هیستری چیست ؟ اصطلاحی منسوخ است که اغلب برای توصیف رفتاری هیجانی که افراطی و کنترل‌ناپذیر به نظر می‌رسد، استفاده می‌شود. در این مقاله در مورد تاریخچه و علایم هیستری بیشتر می‌خوانیم.
بیشتر بخوانید: اختلال هویت گسسته
هیستری چیست؟
در گذشته، برای توصیف رفتار هیجانیی که افراطی یا خارج از کنترل به نظر می‌رسید، اصطلاح «هیستری» را به کار می‌بردند. وقتی شخصی به گونه‌ای واکنش می‌داد که هیجان بی‌اندازه نامتناسبی با یک موقعیت داشت، او را «هیستریک» می‌نامیدند.
تاریخچه هیستری چیست؟
در عصر ویکتوریا، اصطلاح هیستری یک تشخیص پزشکی رسمی خصوصا برای زنان بود. تا سال 1980، این تشخیص هنوز در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) وجود داشت. امروزه، افرادی که علایم هیستری را نشان می‌دهند، احتمالا تشخیص یک اختلال گسستگی یا علایم جسمانی دریافت می‌کنند.
هیستری می‌تواند به عنوان یک مشخصه در برخی از عارضه‌ها نیز تعریف شود. عارضه‌هایی که در آن، افراد علایم جسمیی را تجربه می‌کنند که یک منشا روانشناختی دارد.
کلمه هیستریا از کلمه یونانی hystera به معنای «رحم» گرفته شده است. مصریان باستان اولین کسانی بودند که این وضعیت را توصیف کردند و اضافه کردند که این بیماری، ناشی از «حرکت خود به خودی رحم» است. آنان همچنین از این وضع با عنوان «رحم سرگردان» نیز نام می‌بردند.
بخوانید: اختلال ساختگی یا سندروم مونشهاوزن چیست؟
مصری‌ها تصور می‌کردند در این بیماری رحم به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کند. بنابراین برای درمان آن، مواد بدبو یا سایر مواد معطر را در نزدیکی فرج یا صورت زن قرار می‌دادند. سلسوس پزشک یونانی پیشنهاد کرد که باکرگی و پرهیز از فعالیت جنسی به درمان هیستری کمک می‌کند.
این تصور که این وضعیت فقط زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، برای مدتی باقی ماند. در اوایل دهه 1600 میلادی بود که این تمرکز تغییر کرد. مانند زمانی که کالبدشناسی به نام توماس ویلیس به این نتیجه رسید که هیستری از رحم منشا نمی‌گیرد، بلکه ریشه در مغز دارد. این درک سبب شکل‌گیری این احتمال شد که مردان نیز می‌توانند به هیستری مبتلا شوند.
اصطلاح «روان‌رنجوری هیستریک» نخستین بار در ویرایش دوم DSM در سال 1968 منتشر شد. اما امروزه به نفع اختلالات دیگر کنار رفته و منقضی شده است. اختلالات جایگزین عبارتند از: اختلال علایم جسمانی، اختلالات گسستگی یا اختلال تبدیلی.
روانکاوی و هیستری
هیستری چیست ؟ این وضعیت به شکل‌گیری رشته روانکاوی کمک کرد. برای مثال در دهه 1800، عصب‌شناس فرانسوی به نام ژان مارتین شارکو، روش هیپنوتیزم را برای درمان زنانی که از هیستری رنج می‌بردند، به کار برد. روانکاو مشهور اتریشی، زیگموند فروید، که با شارکو کار می‌کرد نیز مستقیما توانست این بیماران و روش کار شارکو را مشاهده کند.
کار فروید با همکاری جوزف برویر در مورد بیماری به نام آنا او سبب ایجاد درمان روانکاوی شد. آنا زن جوانی بود که از علایم هیستری رنج می‌برد. آنا دریافت که صرف صحبت کردن در مورد مشکلاتش با یک درمانگر تاثیر عمده‌ای بر به‌زیستی او دارد. او این درمان را «درمان از طریق صحبت کردن» نامید و تا به امروز از آن به عنوان «گفتگو درمانی» یاد می‌شود.
کارل یونگ، همکار فروید، زن جوانی به نام سابینا اسپیلرین را درمان می‌کرد که تصور می‌شد او نیز از هیستری رنج می‌برد. یونگ و فروید اغلب در مورد پرونده اسپیلرین بحث می‌کردند که این بر نظریات‌شان تاثیراتی داشت. اسپیلرین بعدتر خود به عنوان روانکاو آموزش دید و قبل از کشته شدن توسط نازی‌ها در جنگ جهانی دوم، به معرفی رویکرد روانکاوی در روسیه کمک کرد.
علایم هیستری چیست ؟
نشانگانی که از مشخصات هیستری (اصطلاح منسوخ‌شده‌ی امروزی) در نظر گرفته می‌شد، عبارت است از:
- کوری
- انفجارهای هیجانی
- توهم
- رفتار نمایشی (بیش‌ازحد هیجانی و دراماتیک بودن)
- افزایش تلقین‌پذیری
- از دست دادن حواس
علایم اضافی که اغلب با بودن در وضعیت هیستریک ارتباط دارد، در افراد گوناگون متفاوت است. اما شامل موارد زیر می‌شود:
- تجربه‌ی نوعی حالت خلسه
- بروز یادزدودگی
- تجربه‌ی فلج شدن
- غش کردن یا از حال رفتن
- تجربه تشنج‌های شبیه به صرع
- افزایش حس درد
- گرفتگی یا سفت شدن ماهیچه‌ها
تشخیص هیستری چیست ؟
در سال 1980، انجمن روانشناسی امریکا (APA)، تشخیص «روان‌رنجوری هیستریک از نوع تبدیلی» را به «اختلال تبدیلی» تغییر داد. امروزه، افرادی که قبلا ممکن بود تشخیص هیستری بگیرند، ممکن است تشخیص‌های متفاوتی از جمله اختلال جسمانی‌سازی یا گسستگی دریافت کنند.
