اضطراب، پاسخی طبیعی به استرس است. سطوح خفیف اضطراب می‌تواند در برخی موقعیت‌ها مفید باشد. اما اضطراب شدید می‌تواند به اختلالاتی در عملکرد ما منجر شود. در این مقاله می‌خوانیم اضطراب چیست، چه علایمی دارد، دلایل و روش‌های درمان آن کدام‌اند.
اضطراب چیست؟
تجربه‌ی اضطراب گهگاهی، بخشی طبیعی از زندگی است. با این حال، افراد دچار اختلالات اضطرابی مکررا نگرانی شدید، افراطی و پایداری را در مورد موقعیت‌های روزمره تجربه می‌کنند. اغلب، اختلالات اضطرابی شامل دوره‌های تکرارشونده از احساسات ناگهانی و شدید اضطراب و وحشت هستند.
این احساسات اضطراب در فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد می‌کنند، کنترل‌شان دشوار است، با خطر واقعی تناسبی ندارند و مدت زیادی طول می‌کشند. ممکن است برای پیشگیری، از مکان‌هایی که این اضطراب را در شما ایجاد می‌کنند دوری کنید. نشانه‌ها ممکن است در کودکی یا نوجوانی شروع شوند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
علایم اضطراب
نشانگان رایج اضطراب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس عصبی بودن، بی‌قراری یا تنش
- داشتن حس خطر در حال وقوع
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع
- تعریق
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی
- مشکل در تمرکز یا فکر کردن درباره‌ی هر چیزی به جز نگرانی فعلی
- دشواری در خوابیدن
- مشکلات گوارشی
- مشکل در کنترل نگرانی
- تمایل داشتن به دوری از چیزهایی که اضطراب شما را برمی‌انگیزد
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
استرس و اضطراب ممکن است تشابهات زیادی با هم داشته باشند، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. استرس، پاسخی طبیعی به تغییر، تقاضا یا تهدیدات محیط است. این تغییرات می‌تواند مشکلات مالی، طلاق، از دست دادن عزیزان یا فشار مسیولیت‌های خانه یا کار باشد. استرسی که مداومت می‌یابد، می‌تواند به افسردگی، انزوا، مشکلات خواب و بیماری‌های جسمی بیانجامد. چند ویژگی متمایزکننده بین استرس و اضطراب وجود دارد، از جمله:
- استرس بیشتر بیرونی است
- اضطراب، واکنشی افراطی به یک موقعیت مشخص است
- اضطراب می‌تواند سبب اختلال در عملکرد شما شود
- اضطراب سبب احساس وحشت یا ترس از چیزهایی می‌شود که وجود ندارند
انواع اختلالات اضطراب چیست؟
گونه‌های متفاوتی از اختلالات اضطرابی وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
-
آگورافوبیا:
نوعی اختلال اضطرابی است که در آن اغلب از مکان‌هایی که می‌توانند باعث بروز حالت پانیک در شما شوند، می‌ترسید و دوری می‌کنید. در این موقعیت‌ها احساس می‌کنید گیر افتاده اید، درمانده اید و حس شرم دارید.
-
اختلال اضطراب تعمیم‌یافته:
شامل اضطراب و نگرانی پایدار و شدید نسبت به همه فعالیت ها یا رویدادهاست؛ از جمله مسایل روزمره. این نگرانی با شرایط واقعی تناسب ندارد، کنترل آن دشوار است و بر احساسات فیزیکی فرد تاثیر می‌گذارد. اغلب این موقعیت همراه با سایر اختلالات اضطرابی یا افسردگی است.
-
اختلال اضطرابی به دلیل یک عارضه‌ی پزشکی:
علایم شامل اضطراب یا پانیک شدید است به نحوی که مستقیما از یک مشکل سلامت جسمی ناشی می‌شوند.
-
اختلال پانیک یا وحشتزدگی:
شامل دوره های تکرارشونده از احساسات اضطراب و هراس شدید است که در عرض چند دقیقه به اوج می‌رسد (حملات پانیک). در این حالت ممکن است فکر کنید گرفتاری بزرگی در حال وقوع است. همچنین کوتاهی تنفس، درد قفسه‌ی سینه یا ضربان کوبنده و شدید قلب را تجربه می‌کنید. این حملات وحشتزدگی، ممکن است باعث شود فکر کنید دوباره چنین تجربه ای خواهید داشت یا از موقعیت‌هایی که در آن چنین تجربه‌ای داشتید، دوری کنید.
