حسادت در کودکان، علل و نکاتی برای مقابله با آن

کودکان معمولاً وقتی پای ابراز احساسات در میان باشد، خیلی بی رودربایستی و رک عمل می کنند. آنها ممکن است بدون کوچک ترین تردیدی عشق، تنفر، غم، حسادت یا سایر هیجاناتشان را ابراز کنند. در رابطه با حسادت، این هیجان می تواند از خیلی شیوه ها بر بچه ها اثر بگذارد. از این رو، وقتی متوجه می شوید که کودکتان حسادت می ورزد، چه کاری باید انجام دهید؟ همچنین ممکن است نگران باشید که نکند حسادت بر ذات کودکتان اثر نامطلوبی بر جای بگذارد. اینجاست که نیاز به مشاوره کودک بیش از پیش احساس می شود. خب، مقالۀ زیر می تواند به شما کمک کند تا در مورد حسادت در کودکان و نحوۀ برخورد موثر با آن بیشتر بدانید.

در این مقاله می­خوانیم:

• چه چیزهایی باعث بروز حسادت در کودکان می شود؟
• نشانه های حسادت در کودکان چیست؟
• پیامدهای حسادت که بچه ها ممکن است با آن رو به رو شوند
• چطور با حسادت در کودکان مقابله کنیم؟

چه چیزهایی سبب بروز حسادت در کودکان می شود؟

موارد زیر به شما کمک می کند تا بفهمید چه چیزی باعث شده تا کودک شما حس حسادت داشته باشد:

• نوازش بیش از حد

همۀ والدین دوست دارند هر چند وقت یکبار فرزندان خود را ناز و نوازش کنند. با این حال، اگر بیش از حد کودک خودتان را نوازش کنید، ممکن است احساس برتری نسبت به دیگران را در او شکل دهید. بنابراین، هرگاه کودک شما با فردی بهتر از خود یا شخصی که چیزی بهتر از آنچه فرزند شما در اختیار دارد مواجه شود، ممکن است احساس حسادت و ناامنی کند.

• مقایسه

متاسفانه زیاد پیش می­آید که والدین یک کودک را با کودک دیگر یا با فرزندان دیگر خود مقایسه کنند. با این حال، تا زمانی که نگذارید فرزندتان از این مقایسه مطلع شود، مشکل چندانی پیش نمی آید. اما اگر خیلی آشکار از مقایسۀ او با سایرین صحبت کنید یا مدام فرزندتان را با یک خواهر یا برادر یا دوست مقایسه کنید، نه تنها می تواند باعث ایجاد احساس رقابت و اعتماد به نفس پایین در او شود، بلکه ممکن است باعث بروز حسادت نیز بشود.

• والدین با نگرانی و مراقبت کنندگی زیاد

والدین نگران سلامتی فرزندان خود هستند و تمام تلاش خود را برای مراقبت از آنان انجام می دهند. با این حال، گاهی اوقات والدین ممکن است در مراقبت از او زیاده روی کنند. در این حالت، به محض اینکه مدتی کودک را به حال خود بگذارند، او احساس سردرگمی می کند و چون یاد نگرفته چگونه از پس خودش بر بیاید، نسبت به کودکانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، احساس حسادت می کند.

بیشتر بخوانید: مشاوره خانواده

• رقابت ناسالم

رقابت سالم برای هر کودکی حیاتی است، اما ایجاد رقابت در جای غیر ضروری ممکن است تأثیر منفی بر شخصیت کودک داشته باشد و منجر به بروز حسادت در وی شود. این احتمالاً زمانی اتفاق می افتد که شما او را با افراد دیگر مقایسه کنید و به شکلی غیرمنصفانه از وی انتظار داشته باشید کاری را انجام دهد که خارج از توان یا علاقه اش است. به عنوان مثال، فرض کنید در یک جشن تولد یکی از بچه ها خیلی خوب می رقصد و شما انتظار دارید که فرزندتان زمانی که تمایلی به رقصیدن ندارد، همین کار را انجام دهد.

• سبک فرزندپروری بیش از حد کنترل­گر یا مستبد

وقتی والدین بیش از حد سخت گیر یا به شکلی افراطی کنترل گر هستند و از فرزندانشان انتظار دارند که قوانین و مقررات آنها را حتی بدون توضیح دلایل آن رعایت کنند، احتمال زیادی وجود دارد که در نهایت احساس رنجش و حسادت در فرزندان پرورش یابد. فرزندان آنها ممکن است با قرار گرفتن مداوم در یک محیط منظم و محدود احساس خود-کم­بینی را نسبت به دوستان یا همسالان شان شکل دهند.

