استرس پنهان چیست؟ هر کسی در ارتباط با استرس، تجربیات منحصر به فردی دارد. استرس می‌تواند ناشی از تنش‌های محل کار، مشکلات اجتماعی یا زندگی خانگی یا رویدادهای غیرمنتظره‌ی زندگی باشد. اگرچه ممکن است بدانیم چه چیزهایی می‌تواند استرس‌مان را برانگیزد، گاهی اوقات تشخیص اینکه دچار استرس هستیم یا نه، سخت می‌شود. در این مقاله در مورد استرس پنهان، علایم و روش‌های درمان و تست استرس پنهان بیشتر می‌خوانیم.
استرس پنهان چیست؟
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است در حال تجربه استرس باشید اما از آن آگاه نباشید. علایم استرس به طور معمول در چهار دسته‌ی جسمی، هیجانی، رفتاری و شناختی قرار می‌گیرد. برخی از رایج‌ترین علایم آن عبارتند از:
- سردرد
- اضطراب
- تغییر در اشتها
- مشکلات حافظه
- مشکلات معده
- افسردگی
- عادات عصبی (مانند جویدن ناخن)
- ناتوانی در تمرکز
- از دست دادن میل جنسی
- تحریک پذیری
- کناره‌گیری اجتماعی
- سرماخوردگی مکرر یا ابتلا به سایر عفونت‌ها
- احساس خستگی زیاد
- مصرف مواد مخدر، الکل یا تنباکو
- بی نظمی
علایم قرار گرفتن طولانی مدت در معرض استرس زیاد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
علایم استرس پنهان چیست؟
استرس همیشه راهی برای نمایان ساختن خود پیدا می‌کند؛ سردردهای عصبی، خستگی مزمن، سرماخوردگی‌های های مکرر و از دست دادن میل جنسی.
در برخی موارد، استرس می‌تواند خود را از طریق علایم جسمی نه چندان آشکار، از ریزش بیش از حد مو تا پیچش ناراحت‌کننده‌ی روده نشان دهد. بیایید چند علامت استرس پنهان را با هم بخوانیم:
-
مشکلات مو
استرس پنهان می‌تواند خود را از طریق ریزش مو آشکار کند. استرس این قدرت را دارد که به طور موقت فولیکول‌های مو را ضعیف کرده و سبب ریزش مو شود.
دکتر اوهارا آیواز، متخصص پوست، می‌گوید: «به‌طور متوسط، روزانه ۱۰۰ تار مو از دست می‌دهید، اما اگر دچار استرس هستید، ممکن است تا ۵۰۰ تار موی‌تان در طول روز از دست برود.»
در موارد نادر، ریزش موی ناشی از استرس می‌تواند در ابروها، مژه‌ها، ریش، زیر بغل و سایر قسمت‌های بدن رخ دهد.
نکته مقابله ای
برای تقویت و رشد مجدد موها، رژیم غذایی سرشار از پروتیین توصیه می‌شود. خبر خوب اینجاست که به محض کنترل استرس، موها دوباره رشد خواهند کرد.
-
از دست دادن حافظه
سطوح بالای هورمون کورتیزول، معروف به هورمون استرس، بر لوب فرونتال مغز که حافظه کوتاه مدت با آن مرتبط است، تاثیر منفی می‌گذارد.
زمانی که حافظه ما تحت تاثیر استرس تار می‌شود، دامنه توجه‌مان برای یادگیری، یادآوری و تمرکز کاهش می‌یابد.
نکته مقابله ای
خواب کافی نه تنها به آرامش شما کمک می‌کند، بلکه به ذهن‌تان فرصتی برای شارژ مجدد می‌دهد.
می‌توانید فهرستی از کارهایی که باید انجام دهید (To Do List) تهیه کنید. این تمرین می‌تواند به کاهش نگرانی ناشی از ناتوانی در یادآوری موضوعات کمک‌تان کند.
