اختلال تبدیلی چیست؟ وضعیتی است که در آن شما علایم فیزیکی را تجربه می‌کنید، با اینکه هیچ آسیب یا بیماری‌ای وجود ندارد که توضیح‌دهنده علایم باشد. در این مقاله می‌خوانید نشانه‌های اختلال تبدیلی و علل و درمان آن چیست؟
بیشتر بخوانید: اختلال وسواسی جبری چیست؟
اختلال تبدیلی چیست؟
تصور کنید در یک تصادف رانندگی حضور داشتید و هیچ آسیب جسمانیی ندیدید. اما روز بعد، ناگهان نمی‌توانید بازوی خود را تکان دهید. پزشکتان هر گونه آزمایش فیزیکی انجام می‌دهد اما هیچ مشکلی پیدا نمی‌کند.
چه اتفاقی افتاده است؟ بدن شما احتمالا استرس روانی و هیجانی ادراک‌شده‌تان را به علایم فیزیکی یک بازوی فلج‌شده تبدیل کرده است.
شاید عجیب به نظر برسد، اما علایم واقعی هستند و شما قادر به کنترل‌شان نیستید.
بخوانید: اختلال ساختگی یا سندروم مونشهاوزن چیست؟
یک نام جدید برای اختلال تبدیلی ، اختلال نورولوژیک کارکردی (FND) است. در راهنمای تشخیصی انجمن روانپزشکی امریکا، DSM-5، اختلال تبدیلی و FND در یک وضعیت قرار دارند. اما در حالیکه اختلال تبدیلی با استرس ارتباط دارد، در FND دلایل گسترده‌تری دخیل است.
مسیله در نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز شما و ارسال آنها به باقی مناطق بدنتان است. همیشه پای یک رویداد تروماتیک در میان نیست. می‌توان آن را مشابه یک خطای کامپیوتری در نظر گرفت.
سال‌ها پیش، پزشکان اختلال تبدیلی را با نام «هیستری» می‌شناختند. با این حال، این اصطلاح دیگر منسوخ شده است.
انواع اختلال تبدیلی کدام است؟
با اینکه نیاز به پژوهش‌های بیشتر وجود دارد، تا کنون متخصصان دو نوع اصلی از اختلالات تبدیلی را شناسایی کرده‌اند:
- تشنج‌های غیرصرعی روان‌زاد (PNES): این حملات ممکن است شبیه به تشنج‌های ناشی از صرع به نظر برسند، اما به دلیل مشابه روی نمی‌دهند. درعوض، اعتقاد بر این است که PNES ناشی از استرس یا واکنش هیجانی قوی به رویدادی است که احساس می‌کنید قادر به مقابله با آن نیستید. خطر بروز این مورد در زنان بالاتر است.
- اختلال حرکتی عملکردی (FND): این نوع اختلال تبدیلی بر نحوه حرکت بدن شما تاثیر می‌گذارد. این می‌تواند تنها یک گروه از ماهیچه‌ها یا ماهیچه‌های سراسر بدنتان را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال، ممکن است نتوانید یکی از پاها یا بازوهای خود را حرکت دهید. یا ممکن است سفتی عضلات، لرزش یا مشکل در تعادل را تجربه کنید.
علل اختلال تبدیلی
پژوهشگران هنوز به دنبال علتی خاص برای اختلال تبدیلی هستند. سال‌ها پیش، متخصصان فکر می‌کردند این روش مقابله‌ی مغز شما با استرس هیجانی است. این علت در خیلی از موارد درست به نظر می‌رسد، اما احتمالا چندین عامل پیچیده در میان هستند:
- کارکرد طبیعی مغز شما. در افراد مبتلا به اختلال تبدیلی، مناطقی از مغز که هیجانات شدید را پردازش می‌کنند، ممکن است عملکردهای دیگر مغز را نادیده بگیرند یا آنها را «خاموش کنند».
- اتفاقی که برای‌تان افتاده. قرار گرفتن در یک موقعیت غم انگیز یا ناامن می‌تواند محرکی برای بروز این وضعیت باشد.
