عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی گاهی می‌تواند ناراحت کننده باشد. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد نحوه مدریت این عوارض، اطلاعاتی را به شما ارایه دهیم.
آیا داروهای اختلال دوقطبی عارضه جانبی ایجاد می‌کنند؟
عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی چیست؟ اگر در حال تجربه عوارض جانبی شدید یا ناکام کننده داروهای درمان اختلال دوقطبی هستید، ممکن است پزشک‌تان داروی جایگزینی را توصیه کند.
دارو را می‌توان یک سنگ بنا در درمان اختلال دوقطبی دانست. گزینه‌های کمکی زیادی برای کنترل علایم و تغییرات خُلقی وجود دارد که با این موقعیت هماهنگی دارند.
همه داروها احتمال بروز عوارض جانبی را دارند. شاید شما عوارض جانبی ناکام‌کننده یا حتی شدیدی را به دنبال مصرف داروهای درمانی اختلال دوقطبی تجربه کنید. برخی مردم به دلیل تجربه این عوارض حتی به فکر توقف درمان می‌افتند.
خبر خوب اینجاست که گزینه‌هایی برای مدیریت عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: افسردگی چیست؟ علایم افسردگی و روش‌های درمان آن
عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی چیست؟
در ادامه، به تفکیک داروهای اختلال دوقطبی، عوارض جانبی آنها را با هم مرور می‌کنیم:
-
لیتیوم
لیتیوم یکی از پر تجویزترین تثبیت‌کننده‌های خُلق و یکی از بهترین گزینه‌ها برای درمان اختلال دوقطبی است. لیتیوم اغلب اثربخشی بالایی دارد و تنها تثبیت کننده خلقی در نظر گرفته می‌شود که به طرز چشمگیری احتمال افکار خودکشی را پایین می‌آورد. اما می‌تواند با عوارض جانبی ناخوشایندی هم همراه باشد، از جمله:
- بی قراری
- خشک شدن دهان، افزایش تشنگی و ادرار مکرر
- مسایل گوارشی مانند حالت تهوع
- لرزش دستان
برخی افراد ممکن است عوارض جانبی کمتر رایجی را تجربه کنند که عبارت اند از:
- خستگی
- استفراغ و اسهال
- تار شدن دید
- حافظه مختل و دشواری در تمرکز
- تغییرات پوستی همچون پوست خشک یا آکنه
- ضعف ماهیچه‌ها
لیتیوم همچنین نیازمند آزمایش خون منظم در طی مصرف است؛ چرا که می‌تواند سبب بروز مشکلات تیرویید یا کلیوی شود.
-
ضدتشنج‌ها
برخی از داروهای ضد تشنج که معمولا برای درمان اختلالات صرع به کار می‌روند نیز تثبیت‌کننده‌های خُلقی مفیدی هستند. آنها می‌توانند مشخصا در مدیریت علایم اختلال دوقطبی موثر باشند.
بعضی از نمونه‌های آن شامل دیوالپروکس (یا والپروییک اسید)، کاربامازپین و لاموتریژین است.
عوارض جانبی بسته به نوع داروی ضد تشنجِ مصرفی دارد، اما عوارض شایع عبارتند از:
- خواب آلودگی
- گیجی و ضعف در هماهنگی حرکتی
- حالت تهوع، استفراغ یا دلپیچه خفیف
- تاری دید
- سردرگمی
- لرزش عضلات
- حساسیت پوستی شامل حساسیت به نور خورشید و جوش‌های پوستی
- سردرد
عوارض جانبی کمتر شایع که با این نوع داروها ارتباط دارند عبارتند از:
- ریزش خفیف مو
- افزایش وزن
- کبودی یا خونریزی
- مشکلات کبدی
- تغییرات در چرخه عادت ماهانه
دی والپروئکس نسبت به سایر داروهای ضد تشنج معمولا عوارض جانبی کمتری دارد. در موارد نادر، کاربامازپین می‌تواند باعث کاهش تعداد سلول‌های خونی شود که ممکن است به دردهای دهانی و تب یا علایم شبه سرماخوردگی بیانجامد.
در موارد نادر، لاموترژین می‌تواند سبب خارش شدید شود.
بیشتر بخوانید: پنج اشتباهی که مبتلایان به افسردگی مرتکب می شوند
-
داروهای ضد روانپریشی نسل دوم
داروهای ضد روانپریشی نسل دوم با عنوان ضد روانپریشی‌های آتیپیکال نیز شناخته می‌شوند. آنها اغلب همراه با سایر داروهای درمانی اختلال دوقطبی از جمله تثبیت‌کننده‌های خُلق تجویز می‌شوند. ضد روانپریشی‌های نسل دوم معمولا بر ضد روانپریشی‌های نسل اول برتری دارند. ضد روانپریشی‌های نسل اول قدیمی‌تر با احتمال بروز حرکات غیر ارادی ارتباط دارند.
