رقابت بین خواهر و برادر، شکایتی شایع است که اکثرا از والدین می‌شنویم. در این مقاله، قصد داریم شیوه‌های مدیریت این مسیله را آموزش دهیم.

فهرست محتوا

• رقابت بین خواهر و برادرها
• علایم رقابت بین خواهر و برادرها
• علت رقابت بین خواهر و برادرها
• با درگیری و رقابت بین خواهر و برادرها چه کار کنم؟
• رفتارهای پیشگیرانه
• راهبردهای میانجی‌گری
• چه زمانی به دنبال کمک تخصصی برویم؟
• فنونی که به شما کمک می‌کند تا درگیری و رقابت بین خواهر و برادر را بهتر مدیریت کنید
• آیا این رقابت‌ها هیچ‌گاه تمامی دارد؟
• کلام پایانی

رقابت بین خواهر و برادر

رقابت بین خواهر و برادرها موضوع نادری نیست. باز هم صدای جیغ و فریاد آنها را از اتاق می‌شنوید که برای یک تکه پیتزا یا یک اسباب بازی مشابه دعوا می‌کنند. چند بار مجبور شدید نقش داور را بین آنها بازی کنید؟ واقعا خسته‌کننده است. این بحث‌ها شما را ناامید و عاصی می‌کند. شاید از خودتان بپرسید: آیا این بحث‌ها تا ابد ادامه خواهد داشت؟ و آیا ممکن است رقابت بین همشیرها اثراتی منفی بر روابط بچه‌ها با سایر افراد باقی بگذارد؟

رقابت بین خواهر و برادر زمانی رخ می دهد که حسادت، چشم و هم چشمی و دعوا بین خواهر و برادرها وجود داشته باشد. در عمل، شما آن را به شکل اسم گذاشتن روی یکدیگر، تمسخر، قلدری بی رحمانه، مشاجره، کتک زدن، رنجش و شکایت دایمی از ناسازگاری مشاهده می‌کنید.

وقتی بیش از یک کودک در خانه داشته باشید، طبیعی است که احساس کنید دایما نیاز به یک آتش‌نشان دارید که از فوران شعله‌های آتش جلوگیری کند. درگیری و رقابت بین هم‌شیرها بخشی طبیعی از رشد است و در بین خانواده ها رواج دارد. اما دانستن این موضوع چیزی از استرس والدین برای برخورد با این مسیله کم نمی‌کند.

آگاهی از اینکه چه زمانی به فرزندان­تان اجازه دهید خودشان اختلافات را مدیریت کنند و چه زمانی شما وارد عمل شوید، کلیدی برای به حداقل‌رساندن تعارض است. این در تیوری بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما چندین گام عملی وجود دارد که می‌توانید از همان ابتدا برای کمک به ایجاد روابط سالم بین هم‌شیرها از آنها پیروی کنید. این راهنما به جلوگیری از رنجش‌های مداوم و زیربنایی که می‌تواند روابط هم‌شیرها را در سال‌های آخر زندگی تضعیف کند، کمک می‌کند.

علایم رقابت بین خواهر و برادر

کودکان معمولا به روش های زیر، رقابت بین خواهر و برادرها را نشان می‌دهند:

• اسم گذاشتن روی یکدیگر
• خبرچینی کردن به درست یا غلط در مورد یکدیگر
• مشاجره‌ی کلامی
• ضربه زدن به یکدیگر
• شکستن یا قایم کردن دارایی های یکدیگر

بیشتر بخوانید: آماده کردن فرزند اول برای تولد فرزند دوم

علت رقابت بین خواهر و برادر

خواهر وبرادرها ممکن است به هم حسادت کنند یا به یکدیگر خشم نشان دهند. از دلایل اصلی رقابت بین خواهر و برادرها می‌توان از نداشتن مهارت‌های اجتماعی، نگرانی نسبت به رعایت انصاف، خلق و خوی افراد، نیازهای خاص، سبک های فرزندپروری، مهارت‌های حل تعارض والدین و فرهنگ نام برد.

