برای غلبه بر حملات پانیک، شناسایی علل و محرک‌های آن حایز اهمیت است. در این مقاله ابتدا شرحی مختصر از اختلال پانیک ارایه می‌دهیم. سپس به دلایل اصلی حملات پانیک می‌پردازیم.
حمله پانیک چیست؟
دلایل اصلی حملات پانیک چیست؟ ابتدا فرض کنید در خانه نشسته اید و در حال تماشای یک فیلم پر هیجان هستید. ناگهان قلب‌تان شروع به تپیدن می‌کند. احساس می‌کنید نمی‌توانید نفس بکشید، صورتتان داغ می‌شود و انگشتانتان شروع به گزگز می‌کنند. احتمالا قبلا تجربه‌ی این احساسات را داشته اید؛ بنابراین فورا یک فکر آشنا به ذهن‌تان خطور می‌کند: «دارم سکته قلبی می‌کنم و می‌میرم!»
پانیک اتک یا حمله پانیک چیست؟
با این حال، شما از آن حادثه نجات یافته و در حال خواندن این مقاله هستید. پس به نظر می‌رسد فقط یک حمله پانیک دیگر را تجربه کرده اید.
حملات پانیک می‌توانند ترسناک و غیرمنتظره باشد. وقتی علت بروز این حالت‌ها را ندانید، اوضاع ترسناک‌تر هم می‌شود. پس کسب آگاهی بیشتر در مورد محرک های خود می‌تواند به کاهش بخشی از اضطراب شما در طول حمله پانیک کمک کند و در نهایت منجر به غلبه بر آنها شود.
علایم حملات پانیک
حملات پانیک معمولا ناگهانی و بدون هشدار آغاز می‌شوند. آنها ممکن است در هر زمانی از جمله حین رانندگی یا در خواب رخ دهند. ممکن است این حملات را گهگاه یا به طور مکرر تجربه کنید.
حملات پانیک گونه‌های زیادی دارند. اما در همه‌ی آنها علایم ظرف مدت چند دقیقه به اوج می‌رسد. پس از فروکش حملات، ممکن است به شدت احساس خستگی و بی حالی کنید. علایم معمولا شامل موارد زیر است:
- احساس خطر یا فلاکت رو به وقوع
- ترس از ازدست دادن کنترل یا مرگ
- ضربان قلب سریع و کوبنده
- تعریق
- لرزش
- تنگی نفس یا گرفتگی در گلو
- گرگرفتگی
- حالت تهوع
- گرفتگی شکم
- درد قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا بی حالی
- بی حسی یا حس گزگز شدن
- احساس گسستگی یا غیر واقعی بودن
یکی از بدترین اتفاقات در مورد حملات پانیک، ترس شدید از این است که نکند یک حمله دیگر را تجربه کنید. ممکن است آنقدر از این حملات هراسان باشید که شروع به دوری از موقعیت های خاص احتمالا برانگیزان آنها کنید. در ادامه به شرح دلایل اصلی حملات پانیک می‌پردازیم.
واکنش جنگ یا گریز
پاسخ جنگ یا گریز، واکنش بدن شما نسبت به خطر است. اگر در حال عبور از خیابان باشید و موتورسیکلتی به سمت شما در حال حرکت باشد، باید واکنش سریعی نشان دهید تا درگیر تصادف نشوید. در اینجا پاسخ جنگ یا گریز به کمکتان آمده و شما را از این وضعیت نجات می‌دهد.
با این حال، برخی از افراد در موقعیت‌هایی که نیازی به مضطرب شدن وجود ندارد، دچار حمله وحشتزدگی می‌شوند. وقتی هیچ عامل استرس زای بیرونی وجود ندارد، افراد در واکنش‌های جسمی خود به دنبال دلیل می‌گردند. آنها اغلب فکر می‌کنند مشکلی جسمی یا ذهنی دارند.
دلایل اصلی حملات پانیک چیست؟
حملات پانیک می‌توانند به دلایل گوناگونی ایجاد شوند. عوامل زیستی و ژنتیکی، افراد بیشتری را مستعد تجربه‌ی حملات پانیک می‌کند. دلایل دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- احساسات
حساسیت زیاد به اضطراب: تحقیقات نشان داده است که افراد مبتلا به حملات پانیک مکرر بیشتر به اضطراب حساسیت نشان می‌دهند. در واقع آنان از مضطرب شدن می‌ترسند. آنها بیش از حد به بدن خود توجه می‌کنند تا مطمین شوند همه چیز خوب پیش می‌رود.
