اضطراب، حالتی از ترس و نگرانی است که علایمی جسمی و شناختی به همراه دارد. سطوح خفیف این هیجان می‌تواند در برخی موقعیت‌ها مفید باشد. اما با شدید شدن، می‌تواند به اختلالاتی در عملکرد ما منجر شود. در این مقاله از کلینیک روانشناسی سها می‌خوانیم اضطراب چیست ، چه علایمی دارد، دلایل و روش‌های درمان آن کدام‌اند.
اضطراب چیست؟
اضطراب (Anxiety) احساسی از ترس، نگرانی و دلشوره است که احتمالا باعث می‌شود عرق کنید، احساس بیقراری داشته باشید و قلب‌تان تندتر بزند. این حالت می‌تواند واکنشی طبیعی به استرس باشد. برای مثال، وقتی با یک مشکل سخت در محل کار مواجه می‌شوید، قبل از امتحان یا پیش از گرفتن یک تصمیم مهم، ممکن است این هیجان را تجربه کنید. این حس گاهی مفید است و می‌تواند شما را به تلاش وادارد. اما برای افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، این ترس موقت نبوده و طاقت‌فرسا می‌شود. برای آنها، این احساسات در فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد می‌کند، با خطر واقعی تناسبی ندارد و مدت زیادی طول می‌کشد. آنان ممکن است برای پیشگیری، از مکان‌هایی که دلشوره را درشان ایجاد می‌کند، دوری کنند. نشانه‌ها ممکن است در کودکی یا نوجوانی شروع شوند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
علایم اضطراب چیست؟
نشانگان رایج Anxiety می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس عصبی بودن، بیقراری یا تنش
- داشتن حس خطر در حال وقوع
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع
- تعریق
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی
- مشکل در تمرکز یا فکر کردن درباره‌ی هر چیزی به جز نگرانی فعلی
- دشواری در خوابیدن و اختلالات خواب
- مشکلات گوارشی
- مشکل در کنترل نگرانی
- تمایل داشتن به دوری از موقعیت‌های ترس‌زا
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
استرس و اضطراب ممکن است تشابهات زیادی با هم داشته باشند، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. استرس، پاسخی طبیعی به تغییر، تقاضا یا تهدیدات محیط است. این تغییرات می‌تواند مشکلات مالی، طلاق، از دست دادن عزیزان یا فشار مسیولیت‌های خانه یا کار باشد. استرسی که مداومت می‌یابد، می‌تواند به افسردگی، انزوا، مشکلات خواب و بیماری‌های جسمی بیانجامد. چند ویژگی متمایزکننده بین استرس و اضطراب وجود دارد، از جمله:
- استرس بیشتر بیرونی است
- اضطراب، واکنشی افراطی به یک موقعیت مشخص است، می‌تواند سبب اختلال در عملکرد شما شود، سبب احساس وحشت یا ترس از چیزهایی می‌شود که وجود ندارند
انواع اختلالات اضطراب چیست؟
گونه‌های متفاوتی از اختلالات اضطرابی وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
نوعی Anxiety است که در آن اغلب از مکان‌هایی که می‌توانند باعث بروز حملات پانیک در شما شوند و دریافت کمک در آنها دشوار است، دوری می‌کنید. در این موقعیت‌ها احساس می‌کنید گیر افتاده اید، درمانده اید و حس شرم دارید.
-
GAD:
اضطراب فراگیر (gad) شامل نگرانی پایدار و شدید نسبت به همه فعالیت ها یا رویدادهاست؛ از جمله مسایل روزمره. این نگرانی با شرایط واقعی تناسب ندارد، کنترل آن دشوار است و بر احساسات فیزیکی فرد تاثیر می‌گذارد. اغلب این موقعیت همراه با سایر اختلالات Anxiety یا افسردگی است.
-
ناشی از یک عارضه‌ی پزشکی:
علایم شامل ترس یا پانیک شدید است اما مستقیما از یک مشکل سلامت جسمی ناشی می‌شوند.
-
پانیک یا وحشتزدگی:
شامل دوره های تکرارشونده از احساسات هراس شدید است که در عرض چند دقیقه به اوج می‌رسد (حملات پانیک). در این حالت ممکن است فکر کنید گرفتاری بزرگی در حال وقوع است. همچنین کوتاهی تنفس، درد قفسه‌ی سینه یا ضربان کوبنده و شدید قلب را تجربه می‌کنید. این حملات وحشتزدگی، ممکن است باعث شود فکر کنید دوباره چنین تجربه ای خواهید داشت یا از موقعیت‌هایی که در آن چنین تجربه‌ای داشتید، دوری کنید.
-
لالی انتخابی:
عبارت است از ناتوانی دایمی کودکان در صحبت‌کردن در موقعیت‌های خاص مانند مدرسه، حتی وقتی قادر به حرف‌زدن در موقعیت‌های دیگر همچون خانه هستند. این موضوع می‌تواند با عملکرد کودک در مدرسه، کار یا کارکرد اجتماعی تداخل یابد.