در خیلی از خانواده ها، کودکان خواهر و برادرهایشان را دوستان خود به حساب می‌آورند. اما این غیرمعمول نیست که ببینیم همشیرها یک روز بهترین دوستان یکدیگرند و روزی دیگر از هم تنفر دارند. عوامل زیادی در این رقابت‌ها نقش دارند، از جمله:

• عوامل مربوط به سن

کودکان پیش دبستان، از مهارت‌های اجتماعی برای بیان جریتمندانه‌ی نیازهایشان بدون پرخاشگری برخوردار نیستند؛ آنها ممکن است برای محافظت از اسباب‌بازی ها و سایر متعلقات خود بجنگند. کودکان سنین ابتدایی، نسبت به رعایت انصاف حساس هستند؛ آنها ممکن است فکر کنند که با خواهر یا برادرشان بهتر رفتار می‌شود. نوجوانان برای استقلال ارزش قایل هستند؛ آنها ممکن است از اینکه باید مراقب خواهر یا برادر کوچکشان باشند، عصبانی شوند. در کل ممکن است هرچه فاصله‌ی سنی بین کودکان کمتر باشد، بیشتر با هم به رقابت بپردازند.

• خلق و خوی فردی

خلق و خو، ویژگی‌های شخصیتی و میزان سازگاری‌پذیری کودک شما می‌تواند بر نحوهی کنارآمدن آنان با یکدیگر تاثیر بگذارد. برای مثال، اگر یک کودک برونگرا باشد و دیگری خونسرد و آرام، ممکن است به سادگی با هم به اختلاف بخورند.

• نیازهای خاص

اگر یکی از کودکان شما نیازهای خاص یا بیماری مزمنی داشته باشد، نیاز به توجه و زمان بیشتری دارند. این موضوع ممکن است به رقابت بین خواهر و برادرها بیانجامد.

• مهارت های حل تعارض شما و همسرتان

بیشتر تحقیقات نشان می‌دهد که رابطه ای قوی بین حسادت در خواهر و برادرها و عدم هماهنگی بین والدین وجود دارد.

• سبک فرزندپروری شما

معمولا والدین کنترلگر و بی‌اعتنا، رقابت بین همشیرها را بیشتر تحریک می‌کنند.

• فرهنگ

اگر یک ویژگی فرهنگی خاص به یک جنسیت بی توجهی کند، اعضای آن جنسیت ممکن است احساس طرد کنند و خشم خود را نسبت به خواهر یا برادری نشان دهند که به نظر می‌رسد محبوب‌تر است.

سایر رفتارهای والدین که می‌تواند رقابت بین خواهر و برادرها را تشدید کند

• توجه آشکار بیشتر به یک فرزند
• مقایسه‌ی کودکان با یکدیگر
• قراردادن کودکان در مقابل هم

ممکن است تشویق فرزندانتان به کنارآمدن با هم دشوار باشد. خوشبختانه، متخصصان روش‌هایی را در این زمینه پیشنهاد می‌کنند که قبلا آزمون شده و موثر بوده است.

با درگیری و رقابت بین خواهر و برادرها چه کار کنم؟

واکنش ما به رقابت بین همشیرها می‌تواند روابط آنها را بهبود بخشد. در ادامه به نکاتی در این زمینه می‌پردازیم:

رفتارهای پیشگیرانه

• بر نقاط قوت کودکان در زندگی روزمره تمرکز کنید
• به همه‌ی کودکان به میزان یکسان زمان با کیفیت اختصاص دهید و به آنها محبت کنید
• برای فعالیت های سرگرم‌کننده با کل خانواده برنامه‌ریزی کنید
• از برچسب‌زنی به کودکان‌تان دوری کنید، برای مثال «بچه‌ی دشوار»

راهبردهای میانجی‌گری

• به جای اینکه طرف یک کودک را بگیرید، آنها را برای حل مسیله به بارش فکری تشویق کنید
• همکاری و به اشتراک گذاری دارایی‌ها را با آنها نشان دهید
• توجه کنید که چه زمانی تعارضات رخ می‌دهد. اینگونه می‌توانید در روتین تغییر ایجاد کنید
• روش‌های مثبتی را به آنها آموزش دهید تا بتوانند توجه یکدیگر را جلب کنند

در همه این روش ها، این موضوع را شفاف کنید خشونت و قلدری را تحمل نخواهید کرد. به یاد داشته باشید که اگر کنترل شرایط از دستتان خارج شد، یک رفتاردرمانگر (روانشناس با رویکرد رفتاری) می‌تواند به حل این مسیله کمک کند. پزشک مراقبت‌های اولیه می‌تواند در یافتن یک روانشناس کمک‌تان کند.

چه زمانی به دنبال کمک تخصصی برویم؟

دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی بروید؛ از جمله:

• وجود اختلال روانشناختی احتمالی
• سواستفاده‌ی جسمی احتمالی یا واقعی
• اثر منفی بر ازدواج یا رابطه‌ی دونفره‌ی شما

فنونی که به شما کمک می‌کند تا درگیری و رقابت بین همشیرها را بهتر مدیریت کنید

فنون دیگری وجود دارد که می‌تواند به مدیریت رقابت بین همشیرها کمک کند. این موارد عبارت است از:

1. یک محیط همکارانه راه اندازی کنید.

