ضریب هوشی یا IQ بر مبنای توانایی فرد در استدلال منطقی قرار دارد. در ارزیابی هوش، از آزمودنی‌ها خواسته می‌شود تا به پرسش‌هایی در مورد حافظه، بازشناسی الگوها و توان حل مسیله پاسخ دهند. در این مقاله می‌خوانیم ضریب هوشی چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چطور می‌توان آن را تقویت کرد.
ضریب هوشی چیست؟
IQ یا ضریب هوشی به طور خلاصه، معیاری برای سنجش توانایی استدلال یک فرد است. به عبارت دیگر، یک تست IQ قرار است اندازه‌گیری کند که فرد تا چه حد می‌تواند از اطلاعات و منطق برای پاسخ دادن به سوالات یا پیش بینی رویدادها استفاده کند.
آزمون هوش واقعی، یک ارزیابی ساختاریافته، پژوهش‌محور و بالینی با پشتوانه‌ی روانشناختی است که توسط یک متخصص آموزش‌دیده اجرا می‌شود.
ضریب هوشی چگونه محاسبه می‌شود؟
در محاسبه ضریب هوشی افراد، سن عقلی فرد را محاسبه کرده، آن را بر سن تقویمی‌اش تقسیم کنید. سپس عدد بدست آمده را ضربدر 100 کنید.
برای مثال، اگر سن عقلی فردی 11 و سن تقویمی‌اش 9 سال باشد، معادله به این صورت خواهد بود: 11 تقسیم بر 9، ضربدر 100. این معادله نشان می‌دهد فرد مورد نظر دارای ضریب هوشی 122 است.
بیشتر بخوانید: راه های افزایش هوش کودک
انواع تست هوش
چندین تست هوش مختلف وجود دارد که محتوای آنها می‌تواند به طرز قابل توجهی متفاوت باشد. برخی از آنها برای بزرگسالان استفاده می‌شوند، اما بسیاری به طور خاص برای اجرا در جمعیت کودکان طراحی شده اند.
برخی از تست‌های متداول هوش عبارتند از:
• سیستم ارزیابی شناختی
• مجموعه ارزیابی کافمن برای کودکان
• مقیاس هوش استنفورد-بینه
• آزمون هوش غیرکلامی جهانی
• مقیاس هوش بزرگسالان وکسلر
• مقیاس هوش وکسلر برای کودکان
• تست‌های وودکاک-جانسون از توانایی‌های شناختی
کدام تست هوش بهتر یا دقیق‌تر است؟ متاسفانه در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد. در عوض، برخی پیشنهاد می‌کنند که هر آزمون مفهوم متفاوتی از هوش را اندازه‌گیری می‌کند.
کابردهای تست IQ
تست های سنجش ضریب هوشی را می‌توان برای اهداف مختلف استفاده کرد، از جمله:
• ارزشیابی آموزشی پیش از ورود به مدرسه
• ارزیابی و تشخیص ناتوانی عقلی
• تحقیقات شناختی
• ارزیابی نامزدهای شغلی
• ارزیابی توانایی‌های شناختی از جمله حافظه، سرعت پردازش و توجه
تست‌های هوش مدرن اغلب بر توانایی‌هایی مانند مهارت‌های ریاضی، حافظه، ادراک فضایی و توانایی‌های زبانی تمرکز دارند. ظرفیت دیدن روابط، حل مشکلات و به خاطر سپردن اطلاعات اجزای مهم هوش هستند، بنابراین این مهارت‌ها اغلب مورد تمرکز تست‌های IQ قرار می‌گیرند.
تاثیر ارزیابی IQ
IQ می‌تواند در زمینه‌های مختلف زندگی از جمله مدرسه و محل کار تاثیر بگذارد. نمرات بالا اغلب با موفقیت بالاتر در مدرسه همراه است. در حالی‌که نمرات پایین‌تر ممکن است با نوعی ناتوانی ذهنی مربوط باشد.
در ادامه یک تفکیک تقریبی از طیف‌های مختلف امتیازدهی IQ ارایه شده است. برخی از آزمون‌ها به نمرات متفاوتی می‌انجامند و تفسیرهای متفاوتی از معنای آن نمرات ارایه می‌دهند.
طبقه‌بندی IQ
طبقه‌بندی زیر از نمرات هوش، بر مبنای مجموعه تست‌های IQ وکسلر برای کودک و بزرگسال است:
• بسیار برتر : 130+
• برتر: 120 تا 129
• متوسط بالا: 110 تا 119
• متوسط: 90 تا 109
• متوسط پایین: 80 تا 89
• مرزی: 70 تا 79
• ناتوانی عقلی: 69-
عوامل موثر بر نمرات تست هوش
بسیاری از عوامل می‌توانند بر ضریب هوشی تاثیر بگذارند و نمرات می‌توانند در طول زمان تغییر کنند. برخی از عواملی که می‌تواند بر نمره ضریب هوشی افراد تاثیر بگذارد عبارت است از:
• دسترسی آموزشی و پیشینه
• تغذیه
• فرهنگ
• محیط
• سلامت کلی و بیماری‌های پزشکی
بیشتر بخوانید: مدل پنج عاملی شخصیت (Big Five) چیست؟
چه عواملی بر ضریب هوشی تاثیر می‌گذارد
کارهایی زیادی وجود دارد که با انجام‌شان می‌توانید ضریب هوشی خود را کمی تغییر دهید. در ادامه به برخی از این فعالیت‌ها می‌پردازیم:
• روتین خود را تغییر دهید؛ مغز خود را با انجام کارهایی خلاف معمول به چالش بکشید. مثلا با دست غیر برتر خود مسواک بزنید.