تجربه‌ی نوسانات در حواس بدن در طول روز طبیعی است و بیشتر مردم متوجه آن نیستند. با این حال، کسانی که حساسیت بالایی نسبت به اضطراب دارند، می‌توانند علایم بی‌ضرر بدن را به اشتباه خطرناک تعبیر کنند و سبب بروز حمله پانیک شوند.
- افکار
باورها در مورد خطر مشکلات جسمی و روانی: برخی افراد فکر می‌کنند در معرض خطر جدی مشکلات جسمی یا روانی هستند. برای مثال، شاید آنها سابقه بیماری جسمی در دوران کودکی داشته اند یا یکی از عزیزان خود را بر اثر حمله قلبی از دست داده اند. شاید یکی از بستگان آنها مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی است و نگران هستند که ممکن است در مقطعی به این اختلال مبتلا شوند.
یا شاید یک بار بیهوش شده‌اند و بعد از آن نسبت به رخدادن دوباره‌ی این وضعیت هراسان اند. بنابراین، اگر شخصی به این دلایل احساس آسیب پذیری می‌کند، ممکن است علایم اضطراب یا هراس را به عنوان نشانه ای از حمله قلبی، «دیوانه شدن» یا غش کردن تعبیر کند. در افراد مبتلا به این نوع ترس ها نیز امکان دارد سطوح بالایی از حساسیت اضطرابی دیده شود.
- موقعیت
ترس از موقعیتی که حملات پیشین در آن رخ داده‌اند: از دیگر دلایل اصلی حملات پانیک، موقعیت است. کسانی که حملات پانیک مکرر را تجربه کرده‌اند، موقعیت‌های خاصی را به این حملات مرتبط می‌دانند. مثلا ممکن است شخصی در مسیر یک مصاحبه شغلی در اتوبان هنگام رانندگی، مضطرب شده و دچار حمله پانیک شود. در نتیجه، این احتمال وجود دارد که رانندگی در بزرگراه را با حملات وحشتزدگی مرتبط بداند. احتمالا او هر بار که در چنین موقعیتی قرار می‌گیرد، نگران از دست دادن کنترل خودرو و بروز تصادف می‌شود. این هراس ممکن است سبب شود که به طور کلی از رانندگی در بزرگراه اجتناب کند.
چگونه محرک های خود را شناسایی کنیم؟
- به اولین حمله پانیک خود فکر کنید؛ کجا بودید؟ چه خبر بود؟ چه مسایل استرس‌زایی در آن دوره از زندگی شما در حال وقوع بود؟ چه علایمی داشتید؟ تفسیرتان از آن حمله چه بود؟ آیا فکر می‌کردید دارید می‌میرید، کنترل خود را از دست می‌دهید یا در شرف غش کردن هستید؟
- به حملات پانیک اخیر فکر کنید و باز به سوالات بالا پاسخ دهید. توجه کنید که آیا الگوی مشترکی بین اولین حمله و حملات اخیر وجود دارد. همچنین، هر موقعیتی را که در حال حاضر به دلیل ترس از حمله پانیک از آن دوری می‌کنید، یادداشت کنید.
- اکنون، محرک های خاص را از نظر احساسات، افکار برانگیزانِ اضطراب و موقعیت ها یادداشت کنید. به این نمونه ها دقت کنید:
- هر وقت متوجه تندی تپش قلبم می‌شوم یا می‌شنوم که کسی دچار حمله قلبی شده است، به این فکر می‌کنم که دچار حمله قلبی خواهم شد.
- وقتی نمی‌توانم روی چیزی تمرکز کنم، نگران می‌شوم که دارم ذهنم را از دست می‌دهم؛ این باعث وحشتزدگی‌ام می‌شود.
- وقتی در موقعیتی قرار می‌گیرم که احساس می‌کنم نمی‌توانم از آن فرار کنم، مانند نشستن روی صندلی دندانپزشکی یا بودن در بین جمعیت، دچار حمله پانیک می‌شوم.
دانش خود را در مورد محرک ها بکار ببرید.
اکنون که از دلایل اصلی حملات پانیک آگاه شدید و محرک‌های خود را شناسایی کردید، نحوه استفاده از این اطلاعات بدین‌گونه است:
- احساسات
وقتی متوجه احساسات ناخوشایندی در بدن‌تان شدید، حتی اگر ظاهرا از منشا نامعلومی آمده باشند، به خودتان یادآوری کنید که این حالت طبیعی است. همچنین به یاد بیاورید که به احتمال زیاد در لحظه به حواس جسمی خود بیش از حد آگاه و حساس هستید، زیرا در برابر حملات پانیک حس ضعف دارید.