اختلالی در کودکی است که با هراسی نمایش داده می‌شود که فراتر از سطح رشد کودک است. این معمولا با جدایی از والدین یا سایر افراد مهم زندگی کودک ارتباط دارد.
شامل سطوح بالای ترس و دوری از موقعیت‌های اجتماعی می‌شود. دلیل این احساسات، خجالت یا شرم، تمرکز زیاد بر خود و نگرانی درباره‌ی مورد قضاوت منفی قرار گرفتن است.
وقتی با یک شی یا موقعیت خاص روبرو می‌شوید، هراسی شدید گریبان‌گیرتان می‌شود و مایلید تا از آن دوری کنید. فوبیاها حملات پانیک را در برخی افراد برمی‌انگیزند.
-
ناشی از مواد:
عبارت است از علایم وحشت یا پانیک شدید که از سومصرف مواد، عوارض داروها، مواجهه با مواد سمی یا ترک مواد مخدر ناشی می‌شود.
-
سایر اختلالات اضطرابی خاص و نامشخص:
اصطلاحاتی هستند که مشخص کننده نوعی بی‌قراری‌اند که معیارهای هیچ یک از اختلالات دیگر را کاملا پر نمی‌کنند. با این حال، به حد کافی در زندگی فرد رنج و اختلال وارد کرده‌اند که نیازمند توجه بالینی باشند.
علت اضطراب چیست؟
به نظر می‌رسد تجارب زندگی مانند وقایع تروماتیک (ترومای کودکی) می‌تواند این هیجان را در افراد مستعد برانگیزاند. ویژگی‌های ارثی همچنین می‌تواند یک عامل سهیم در این وضعیت باشد. در ادامه، علل را به تفصیل بررسی می‌کنیم:
علل پزشکی
برای برخی افراد، Anxiety ممکن است با مسایل سلامتی زیربنایی مرتبط باشد. در برخی موارد، نشانه‌ها، اولین علایم یک بیماری پزشکی هستند. اگر پزشک شما مشکوک شود که اضطرابتان منشا جسمی دارد، احتمالا آزمایش‌هایی را در این زمینه توصیه می‌کند. نمونه‌هایی از بیماری هایی که می‌توانند با این هیجان ارتباط داشته باشند، عبارتند از:
- بیماری های قلبی
- دیابت
- مشکلات تیرویید از جمله تیرویید پرکار
- اختلالات تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه و آسم
- سومصرف مواد یا ترک ماده
- ترک الکل، داروهای ضداضطراب (بنزودیازپین ها) یا سایر داروها
- درد مزمن یا سندروم روده بی قرار
- تومورهای نادری که هورمون های جنگ یا گریز تولید می‌کنند
گاهی نیز دلشوره می‌تواند عارضه‌ی جانبی داروهای خاصی باشد.
علل روانشناختی
می‌تواند شامل (اما نه محدود به) موارد زیر باشد:
-
تجربه استرس مزمن در زندگی
-
تجربه‌های سخت دوران کودکی
-
ترس‌ها و فوبیاها
-
ناکامی‌ها و شکست‌ها
-
کمال‌گرایی
-
نشخوار فکری و افکار منفی
عوامل خطر
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به اختلال اضطراب را افزایش دهد، از جمله:
- تروما: کودکانی که متحمل بدرفتاری یا ترومای کودکی شدند یا شاهد یک رویداد آسیب‌زا بودند، در معرض خطر بالای ابتلا به اختلالات اضطرابی در برهه‌ای از زندگی خود هستند. بزرگسالانی که رویداد آسیب زا را تجربه می‌کنند نیز ممکن است به این وضعیت دچار شوند.
- استرس ناشی از یک بیماری: داشتن عارضه سلامتی یا بیماری جدی که سبب نگرانی چشمگیر درباره‌ی درمان یا آینده شما می‌شود.
- تجمع استرس: یک رویداد مهم یا انباشته‌شدن استرس های کوچک زندگی می‌تواند سبب بروز اضطرابی شدید شود. برای مثال، مرگ یک عضو خانواده، استرس‌های شغلی یا نگرانی پیشرونده درباره مسایل مالی.
- شخصیت: افراد دچار انواع اختلالات شخصیت نسبت به دیگران با احتمال بیشتری به Anxiety دچار می‌شوند.
- سایر اختلالات سلامت روان: افراد دارای سایر اختلالات سلامت روان مانند افسردگی اغلب به این عارضه‌ها دچار می‌شوند.
- داشتن بستگان خونی دچار Anxiety : این وضعیت می‌تواند در خانواده ها جریان داشته باشد.
- مواد یا الکل: سومصرف مواد یا الکل یا ترک مواد می‌تواند سبب تشدید بیقراری شود.
