آموزش جراتمندی به کودکان نیازمند به کارگیری چند راهبرد ساده مانند تمرین گوش دادن فعال و کمک به ایجاد هوش هیجانی او است. در این مقاله با ما همراه باشید تا راه‌های آموزش جراتمندی به کودکان را با هم بخوانیم.
جراتمندی چیست؟
جراتمندی عبارت است از توانایی دفاع از خود و اظهار خود با حفظ احترام به عقاید و حقوق دیگران. این ویژگی مفیدی است که خیلی از والدین می‌خواهند فرزندان‌شان از آن برخوردار باشند و البته هر کسی به طور طبیعی از آن بهره‌مند نیست. برخی کودکان ممکن است هیچ مشکلی با نگاه کردن در چشمان دیگران و ابراز تفکرات خود نداشته باشند. آنها ممکن است با پیشنهاد دادن یک نظر متفاوت احساس راحتی کنند و بدانند چگونه نیاز خود را درخواست کنند.
اما برخی دیگر احتمالا آرام‌تر و محتاط‌ترند. آنها به دلیل ترس از پیامدهای منفی از اختلاف نظرها دوری می‌کنند و شاید ندانند چطور از حق خود دفاع کنند.
اگر فکر می‌کنید بهتر است کودکتان ارتباطات جراتمندانه‌تری داشته باشد، روش‌هایی هست که از آن طریق می‌توانید به آموزش جراتمندی به آنها کمک کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش پیشگیری از آزار جنسی به کودکان
10 نکته برای آموزش جراتمندی به کودک تان
خوشبختانه جراتمندی مهارتی است که کودک شما می‌تواند آن را بیاموزد. ایجاد اعتماد به نفس بخشی از فرایند یادگیری جراتمندتر بودن است. برخی کودکان در این حوزه به سرعت پیشرفت می‌کنند و بعضی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند. در هر دو حالت، نکاتی هست که می‌توانید برای کمک به آنها انجام دهید. شما می‌توانید راهبردهای زیر را برای آموزش جراتمندی به کودکتان به کار گیرید.
-
هوش هیجانی آنان را تقویت کنید
احساسات بخش طبیعیِ انسان بودن هستند. آموزش شناسایی و نامگذاری هیجانات به کودکان می‌تواند به آنها این حس را بدهد که اوضاع را بیشتر تحت کنترل خود دارند. این می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس بیانجامد و به تقویت هوش هیجانی و جراتمندی کمک کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد کرد که سبک فرزندپروری ذهن‌آگاهانه ممکن است به افزایش تنظیم هیجان در کودکان منجر شود. سبک فرزندپروری ذهن‌آگاهانه به این معناست که وقتی با فرزند خود زمان صرف می‌کنید صد در صد در لحظه حال حاضر باشید.
-
گوش دادن فعال را تمرین کنید
گوش دادن فعال یعنی توجه کامل خود را به کودکتان دهید. شما باید نسبت به آنچه آنان می‌کوشند به شما بگویند، تا جایی که می‌توانید ذهن‌آگاه باشید. گوش دادن فعال بخشی از سبک فرزندپروری ذهن‌آگاهانه است و می‌تواند به کودکتان نشان دهد چطور جراتمندتر باشند.
کودک دارای اعتماد به نفس می‌تواند به آدمی تبدیل شود که ارزش نظر و تفکرات خود را می‌داند. این بدین معنا نیست که اجازه دهید فرزندتان همیشه به هر چه می‌خواهد برسد. با این حال، گوش دادن فعال به آنها نشان می‌دهد که حتی اگر پاسخ نه باشد، هنوز صحبت‌هایشان اهمیت دارد.
-
طبق صحبت های فرزندتان عمل کنید
گاهی کودکتان تقاضای چیزی مناسب و قابل ارایه دارد. اما اگر بخواهد دیوارهای اتاقش را به رنگ زرد دربیاورید در حالیکه شما رنگ سبز را انتخاب بهتری می‌دانید، تکلیف چیست؟
این تغییر ممکن است با برنامه ای که برای دیزاین خانه دارید همخوان نباشد. اما تبعیت از آن با خلق یک تجربه مثبت مربوط به خود ابرازگری او می‌تواند در جراتمندی وی سهیم باشد.
-
به جای گفتن، درخواست کنید
خیلی از کودکان از گردش بعد از ظهری در پارک لذت می‌برند، اما شاید کودک شما اینگونه نباشد. اینکه به او بگویید پارک تفریح سرگرم کننده ای است، احتمال اینکه آنها نظر خود را بیان کنند از بین می‌برد. اگر بپرسید که چه احساسی دارند و به پاسخ آنها احترام بگذارید، آن وقت اعتماد به نفس لازم برای بیان نظرات خود را پیدا می‌کنند.
-
الگویی از جراتمندی باشید
کودکان با تقلید یاد می‌گیرند، که یعنی الگوسازی می‌تواند یک ابزار آموشی موثر برای والدین باشد، مخصوصا اگر به دنبال این هستید که چطور به فرزندتان یاد دهید از حق خودش دفاع کند.