-
لالی انتخابی:
عبارت است از ناتوانی دایمی کودکان در صحبت‌کردن در موقعیت‌های خاص مانند مدرسه، حتی وقتی قادر به حرف‌زدن در موقعیت‌های دیگر همچون خانه هستند. این موضوع می‌تواند با عملکرد کودک در مدرسه، کار یا کارکرد اجتماعی تداخل یابد.
-
اختلال اضطراب جدایی:
اختلالی در کودکی است که با اضطرابی نمایش داده می‌شود که فراتر از سطح رشد کودک است و با جدایی از والدین یا سایر افراد در نقش والدین ارتباط دارد.
-
اختلال اضطراب اجتماعی:
شامل سطوح بالای اضطراب، ترس و دوری از موقعیت‌های اجتماعی می‌شود. دلیل این احساسات، خجالت یا شرم، تمرکز زیاد بر خود و نگرانی درباره‌ی مورد قضاوت منفی قرار گرفتن است.
-
فوبیای خاص:
وقتی با یک شی یا موقعیت خاص روبرو می‌شوید، اضطرابی شدید گریبان‌گیرتان می‌شود و مایلید تا از آن دوری کنید. فوبیاها حملات پانیک را در برخی افراد برمی‌انگیزند.
-
اختلال اضطراب ناشی از مواد:
عبارت است از علایم اضطراب یا پانیک شدید که از سومصرف مواد، عوارض داروها، مواجهه با مواد سمی یا ترک مواد مخدر ناشی می‌شود.
-
سایر اختلالات اضطرابی خاص و اختلال اضطراب نامشخص:
اصطلاحاتی هستند که مشخص کننده‌ی اضطراب یا هراسی‌اند که معیارهای هیچ یک از اختلالات دیگر اضطرابی را کاملا پر نمی‌کنند. با این حال، به حد کافی در زندگی فرد رنج و اختلال وارد کرده‌اند که نیازمند توجه بالینی باشند.
علل اضطراب
علل اضطراب چیست؟ دلایل بروز اختلالات اضطرابی کاملا فهمیده نشده‌اند. به نظر می‌رسد تجارب زندگی مانند وقایع تروماتیک می‌تواند اضطراب را در افراد مستعد برانگیزاند. ویژگی‌های ارثی همچنین می‌تواند یک عامل سهیم در این وضعیت باشد.
علل پزشکی
برای برخی افراد، اضطراب ممکن است با مسایل سلامتی زیربنایی مرتبط باشد. در برخی موارد، نشانه‌های اضطراب اولین علایم یک بیماری پزشکی هستند. اگر پزشک شما مشکوک شود که اضطرابتان منشا جسمی دارد، احتمالا آزمایش‌هایی را در این زمینه توصیه می‌کند. نمونه‌هایی از بیماری هایی که می‌توانند با اضطراب ارتباط داشته باشند، عبارتند از:
- بیماری های قلبی
- دیابت
- مشکلات تیرویید از جمله تیرویید پرکار
- اختلالات تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه و آسم
- سومصرف مواد یا ترک ماده
- ترک الکل، داروهای ضداضطراب (بنزودیازپین ها) یا سایر داروها
- درد مزمن یا سندروم روده بی قرار
- تومورهای نادری که هورمون های جنگ یا گریز تولید می‌کنند
گاهی اوقات اضطراب می‌تواند عارضه‌ی جانبی داروهای خاصی باشد. ممکن است اضطراب شما به دلیل یک موقعیت پزشکی زیربنایی باشد، اگر:
- هیچ یک از بستگان خونی شما (مانند والدین یا خواهران و برادران) اختلال اضطرابی نداشته
- در کودکی به اختلال اضطرابی دچار نبوده اید
- از موقعیت ها یا اشیای مشخصی به دلیل اضطراب دوری نمی‌کنید
- وقوع ناگهانی اضطرابی را تجربه می‌کنید که با وقایع زندگی‌تان بی ارتباط است و پیشینه قبلی از اضطراب ندارید
عوامل خطر اضطراب
برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به اختلال اضطراب را افزایش دهد، از جمله:
- تروما: کودکانی که متحمل بدرفتاری یا تروما شدند یا شاهد یک رویداد آسیب‌زا بودند، در معرض خطر بالای ابتلا به اختلالات اضطرابی در برهه‌ای از زندگی خود هستند. بزرگسالانی که رویداد آسیب زا را تجربه می‌کنند نیز ممکن است به اختلالات اضطرابی دچار شوند
- استرس ناشی از یک بیماری: داشتن عارضه‌ی سلامتی یا بیماری جدی که سبب نگرانی چشمگیر درباره‌ی درمان یا آینده شما می‌شود
- تجمع استرس: یک رویداد مهم یا انباشته‌شدن استرس های کوچک زندگی می‌تواند سبب بروز اضطرابی شدید شود. برای مثال، مرگ یک عضو خانواده، استرس‌های شغلی یا نگرانی پیشرونده درباره مسایل مالی.