-
انقباض صورت
آدرنالین، که به عنوان «هورمون جنگ یا گریز» شناخته می‌شود، در پاسخ به موقعیت‌های استرس‌زا ترشح می‌شود. افزایش سطح آدرنالین می‌تواند باعث سفت شدن ماهیچه های صورت و در نتیجه لرزش چشم یا لرزش لب شود.
برای بیشتر افراد، این تیک های حرکتی یا انقباضات غیرارادی اسپاسم-مانند، خفیف اند و شبیه به کششی سبُک روی صورت هستند.
نکته مقابله ای
قرار دادن کمپرس داغ یا چای کیسه‌ای روی ناحیه آسیب دیده و خواب کافی به شل شدن عضلات کمک می‌کند.
کاهش مقدار الکل یا کافیینی که می‌نوشید نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما بهتر است قهوه را تدریجا کم کنید؛ زیرا قطع فوری آن ممکن است سردرد ایجاد کند.
-
توقف در قاعدگی
توقف در قاعدگی می‌تواند علامت وجود استرس پنهان باشد. وقتی بدن یک زن تحت فشار شدید استرس قرار می‌گیرد، سخت تلاش می‌کند تا سیستم‌های مهم را فعال نگه دارد و هر آنچه را که ضروری نیست، از جمله ساختار تولید مثل، خاموش کند.
وقتی تخمدان‌ها به درستی کار نکنند، این موضوع احتمالا بر چرخه قاعدگی تاثیر می‌گذارد؛ تاثیر می‌تواند به شکل پریودهای از دست رفته یا نامنظم ظاهر شود.
پریود از دست رفته را نباید نادیده گرفت. زنان برای محافظت از استخوان‌ها و عملکرد قلب به استروژنی که توسط تخمدان‌ها آزاد می‌شود، نیاز دارند. از دست دادن استروژن ممکن است منجر به عوارض طولانی‌مدت شود و باروری او را تحت تاثیر قرار دهد.
نکته مقابله ای
کاهش و پیشگیری از استرس مزمن، بهترین راه برای بازگرداندن قاعدگی شما به مسیر درست است. با این حال، ممکن است برای بازگرداندن تعادل به بدن، به هورمون درمانی نیاز داشته باشید.
-
مشکلات گوارشی
پاسخ بدن به استرس ممکن است بر سرعت انقباض روده بزرگ برای پردازش غذا در روده‌ها تاثیر بگذارد.
دکتر ادوارد فلدمن، متخصص گوارش، می‌گوید: «اگر روده بزرگ شما خیلی سریع کار کند، اسهال ایجاد می‌شود و اگر در حالت توقف بماند، ممکن است دچار یبوست شوید.»
استرس بیش از حد به ویژه بر افرادی که دارای بیماری هایی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا بیماری التهابی روده (IBD) هستند، تاثیر می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: بهترین راه درمان استرس
نکته مقابله ای
توصیه می‌شود به آرامی و عمیق، از طریق بینی خود نفس بکشید. این کار را به مدت 5 ثانیه و چند بار در روز تمرین کنید.
علل استرس پنهان چیست؟
دلایلی وجود دارد که چرا همیشه مردم متوجه نمی‌شوند که در حال تجربه‌ی استرس اند:
-
استرس همیشه منفی نیست
هیجانزدگی پیش از عید سال نو یا قبل از رفتن به اولین قرار نیز می‌تواند استرس ایجاد کند. معمولا آگاه شدن از استرسِ اتفاقات مثبت، کار چندان راحتی نیست.
-
استرس داخل سر شما نیست
گاهی اوقات استرس توسط محیط و فعالیت‌های ما ایجاد می‌شود. دمای بسیار بالا یا محیط‌های پر سر و صدا، می‌تواند باعث ایجاد استرس شود. گاهی از روش‌هایی مانند نوشیدن الکل برای آرامسازی خود استفاده می‌کنیم و به آرامشی سطحی می‌رسیم. در حالیکه بدن‌مان در حال تلاش مضاعف برای مقابله با اثرات الکل است.