استفاده از ضد روانپریشی‌های نسل دوم ممکن است با افزایش احتمال عوارض جانبی متابولیک مرتبط باشد. این اثرات احتمالا شامل موارد زیر باشند:
- افزایش وزن
- دیابت
- کلسترول و تریگلیسیرید بالا
ضد روانپریشی‌ها در کل ممکن است سبب موارد زیر نیز بشوند:
- ضربان قلب نامنظم
- فشار خون پایین در هنگام ایستادن
- رخوت
- بدکارکردی جنسی
چطور عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی را مدیریت کنیم؟
اگر هر یک از این عوارض جانبی را تجربه می‌کنید، مهم است به تیم مراقبت بهداشتی خود اطلاع دهید تا در مورد گزینه‌های دیگر بحث کنند. اگر عوارض جانبی خیلی زیاد باشند اما با این حال درمان تان جوابدهی خوبی داشته باشد، پزشک شما ممکن است پیش از تغییر دارو، اصلاحاتی در طرح درمان تان توصیه کنند. آنها ممکن است:
- دُز دارو را تعدیل کنند
- زمان و نحوه مصرف دارو را تغییر دهند
- داروی دیگری را برای مدیریت عوارض جانبی داروی مصرفی شما تجویز کنند
برای مثال، اگر هنگام مصرف دارو دچار حالت تهوع شدید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که دُز تجویزی خود را همراه با غذا مصرف کنید. یا اگر دارو باعث خواب‌آلودگی می‌شود، مصرف آن قبل از خواب ممکن است اثراتش را بر برنامه روزانه شما به حداقل برساند.
سایر مداخلات در حوزه سبک زندگی، مانند ورزش منظم و پیروی از یک رژیم غذایی سالم برای قلب، می‌تواند برای کمک به پیشگیری و به حداقل رساندن اثرات افزایش وزن ناشی از داروها مفید باشد.
برای برخی افراد ممکن است تغییر دارو بهترین گزینه باشد. پزشک تان ممکن است بر اساس نوع عارضه جانبیی که تجربه می‌کنید، تغییر به یک داروی متفاوت را پیشنهاد دهد.
مهم است که قبل از قطع هر دارویی با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید، حتی اگر احساس می‌کنید که اختلال دوقطبی‌تان به خوبی کنترل شده است. قطع ناگهانی دارو می‌تواند باعث بدتر شدن علایم اختلال دوقطبی شود.
آیا ممکن است دارودرمانی حالتان را بدتر کند؟
ضد افسردگی‌های مشخصی هستند که اگر به تنهایی مصرف شوند، می‌توانند اپیزودهای خُلقی را در برخی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی برانگیزانند. آنها معمولا در ترکیب با ضد روانپریشی‌ها تجویز می‌شوند.
لازم است پزشک خود را از تمام داروهای مصرفی‌تان مطلع سازید. همچنین، چنانچه قصد قطع مصرف هر نوع دارویی از برنامه درمانی‌تان را داشتید، ابتدا باید با تیم مراقبت بهداشتی خود مشورت کنید.
ایمن ترین داروها برای اختلال دوقطبی کدامند؟
ایمن ترین داروی اختلال دوقطبی آنی است که علایم این عارضه را کنترل کند و کمترین یا تحمل پذیرترین عوارض جانبی را داشته باشد. از آنجا که هیچ رویکرد درمانیی برای اختلال دوقطبی نیست که برای همه افراد مناسب باشد، طرح های درمانی ممکن است برای هرکسی متفاوت برنامه‌ریزی شوند.
برای بیشتر مردم، لیتیوم در کنترل خلق و خو بسیار موثر است و حتی می‌تواند باعث کاهش افکار خودکشی شود. همچنین، پزشک شما باید وضعیت سلامتی‌تان را به طور منظم کنترل کند تا مطمین شود که هیچ نگرانیی در مورد کارکرد تیرویید یا کلیه‌تان وجود ندارد.
شاید بهتر باشد افراد در معرض خطر بالای بیماری قلبی یا دیابت از مصرف داروهای ضد روانپریشی خودداری کنند، چرا که می‌تواند سبب بروز اختلالات متابولیک شود. سایر افراد ممکن است این داروها را در کنترل علایم خود مفید ببینند.
برای یافتن ایمن‌ترین گزینه‌ای که بتواند علایم شما را کنترل کند و عوارض جانبی ناخوشایند را به حداقل برساند، باید با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود همکاری کنید.
بیشتر بخوانید: چه ارتباطی بین چاقی و افسردگی و اضطراب وجود دارد؟
عوارض جانبی خودداری از مصرف داروهای اختلال دوقطبی
خودداری از مصرف داروهای اختلال دوقطبی نیز می‌تواند عوارض جانبی جدی‌ای داشته باشد. حتی اگر عارضه شما به خوبی مدیریت شده باشد، متوقف ساختن مصرف دارو می‌تواند باعث بازگشت علایم شود.
افراد دچار اختلال دوقطبی همچنین در معرض افزایش خطر موارد زیر هستند:
- سایر نگرانی‌های سلامت روان (اضطراب، مصرف مواد یا اختلالات خوردن)
- بیماری تیرویید
- میگرن
- بیماری قلبی و عروقی
- دیابت
- چاقی
داروهای اختلال دوقطبی افزون بر تثبیت خُلق، می‌تواند به کاهش احتمال نگرانی‌های مرتبط با سلامت از جمله بیماری‌های قلبی و سکته مغزی نیز کمک کند.
جمع بندی
عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی می‌تواند ناخوشایند باشد، اما گزینه‌هایی وجود دارد که می‌تواند در مدیریت آنها کمک‌تان کند. لازم است پیش از قطع مصرف هر دارویی با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید. آنها روش‌هایی را برای تنظیم طرح درمان فعلی برای کاهش اثرات جانبی پیشنهاد می‌کنند.
یافتن داروی مناسب برای شما ممکن است زمان‌بر باشد و نیاز به اندکی آزمون و خطا داشته باشد. شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی‌تان می‌توانید برای یافتن بهترین طرح درمان خاص خود همکاری کنید.
می‌توانید در بخش دیدگاه ها، سوالات خود را در زمینه عوارض جانبی داروهای اختلال دوقطبی از کارشناسان ما بپرسید.
منبع:
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