اختلالات گسستگی یا تجزیه‌ای
این گروه اختلالاتی روانشناختی را در بر دارد که شامل مختل شدن جنبه‌هایی از هشیاری، از جمله هویت و حافظه می‌شوند. عارضه‌های این طبقه دربردارنده‌ی موارد زیر است:
- یادزدودگی گسسته: که در آن اطلاعات شخصی فراموش می‌شود یا فرد قادر به یادآوری رویدادهای خاصی نیست.
- گریز گسسته: در آن فرد در کنار فراموشی اطلاعات شخصی، مکان فیزیکی و گاهی هویت خود را تغییر می‌دهد.
- اختلال هویت گسسته: در این اختلال، تعداد دو یا بیشتر از شخصیت‌های مجزا تشکیل می‌شود که هیچ کدام فعالیت‌های همدیگر را به یاد ندارند.
اختلال علایم جسمانی
در DSM-5، علایمی که قبلا زیر چتر «هیستری» قرار می‌گرفت، اکنون ملاک‌های اختلال علایم جسمی را پر می‌کند. چندین عارضه مرتبط وجود دارد که در این دسته، طبقه‌بندی می‌شود. شامل:
- اختلال تبدیلی (اختلال علایم عصب‌شناسی کارکردی)
- اختلال ساختگی (سندروم مونچهاوزن تحمیلی به خود یا دیگران)
- اختلال اضطراب بیماری (با نام سابق هیپوکندریا)
اختلال علایم بدنی شامل تمرکزی بالا بر علایم فیزیکی همچون ضعف، درد یا کوتاهی تنفس می‌شود. این درگیری زیاد با علایم به رنج شدید و دشواری‌هایی در عملکرد طبیعی منجر می‌شود.
فرد مبتلا به اختلال علایم جسمی، فرد ممکن است بیماری جسمی داشته یا نداشته باشد. مهم است خاطرتان باشد که در این اختلال فرد وانمود به بیماری نمی‌کند. بلکه چه بیمار باشد و چه خیر، او باور دارد که بیمار است.
علل هیستری چیست ؟
با گذشت زمان، نظریه‌ها در مورد عوامل ایجاد هیستری تغییر کردند. اگرچه آنها در ابتدا روی رحم تمرکز داشتند، اما اکنون می‌دانیم که علل اختلالات تجزیه‌ای و جسمی معمولا ماهیت روانی دارند.
اختلالات گسستگی عموما در اثر تجربه نوعی تروما ایجاد می‌شوند. این ممکن است شامل قرار گرفتن در معرض سو رفتار جسمی، جنسی یا عاطفی در دوران کودکی باشد. حضور در یک بلای طبیعی یا درگیر شدن در جنگ نیز می‌تواند منجر به اختلال گسستگی شود.
اختلال علایم جسمی نیز می‌تواند نتیجه سو رفتار دوران کودکی یا غفلت والدین باشد، اما گاهی‌اوقات به دلیل داشتن اضطراب شدید در مورد فرآیندهای بدن، تجربه‌ی بیماری و آستانه پایین درد ایجاد می‌شود.
پدیده‌ای که به عنوان سرایت هیستریک، نوعی سرایت اجتماعی، شناخته می‌شود، می‌تواند گروهی از مردم را به تجربه علایمی شبیه به هیستری سوق دهد. این پدیده شامل گروه‌هایی از افراد می‌شود که علایم بیماری خود را به یک منبع فیزیکی یا مسری نسبت می‌دهند، اما در واقع تحت تاثیر آثار اجتماعی و روانی هستند.
درمان هیستری
درمان علایم شبه هیستری مرتبط با اختلالات گسستگی و علایم جسمی معمولا شامل برخی از انواع روان‌درمانی است. رویکردهای درمانی رایج برای این وضعیت‌ها عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- رفتاردرمانی دیالکتیک (DBT)
- حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم با پردازش مجدد (EMDR)
- درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی
در برخی موارد، داروها نیز ممکن است برای کمک به کاهش علایم تجویز شوند.
مقابله با هیستری چیست ؟
اگر شما یا یکی از عزیزانتان از نشانه‌های مرتبط با هیستری (مانند انفجارهای هیجانی، از دست دادن حواس یا تجربه توهم) رنج می‌برد، جستجوی کمک از یک متخصص سلامت روان قدم خوبی است. در حال حاضر می‌توانید نکات زیر را برای مقابله با هیستری امتحان کنید:
- ذهن‌آگاهی را تمرین کنید. به جای تمرکز بر دیروز یا فردا، روی زمان حال تمرکز کنید.
- تمرینات تنفسی انجام دهید. با دم و بازدم در الگوهایی خاص، اضطراب خود را آرام کنید.
- در یک دفتر یادداشت بنویسید. احساسات خود را برون‌ریزی کنید و روی کاغذ بیاورید.
- فعالیت بدنی داشته باشید. به پیاده‌روی بروید یا در محله خودتان دوچرخه‌سواری کنید. فعالیت بدنی به تقویت سلامت روان و در عین حال ارتقای سلامت جسم‌تان کمک می‌کند.
- یک برنامه خواب ثابت داشته باشید. به بدن خود استراحت کافی بدهید تا بتواند مقابله بهتری با علایم و هیجانات داشته باشد.
منبع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
