودک‌تان روز به روز (یا ساعت به ساعت) احساسات متفاوتی درباره تولد فرزند دوم داشته باشد. از آنجایی که با گذشت زمان از بارداری‌تان، دیگر نمی‌توانید خم شوید و فرزند بزرگ‌ترتان را بلند کنید، احتمال عصبانی شدن او وجود دارد. احتمالا احساس می‌کند زندگی‌اش در حال نابودی است. مهم نیست که کودک‌تان چطور واکنش نشان می‌دهد، شما باید با دقت به وی گوش دهید و اگر او به خصوص نسبت به ایده نوزاد جدید رفتار محبت‌آمیزی ندارد، بدون قضاوت و حس بد، پذیرای هیجانات‌شان باشید.
-
آماده، آماده و آماده شوید
به کتابخانه سفر کنید و چند کتاب را بردارید که با ملایمت و ظرافت اتفاقات پیش رو را توضیح می‌دهد. برخی کتاب‌های خوب عبارتند از وقتی مامان بچه دار می‌شود چه اتفاقی می افتد، اثر هایدی مورکف و لورا رادر و کوچولوی تازه اثر مرسر مایر (ترجمه شده در ایران توسط انتشارات سرمدی) که به بی میلی یک برادر بزرگتر برای استقبال از خواهر و برادر جدید می پردازد.
-
در نقاط عطف رشد فرزند اول، عجله نکنید
آیا کودک پیش دبستانی شما در حال آموزش برای توالت رفتن است؟ آیا به این فکر می‌کنید که کودک نوپای خود را به تخت بزرگ‌تری منتقل کنید؟ در نقاط عطف رشد فرزند اولتان، احتمالا بهتر باشد مدتی دست نگه دارید. شما نمی‌خواهید کوچولوی‌تان احساس کند که آواره شده است، زیرا نوزاد جدید به تخت او نیاز دارد.
هنگامی که بارداری در سه ماهه سوم است، ایده خوبی است که از افزودن هر گونه بخش جدید اصلی به زندگی فرزند اولتان خودداری کنید. بله، نوزاد جدید باید در تخت کودک بخوابد، اما در چند هفته یا چند ماه اول، می‌توانید از گهواره استفاده کنید.
-
در مورد مسایل پزشکی توضیحات واضح و کافی بدهید
فرزند خردسال شما ممکن است بیمارستان و پزشک را با بیمار بودن مرتبط بداند. مهم است به آنها اطمینان دهید که مراجعه به پزشک برای والد باردار ضروری است و هیچ مشکلی وجود ندارد. بگذارید در ملاقات‌هایتان با پزشک شما را همراهی کنند. آنها احتمالا از شنیدن ضربان قلب و دیدن نوزاد از طریق سونوگرافی ذوق زده می‌شوند. پزشک شما نیز احتمالا با فرزند تان صحبت می‌کند و می تواند به هر سوالی که او ممکن است درباره تولد فرزند دوم داشته باشد، پاسخ دهد.
مهم نیست که چه اتفاقی می‌افتد، فرزندتان را تشویق کنید که سوال بپرسد و تمام تلاش خود را برای پاسخ دادن به آنها انجام دهید. لازم نیست از جزییات پزشکی حرف بزنید، شما که نمی‌خواهید بی‌جهت آنها را در مورد چیزی که قادر به درکش نیستند، نگران کنید.
بیشتر بخوانید: افزایش اعتماد به نفس کودکان
-
کمی روی خواهر یا برادر بزرگ تمرکز کنید
کودکان خردسال صرفا به این دلیل که هنوز در حال یادگیری جایگاه خود در جهان هستند، خود محوراند. بنابراین، با صحبت در مورد اینکه او چه خواهر یا برادر بزرگ خوبی خواهد شد و چگونه خانواده به کمک وی نیاز خواهد داشت، به روحیه فرزندتان کمک کنید. همانطور که محل خواب کودک جدید را تزیین می‌کنید، اگر فکر می‌کنید کمک می‌کند، برخی از قسمت‌های اتاق کودک بزرگتر را هم تغییر دهید، شاید در حد یک خرید یک روتختی یا چراغ جدید.
-
برای کودک خود یک عروسک به شکل نوزاد تهیه کنید
به خصوص اگر کودک شما سن پایینی دارد (مثلا یک تا سه سال)، سعی کنید عروسکی شبیه به نوزاد تازه متولد شده برایش بخرید. اجازه دهید کودک‌تان در آغوش گرفتن، عوض کردن پوشک و شیر دادن به بچه خود را تمرین کند. این کار را تا حد امکان به واقعیت نزدیک کنید، اجازه دهید آن را با کالسکه به پیاده روی ببرد و حتی با نزدیک شدن به موعد زایمان و تولد فرزند دوم ، عروسک را روی صندلی مخصوص کودک در ماشین بگذارید.