کودکان اغلب از طریق تقلید یاد می‌گیرند. اگر شما به عنوان والدین با هم کنار نمی‌آیید و دعواهایتان با جیغ زدن، کوبیدن درها یا قهرکردن همراه است، انتظار نداشته باشید که بچه‌ها بهتر از این عمل کنند.

الگوی خوبی برای فرزندان خود باشید تا از شما پیروی کنند. راه‌های بهتری برای برقراری ارتباط با یکدیگر ایجاد کنید که با ملاحظه، حساس به نیازهای یکدیگر، همکارانه و مهم‌تر از همه محترمانه باشد.

1. بین بچه ها سوگلی انتخاب نکنید یا دست به مقایسه نزنید.

هر کودکی نقاط قوت و ضعف منحصر به فرد خود را دارد. فردیت آنها را معتبر بشمارید و به آنها این احساس را ندهید که انگار در جبهه‌های مقابل هم هستند. از بیان جملاتی مانند «خواهرت همیشه تلاش می‌کنه تا درس بخونه و نمره های خوبی هم میاره. چرا تو نمی‌تونی؟» خودداری کنید.

بیشتر بخوانید: سبک فرزند پروری

1. قوانینی را برای رفتار خوب تنظیم کنید.

به فرزندان خود کمک کنید بفهمند که شما چه رفتاری را خوب یا بد می‌دانید و در صورت انجام رفتارهای نادرست، از پیش پیامدهای آن کار را (مثلا محدودکردن امتیازاتی که دارند) به آنها بگویید.

مشاوره روانشناسی

نمونه ای از رفتارهای نادرستی که کودکان اغلب درگیر انجام آن می شوند، اسم گذاشتن روی یکدیگر است که عملی برای تحقیر شخص دیگر است. در عوض این کارها، رفتارهای خوب آنان را تشویق، تحسین و تقویت کنید. رفتارهای خوبی از جمله: با مهربانی صحبت کردن با یکدیگر و تلاش آنها برای حل اختلافات خود با حفظ احترام متقابل.

1. تفاوت بین عدالت و برابری را بشناسید.

در مورد اختلاف و رقابت بین همشیرها، عادل بودن و برابر بودن لزوما یکسان نیست. کودکان بزرگ‌تر ممکن است مجموعه‌ی متفاوتی از امتیازات داشته باشند که کودکان کوچک‌تر از نداشتن آنها احساس رنجش کنند.

سعی کنید در تصمیم‌گیری های خود منصف باشید و زمانی را با فرزندان خود بگذرانید تا توضیح دهید که چرا چنین تصمیماتی گرفته اید. اگر کودکان بتوانند استدلال پشت تصمیمات شما را ببینند، اغلب تمایل بیشتری به سازگاری پیدا می‌کنند.

1. نیازهای فردی را بشناسید.

با هر کودکی به طور جداگانه وقت بگذارید، حتی اگر روزانه 10 دقیقه باشد. وقتی فرزندتان بداند که شما به اندازه کافی برای انجام این کار اهمیت قایل هستید، تفاوت زیادی در رفتارش ایجاد می‌شود. از این زمان برای گوش دادن، همدلی و درک اینکه چطور با خواهر و برادرشان کنار می‌آیند استفاده کنید. به هر کودک نشان دهید که به شیوه منحصر به فردی برای شما خاص است. فضای همکاری و هماهنگی را ایجاد کنید.

1. ابزارهای حل مسیله را به کودکان بیاموزید.

این که شما به بچه ها هشدار دهید سر هم داد نزنند با وقتی که خودشان می‌دانند چگونه درگیری و رقابت با خواهر و برادرشان را خنثی و حل کنند خیلی فرق دارد. به کودکان بیاموزید که چگونه احساسات خود و دید خود از مسیله به گونه ای همدلانه به یکدیگر توضیح دهند که در نهایت هر دو طرف راضی باشند.

1. جلسات منظم خانوادگی ترتیب دهید.

این یک راه عالی است که نه تنها به کودکان نشان می‌دهد چگونه به شکل گروهی با هم کار کنند، بلکه فرصت مناسبی برای مشارکت آنها در تصمیم‌گیری‌های اثرگذار بر خود فراهم می‌کند. تشویق افراد به گوش دادن در این جلسات و انجام گفتگوهای سازنده که راه حل های عملی را در پی می‌آورد، مهم است.

1. کمک حرفه ای بگیرید.