• حسادت تحصیلی یا مهارتی

همۀ بچه ها مثل هم نیستند؛ برخی ممکن است در ورزش برتر باشند، برخی در تحصیلات. بسیار رایج است که بچه ها نسبت به کودکانی که در فعالیت‌های تحصیلی یا برنامه‌های آموزشی فوق‌العاده خوب عمل می‌کنند، حسادت ‌کنند.

• حسادت خواهر – برادری

اغلب دیده می شود که فرزند بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکتر خود حسادت می کند. این نوع حسادت ممکن است زمانی رخ دهد که والدین تمرکز خود را از فرزند بزرگتر به کودک تازه متولد شده تغییر می دهند. کودک بزرگتر ممکن است نتواند با این موقعیت کنا بیاید و احتمال دارد احساس حسادت را نسبت به خواهر یا برادر خود شکل دهد.

نشانه های کودکی که حس حسادت دارد چیست؟

در بخش بالا با علل حسادت در کودکان آشنا شدیم، اما شناسایی علائم حسادت در بچه ها برای شما به عنوان والد اهمیت دارد. در اینجا برخی از نشانه های رفتار حسادت آمیز در کودک آورده شده است:

• کودک شما ممکن است بیش از حد سلطه­جو شود

اگر کودک شما حسادت می کند، ممکن است در مورد همه چیز بیش از حد سلطه جو شود. این نگرش ممکن است فقط به اشیای مادی محدود نشود و نسبت به والدین، خواهر و برادرها و دوستان خود نیز رفتار انحصارطلبانه (اختلال شخصیت خوشیفته) را نشان دهد. مثلاً او ممکن است نخواهد چیزی را (مثل اسباب بازی هایش) با دیگران به اشتراک بگذارد و این نگرش می تواند به افسردگی نیز منجر شود.

• فرزند شما ممکن است دست به مقایسه بزند

کودکی که حسادت می ورزد، ممکن است مهارت ها، وسایل و دارایی های دیگر خود را با سایر بچه ها مقایسه کند و سپس در صورت کمبود یا نداشتن چیزی، نارضایتی خود را نشان دهد و عصبانی شود.

• کودک شما ممکن است خشم تان را تحریک کند

اگر فرزندتان به خواهر و برادرش حسادت می کند، احتمالاً دارد تمام توانش را به کار می گیرد تا توجه شما را جلب کند. بهترین راه برای جلب توجه والدین، بدرفتاری است. کودک شما ممکن است انواع کارهایی را انجام دهد که باعث عصبانیت شما می شود؛ و همه این تلاش ها فقط برای این است که توجه شما روی او متمرکز گردد.

• کودک تان ممکن است رفتار پرخاشگرانه از خود نشان دهد

حسادت می تواند باعث بروز رفتار پرخاشگرانه و سرکشانه در کودک شود. او ممکن است با خواهر، برادر یا دوستانش بدرفتاری کند یا رفتار قلدری از خود نشان دهد. در برخی موارد، شاید حتی متوجه شوید که فرزندتان سعی دارد به خواهر یا برادرش یا یک دوست آسیب برساند.

• کودک شما ممکن است احساس ناامنی کند

احتمال دارد که فرزندتان به دلیل حسادت احساس ناامنی کند. این نگرش به خاطر ورود یک نوزاد یا خواهر و برادر جدید در زندگی کودک شما آشکارتر می شود. فرزند شما ممکن است کاملاً نیازمند و چسبنده به شما به نظر برسد و دائماً عشق و محبت شما را طلب کند.

پیامدهای حسادت که بچه ها ممکن است با آن رو به رو شوند

حسادت یک احساس منفی است و بنابراین ممکن است بر شخصیت فرزند شما تأثیر منفی بر جای بگذارد. موارد زیر تعدادی از پیامدهایی هستند که احتمال دارد فرزند شما به دلیل حسادت با آن ها مواجه شود؛ او ممکن است:

• پرخاشگر شود
• به یک بچۀ قلدر تبدیل شود
• خود را منزوی کند و از دوستانش دور بماند
• نگرش درمانده ای از خود شکل دهد
• عزت نفس اش پایین بیاید

چطور با حسادت در کودکان مقابله کنیم؟

لازم است برخورد مناسبی با حسادت کودک دلبندتان داشته باشید تا جلوی تأثیر نامطلوب آن را بر شخصیت و زندگی فرزندتان بگیرید. در زیر چند راه ذکر شده که می تواند به شما در مقابله با مسائل حسادت کودکان کمک کند:

• به حرف فرزندتان گوش دهید

حسادت سطحی نیست، بلکه ریشه ای عمیق دارد. با کودک خود صحبت کنید و به نگرانی ها و دلایل او که ممکن است باعث چنین رفتاری شده باشد، گوش دهید. گوش دادن به ترس‌ها، نگرانی‌ها و دغدغه های فرزندتان می‌تواند به او احساس درک شدن بدهد و کمک اش کند تا بر احساس حسادت خود چیره شود.