بخش دوم: قبل از زایمان و در بیمارستان
با نزدیک شدن به موعد زایمان و تولد فرزند دوم ، این راهکارها را امتحان کنید تا به فرزندتان کمک کنید که برای تبدیل شدن به یک خواهر یا برادر جدید آماده شود.
-
فرزند اول را با واقعیتی عینی همراهی کنید
اگر به اندازه کافی خوش شانس هستید که فردی را بشناسید که اخیرا بچه دار شده، ببینید آیا فرزندتان می‌تواند برای چند ساعت نقش برادر یا خواهر بزرگتر را بازی کند. بسته به سن فرزندتان (و البته شجاعت والدین جدید)، از آنها بپرسید که آیا فرزندتان می‌تواند کارهای ساده و تحت نظارت بزرگسالان مانند نگه داشتن نوزاد یا غذا دادن به وی را انجام دهد.
اگر خانواده‌ای دارای نوزاد سراغ ندارید، در دوره‌های آموزشی بیمارستان شرکت کنید. آنها به شما اجازه نمی‌دهند که نوزادان را لمس کنید، اما مربیان اغلب عروسک‌های شبه-واقعی دارند که جایگزین خوبی هستند و دست کم اجازه می‌دهند کودک‌تان تصویری کلی از آنچه در پیش روست، به دست بیاورد.
-
یک طرح بازی ترسیم کنید
با نزدیک شدن به موعد زایمان و تولد فرزند دوم ، با فرزند اول خود در مورد اینکه وقتی مجبور به رفتن به بیمارستان هستید، چه اتفاقی می‌افتد صحبت کنید. توضیح دهید که چه کسی از آنها مراقبت خواهد کرد و اینکه نه تنها می‌توانند با شما تلفنی صحبت کنند (اگر این گزینه برای‌تان امکان پذیر بود) بلکه می‌توانند پس از تولد نوزاد با شما و نوزاد جدید ملاقات داشته باشند. در روزهای قبل از زایمان سعی کنید یک برنامه منظم داشته باشید و اجازه دهید زندگی برای فرزندتان تا حد امکان نزدیک به حالت عادی باشد.
بخش سوم: پس از زایمان
بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان و برخورد درست
-
فرزند اول: بازدید کننده شماره‌ی یک!
اجازه دهید فرزندتان اولین عضوی از خانواده باشد که نوزاد را تا حد امکان نزدیک به تولدش ملاقات می‌کند. و جلسه را خصوصی نگه دارید تا او بتواند به طور طبیعی و بدون حضور جمعیت واکنش نشان دهد. اولین باری که فرزندتان به خواهر یا برادر جدید نگاه می‌کند، ممکن است از نظر هیجانی کمی ناراحت باشد، بنابراین مهم است که با احساسات آنها هماهنگ باشید.
هنگامی که زمان ملاقات سایر بازدیدکنندگان از نوزاد می‌رسد، اجازه دهید کودک پیش دبستانی شما هر نقشی را که با آن راحت است بازی کند. برخی می‌خواهند به عنوان مجری مراسم عمل کنند و خواهر و برادر جدید خود را به مادربزرگ معرفی کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترجیح دهند کنار بایستند و این روند را تماشا کنند. در صورت امکان، از یکی از بستگانی که فرزندتان با او صمیمی است، بخواهید که او را به پیاده روی ببرد یا شاید به خوردن یک میان وعده مهمان کند؛ فقط برای اینکه به او کمک کنید مدتی از همه چیز دور باشد.
-
جشن بگیرید
مهم‌تر از هر چیز، ورود یک نوزاد جدید و تولد فرزند دوم دلیلی برای جشن گرفتن است. به کودک پیش دبستانی خود اجازه دهید هدیه‌ای برای برادر یا خواهر جدید خود انتخاب کند. احتمالا زمانی که در بیمارستان هستید، کوچولوی تازه‌وارد شما هدایای زیادی را از اقوام و ملاقات‌کنندگان دریافت کند. این ممکن است برای فرزند اولتان سخت و حسادت‌برانگیز باشد. می‌توانید از قبل اقلام کوچکی مانند کتاب‌های رنگ‌آمیزی، مداد رنگی و برچسب‌ها را برای بیرون آوردن در چنین روزی ذخیره کنید.
بخش چهارم: زندگی جدید در خانه
-
انتظار بازگشت داشته باشید
همانطور که خانواده شما با پویایی جدید خود سازگار می‌شود، به یاد داشته باشید که فرزند بزرگ‌‌تان ممکن است هنوز از نقش جدید خود هیجان‌زده نشده باشد. اگر آنها بخواهند از شیشه شیر یا دست پرستار آب بنوشند، دوباره با حمام رفتن مشکل داشته باشند، بچگانه صحبت کنند یا حتی بخواهند در گهواره بخوابند، تعجب نکنید (مخصوصا اگر گهواره زمانی مال آنها بوده است)!
