هورمون عشق یا اکسی توسین چیست؟ اکسی توسین که به هورمون عشق معروف است، به ما کمک می‌کند تا با عزیزان‌مان پیوند عاطفی برقرار کنیم. در این مقاله می‌خوانیم اکسی توسین چیست، چه کاربردی دارد و چطور می‌توانیم آن را افزایش دهیم.
اکسی توسین چیست؟
هورمون عشق یا اکسی توسین هورمونی است که در هیپوتالاموس تولید می‌شود و از آنجا توسط غده هیپوفیز به جریان خون می‌رود. کارکرد اصلی آن تسهیل زایمان است؛ این یکی از دلایلی است که آن را «داروی عشق» یا «هورمون عشق» می‌نامیم. این هورمون، شبیه اندروفین یا سروتونین، نوعی هورمون است که احساسات مثبت را در بدن شما ارتقا می‌دهد.
اکسی توسین چه کار می‌کند؟
هورمون عشق یا اکسی توسین، هم ماهیچه‌های رحم را برای انقباض تحریک می‌کند و هم تولید پروستاگلاندین‌ها را افزایش می‌دهد. (که آنها نیز انقباضات رحمی را زیاد می‌کنند). گاهی برای تسریع روند زایمان‌هایی که به کندی پیش می‌روند، اکسی توسین تجویز می‌شود. پس از تولد نوزاد، اکسی توسین به انتقال شیر از مجاری سینه به نوک پستان و ایجاد پیوند بین مادر و نوزاد کمک می‌کند.
همچنین وقتی شریک جنسی‌مان ما را تحریک می‌کند و زمانی که عاشق می‌شویم، اکسی توسین تولید می‌شود. به همین دلیل، آن را با نام مستعار «هورمون عشق» و «هورمون آغوش» می‌خوانیم.
بیشتر بخوانید: سه دلیل برای کمرنگ شدن عشق
چطور اکسی توسین بر سلامت روان ما اثر می‌گذارد؟
طبق پژوهش‌ها، اکسی توسین سطح استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد. پژوهش‌ها پیشنهاد می‌کنند این هورمون اثری مثبت بر رفتارهای اجتماعی مرتبط با موارد زیر دارد:
- آرام بودن
- اعتماد
- ثبات روانشناختی کلی
- برانگیختگی جنسی
- دلبستگی عاشقانه
- پیوند والد و نوزاد
سطح اکسی توسین چطور کنترل می‌شود؟
تولید اکسی توسین و سروتونین توسط یک چرخه‌ی بازخورد مثبت کنترل می‌شود؛ یعنی این هورمون سبب اقدامی می‌شود که آزادسازی بیشتر خودش را تحریک می‌کند.
برای مثال، وقتی نوزاد برای شیر خوردن، گیرنده های نوک پستان را تحریک می‌کند و دهانه‌ی رحم فعال می‌شود، این یک چرخه‌ی بازخورد حسی مثبت ایجاد می‌کند. این به آزادسازی هورمون عشق اضافی در مغز می‌انجامد.
افزایش مقدار اکسی توسین و سروتونین در خون، سبب جاری شدن شیر به سینه‌ی مادر می‌شود.
چگونه هورمون عشق را افزایش دهیم؟
سطوح پایین اکسی توسین با علایم افسردگی از جمله افسردگی پس از زایمان مرتبط است. محققان در حال بررسی این موضوع بودند که آیا ارایه‌ی اکسی توسین به صورت قرص یا اسپری بینی میتواند به کاهش اضطراب و افسردگی کمک کند یا خیر؛ اما تا‌کنون نتایج ناامید‌کننده بوده است. دلیل این موضوع تا حدودی به دشواری عبور این هورمون از سد خونی مغزی مربوط می‌شود.
یک راه امیدوارکننده‌تر برای افزایش طبیعی این هورمون، ورزش است. یک مطالعه به جهش سطح اکسی توسین در بزاق شرکت‌کنندگان پس از تمرین هنرهای رزمی با شدت بالا اشاره کرد.
