پرخوری عصبی یا بولیمیا یک اختلال روانشناختی مرتبط با خوردن است که در آن دوره‌هایی از پرخوری (مصرف مقدار زیاد غذا در یک نوبت) مشاهده می‌شود. در این مقاله می‌خوانیم پر خوری عصبی چیست، چه علایمی دارد، به چه دلایلی رخ می‌دهد و راه‌های درمان آن کدامند.
پرخوری عصبی یا بولیمیا چیست؟
پرخوری عصبی چیست؟ پرخوری عصبی یا بولیمیا یک اختلال روانشناختی مرتبط با خوردن است. در این اختلال، به دوره‌هایی از پرخوری (مصرف مقدار زیاد غذا در یک نوبت) دست می‌زنید که در طول آن، شما هیچ کنترلی بر روی غذا خوردن خود ندارید. پس از این پرخوری‌ها، راه‌های نامناسبی را برای کاهش وزن امتحان می‌کنید؛ این راه ها عبارتند از:
- استفراغ
- روزه داری
- تنقیه
- استفاده زیاد از ملین ها و دیورتیک ها (ادرارآورها)
- ورزش اجباری
بولیمیا که به آن پرخوری عصبی نیز می‌گویند، در اواخر دوران کودکی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. شما معمولا در خفا به پرخوری و بعد پاکسازی می‌پردازید. وقتی پرخوری می‌کنید، احساس انزجار و شرمندگی به‌تان دست می‌دهد و پس از پاکسازی احساس راحتی دارید.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولا وزنی در محدوده طبیعی سن و قدشان دارند. اما ممکن است از افزایش وزن بترسند، بخواهند وزن کم کنند و احساس نارضایتی زیادی از بدن خود داشته باشند.
علایم پرخوری عصبی چیست؟
افراد مختلف ممکن است علایم متفاوتی از بولیمیا را تجربه کنند. ممکن است متوجه تغییراتی در بدن و رفتار خود شوید. برخلاف اختلال بی اشتهایی عصبی، فردی که دچار پرخوری عصبی است ممکن است وزن زیادی از دست ندهد، بنابراین تشخیص اینکه چه اتفاقی در حال رخ دادن است دشوارتر است.
علایم جسمی پرخوری عصبی
علایم جسمی پرخوری عصبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات دندانی
- گلو درد
- غدد متورم در گردن و صورت
- سوزش معده، سو هاضمه، نفخ
- پریودهای نامنظم
- ضعف، خستگی، چشمان خون آلود
- ظهور پینه یا توده روی بند انگشتان یا پشت دستان فرد به دلیل فرو بردن مکرر دست در دهان برای تحریک استفراغ
- افزایش و کاهش وزن (اغلب وزن شما در محدوده طبیعی است، اما ممکن است اضافه وزن داشته باشید)
- سرگیجه یا غش
- احساس سرمای دایمی
- مشکلات خواب
- پوست خشک و ناخن های خشک و شکننده
علایم رفتاری پرخوری عصبی
علایم رفتاری پرخوری عصبی چیست؟ این نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- غذا خوردن بدون کنترل و به دنبال آن رفتارهایی برای پاکسازی. موسسه ملی بهداشت می‌گوید اگر این کار را حداقل دو بار در هفته به مدت 3 ماه انجام دهید، به پرخوری عصبی مبتلا هستید.