روش‌های آموزش جراتمندی از طریق الگوسازی شامل موارد زیر می‌شود:
- صحبت کردن درباره احساسات و نظرات خودتان
- حفظ کردن آرامش خود
- استفاده از جملات اول شخص
- تعیین مرز
- دفاع از خود
بیشتر بخوانید: روش های آموزش مهربانی به کودکان
-
زمینه شکل گیری اعتماد به نفس را فراهم کنید
اعتماد به نفس تنها مربوط به احساس توانایی نیست، بلکه به احساس توانمندی با وجود نقص‌های بشری اشاره دارد. افراد دارای اعتماد به نفس از نقاط قوت خود استفاده می‌کنند و همچنین مایل اند در صورت عدم موفقیت در نخستین تلاش، به استقامت ادامه دهند. می‌توانید به کودکتان نشان دهید که شکست خوردن و تلاش مجدد اشکالی ندارد. بگذارید کودکتان ببیند که شما:
- مثبت فکر می‌کنید
- قدردانی نشان می‌دهید
- کنجکاوی خود را نسبت به جهان پیرامون تان ابراز می‌کنید
-
راه های آموزش جراتمندی به کودکان شرکت در فعالیت های فوق برنامه را تشویق کنید
بازی‌های ساختارنایافته و زمان خانوادگی دنج حایز اهمیت اند، اما فعالیت‌های فوق برنامه، فرصتی را به کودکتان ارایه می‌دهد تا جراتمندی را تمرین کند. ورزش‌های گروهی و اجرای کارهای هنری دو نمونه از فعالیت‌هایی هستند که اغلب به تعاملات با اعتماد به نفس با همسالان نیاز دارند.
-
پذیرش را تمرین کنید
یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ به رابطه بین طرد از سوی والدین و اضطراب پی برد. هرچه گرما و محبت والدین افزایش می‌یافت، نمرات اضطراب بچه‌ها کمتر می‌شد. پذیرش از سوی والدین و آثار کاهنده اضطرابی آن ممکن است در تقویت جراتمندی و عزت نفس کودکان نقش داشته باشد.
-
رفتارهای جراتمندانه را آموزش دهید.
گاهی روش آسان‌تر برای آموزش یک مجموعه مهارت، هدف‌گیری رفتارهای فرد است. این رفتارها اغلب مشخص و قابل فهم اند.
رفتارهای جراتمندانه عبارت اند از:
- شروع یا پایان دادن به گفتگوها
- بیان درخواست
- نه گفتن
- گفتگو درباره احساسات آنها
- روی حرف یا موضع خود ایستادن
سعی کنید یک رفتار را برای شروع انتخاب کنید یا صبر کنید تا فرصت مناسب پیش بیاید و سپس واکنش‌های مناسب را به کار گیرید.
بیشتر بخوانید: مهارت نه گفتن؛ راه کارهایی برای اینکه چگونه نه بگوییم؟
-
برخی تصمیمات را به آنها واگذار کنید
کودکان جراتمند اغلب قادرند با احساس راحتی دست به انتخاب بزنند. اگر کودک شما در این زمینه به تشویق نیاز دارد، با قدم‌های کوچک مانند انتخاب بین دو تی‌شرت برای پوشیدن و رفتن به گردش شروع کنید.
شاید راحت نباشد که بنشینید و شاهد اشتباهات فرزندتان در تصمیم‌گیری باشید، اما این یک فرصت یادگیری عالی است. اشتباهات، آموزگاران بهتری از مهارت‌های تصمیم‌گیری هستند و کودکان به زودی قادر خواهند بود تا از این دشواری‌ها عبور کنند.
چرا آموزش جراتمندی به کودکان مهم است؟
جراتمندی می‌تواند منافع زیادی برای بچه ها داشته باشد، از جمله اینکه آنها را قادر می‌سازد تا:
- از خودشان دفاع کنند
- به دیگران کمک کنند
- از قلدری و فشار همسالان دور شوند
- احساسات خود را به رسمیت بشناسند
- محدودیت‌ها و مرزهایی تعیین کنند
- احساس کنترل بر اوضاع داشته باشند
- با احترام به بحث و مخالفت بپردازند
مزایای آموزش جراتمندی
یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۲۰ شامل دانش آموزان کلاس هفتم، مزایای آموزش جراتمندی را برای کودکان نشان داد. پژوهشگران دریافتند که این آموزش و مخصوصا یادگیری و تمرین نه گفتن به افزایش اعتماد به نفس و جریتمندی در شرکت کنندگان نوجوان کمک کرد.
آموزش جراتمندی ممکن است به کاهش اضطراب کودکان دچار ناتوانی‌های یادگیری نیز کمک کند. یافته‌های یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ دربردارنده دانش‌آموزان مدارس ابتدایی پیشنهاد کرد که کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری احتمالا نسبت به همسالان بدون این ناتوانی‌ها، مهارت‌های جراتمندی کمتری داشته باشند.
بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، آموزش جراتمندی احتمالا حتی به پیشگیری از افسردگی نوجوانان کمک می‌کند.
جمع بندی
شما می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا جراتمندتر باشد. جراتمندی یعنی داشتن اعتماد به نفس و دفاع از خود به شیوه‌ای آرام و به دور از پرخاشگری یا بی‌احترامی نسبت به دیگران. این به کودکان کمک می‌کند تا احساسی از کنترل و مدیریت چالش‌های اجتماعی (همچون قلدری و فشار همسالان) را شکل دهند. آموزش جراتمندی به کودکتان می‌تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود از جمله کمک به کنترل هیجانات کودکان و تشویق آنها به تصمیم‌گیری.
برخی کودکان نسبت به سایرین به زمان بیشتری برای یادگیری جراتمندی نیاز دارند، زیرا خلق و خوی افراد متفاوت است. با این حال، مهم است که برای یادگیری مهارت‌های دفاع از حق خود پایداری کنیم و در این مسیر کنار آنها بمانیم.
شما چه راه‌هایی را برای آموزش جراتمندی به کودکان به کار می‌برید؟ نظرات خود را با ما و مخاطبین‌مان به اشتراک بگذارید.
منبع:
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