به نظر می‌رسد موسیقی نیز توانایی افزایش سطح هورمون عشق را داشته باشد، به خصوص زمانی که افراد در یک گروه آواز می‌خوانند؛ زیرا آوازخوانی گروهی، عنصر پیوند را نیز اضافه می‌کند.
به نظر می‌رسد تنها یک لمس ساده باعث افزایش ترشح اکسی توسین شود. ماساژ، نوازش، عشق‌بازی یا بغل‌کردن یک فرد میتواند سطوح بالاتر این هورمون و احساس خوشبختی بیشتر را ایجاد کند.
اکسی توسین تنها یکی از چهار هورمون احساس خوب است. سه هورمون دیگر عبارت اند از:
- سروتونین
- دوپامین
- اندروفین
بیشتر بخوانید: اهمیت سکس در رابطه زوجین
راه های افزایش هورمون عشق
در آغوش گرفتن، بوسیدن، نوازش و صمیمیت جنسی همگی می‌توانند باعث تولید اکسی توسین شوند و به تقویت پیوند بین بزرگسالان کمک کنند. این اثرات باعث شده است که این هورمون با سایر هورمون های شادی گروه بندی شود.
با این حال، درک این نکته مهم است که اکسی توسین رفتار شما را به طرز جادویی تغییر نمی‌دهد. این هورمون باعث نمی‌شود که در یک لحظه به کسی اعتماد کنید یا فورا عاشق او شوید. با این حال، میتواند احساس عشق، رضایت، امنیت و اعتماد را نسبت به کسی که از پیش به او اهمیت می‌دادید، افزایش دهد.
بدن شما به طور طبیعی اکسی توسین تولید می‌کند، اما اگر می‌خواهید عشق را احساس کنید، راه های طبیعی زیر را برای افزایش آن امتحان کنید:
1. یوگا را امتحان کنید
تمرین یوگا فواید زیادی دارد، از جمله:
- اضطراب و استرس کمتر
- تسکین افسردگی و سایر علایم خُلقی
- خواب بهتر
- بهبود کیفیت زندگی
در کنار این ها، پژوهش‌های انجام شده در سال 2013 نشان می‌دهد که یوگا ممکن است به افزایش تولید هورمون عشق یا اکسی توسین نیز کمک کند.
این مطالعه کوچک با هدف بررسی تاثیر یوگا بر افزایش اکسی توسین در مبتلایان اسکیزوفرنی انجام شد. اسکیزوفرنی، بیماری روانیی است که اغلب شامل دشواری در تشخیص هیجانات چهره و سایر مشکلات اجتماعی است.
بر اساس نتایج این مطالعه، 15 شرکت کننده که به مدت 1 ماه تمرین یوگا انجام دادند، بهبودهایی را در توانایی خود در تشخیص هیجانات و عملکرد اجتماعی-شغلی مشاهده کردند. آنها همچنین سطوح بالاتری از اکسی توسین داشتند. محققان پیشنهاد می‌کنند ممکن است بین این یافته‌ها ارتباط وجود داشته باشد.
2. به موسیقی گوش دهید یا خودتان بنوازید
در حالی که سلیقه موسیقی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بیشتر مردم از گوش دادن به نوعی موسیقی لذت می‌برند.
شما احتمالا به این دلیل به موسیقی گوش می‌دهید که از آن لذت می‌برید، اما شاید متوجه شده باشید که مزایای دیگری مانند بهبود خلق و خو، تمرکز و انگیزه نیز به دنبال دارد. همچنین به نظر می‌رسد موسیقی به بهبود توانایی ایجاد پیوندهای اجتماعی کمک می‌کند؛ اثری که با هورمون عشق نیز مرتبط است.
تحقیقات محدودی نشان می‌دهند که موسیقی میتواند به افزایش سطح اکسی توسین در بدن شما کمک کند.