سعی کنید عصبانی نشوید؛ در واقع، مهم است که اصلا عصبانی نشوید. این روشِ فرزند شما برای ابراز نگرانی در مورد نقش خود در خانواده است. فقط به در آغوش گرفتن آنها ادامه دهید و وقتی آنها مناسب سن خودشان رفتار می‌کنند، تمجیدهای اضافی را فراموش نکنید.
-
از کمک آنها استقبال کنید
کارهای زیادی وجود دارد که فرزندتان می‌تواند با آنها در مراقبت از نوزاد جدید یا حتی تولد فرزند دوم به شما کمک کند: آوردن پوشک، راه بردن کالسکه یا حتی انتخاب لباس نوزاد (مثلا انتخاب بین چند لباس که شما قبول دارید یا پوشاندن جوراب به نوزاد). ممکن است این کار با دست‌های کودکانه‌ی آنها بیش از حد معمول طول بکشد؛ اما اگر کودک پیش دبستانی شما می‌خواهد در این کار مشارکت کند، از تلاش‌های او استقبال کنید.
بیشتر بخوانید: دلبستگی اضطراب
با این حال، کارهایی (مانند شیر دادن) وجود دارد که وقتی والدین با نوزاد انجام می‌دهند، بچه‌های بزرگتر احساس می‌کنند کنار گذاشته شده اند. اگر در حال شیردهی هستید، کتاب‌هایی را در نزدیکی خود نگه دارید تا هنگام شیر خوردن نوزاد، آنها را همراه کودک بزرگ‌ترتان بخوانید. یا گاهی نزدیک تلویزیون بنشینید و در حالی که نوزاد شیر می‌خورد، با فرزند اولتان برنامه تماشا کنید (مراقب باشید این کارها سبب غفلت از نوزاد در حال تغذیه تان نشود).
-
زمانی ویژه را به کودک اول اختصاص دهید
بر اساس توجه زیادی که تولد فرزند دوم و یک نوزاد جدید نیاز دارد، ممکن است کوچولوی شما به سادگی در این میان گم شود. مطمین شوید که هر دو والد وقت خاصی را به گذراندن با فرزند اول بدون حضور نوزاد اختصاص می‌دهند. چند روز اول اوضاع خانه ممکن است پیچیده باشد. هیچ کس به درستی نمی‌خوابد و به احتمال زیاد روال عادی زندگی شما به کل بهم خورده است. از یکی از اقوام یا دوستان نزدیک خود کمک بگیرید تا زمانی که خانواده در حال تنظیم خود است، کارهای سرگرم‌کننده با فرزندتان انجام دهد. یا گاهی از کسی بخواهید که مراقب نوزاد باشد و کودک اول را برای مدت کوتاهی بیرون ببرید، مثلا برای پیاده‌روی، بستنی خوردن یا بازدید از کتابخانه.
در مورد اینکه چقدر به فرزندتان به خاطر این که خواهر یا برادر بزرگی است، افتخار می‌کنید، به او بگویید و بخواهید که اگر سوالی در مورد آنچه در حال وقوع است دارد، حتما از شما بپرسد.
-
روی هر دو بچه تمرکز کنید
گاهی اوقات، بهتر است توجه‌تان را نوزاد جدید بگیرید و آن را به کودک بزرگ خود بازگردانید. بازدیدکنندگان را تشویق کنید که گهگاه با فرزندتان در مورد هر موضوعی غیر از نوزاد جدید صحبت کنند. درباره مدرسه، دوستان، فعالیت‌ها و هر چیزی که برای فرزندتان مهم است، با او حرف بزنید.
بیشتر بخوانید: انتخاب صحیح روانشناس کودک
سخن پایانی
برخی از بچه‌ها ممکن است با آغوش باز از خواهر یا برادر جدید استقبال کنند و هرگز ابراز نارضایتی نکنند. برخی دیگر ممکن است حرف‌های آزاردهنده‌ای بزنند. بیشتر آنها در نقطه‌ی میانی این دو حالت هستند. مهم است که در فرایند سازگارشدن کودک با این مسیله صبور باشید. آنها را تشویق کنید تا از طریق کلمات یا تصاویر در مورد احساس خود صحبت کنند. سعی کنید ارتباط برقرار کنید. اگر نوزاد گریه‌اش را متوقف نمی‌کند، به کودک اولتان بگویید که شنیدن صدای آن برای شما نیز ناامیدکننده است.
در موقعیت تولد فرزند دوم ، اولویت شماره یک این است که مطمین شوید فرزند اولتان احساس دوست‌داشتنی و مهم بودن دارد. اضافه شدن یک عضو جدید به خانواده، تاثیر زیادی بر فرزند شما خواهد داشت. اما در نهایت این اثر مثبت خواهد بود. آنها در حال به دست آوردن یک خواهر و برادر جدید هستند و امیدواریم یک دوست مادام‌العمر نیز پیدا کنند J
منبع
https://www.verywellfamily.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
خیلی خوب بود ممنون
مینای عزیز
ممنون از توجهت