عوارض و پیامدها
عوارض اضطراب چیست ؟ تجربه زیاد این هیجان، عوارضی بیشتر از صرفا نگران کردن شما دارد. این می‌تواند به شروع یا تشدید سایر عارضه‌های روانی و جسمی بیانجامد، از جمله:
- افسردگی یا سایر اختلالات سلامت روان
- سومصرف مواد
- مشکل در خواب (بی خوابی)
- مشکلات گوارشی یا روده ای
- سردرد یا درد مزمن
- انزوای اجتماعی
- مشکلات کارکردی در مدرسه یا کار
- کیفیت پایین زندگی
- خودکشی
چه زمانی با پزشک ملاقات کنیم؟
در موقعیت های زیر احتمالا زمان مراجعه به پزشک فرارسیده است:
- احساس می‌کنید بیش از حد نگران هستید و این موضوع بر کار، روابط یا سایر بخش‌های زندگی‌تان اثر می‌گذارد
- ترس یا نگرانی برایتان ناراحت‌کننده است یا همزمان از دیگر مشکلات سلامت روان رنج می‌برید
- فکر می‌کنید ممکن است پای یک مشکل سلامت جسمی در میان باشد
- افکار یا رفتارهای خودکشی دارید. در این موارد بهتر است فورا به دنبال درمان بروید (میتوانید همین حالا با خط رایگان مشاوره بهزیستی 1480 تماس بگیرید)
روش‌های درمان اضطراب چیست؟
از روش‌های درمانی می‌توان به روان درمانی، اصلاح سبک زندگی و دارودرمانی اشاره کرد.
روان درمانی
نوعی روان‌درمانی به نام درمان شناختی رفتاری اثربخشی بالایی بر اختلالات اضطرابی دارد. این روش به افراد کمک می‌کند تا تحریفات شناختی را که نگرانی به آنها تحمیل می‌کند، تشخیص دهند و با ترس‌های خود به طور ایمن مقابله کنند. مانند تمام درمان‌ها، اینجا نیز هدف بازگرداندن آرامش است. در این درمان با کمک درمانگر، افکار ناکارآمد خود را به چالش می‌کشید و آنها را با افکار سازنده‌تری جایگزین می‌کنید.
درمان از طریق اصلاح سبک زندگی
یکی از موثرترین راه‌ها برای کنترل اضطراب شامل تغییر سبک زندگی یا رفتار است. آرام‌کردن ذهن از طریق مراقبه، فنی است که می‌تواند کمک شایانی به بهبود علایم شما بکند. ورزش منظم مانند دویدن یا پیاده‌روی به رها شدن تنش عضلانی که باعث ایجاد ناراحتی زیادی می‌شود کمک می‌کند. دوری از کافیین و خوراکی‌های ناسالم نیز می‌تواند مفید باشد. تنفس عمیق یا دیافراگمی از دیگر تمریناتی است که اثری مستقیم بر سیستم عصبی شما دارد و باعث ایجاد حالت آرامش و مهار احساس تهدید می‌شود.
دارو درمانی
پزشک ممکن است بسته به شدت وضعیت و سایر شرایط شما، داروهای ضد افسردگی یا داروی اضطراب را تجویز کند. مهم است بدانید داروها در کنار روان درمانی اثربخشی بالایی دارند.
راهنمای مراجعه برای درمان
کلینیک مشاوره روانشناسی سها با تیمی مجرب از درمانگران، آماده ارایه انواع درمان اضطراب از جمله مشاوره آنلاین و مشاوره خانواده هستند. برای دریافت نوبت فوری، فرم ارزیابی رایگان را در سهاکلینیک تکمیل کنید یا با شماره 09198791784 در ارتباط باشید. ما تا رسیدن به حال خوب، همدلانه کنار شما هستیم.
سوالات متداول
علایم اضطراب چیست؟
تپش قلب، تعریق، لرزش، بیقراری، افکار منفی و مشکل در تمرکز از علایم شایع اضطراب هستند.
برای درمان کجا بروم؟
میتوانید برای ارزیابی و درمان اضطراب به رواندرمانگران مجرب در سهاکلینیک مراجعه کنید. تلفن تماس با ما: 09198791784
درمان غیردارویی اضطراب چیست؟
مشاوره روانشناسی خصوصا به صورت CBT، تمرینهای تنفس و آرامسازی، مدیتیشن، ورزش منظم و اصلاح سبک زندگی از مقابلههای موثر غیردارویی هستند.
شما بنویسید: چه موقعیت‌هایی اضطراب بیشتری را در شما برمی‌انگیزاند؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
مرکز مشاوره سها به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی در تهران آماده ارائه برترین خدمات مشاوره روانشناسی به صورت آنلاین، تلفنی و چت می‌باشد.
ویدیوها
منبع: psychologytoday