- طبق یک مطالعه در سال 2009، 20 بیمار جراحی قلب باز که هنگام استراحت به موسیقی گوش می‌دادند، نسبت به بیمارانی که در گروه موسیقی نبودند، سطح اکسی توسین بالاتر و احساس آرامش بیشتری داشتند.
- در مطالعه ای در سال 2003 که بر روی 16 خواننده انجام شد، سطح اکسی توسین در همه شرکت‌کنندگان پس از یک درس آواز افزایش یافت. شرکت‌کنندگان در مطالعه همچنین گزارش کردند که احساس انرژی و آرامش بیشتری داشتند.
3. ماساژ بگیرید یا ماساژ بدهید
مطالعه‌ای که در سال 2012 روی 95 بزرگسال انجام شد، حاکی از این است که 15 دقیقه ماساژ نه تنها میتواند به آرامش افراد کمک کند، بلکه سطح هورمون عشق یا اکسی توسین را نیز افزایش می‌دهد.
این هورمون چه کاری برای شما انجام می‌دهد؟ مردم اغلب درد، استرس و اضطراب کمتری را پس از ماساژ گزارش می‌کنند. بسیاری نیز متوجه بهبود خلق و خو و احساس به‌زیستی بیشتر می‌شوند.
برای دستیابی به این مزایا، نیازی به ماساژ حرفه‌ای ندارید. تحقیقات نشان می‌دهد ماساژ از طرف شریک زندگی یا سایر عزیزان میتواند به همان اندازه موثر باشد.
4. به عزیزانتان بگویید که چقدر برایتان اهمیت دارد
آیا می‌خواهید ارتباط عاطفی خود را با دیگران تقویت کنید؟ به آنها بگویید چه احساسی دارید.
به اشتراک گذاشتن عشق و محبت خود با افرادی که برای شما بیشترین اهمیت را دارند، میتواند از چند طریق به افزایش اکسی توسین کمک کند:
- به اشتراک گذاشتن احساسات خود با یکی از عزیزان اغلب آنها را به ارایه‌ی پاسخ مشابه سوق می‌دهد.
- ابراز علاقه به یک دوست یا شریک عاطفی میتواند باعث در آغوش گرفتن، فشردن دست یا بوسیدن شود.
- اجازه دادن به کسی که بداند چقدر قدردانش هستید، میتواند احساسات اجتماعی را در هر دوی شما افزایش دهد.
5. زمانی را با دوستانتان بگذرانید
دوستی‌های قوی میتواند تفاوت زیادی در به‌زیستی عاطفی شما ایجاد کند. گذراندن زمان با دوستانتان میتواند زمان خوبی را برایتان رقم بزند، همچنین به شما کمک می‌کند از نظر اجتماعی حمایت شده و کمتر در دنیا تنها بمانید. احتمالا در این موضوع پای اکسی توسین در میان باشد.
6. گفتگوهای عمیق داشته باشید
گوش دادن فعال (یا همدلانه) یک اصل اساسی در تعاملات و روابط اجتماعی است.
هنگامی که دوست یا شریک زندگی شما می‌خواهد در مورد موضوع مهمی صحبت کند، هر آنچه را که میتواند حواس‌تان را پرت کند کنار بگذارید، تماس چشمی برقرار کنید و توجه کامل خود را به آنها معطوف کنید. این تعامل نزدیک میتواند باعث ترشح اکسی توسین شود و به شما کمک کند احساس ارتباط بیشتری با هم داشته باشید.
7. با کسی که دوستش دارید، غذا درست کنید و آن را کنار هم صرف کنید
طبق تحقیقات روی شامپانزه ها، آنها می‌توانند با یه اشتراک گذاری غذا اکسی توسین را افزایش دهند.