-
ادراک را برابر با واقعیت می‌دانید
گاهی اوقات تشخیص اینکه استرس از کجا می‌آید دشوار است، زیرا ممکن است از جای خاصی نشات نگیرد. عوامل استرس‌زا همیشه چیزهای ملموسی نیستند که بتوانید آنها را از بین ببرید. برای مثال ممکن است احساس کنید که رییستان از شما ناراضی است. صرف نظر از اینکه واقعیت دارد یا خیر، احساس حقارت سطح استرس شما را بالا می‌برد. و تلاش برای جبران با اضافه کاری و فشار بیشتر به خودتان، فقط اوضاع را بدتر می‌کند.
-
فشار کلی اهمیت دارد
اغلب، سطوح بالای استرس، ناشی از یک عامل بزرگ نیست، بلکه ترکیبی از عوامل کوچک‌تر است. فشارهای کوچک روی هم جمع می‌شوند. اگر اوقات سختی را در محل کار سپری می‌کنید، همیشه هوشمندانه نیست که اوقات فراغت‌تان را با ورزش‌های شدید و سایر فعالیت‌های استرس‌زا پر کنید. در عوض به پیاده‌روی بروید و لحظاتی استراحت کنید.
-
استرس زیاد را طبیعی می‌دانید
متاسفانه، ممکن است آنقدر به استرس عادت کرده باشید که متوجه اشتباه پیش‌رفتن اوضاع نشوید. ممکن است فکر کنید که برنامه های شلوغ و احساس غرق شدگی بخش‌های عادی زندگی هستند. در حالیکه نباید اینگونه باشد. هنگامی که استرس پنهان آشکار می‌شود، تصمیم‌گیری هوشمندانه آسان‌تر می‌شود. به یاد داشته باشید، در نهایت، هدف شما از بین بردن استرس نیست. این غیرممکن است. در عوض، مراقب میزان استرس در زندگی خود باشید و از این بینش برای هدایت انتخاب‌های متعادل سبک زندگی و تصمیمات روزانه‌ی مناسب استفاده کنید.
تست استرس پنهان
برای سنجش استرس پنهان تست های زیادی وجود دارد. یکی از پرسشنامه‌هایی که ممکن است در این زمینه آگاهی‌بخش باشد، پرسشنامه اضطراب کتل است.
روش هایی برای مقابله با استرس پنهان
روش‌هایی کلی برای مقابله با استرس وجود دارد که عبارت اند از:
- فعالیت بدنی و ورزش
- بازی با یک حیوان خانگی
- مطالعه کردن
- آشپزی
- مدیتیشن
- صحبت کردن با دوستان
- تماشای فیلم
- مراقبت از خود؛ مثلا اصلاح مو یا ماساژ گرفتن
- کمک کردن به دیگران؛ داوطلب شدن برای هدفی که شدیدا نسبت به آن مشتاق‌اید
روش‌هایی را که قبلا امتحان کرده و از آنها جواب گرفته اید، به خاطر زمان رها نکنید. برای مثال، بسیاری ممکن است ورزش را متوقف کنند زیرا فکر می‌کنند زمان ندارند. اما اگر ثابت شده است که ورزش در گذشته برای‌تان مفید بوده، باید به آن ادامه دهید.
درمان استرس
در دنیای پر سرعت امروز، فرار از استرس پنهان تقریبا غیرممکن است، اما راه‌های زیادی برای کاهش یا تسکین آن وجود دارد؛ از جمله: تمرین ذهن آگاهی و خودگویی مثبت، ورزش منظم و همچنین حفظ یک رژیم غذایی سالم و روابط موثر.
اگر مطمین نیستید که چگونه می‌توانید محرک‌ها را کنترل کنید، به یک مشاور یا درمانگر حرفه ای مراجعه کنید. آنها می‌توانند به شما در رشد مهارت‌های مقابله ای شناختی-رفتاری کمک کنند.
آیا تا کنون علایم استرس پنهان را تجربه کرده اید؟ تجارب خود را با ما در میان بگذارید.
منابع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