- احتکار یا سرقت مواد غذایی
- آداب خاص برای غذا خوردن؛ مانند خوردن فقط یک غذای خاص، جویدن بیش از حد لازم، یا عدم اجازه برای لمس غذاها
- نادیده گرفتن وعده‌های اصلی غذایی یا صرف غذای اندک در طول وعده خوراکی اصلی
- احساس خارج از کنترل بودن
- استفراغ یا سو استفاده از ملین ها، دیورتیک ها، تنقیه یا سایر داروها برای کاهش وزن
- استفاده مکرر از توالت بعد از غذا
- ورزش افراطی
- اشتغال ذهنی با وزن بدن
- افسردگی یا نوسانات خلقی
- نوشیدن مقدار زیادی آب یا نوشیدنی های بدون کالری
- استفاده مکرر از قرص نعناع، آدامس یا دهانشویه
- اجتناب از دوستان و فعالیت هایی که قبلا از آنها لذت می‌بردید
- خودآزاری، سو مصرف مواد یا اقدام به خودکشی
علایم هیجانی پرخوری عصبی
علایم هیجانی پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس تنهایی به دلیل انزوای خودساخته و بی میلی به ایجاد روابط شخصی
- ترس از عدم تایید دیگران در صورت آشکار شدن بیماری
- نوسانات خلقی، تغییر در شخصیت، طغیان عاطفی یا افسردگی
- حساسیت به ارجاعات مربوط به وزن یا ظاهر
- احساس گناه و تنفر از خود
- اضطراب
- افسردگی
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان تمرکز ناسالمی روی وزن و سایز دارید و یا به نظر می‌رسد بیش از حد به غذا علاقه مند هستید، بهتر است با یک پزشک ملاقات کنید. هر چه زودتر تحت درمان قرار بگیرید، شانس شما برای رسیدن به یک نتیجه موفق بیشتر می‌شود.
عوارض پرخوری عصبی چیست؟
یکی دیگر از دلایل برای اینکه به سرعت به دنبال درمان برویم این است که پرخوری عصبی عوارض جدیی را در پی می‌آورد. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فرسایش مینای دندان به دلیل مواجهه مکرر با اسید معده
- ایجاد حفره‌های دندانی و تغییر رنگ دندان‌ها
- حساسیت دندان به غذای سرد یا گرم
- عفونت لثه
- تورم و درد در غدد بزاقی (به دلیل استفراغ مکرر)
- درد و التهاب گلو
- زخم معده
- پارگی معده یا مری
- اختلال در عادات مدفوع
- کم آبی بدن
- ضربان قلب نامنظم
- حمله قلبی (در موارد شدید)
- کاهش میل جنسی
- افزایش خطر خودکشی یا خودجرحی
- سو مصرف الکل یا مواد مخدر
- دیابت بارداری
- سقط جنین
پر خوری عصبی بر مردان نیز اثر می‌گذارد
در حالیکه زنان نسبت به ابتلا به اختلالات خوردن و خصوصا بولیمیا مستعدتر هستند، این اختلال وابسته به جنس نیست. بر اساس انجمن ملی بی اشتهایی عصبی و اختلالات خوردن (ANAD)، حدود 15% از افراد تحت درمان به دلیل پر خوری و بی اشتهایی عصبی، مرد هستند. مردان کمتر احتمال دارد علایم قابل مشاهده نشان دهند یا به دنبال درمان مناسب بروند. این موضوع می‌تواند خطر مشکلات سلامتی را برای آنها افزایش دهد.
تفاوت پُر خوری عصبی با پُر خوری چیست؟
افراد دچار پر خوری عصبی، پس از خوردن غذا به رفتارهای تصفیه دست می‌زنند یا می‌کوشند از شر خوراکی و وزن خود خلاص شوند. در مقابل، مبتلایان به پُر خوری یا Bing-Eating، زیاد غذا می‌خورند اما دست به تصفیه نمی‌زنند. همچنین، مبتلایان به بولیمیا معمولا وزنی طبیعی و سالم دارند در حالیکه افراد دچار پر خوری، معمولا از افزایش وزن یا چاقی رنج می‌برند.
چه علل و عوامل خطری در پرخوری عصبی دخیل اند؟
علل پرخوری عصبی چیست؟ ما از علت دقیق پرخوری عصبی آگاه نیستیم، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترکیبی از ویژگی‌های شخصیتی خاص، احساسات، الگوهای تفکر و همچنین عوامل زیست‌شناختی و محیطی ممکن است دخیل باشند.