- شخصیت: افراد دچار انواع اختلالات شخصیت نسبت به دیگران با احتمال بیشتری به اختلالات اضطرابی دچار می‌شوند.
- سایر اختلالات سلامت روان: افراد دارای سایر اختلالات سلامت روان مانند افسردگی اغلب به اختلالات اضطرابی دچار می‌شوند.
- داشتن بستگان خونی مبتلا به اختلالات اضطرابی: اختلالات اضطرابی می‌توانند در خانواده ها جریان داشته باشند.
- مواد یا الکل: سومصرف مواد یا الکل یا ترک مواد می‌تواند سبب تشدید اضطراب شود.
عوارض و پیامدها اضطراب
عوارض اضطراب چیست؟ ابتلا به اختلالات اضطرابی عوارضی بیشتر از صرفا نگران‌کردن شما دارد. این اختلالات می‌توانند به شروع یا تشدید سایر عارضه‌های روانی و جسمی بیانجامد، از جمله:
- افسردگی (اغلب همراه با اختلالات اضطرابی همراه است) یا سایر اختلالات سلامت روان
- سومصرف مواد
- مشکل در خواب (بی خوابی)
- مشکلات گوارشی یا روده ای
- سردرد یا درد مزمن
- انزوای اجتماعی
- مشکلات کارکردی در مدرسه یا کار
- کیفیت پایین زندگی
- خودکشی
چه زمانی با پزشک ملاقات کنیم؟
در موقعیت های زیر احتمالا زمان مراجعه به پزشک فرارسیده است:
- احساس می‌کنید بیش از حد نگران هستید و این موضوع بر کار، روابط یا سایر بخش‌های زندگی‌تان اثر می‌گذارد
- ترس، نگرانی یا اضطراب برایتان ناراحت‌کننده است یا از دیگر مشکلات سلامت روان در کنار اضطرابتان رنج می‌برید
- فکر می‌کنید ممکن است اضطرابتان با یک مشکل سلامت جسمی مرتبط باشد
- افکار یا رفتارهای خودکشی دارید. در این موارد بهتر است فورا به دنبال درمان بروید
روش‌های درمان اضطراب
روش‌های درمان اضطراب چیست؟ از روش‌های درمانی می‌توان به روان درمانی، اصلاح سبک زندگی و دارودرمانی اشاره کرد.
روان درمانی: نوعی روان‌درمانی به نام درمان شناختی رفتاری اثربخشی بالایی بر اختلالات اضطرابی دارد. این درمان به افراد کمک می‌کند تا تحریفات شناختی را که اضطراب بر آنها تحمیل می‌کند، تشخیص دهند و با ترس‌های خود به طور ایمن مقابله کنند. مانند تمام درمان‌ها، اینجا نیز هدف بازگرداندن آرامش است. در این درمان با کمک درمانگر، افکار ناکارآمد خود را به چالش می‌کشید و آنها را با افکار سازنده‌تری جایگزین می‌کنید.
درمان از طریق اصلاح سبک زندگی: یکی از موثرترین راه‌ها برای کنترل اضطراب شامل تغییر سبک زندگی یا رفتار است. آرام‌کردن ذهن از طریق مراقبه، فنی است که می‌تواند کمک شایانی به بهبود علایم شما بکند. ورزش منظم مانند دویدن یا پیاده‌روی به رها شدن تنش عضلانی که باعث ایجاد ناراحتی زیادی می‌شود کمک می‌کند. دوری از کافیین و خوراکی‌های ناسالم نیز می‌تواند مفید باشد. تنفس عمیق یا دیافراگمی از دیگر تمریناتی است که اثری مستقیم بر سیستم عصبی شما دارد و باعث ایجاد حالت آرامش و مهار احساس تهدید می‌شود.
دارودرمانی: پزشک ممکن است بسته به شرایط شما، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب را تجویز کند.
شما بنویسید؛ تا کنون تجربه اضطراب داشته‌اید؟ چه موقعیت‌هایی اضطراب بیشتری را در شما برمی‌انگیزاند؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.bridgestorecovery.com/
مرکز مشاوره سها به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی در تهران آماده ارائه برترین خدمات مشاوره روانشناسی به صورت آنلاین، تلفنی و حضوری می‌باشد.
ویدیوها
منبع: psychologytoday
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