گاهی، حتی بهترین تلاش شما برای حل اختلاف همشیرها ممکن است موثر واقع نشود. اشکالی ندارد اگر احساس می‌کنید موقعیت از کنترل تان خارج شده و نیاز به کمک یا حمایت بیشتری دارید.

9. با بچه ها با عدالت رفتار کنید، نه برابری.

برای والدین، برابری ضروری نیست. اما رعایت عدالت همیشه به معنای برابری نیست. تنبیهات و پاداش‌ها بهتر است متناسب با نیازهای فردی هر کودک اِعمال شود. برای مثال، لازم نیست به هر دو کودکتان یک اسباب بازی مشابه بدهید. در عوض، اسباب بازی‌های متفاوتی را متناسب با سن و علاقه‌ی هر کودک به او اختصاص دهید. این نوع رفتار عادلانه بسیار موثر است.

10. با بچه ها صحبت کنید و به آنها گوش دهید

با کودک خود در مورد اینکه تعارضات چه حسی در آنها ایجاد می‌کند، صحبت کنید. درک دیدگاه آنها می‌تواند باعث شود تا هر کودک احساس کند درک و شنیده شده است. حتی اگر نتوانید مسیله را حل کنید، احساس شنیده شدن می‌تواند هیجانات آنها را آرام کند. برخی از سوالاتی که می‌توانید مطرح سازید عبارت است از:

• وقتی این اتفاق افتاد چه حسی داشتی؟
• این درگیری باعث شد چه حسی داشته باشی؟
• دوست داشتی خواهر یا برادرت چطور رفتار می‌کرد؟

11. به کودکان ابزارهای حل مسیله بدهید

برای اجتناب از بحث های آتی، از تعارضات به عنوان فرصتی برای فراهم کردن ابزارهای حل مسیله برای آینده استفاده کنید. به آنها نشان دهید چطور می‌توانند به توافق برسند. برای مثال اگر هر دو می‌خواهند با یک وسیله بازی کنند، بازی کردن نوبتی را به آنها آموزش دهید.

12. در خلوت، خطاها را گوشزد کنید

اگر فکر کردید در یک مشاجره بین خواهر و برادرها نیاز است که به یکی از آنها چیزی را گوشزد کنید، جلوی جمع این کار را نکنید. این می‌تواند به کودک احساس شرم دهد و خصومت بین آنها را افزایش دهد.

آیا این رقابت‌ها هیچ‌گاه تمامی دارد؟

وقتی هر درگیری جدید به پایان می‌رسد، فکر می‌کنید پیروز شده‌اید، اما به زودی تعارض جدید از راه می‌رسد. با این حال، اگر وقت بگذارید و فضا را برای رسیدگی به هر تعارض آماده کنید، رقابت‌ بین خواهر و برادرها برای همیشه دوام نمی‌آورد.

هرچه در حیطه فرزندپروری آگاه‌تر باشید، مدیریت این چالش‌ها بین خواهر و برادر آسان‌تر خواهد بود. با مثال زدن، وقت گذاشتن برای مقابله با هرگونه خصومت و تقویت زمانِ با هم بودن، فرزندان شما یاد خواهند گرفت که به یکدیگر تکیه کنند و در طول زمان حامی هم باشند.

طبیعی است که هیچ چیز والدین را به اندازه هماهنگی در خانواده، به ویژه بین فرزندانشان خوشحال نمی‌کند. خبر خوب اینجاست که بسیاری از خانواده ها می‌توانند از فرصت رقابت‌ها استفاده کنند و آن را به ارتباطی عمیق بدل سازند.

کلام پایانی

طبیعی است که بچه ها یک لحظه با هم کنار بیایند و لحظه ای دیگر به جنگ با یکدیگر بیافتند. از راهبردهای ذکرشده در این مقاله برای به حداقل رساندن رقابت بین خواهر و برادر ها استفاده کنید و زمانی که احساس می‌کنید اوضاع از کنترل­تان خارج می‌شود، دوباره اوضاع را به دست بگیرید. به خاطر داشته باشید که اگر به حمایتی بی طرفانه، بدون قضاوت و با تجربه نیاز دارید که بتواند شما و فرزندانتان را در مسیر درست هدایت کند، می توانید از کمک حرفه ای یک متخصص مشاوره کودکان یا مشاوره خانواده بهره مند شوید.

شما برایمان بنویسید. فرزندان شما بیشتر در مورد چه مسایلی رقابت می‌کنند؟ واکنش شما در این مواقع چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

منابع

https://www.webmd.com/

https://health.clevelandclinic.org
https://www.medicinenet.com/

کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی