کمبود خواب چه اثراتی بر مغز دارد؟ کمتر از 30% نوجوانان دبیرستانی میزان بهینه خواب شبانه را رعایت می‌کنند. در این مقاله می‌خوانیم کمبود خواب بر عملکرد مغز کودکان و نوجوانان چه تاثیری دارد.
کمبود خواب چه تاثیراتی بر عملکرد مغز دارد؟
در سال 2009، حدود 30% از دانش آموزان دبیرستانی میزان بهینه خواب شبانه را رعایت می‌کردند. در سال 2015 این مقدار به 27% رسید. این بدین معناست که از هر سه نوجوان تقریبا دو نفر خواب کافی ندارد.
آکادمی پزشکی خواب آمریکا، 9 ساعت خواب را برای کودکان 6 تا 12 ساله توصیه می‌کند. محرومیت از خواب علاوه بر اینکه منجر به کاهش انرژی، خستگی و بدخلقی می‌شود، می‌تواند از نظر جسمی و ذهنی نیز کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.
دکتر زه وانگ، پروفسور رادیولوژی تشخیصی و پزشکی هسته‌ای از دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند توضیح می‌دهد که خواب نه تنها برای تسکین حافظه مهم است، بلکه برای پاکسازی ضایعات متابولیکی که مغز در طول روز تولید می‌کند هم اهمیت دارد.
در مورد بچه ها، خواب، زمان اوج ترشح هورمون رشد است.
بیشتر بخوانید: 12 ترفند برای رفع و درمان بی خوابی
دکتر وانگ نویسنده اصلی یک مطالعه جدید است که به بررسی نقش کمبود خواب بر سلامت عصبی شناختی کودکان چه در حال حاضر و چه در آینده می‌پردازد.
وقتی تاثیر خواب را بر عملکرد مغز بررسی می‌کنیم، ارزیابی می‌کنیم که خواب خوب شبانه چقدر می‌تواند حیاتی باشد، چه موانعی بچه‌ها را از استراحت کافی باز می‌دارد و والدین چگونه می‌توانند مطمین شوند که اهمیت خواب بچه‌ها نادیده گرفته نمی‌شود.
یافته های مطالعات در مورد اثرات کمبود خواب چیست؟
پژوهشگران می‌خواستند علاوه بر تاثیر کمبود خواب بر عملکرد مغز، مدت زمان پایداری این تاثیر را نیز درک کنند. آنها یافته‌ها را از مطالعه رشد شناختی مغز نوجوان (ABCD) از بیش از 8000 کودک در سنین 9 تا 10 سال جمع آوری کردند.
این اطلاعات از 21 سایت مطالعاتی در ایالات متحده استخراج و به دو دسته تقسیم شد. کودکان در طبقات خواب کافی با 9 ساعت در روز، یا خواب ناکافی با کمتر از این مقدار قرار گرفتند.
در مورد هر دو گروه، پژوهشگران سلامت روان، مشکلات رفتاری و عملکرد مغز کودکان را بررسی کردند. دو سال بعد، نتایج برای همان کودکان مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت. این یافته ها که در The Lancet Child & Adolescent Health منتشر شد، نشان داد که کمبود خواب، تاثیر منفی عصبی شناختی را در پی می‌آورد.
دکتر وانگ گفت: «ما فهمیدیم که خواب ناکافی اثراتی منفی بر ساختار و اتصالات مغزی، رفتار، شناخت و سلامت روان بر جای می‌گذارد و این اثرات پس از 2 سال همچنان ثابت می‌مانند».
او اشاره می‌کند که این یافته ها برای کودکان و والدین نگران‌کننده هستند و توصیه می‌کند: «با اینکه اثرات هنوز جزیی اند، اما ممکن است برای مدت زمان بیشتری ثابت بمانند، روی هم انباشته شوند یا حتی اگر وضعیت خواب ناکافی تغییری نکند، غالب شوند. در نهایت، آنها ممکن است از مشکلات سلامتی برگشت ناپذیری در بزرگسالی رنج ببرند».
در حالی که این مطالعه تنها به بررسی کودکان 9 و 10 ساله محدود بود، کمبود خواب مشکلی قابل توجه برای بچه‌ها در تمام سنین است. کودکانی که خواب کافی ندارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ضعف سلامت روان کودک ، دیابت و چاقی هستند.
کمبود خواب ، عملکرد تحصیلی و ورزشی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. کودکان کوچک‌تر که کمبود خواب دارند، با احتمال بیشتری عملکرد ضعیف عصبی رفتاری نشان می‌دهند.
کمک به کودکان برای داشتن خواب کافی مستلزم این است که ببینید چه چیزی آنها را در شب بیدار نگه می‌دارد.
دلایل کمبود خواب کودکان
با وجود گزینه‌های بی‌شماری مانند رقص، نمایش، ورزش و شطرنج، محدودیتی برای تعداد باشگاه‌ها و نهادهایی که یک کودک می‌تواند به آنها ملحق شود وجود ندارد. در کنار فعالیت‌هایی که برای مشغول نگه داشتن کودکان ایجاد شده اند، فناوری برای گرفتن زمان آنها رقابت می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد 60 درصد از کودکان زیر 12 سال از گوشی هوشمند و 44 درصد از دسکتاپ، لپ‌تاپ، یا دستگاه های بازی الکترونیکی استفاده می‌کنند. بچه‌ها برای پر کردن زمان خود، گزینه های بیشتری در اختیار دارند که این می‌تواند باعث کاهش استراحت آنان شود.
دکتر وانگ می‌گوید: «نوجوانی یک دوره حیاتی برای رشد مغز است. تغییرات سریع ساختار و عملکرد مغز باعث می‌شود نوجوانان نسبت به دگرگونی‌هایی مانند کمبود خواب به شدت آسیب‌پذیر باشند. اثرات منفی مربوطه، ممکن است روی هم انباشته شود یا گسترش یافته و به تغییراتی برگشت ناپذیر بیانجامد.»
بیشتر بخوانید: 5 راز برای خواباندن بچه ها
اما تنها اثرات دراز مدت نیستند که باعث نگرانی ما شده اند. دکتر مری آلورد یکی از نویسندگان کتاب غلبه بر تفکر منفی برای نوجوانان توضیح می‌دهد: «خواب ناکافی، پیامدهای روزانه‌ای نیز دارد. دو اثر اولیه آن این است که شما نمی‌توانید به طور شفاف فکر کنید، کمی گیج و بی حواس می‌شوید و خلق و خویتان تحت تاثیر قرار می‌گیرد».
والدین نقش مهمی در کمک به کودکان برای درک این موضوع دارند که خواب موضوعی نیست که نادیده گرفته شود، بلکه بخشی حیاتی از رشد سالم آنهاست.
کمک به کودکان برای رسیدن به آنچه بدان نیاز دارند
وقتی بچه‌ها کوچک‌تر هستند، والدین معمولا شاخص‌های مربوط به زمان خواب و استفاده از فناوری را تعیین می‌کنند. ایجاد زودهنگام این مرزها در آینده آنها و جلوگیری از کمبود خواب نیز مفید است.
کمک به کودکان برای درک اهمیت اولویت بندی و برنامه‌ریزی نه تنها به خواب کافی سود می‌رساند، بلکه یک مهارت زندگی ارزشمند است.
دکتر آلورد می‌گوید: «من فکر می‌کنم آنها باید از نحوه برقراری تعادل بین فعالیت ها و تکالیف مدرسه آگاه باشند. زیرا بسیاری از بچه ها در این سن خیلی سرشان شلوغ است».
او خاطرنشان می‌کند که مدیریت فناوری نیز حیاتی است. «کودکان و والدین واقعا باید اطمینان یابند که صفحات نمایش در اتاق خواب وجود ندارد. اتاق خواب یا هر جایی که در آن می‌خوابید واقعا باید برای خواب مساعد باشد و در آنجا جز خواب، کار دیگری انجام ندهید.»
بیشتر بخوانید: روانشناسی کودک
کارشناسان به نکات دیگری نیز برای خواب خوب اشاره می‌کنند، از جمله اطمینان از اینکه اتاق خواب به اندازه کافی تاریک، ساکت و مساعد برای خواب باشد. از نوشیدنی‌های کافیین دار در اواخر بعد از ظهر یا غروب خودداری شود. و زمانی به خاموش کردن صفحات نمایش قبل از خواب اختصاص داده شود. همچنین تمرینات تنفسی، خواندن کتاب یا موسیقی آرام‌بخش می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در نهایت، خاطرتان باشد که کودکان از والدین خود الگوبرداری می‌کنند. و اینجاست که والدین واقعا می‌توانند اثرگذار باشند.
دکتر آلورد نتیجه می‌گیرد: «والدین در این مورد باید الگوی خوبی باشند. آنها باید در مورد اهمیت خواب صحبت کنند. و با این حال فقط گفته های ما تاثیرگذار نیست، بلکه عمل کردن به حرف هایمان اهمیت دارد.»
کلام آخر
برای بزرگسالان سخت است که فقط با چند ساعت خواب بخواهند به عملکرد خود برگردند. با این حال، این موضوع برای کودکانی که اغلب در مدیریت آسیب‌های ذهنی و عاطفی ناشی از کمبود خواب مهارتی ندارند، دشوارتر هم هست.
بیشتر بخوانید: مشاوره کودک آنلاین
افزون بر این، همانطور که در این مطالعه ذکر شد، محرومیت از خواب بر عملکرد مغزی، خلق و خو و رفتار کودکان تاثیر می‌گذارد. والدین می‌توانند الگوی خوبی باشند، به بچه ها در اولویت بندی برنامه های خود کمک کنند و بر اهمیت استراحت خوب شبانه تاکید ورزند.
آیا فرزند شما هم کمبود خواب دارد؟ می‌توانید سوالات خود را در بخش دیدگاه ها مطرح سازید. کارشناسان ما در کمتر از 24 ساعت پاسخگو خواهند بود.
منبع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