در مورد انسان‌ها نیز صدق می‌کند. به اشتراک گذاشتن غذا راهی عالی برای ایجاد پیوند است. به دوران ابتدایی یا راهنمایی خود فکر کنید. تقسیم آن بسته تنقلات می‌توانست یک یا دو دوست برای شما پیدا کند، مگر نه؟
تهیه یک وعده غذایی با دوستان یا شریک زندگی میتواند علاوه بر تغذیه، لذت نیز به همراه بیاورد. با این کار، زمان خود را با افرادی که دوست دارید می‌گذرانید و پیوند بین تان را تقویت می‌کنید.
8. رابطه جنسی برقرار کنید!
صمیمیت جنسی، به ویژه ارگاسم یکی از راه‌های کلیدی برای افزایش سطح اکسی توسین و نشان دادن محبت به شخص دیگر است.
داشتن رابطه جنسی با یک شریک عاطفی میتواند به شما کمک کند احساس صمیمیت و ارتباط بیشتری داشته باشید. اینگونه هم شما و هم شریک زندگیتان این تقویت کننده اکسی توسین را دریافت می‌کنید.
9. در آغوش بگیرید!
سایر اشکال صمیمیت جسمی مانند نوازش یا در آغوش گرفتن هم میتواند تولید اکسی توسین در بدن را تحریک کند.
آغوش، گرفتن دست ها و نوازش نیز می‌توانند چنین اثری داشته باشند. بنابراین، چند دقیقه کوتاه را به در آغوش فشردن همسر، فرزند یا حتی حیوان خانگی تان اختصاص دهید.
10. در حق یک نفر خوبی کنید
رفتارهای نوع دوستانه میتواند باعث آزادسازی اکسی توسین شود.
هدیه‌دادن به کسی یا انجام یک عمل محبت آمیز در حق او، میتواند شما را هم خوشحال کند. بنابراین، در صورت امکان، سخاوتمندانه زندگی کنید. می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید:
- پیشنهاد کمک به همسایه در انجام کارهای روزمره
- کمک مالی به موسسات خیریه
- خرید یک کتاب برای یکی از دوستان یا اعضای خانواده
11. سگ خود را نوازش کنید
اگر عاشق سگ ها هستید، خبر خوبی برایتان داریم!
کاری را که در حال انجامش هستید، متوقف کنید و سگ خود را نوازش کنید. احساس بهتری دارید؟ احتمالا سگ تان هم همینطور است. تحقیقات نشان می‌دهد هم سگ‌ها و هم انسان‌ها در اثر تماس فیزیکی، از جمله ناز و نوازش، شاهد افزایش اکسی توسین هستند.
به همین خاطر در هنگام ناراحتی، بغل کردن دوست حیوان تان حالتان را تسکین می‌دهد. اکسی توسین آزادشده در اثر تعامل، به حس بهتر شما کمک می‌کند.
اگرچه این تحقیق فقط به تعامل بین انسان و سگ پرداخت، اما احتمالا نوازش گربه یا سایر حیوانات نیز تاثیر مشابهی دارد.
اکسی توسین در مردان
اکسی توسین در انزال مردان نقش دارد. این هورمون، مجرای دفران را منقبض می‌کند. این انقباض اسپرم و منی را برای خروج به جلو هل می‌دهد. همچنین بر تولید تستوسترون (هورمون جنسی) در بیضه ها تاثیر می‌گذارد.
آیا اکسی توسین در پدران نیز تاثیر مشابهی دارد؟
شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه والد شدن باعث تحریک آزادسازی اکسی توسین در پدران نیز می‌شود.
یک مطالعه در سال 2010 نشان داد که انواع خاصی از تعامل بین پدر و نوزاد منجر به افزایش سطح اکسی توسین می‌شود. این تعاملات میتواند شامل هدایت توجه کودک به سمت اشیای خاص و تشویق وی به کاوش باشد.