• هدایت احساسات منفی به سوی احساسات مثبت

جهت دهی مثبت به افکار منفی کودک به او کمک می کند تا با حسادت مقابله کند. اگر خواهر یا برادرش یا دوستش در تحصیل از او بهتر است، باید فرزندتان را تشویق کنید به جای اینکه نسبت به آنهایی که بهتر از او ظاهر می شوند احساس بد داشته باشد، درس بخواند و نمرات بهتری را از آن خود کند.

• با کودکتان مهربان باشید

ممکن است فرزند شما رفتار منفی و سرکشانه از خود نشان دهد، اما شما باید نسبت به فرزندتان بامحبت و مهربان باشید. او را سرزنش یا تنبیه نکنید. درک این نکته مهم است که فرزند شما با یک موقعیت عاطفی دشوار دست و پنجه نرم می کند و برای مقابله با آن به شفقت شما نیاز دارد.

• اهمیت به اشتراک گذاری را برای او روشن کنید

بسیار مهم است که هر کودکی اهمیت بخشندگی و به اشتراک گذاری را بیاموزد. هنگامی که کودک یاد می گیرد وسایل خود را با کودکان دیگر به اشتراک بگذارد، نه تنها راحت تر می تواند دوست پیدا کند، بلکه این می تواند در کمرنگ شدن حس حسادت او نیز نقش داشته باشد.

• از مقایسه خودداری کنید

مقایسه، عواطف منفی ایجاد می کند و ارزش فرد را کم می کند. بنابراین، کودک خود را با بچه های دیگر از جمله سایر فرزندان و یا دوستانش مقایسه نکنید. هر کودکی منحصر به فرد است و استعدادهای متفاوتی دارد. دریابید که فرزندتان در چه چیزهایی بهتر عمل می کند و بعد به جای مقایسه کردن او با دیگران، به وی کمک کنید تا مهارت هایش را تقویت کند و بر استعداد ویژۀ خود مسلط شود.

• کودک تان را بیش از حد تحسین نکنید

به عنوان والدین شما عاشق فرزندتان هستید و احتمالاً گهگاه به خاطر تلاش‌ها و سختکوشی‌اش از او تعریف و تمجید می کنید. با این حال، از افراط در تحسین خودداری کنید. ممکن است در موقعیت‌هایی که کودکان دیگری بهتر از فرزند شما عمل کرده اند، بیش از حد از کودکتان تعریف کنید و حرف‌های شما می تواند اطمینان کاذبی به فرزندتان ببخشد. بنابراین از انجام این کار دوری کنید.

• از مقایسۀ عملکرد تحصیلی دست بردارید

توصیه می شود از مقایسۀ عملکرد فرزندتان در مدرسه با خواهر و برادر یا دوستانش خودداری کنید. انجام این کار باعث ایجاد احساس خصومت و حسادت در کودک می شود. اگر فرزندتان نمرات خوبی کسب نمی کند، به جای مقایسه و سرزنش بهتر است او را تشویق کنید تا برای درس خواندن تلاش بیشتری انجام دهد.

• رفتار مثبت را ذره ذره در کودکتان نهادینه سازید

تا حد امکان سعی کنید از چیزهایی که ممکن است باعث ایجاد هر نوع حسادت در کودک شما شود، دوری کنید. توصیه می شود از سنین پایین به کودک خود مفاهیمی را همچون عشق، به اشتراک گذاریِ داشته ها و محبت به او آموزش دهید. همچنین، معرفی احساس حسادت به کودکان ممکن است به آنها کمک کند تا با این احساس به روشی کارآمدتر مقابله کنند.

حسادت در کودکان بسیار رایج است. با این حال، اگر با آن به شیوه ای مثبت برخورد شود، فرزند شما می تواند با موفقیت بر آن غلبه کند. اگر در برخورد با حسادت فرزندتان با مشکل مواجه شدید، کمک گرفتن از یک مشاور یا یک متخصص در این زمینه می تواند برایتان مفید باشد.

منبع:

https://parenting.firstcry.com

کلینیک روانشناسی