محققان معتقدند این اختلال می‌تواند با نارضایتی شما از بدنتان و نگرانی شدید در مورد سایز و شکل بدنتان شروع شود. در این حالت معمولا عزتنفس پایینی دارید و از اضافه وزن می‌ترسید. این واقعیت که پرخوری عصبی معمولا در خانواده ها جریان دارد نیز نشان می‌دهد که ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را به ارث ببرید.
در ادامه به شرح دقیق‌تری از علل پر خوری عصبی می‌پردازیم:
- عوامل زیستی
در حالی که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد بولیمیا ایفا می‌کند، همه افراد با سابقه خانوادگی این اختلال به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. و از طرفی بسیاری از افراد که هیچ ارتباط ژنتیکی شناخته شده‌ای با اختلالات خوردن ندارند، دچار پرخوری عصبی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: اختلالات روانی چیست؟
- ژنتیک
بیش از 50 درصد از خطر ابتلا به اختلالات خوردن بر اساس ژنتیک است که بر یک مولفه قوی خانوادگی در بیماری‌های این دسته تاکید می‌کند. در واقع، احتمال ابتلا به بولیمیا در خانمی که مادر یا خواهری مبتلا به آن دارد چهار برابر بیشتر از سایر افراد است.
- ویژگی های شخصیتی
اعتقاد بر این است که ویژگی‌های شخصیتی ارثی هستند. مشخص شده است که مجموعه‌ای از ویژگی‌های خاص در میان افرادی که در معرض بالاترین خطر ابتلا به بولیمیا هستند، رواج دارد. ویژگی‌هایی مانند موارد زیر مشخصه افرادی است که با پرخوری عصبی دست به گریبان اند:
- تکانشگری بالا
- خلق و خوی ناپایدار
- شدت هیجانی
- مشکل در توجه به نمای کلی اتفاقات و درگیری با جزییات
- انعطاف ناپذیریِ تفکر
- عوامل روانشناختی
عوامل روانشناختی دخیل در پرخوری عصبی چیست؟ عوامل روانشناختی در تعامل با تاثیرات بیولوژیکی و اجتماعی میتوانند نقش مهمی در ایجاد پرخوری عصبی داشته باشند. ویژگی‌ها و تجربیات خاصی وجود دارند که در افراد مبتلا به بولیمیا مشترک است (از جمله کمال گرایی، عزت نفس پایین و تجربه‌ی حوادث آسیب زا). این عوامل ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بولیمیا قرار دهد. آنها اغلب به عنوان ویژگی‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که به تداوم بیماری کمک می‌کنند و میتوانند به طور مستقیم هدف درمان قرار گیرند:
- عزت نفس پایین
عزت نفس پایین، می‌تواند به ایجاد احساس افسردگی و به دنبال آن شکل گیری رفتارهای مربوط به اختلال خوردن منجر شود. علل زیادی برای عزت نفس پایین وجود دارد. این علل می‌تواند شامل تجربیات دوران کودکی، سبک خلق و خوی فرد و سایر عارضه‌های سلامت روان باشد.
- کمال گرایی
کمال گرایی به سبک شخصیتیی اشاره دارد که در آن فرد برای بی عیب و نقص بودن تلاش می‌کند؛ به شدت نگران تایید دیگران است و ممکن است در مورد عملکردش به شدت از خود انتقاد کند. آنها می‌کوشند تا به هر قیمتی از خطاها اجتناب کنند. در مبتلایان به پرخوری عصبی، سطوح بالایی از کمال‌گرایی را می‌توان در دل بیماری (مثلا وضع قوانین سختگیرانه در مورد غذا خوردن) و همچنین خارج از بیماری (مثلا استانداردها و انتظارات بسیار بالا برای خود در تحصیلات، کار و غیره) مشاهده کرد.