• مراقبه کنید؛ مراقبه عملکرد ذهن را بهبود می‌بخشد.
• مکمل های طبیعی مصرف کنید؛ مثلا از اسیدهای چرب امگا 3 استفاده کنید.
• تمرینات منظم ایروبیک را شروع کنید
• وقتی مغزتان واقعا نیاز دارد، بخوابید
• بیشتر مطالعه کنید؛ خصوصا در مورد ریاضی و فیزیک. مطالعات علمی باعث افزایش ادراک، دامنه واژگان و منطق می‌شود.
• پازل کلمات و بازی‌های حل مسیله محور انجام دهید: این به دوری از زوال عقل کمک می‌کند.
• تجارب جدید کسب کنید؛ وقتی هر روز کارهای مشابهی انجام می‌دهید، مغز به گونه‌ای خودجوش عمل می‌کند و در محیط امن خودش راحت است. اما وقتی تجربه ای جدید کسب می‌کنید، مغز بیدار و فعال می‌شود. پس برای اینکه امشب همان فیلم تکراری را تماشا کنید، یک موزه یا تیاتر جدید پیدا کنید و برای تجربه‌ی تازه به آنجا بروید.
• مهارت یا زبانی جدید یاد بگیرید؛ یادگیری شطرنج یا تردستی می‌تواند سرگرم‌کننده و مفید باشد.
• رژیم غذایی خود را تغییر دهید؛ برای صبحانه، پروتیین مصرف کنید. پروتیین، تولید انتقال دهنده‌های عصبی و سطح دوپامین و نوراپی نفرین را افزایش می‌دهد؛ همه‌ی این‌ها هشیاری و مهارت حل مسیله‌ی شما را بالا می‌برد. شکر انتخاب خوبی برای صبحانه نیست؛ فقط سرعت شما را کم می‌کند و ضمنا گرسنه‌تر از قبل رهای‌تان می‌کند.
• شکلات تلخ مصرف کنید؛ برای افزایش ضریب هوشی خود، شکلات تلخ را از یاد نبرید. این ماده سرشار از آنتی اکسیدان، فلاونول، منیزیم، ویتامین‌های A ، B1، B2 ،D ، E3 است. همه‌ی این ها به سالم و قوی ماندن بدن کمک می‌کنند. البته بیش از حد مصرف نکنید. حدود 1 تا 5 اونس در روز کافی است.
• ویتامین B بیشتری دریافت کنید؛ این ماده غذایی کوچک، جریان خون را به مغز افزایش می‌دهد. شما می‌توانید ویتامین B را در گیاهان سبزرنگ، گوشت، گندم خالص، تخم مرغ و پنیر پیدا کنید. البته اینجا هم خاطرتان باشد از افراط دست بردارید.
• از مصرف خوراکی‌های فرآوری شده و تنقلات دست بردارید؛ مطالعات بسیاری نشان داده اند که خصوصا در کودکان، رژیم غذایی سالم با IQ بالا مرتبط است. غذاهای ناسالم مانند شیرینی‌جات، چیپس و کنسروها را کنار بگذارید و در منزل آشپزی کنید.
چطور تست هوش بدهم؟
سایت‌های زیادی برای سنجش آنلاین هوش وجود دارند. اما برای ارزیابی دقیق‌تر، توصیه می‌کنیم حتما به یک کلینیک روانشناسی مراجعه کنید و اجازه دهید متخصصان این آزمون را روی شما اجرا کنند. در کلینیک سها متخصصان ما آماده‌ی اجرای انواع تست‌های هوش بر کودک، نوجوان و بزرگسال هستند.
سخن پایانی
در حالی که نمرات آزمون IQ یا ضریب هوشی می‌تواند اطلاعات خوبی در مورد توانایی‌های یک فرد در حوزه‌های خاص به دست دهد، مهم است به خاطر داشته باشید که عوامل دیگر، از جمله مواردی مانند مهارت‌های انطباقی، هوش هیجانی و عملکرد اجرایی نیز شاخص‌های مهمی از قابلیت‌های یک فرد هستند.
شما از چه تست هایی برای سنجش هوش استفاده کرده‌اید؟ نظرات و سوالات خود را در خصوص این مقاله با ما در میان بگذارید.
منابع:
https://www.wikihow.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