- احساس شما. برای مثال، نگرانی در مورد یک علامت می‌تواند آن را بدتر کند.
برخی از موارد اختلال تبدیلی با یک وضعیت سلامت روان به نام اختلال علایم جسمانی مرتبط است. اگر به این وضعیت دچار باشید، در مورد هر گونه تغییر در سلامتی خود، مثلا شروع درد در هر نقطه از بدن، بسیار نگران می‌شوید. نگرانی‌های شما می‌تواند بزرگ‌تر از علایم‌تان باشد و مدیریت آنها سخت است. حتی اگر پزشک به شما بگوید که سالم هستید.
یک نظریه دیگر در مورد اختلال تبدیلی این است که علایم فیزیکی روش مغز شما برای کاهش یک درگیری درونی است. برای مثال، اگر با میل به صدمه زدن به کسی دست و پنجه نرم می‌کنید، اختلال تبدیلی ممکن است باعث فلج شدن شما شود. این یک واکنش دفاعی است که به دنبال آن نمی‌توانید طبق میل خشونت‌بارتان عمل کنید.
بیشتر بخوانید: اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
نشانگان اختلال تبدیلی چیست؟
نشانگان اختلال تبدیلی در هر کسی نمود متفاوتی دارند. آنها می‌توانند بر حواس شما، کارکردهای بدنی‌تان یا هر دو اثر بگذارند. برخی علایم عبارتند از:
- ضعف
- ناتوانی در حرکت دادن بخشی از بدن
- لرزش کنترل‌ناپذیر
- اسپاسم عضلانی در صورت
- پرش عضلات
- تیک
- از دست دادن تعادل
- احساس سرگیجه
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در بلعیدن
- حملات سقوط یا بر زمین افتادن
- حالت بهت‌زدگی و ناتوانی در پاسخگویی به دیگران
- از حال رفتن
- تشنج
- از دست دادن لامسه یا احساس سوزن سوزن شدن در اندام‌ها
- مشکلات گفتاری مانند لکنت زبان
- تغییرات بینایی (مانند تاری دید یا دوبینی)
- تغییرات شنوایی
- احساس «خارج از بدن» بودن یا حس اینکه بدنتان به شما تعلق ندارد
- مشکل در تمرکز، حافظه یا حل مسیله
علایم معمولا ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است پس از یک رویداد استرس‌زا اتفاق بیفتد؛ هرچند نه همیشه. گاهی اوقات، افراد مبتلا به اختلال تبدیلی ممکن است نسبت به نشانه‌های خود بی‌تفاوت باشند، حتی اگر دیگران نگرانی خود را ابراز کنند.
عوامل خطر برای ابتلا به اختلال تبدیلی چیست؟
اختلال تبدیلی نادر است و حدود 4 تا 12 نفر از هر 100000 نفر را شامل می‌شود.
برخی عوامل خطر که می‌تواند در ابتلا به اختلال تبدیلی نقش داشته باشد، عبارت است از:
- زن بودن
- تجربه بدرفتاری، خصوصا در اوایل کودکی
- مواجهه اخیر با یک رویداد استرس‌زا یا تروماتیک
- ابتلا به یک عارضه روانشناختی دیگر خصوصا اضطراب یا افسردگی
- روابط استرس‌آمیز با خانواده، دوستان یا همکاران
- بی‌علاقگی نسبت به شغل خود
- ابتلا به اختلال علایم جسمانی
تشخیص اختلال تبدیلی
APA استانداردهایی را برای تشخیص اختلال تبدیلی تعیین کرده است، شامل:
- علایم، حرکات یا حواس شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند و شما کنترل آنها را از دست می‌دهید
- شما نشانه‌ها را جعل نمی‌کنید
- نشانه‌ها با هیچ شرایط، دارو یا رفتار دیگری قابل توضیح نیستند
- به دلیل مشکل سلامت روان دیگری ایجاد نشده‌اند
- در محیط‌های اجتماعی و کاری باعث ایجاد استرس می‌شوند.
هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلال تبدیلی وجود ندارد. در عوض، پزشک باید سایر علل فیزیکی، روانی یا عصبی علایم شما را رد کند. آنها احتمالا موارد زیر را تجویز می‌کنند:
- آزمایش جسمی از جمله تست خون، تصویربرداری و …
- آزمون روانپزشکی مانند بررسی افکار، احساسات و عادات شما
ممکن است تشخصی اختلال تبدیلی مدتی طول بکشد. انجام آزمایشات زیاد می‌تواند علایم شما را تشدید یا بیشتر نگران‌تان کند. پیدا کردن یک پزشک و متخصص سلامت روان که به آن اعتماد دارید می‌تواند تفاوت مثبتی ایجاد کند.
تشخیص‌های افتراقی
اختلال تبدیلی کشنده نیست، اما نشانه‌های آن می‌تواند شبیه به بسیاری از بیماری‌های جدی دیگر مانند صرع و ام اس باشد. به همین دلیل پزشک باید در انجام آزمایش‌ها و جمع‌آوری اطلاعات مربوط به سلامتی‌تان دقت لازم را به خرج دهد.
درمان اختلال تبدیلی چیست؟
با اینکه علایم در اختلال تبدیلی منشا جسمی ندارند اما لازم است هر چه زودتر از یک پزشک یا متخصص سلامت روان کمک بگیرید. گزینه‌های درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- روان درمانی
- دارودرمانی برای تشکین علایم یا نشانگان همبود
- فیزیوتراپی
- فنون حواس‌پرتی یا کاهش استرس
- تحریک مغزی غیر تهاجمی
- درمان شناختی رفتاری
- درمان سایر عارضه‌های سلامت روان
پیامدهای اختلال تبدیلی چیست؟
در صورت عدم درمان اختلال تبدیلی، نشانه‌های شما می‌تواند بر کیفیت زندگی‌تان تاثیر بگذارد. با گذشت زمان، ممکن است درد افزایش یابد و علایم دیگری مانند خستگی، مشکلات خواب، اضطراب و افسردگی نیز اضافه شود.
چشم انداز اختلال تبدیلی چگونه است؟
علایم اختلال تبدیلی می‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد. ممکن است نشانگان به همان سرعتی که نمایان شدند، محو شوند. در 20 تا 25 درصد افراد، علایم در عرض یک سال بازمی‌گردند که معمولا پای یک رویداد استرس‌زا در میان است.
شاید نگران باشید که هیچ‌کس واقعی بودن علایم‌تان را باور نکند و بنابراین به سراغ درمان نروید. هیچ‌کس نمی‌خواهد بشنود که: «همه چیز در ذهن شماست و خیالاتی شده‌اید». اما مطمین باشید یک متخصص مجرب این را می‌داند که وقتی دچار اختلال تبدیلی هستید، علایم فیزیکی‌تان واقعی است و قادر به کنترل آنها نیستید.
هر چه زودتر به دنبال درمان باشید، چشم‌انداز بهتری خواهید داشت. بنابراین متخصصی پیدا کنید که بتوانید به راحتی با او در ارتباط باشید. وقتی سلامت روان‌تان در روند بهبود قرار گیرد، به مرور علایم فیزیکی‌تان کاهش پیدا خواهد کرد.
سخن پایانی
اختلال تبدیلی (اختلال نورولوژیک کارکردی) یک وضعیت پیچیده سلامت روان است که در آن مغز شما پیام‌های نامتناسبی به بدنتان ارسال می‌کند. در نتیجه، شما علایم فیزیکیی را تجربه خواهید کرد که رنج و درد اضافه‌ای به زندگی روزمره‌تان وارد خواهند کرد.
گزینه‌های درمانی موجود است. در کنار این‌ها، بهترین راه برای جلوگیری از اختلال تبدیلی، یافتن راه‌های مدیریت استرس است. ورزش و فعالیت‌های آرام بخش مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند در این مسیر مفید واقع شوند.
شما تاکنون علایم اختلال تبدیلی داشته‌اید؟ برای کاهش این علایم چه کار کردید؟
منبع:
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