بیشتر بخوانید: مشاوره خانواده
- عوامل اجتماعی و فرهنگی
نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی در پرخوری عصبی چیست؟ بافت اجتماعی-فرهنگی (شبکه‌های اجتماعی، نفوذ رسانه ها و هنجارهای فرهنگی مربوط به غذا خوردن و ظاهر افراد) می‌تواند نقش مهمی در رشد پرخوری عصبی ایفا کند. در واقع، جنبه‌های خاصی از ارزش‌های جامعه غربی وجود دارد که با پرخوری عصبی مرتبط است؛ از جمله رسیدن به «بدن ایده‌آل» و ارزش‌گذاری بیش از حد به ظاهر افراد به‌عنوان معیاری برای موفقیت و ارزشمندی.
آگهی‌هایی که استانداردهای زیبایی غیرواقعی را ترویج می‌کنند و برای دستیابی به یک ظاهر خاص (مثل لاغری، عضلانی بودن) ارزش بالایی قایل هستند، میتوانند فشاری را برای انجام رفتارهایی مانند رژیم غذایی ایجاد کنند؛ رژیم‌ها گاه میتوانند بعضی افراد را در معرض خطر بیشتری قرار دهند. سایر تاثیرات اجتماعی شامل مشارکت در فعالیت ها، گروه ها یا مشاغل خاصی است که بر وزن و ظاهر تاکید دارند.
- حوادث آسیب زا یا تروماتیک
تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از بیمارانی که با یک اختلال خوردن دست و پنجه نرم می‌کنند، یک رویداد آسیب زا را در طول زندگی خود تجربه کرده اند. این امر به ویژه برای بیمارانی که با طیف پرخوری عصبی از اختلالات خوردن درگیر هستند صدق می‌کند. تجارب آسیب زا می‌تواند در طی تلاش فرد برای مقابله با اثرات ناراحت کننده‌ی آن به اختلالاتی در خوردن منجر شود.
- آرمانِ هیکل لاغر زیبا
جوامع غربی، لاغری را با زیبایی و موفقیت زنان یکی می‌دانند، وضعیتی که با عنوان «آرمانِ لاغر زیبا» شناخته می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که فشارهای فرهنگی برای دستیابی به این زیبایی ایده‌آل می‌تواند به افزایش نارضایتی از بدن و نگرانی‌های مربوط به وزن بیانجامد؛ این ممکن است در ایجاد پرخوری عصبی سهیم باشد. هنجارهای غربی برای بدن مردان نیز بر عضله سازی افراطی به همان میزانِ غیر واقعی تاکید می‌کند. با تحولات مدرن همچون گسترش رسانه‌های اجتماعی، آرمان‌ها و ارزش‌های غربی در سطح جهانی منتشر شده است. مطالعات اخیر افزایش اختلالات خوردن را در فرهنگ‌های غیر غربی و همچنین گروه‌های اقلیت نشان می‌دهد.
- فشار رسانه های اجتماعی
با توجه به اینکه رسانه‌های اجتماعی امروزه تاثیر عمده‌ای بر فرهنگ دارند، اثرات منفی بسیاری وجود دارد که می‌تواند منجر به اختلال در خوردن و پرخوری عصبی شود. برای مثال، بمباران شدن با تصاویر رسانه‌ای از مدل های بسیار لاغر، باعث تشدید نگرش‌های ضد چاقی و نیاز به کنترل افراطی وزن می‌شود. در رسانه های اجتماعی، تصاویر زیادی از «بی نقص بودن»، صحبت از رژیم غذایی و تصاویر قبل و بعد وجود دارد که می‌تواند بر رشد و حفظ اختلال خوردن تاثیر بگذارد.
آیا می‌توان از پر خوری عصبی پیشگیری کرد؟
در این بخش از مقاله‌ی پرخوری عصبی چیست، در مورد نحوه پیشگیری از این وضعیت می‌خوانیم. از آنجایی که علت دقیق پر خوری عصبی مشخص نیست، سخت است بدانیم چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد. اما راه‌هایی برای آموزش نگرش‌ها و رفتارهای سالم در مورد خوراک و تصویر بدن به کودکان و نوجوانان وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از:
- تا جایی که ممکن است وعده‌های غذایی منظمی برای خانواده داشته باشید.