- افکار
مواقع دیگری را به یاد بیاورید که دچار هراس شدید و نتیجه ترسناکی که انتظارش را داشتید، رخ نداد. برای مثال، اگر از مرگ در حین حمله پانیک می‌ترسید، از خود بپرسید چند بار این فکر را داشته اید و چند بار واقعا نجات پیدا کردید. حملات پانیک خطرناک نیستند، حتی اگر چنین احساسی داشته باشند. اگر دلواپس سلامتی‌تان هستید (مثلا از وقوع حملات قلبی می‌ترسید)، در موردش با پزشک صحبت کنید تا نگرانی تان کاهش یابد.
- موقعیت
اگر در موقعیتی قرار می‌گیرید که قبلا در آنجا تجربه حمله وحشتزدگی داشتید، از قبل به خود یادآوری کنید که «ممکن است مضطرب و احتمالا وحشت زده شوید؛ با این حال، تمام حملات پانیک موقتی هستند و خطرناک نیستند و مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد.» اگر وسوسه شدید که از موقعیتی که با حملات پانیک مرتبط است دوری کنید، سعی کنید در برابر این خواسته مقاومت کنید. اجتناب فقط موقعیت ها را ترسناک تر می‌کند. با گفتن اینکه حملات پانیک بی‌خطرند و تمام آنها پایانی دارند، خود را در این چنین موقعیت‌هایی هدایت کنید.
سایر علل حمله پانیک
در مورد دلایل اصلی حملات پانیک خواندید. علل دیگری نیز می‌تواند در این زمینه دخیل باشد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
ژنتیک
ژنتیک نقش مهمی در احتمال ابتلای فرد به حملات وحشتزدگی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد داشتن یک خویشاوند درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادری که از حملات پانیک رنج می‌برد، احتمال تجربه این رخداد را در مقطعی از زندگی فرد افزایش می‌دهد.
علل روانشناختی
- استرس مزمن
- عزت نفس پایین
- یک عارضه سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی، اختلال وسواسی جبری (OCD) یا اختلال استرس پس از تروما (PTSD)
- فوبیا. افراد ممکن است حملات پانیک را در نتیجه‌ی مواجهه‌ی مستقیم با شی یا موقعیت فوبیک تجربه کنند
- فقدان جریتمندی. شواهد زیادی از این ایده حمایت می‌کند که کسانی که از حملات پانیک رنج می‌برند درگیر یک سبک منفعلانه از تعامل با دیگران هستند
علل داروشناختی
- ترک الکل، مواد مخدر یا دارو
- عوارض دارویی
- مصرف بیش از حد کافیین
علل محیطی
- بیماری های جسمی مزمن مانند سرطان
- تغییرات مهم زندگی مانند از دست دادن شغل، والد شدن و جابجایی منزل
- تجربه یک فقدان شخصی قابل توجه، از جمله سوگ یا از هم پاشیدن یک رابطه عاطفی
- رفتارهای حفاظت‌کننده مانند دوری از موقعیت‌ها یا محیط‌های وحشت‌زا، خودگویی اضطراب‌آمیز و منفی، باورهای ناکارآمد، احساسات پنهان‌شده
با این وجود، گاهی اوقات حملات پانیک بدون هیچ دلیل مشخصی رخ می‌دهد. در مجموع، حملات پانیک هراس‌آور و کنترل‌ناپذیر هستند. اما، هرچه بیشتر در مورد محرک های خاص خود بیاموزید، بیشتر احساس کنترل خواهید کرد. این احساس، گام مهمی در غلبه بر حملات وحشتزدگی است.
برای ما بنویسید شما در چه موقعیت‌هایی دچار حملات پانیک شده اید؟ در آن موقعیت چه افکاری از ذهن‌تان می‌گذشت؟ چقدر در لحظه بر حواس بدنی خود متمرکز می‌شدید؟ نظرات شما را می‌خوانیم و به آنها پاسخ می‌دهیم.
مرکز مشاوره سها به عنوان یکی از بهترین کلینیک های روانشناسی در تهران آماده ارائه برترین خدمات مشاوره روانشناسی به صورت آنلاین، تلفنی و حضوری می‌باشد.
منابع
https://www.priorygroup.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