اکسی توسین چه ارتباطی با عشق دارد؟
محققان در مطالعه‌ای در سال 2012 دریافتند زوج‌هایی که در مراحل اولیه‌ی دلبستگی عاطفی بودند، سطوح هورمون عشق یا اکسی توسین بالاتری از کسانی که در رابطه نبودند، داشتند.
این هورمون همچنین در طول فعالیت جنسی آزاد می‌شود و با شدت ارگاسم مرتبط است.
یکی از مطالعات مروری سال 2013 تمام اثرات احتمالی اکسی توسین در بهبود رابطه را خلاصه کرد. برخی از این موارد عبارتند از:
- اعتماد
- زل زدن
- همدلی
- خاطرات مثبت رابطه
- وفاداری
- ارتباط مثبت
- فکر کردن به نشانه های پیوند
چرا آن را هورمون عشق می‌نامند؟
از آنجایی که اکسی توسین با اعتماد، برانگیختگی جنسی و ایجاد رابطه مربوط است، گاهی آن را «هورمون عشق» یا «ماده شیمیایی نوازش» می‌نامند. وقتی کسی را در آغوش می‌گیرید و زمانی که ارگاسم را تجربه می‌کنید، سطح اکسی توسین نیز افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: هورمون شادی چیست؟
وقتی سطح هورمون اکسی توسین پایین است، چه اتفاقی می‌افتد؟
داشتن سطوح پایین‌تر از حد طبیعی اکسی توسین، نادر است.
سطوح پایین اکسی توسین میتواند انقباضات رحم را در طول فرآیند زایمان متوقف کند و جلوی خروج شیر پس از زایمان را بگیرد. اگرچه نادر است، اما شایع‌ترین علت سطوح پایین‌تر از حد طبیعی اکسی‌توسین، پان هیپوفیتاریسم (کم کاری غده هیپوفیز) است؛ وضعیتی که در آن سطوح تمام هورمون‌هایی که از غده هیپوفیز ترشح می‌شوند، کمتر از حد طبیعی است.
کمبود اکسی توسین با اختلال طیف اوتیسم و علایم افسردگی ارتباط دارد.
دانشمندان همچنان در حال تحقیق در مورد ارتباط بین اکسی توسین و این عارضه‌ها و پتانسیل استفاده از اکسی توسین مصنوعی به عنوان یک درمان هستند.
وقتی سطح هورمون اکسی توسین خیلی بالا است، چه اتفاقی می‌افتد؟
داشتن سطوح بالاتر از نرمال اکسی توسین در زنان بسیار نادر است. ممکن است رحم بیش‌فعال به افزایش توده‌ی عضلانی رحم منجر شود. این موضوع، به علت نبود فضای کافی در رحم برای نگه داشتن جنین، بارداری را محدود می‌کند.
برای مردان، سطوح بالای اکسی توسین با هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) مرتبط است. BPH وضعیتی است که در آن اندازه‌ی پروستات بزرگ می‌شود.
پروستات قسمتی از مجرای ادرار را احاطه کرده است، که لوله ای است که ادرار و اسپرم را از بدن خارج می‌کند. BPH میتواند ادرار کردن را دشوار سازد. این وضعیت، بیش از نیمی از مردان بالای 60 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کلام پایانی
اکسی توسین یک هورمون ضروری در زایمان و شیردهی است. با اینکه داشتن سطوح ناهنجاری بالا یا پایین اکسی توسین نادر است، در صورت بارداری، کارشناس مراقبت های بهداشتی شما ممکن است دریافت اکسی توسین مصنوعی را به عنوان نیروی محرکه‌ی زایمان تجویز کند. این موضوع میتواند دلایل زیادی داشته باشد و دلیلش صرفا کمبود اکسی توسین در بدنتان نیست.
شما چطور هورمون عشق تان را بالا می‌برید؟ در بخش نظرات برای ما بنویسید.
منابع:
https://www.health.harvard.edu
https://www.healthline.com
https://my.clevelandclinic.org
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