- در مورد وزن با فرزندان خود صحبت نکنید. در عوض، روی عادات سالم تمرکز کنید.
- سعی کنید تصویر بدنی سالم و واقعی را در فرزندان خود رواج دهید.
- از رژیم های مد روز پیروی نکنید.
بیشتر بخوانید: مشاوره خانواده
هنگامی که پرخوری عصبی شکل گرفت، پیشگیری بیشتر بر تلاش برای جلوگیری از تشدید آن و آسیب رساندن به بدن و احساس خود متمرکز است. این ممکن است دشوار باشد، زیرا اختلالات خوردن می‌تواند برای مدت طولانی، ناشناخته و مخفیانه ادامه یابد.
پرخوری عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصص یک ارزیابی جامع سلامت روان انجام می‌دهد؛ او از شما در مورد سابقه پرخوری‌ها و دوره‌های پاکسازی، خلق و خو و سایر مسایل روانشناختی سوال می‌کند. همچنین به منظور رد هرگونه عارضه پزشکی، برای معاینه جسمی، آزمایش خون و سایر بررسی‌ها شما را به پزشک ارجاع خواهد داد.
برای تشخیص، پرخوری و رفتارهای جبرانی نادرست، باید به طور متوسط در یک دوره‌ی 3 ماهه دست کم 1 بار در هفته روی دهند.
درمان پرخوری عصبی (بولیمیا)
برای درمان پرخوری عصبی، پزشک نیازهای جسمی و روانی شما را در نظر می‌گیرد. درمان ممکن است شامل ترکیب مشاوره و دارو باشد. اغلب، تیمی از متخصصان پزشکی، تغذیه و سلامت روان در رفع این بیماری مشارکت می‌کنند. آنها سعی می‌کنند به شما کمک کنند تا سلامت و الگوهای تغذیه سالم خود را بازیابی کنید. درمان‌های احتمالی می‌تواند موارد زیر را شامل شود:
- دارو درمانی
- بستری در بیمارستان (در موارد حاد و جدی بولیمیا)
- روان درمانی شناختی رفتاری
- خانواده درمانی
- درمان مشکلات در روابط بین فردی
- اصلاح تغذیه
- عضویت در شبکه های حمایتی
- دوری از محرک های تشدید کننده پرخوری
دورنمای افراد مبتلا به پرخوری عصبی چگونه است؟
در حال خواندن مقاله‌ی پرخوری عصبی چیست هستید. بسیاری از مبتلایان به پرخوری عصبی با درمان بهبود می‌یابند و به زندگی سالم خود ادامه می‌دهند. برخی افراد ابتدا بهبود می‌یابند اما پس از مدتی دوباره با عود مواجه می‌شوند و نیاز به درمان مجدد دارند. آمار نشان می‌دهد که حدود نیمی از مبتلایان به پرخوری عصبی با درمان مناسب به طور کامل بهبود می‌یابند.
در صورت عدم درمان، افراد مبتلا به پرخوری عصبی ممکن است دچار عوارض جدی شوند. برخی از افراد ممکن است نیاز به دریافت مراقبت های پزشکی اضافی در بیمارستان یا مرکز درمانی داشته باشند.
با اینکه درمان اختلال پرخوری عصبی راحت نیست، اما در صورت تجربه علایم بولیمیا حتما از یک پزشک یا متخصص سلامت روان ( مشاوره روانشناسی ) کمک بخواهید. درمان می‌تواند شرایط را برایتان خیلی بهتر از قبل کند. متخصصان ما در سها کلینیک آماده‌ی ارایه‌ی خدمت به شما عزیزان هستند.
شما بنویسید؛ آیا علایم پر خوری عصبی را تجربه کرده اید؟ کدام بخش از علایم این وضعیت برایتان دشوارتر بود؟ سوالات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.eatingrecoverycenter.com
https://my.clevelandclinic.org
