بی اختیاری مدفوع در کودکان یا انکوپرزیس به چه علت رخ می‌دهد؟ انکوپرزیس وضعیتی است که در آن کودک عامدانه یا تصادفی مدفوع خود را در جای نامناسب تخلیه می‌کند. اما علل و درمان این مسیله چیست؟ در این مقاله می‌خوانیم.
بیشتر بخوانید: اصول انتخاب بهترین روانشناس کودک
بی اختیاری مدفوع در کودکان یا انکوپرزیس به چه معناست؟
انکوپرزیس که به عنوان بی اختیاری مدفوع نیز شناخته می‌شود، معمولا در کودکان رخ می‌دهد. این وضعیت به دفع مدفوع در جاهایی غیر از توالت مانند لباس یا روی زمین اشاره دارد.
بی اختیاری مدفوع در کودکان معمولا در صورتی ایجاد می‌شود که کودک رفتن به توالت را به تاخیر می‌اندازد. این می‌تواند به دلایل مختلف از جمله یبوست رخ دهد.
برای مثال، کودک شما ممکن است دفع دردناکی را تجربه کند و به دنبال آن از دفع بترسد. در این حالت، وقتی نیاز به توالت رفتن پیدا می‌کند، احتمالا می‌کوشد مدفوع خود را نگه دارد. بنابراین نیاز به مدفوع موقتا از بین می‌رود. اما در نهایت، مدفوع انباشته و سفت می‌شود و رفتن به دستشویی را دشوارتر می‌‌سازد.
گاهی، بخش‌های نرم یا مایع مدفوع ممکن است بدون اختیار کودک از مقعد نشت کند. این می‌تواند سبب احساس خجالت یا شرم در وی شود. متاسفانه این رفتار نگه داشتن را تشویق می‌کند و به چرخه انکوپرزیس دامن می‌زند.
شیوع انکوپرزیس
طبق انجمن روانشناسی کودکان، حدود 4 درصد از کودکان 4 ساله و 1.6 درصد از کودکان 10 ساله به بی اختیاری مدفوع مبتلا می‌شوند. این عارضه در پسران شایع‌تر از دختران است.
علایم بی اختیاری مدفوع در کودکان
متخصص پزشکی در صورتی کودک شما را مبتلا به انکوپرزیس تشخیص می‌دهد که:
- در مکان‌های نامناسب دفع مدفوع داشته باشد
- دست کم یک بار در ماه به مدت حداقل 3 ماه دفع در جای نامناسب داشته باشد
- سن تقویمی کودک حداقل 4 سال باشد
- دارویی مصرف نمی‌کند که سبب بی اختیاری دفع شود
گاهی اوقات، کودکان مبتلا به انکوپرزیس، شب ادراری را تجربه می‌کنند. این با دفع ادرار در مکان‌های نامناسب نیز شناخته می‌شود.
کودکان مبتلا به انکوپرزیس ممکن است عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs) مکرر داشته باشند. این احتمالا زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های لباس زیر کثیف (ناشی از مدفوع) وارد دستگاه ادراری شوند.
کودکان مبتلا به انکوپرزیس به دنبال یبوست ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند:
- درد شکم
- نفخ
- گرفتگی
قبل از تشخیص انکوپرزیس، پزشکان هرگونه علت پزشکی احتمالی مانند بیماری‌های جسمی را رد می‌کنند.
علل بی اختیاری مدفوع در کودکان
علت اصلی انکوپرزیس یبوست مزمن است. یبوست مزمن ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله به این دلیل که کودک مدفوع خود را آگاهانه یا غیرآگاهانه نگه می‌دارد.
در بیشتر کودکان مبتلا به انکوپرزیس هیچ دلیل پزشکی واضحی برای یبوست وجود ندارد.
برخی از مواردی که ممکن است باعث انکوپرزیس شوند عبارتند از:
- تجربه دفع دردناک، که ممکن است کودکان را تشویق به نگه داشتن آن کند
- رویدادهای استرس‌زا، مانند رفتن به مدرسه جدید
- چالش‌هایی در آموزش توالت رفتن
به نظر نمی‌رسد سنی که در آن کودک آموزش توالت رفتن را آغاز می‌کند بر شروع انکوپرزیس اثر داشته باشد. مطالعه‌ای در سال 2016 نشان می‌دهد که رویکرد آموزشی در این زمینه بیشتر در ابتلای کودک به بی اختیاری مدفوع نقش دارد.
کودک شما ممکن است به دلایل زیر شروع به نگه داشتن مدفوع و آغاز چرخه‌ای از یبوست و نشت مدفوع کند:
- دردناکی غیرعادی دفع
- شقاق مقعدی
- عفونت
- عدم تمایل به استفاده از توالت در محیط‌های خاصی مانند مدرسه
- بی علاقگی به متوقف ساختن کار خود (مثل بازی) برای رفتن به توالت
عوامل خطر برای ابتلا به بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟
موارد دیگری که می‌تواند احتمال ابتلای کودک را به انکوپرزیس افزایش دهد، عبارت است از:
- داشتن پیشینه اجتماعی-اقتصادی ضعیف
- تجربه تروما، مانند سو استفاده یا غفلت، که می‌تواند سبب عقب‌نشینی کودکان به مرحله اولیه رشد شود
- اجابت مزاج ناگزیر در محیط‌های غیربهداشتی
- زیستن در منطقه جنگی
- زندگی در نواحی شهری
- بستری شدن به عللی غیر از انکوپرزیس
- قلدری
کودکان دچار بی اختیاری مدفوع همچنین عارضه‌های سلامت روان مانند زیر را تجربه می‌کنند:
بیشتر بخوانید: همه آنچه باید درباره سکس مقعدی بدانید
گزینه‌های درمانی
ترکیبی از دارو و رفتار درمانی اغلب موفق ترین درمان برای انکوپرزیس است.
داروها و تغییر سبک زندگی
درمان یبوست ممکن است شامل داروهای خوراکی یا مقعدی مانند نرم‌کننده‌های مدفوع برای شستشوی روده باشد. ممکن است متخصص اطفال فرزند شما ماکروگول (یا همان پلی اتیلن گلیکول) را برای این کار تجویز کند.
گزینه های دیگر برای درمان یبوست عبارتند از:
- خوردن غذاهای سرشار از فیبر، مانند میوه‌ها و سبزیجات
- کاهش مصرف قند و چربی
- کاهش مصرف مواد خوراکیی که می‌توانند سبب یبوست شوند، مانند لبنیات و موز
- افزایش مصرف مایعات
- افزایش فعالیت جسمی
- گنجاندن پروبیوتیک‌ها در رژیم غذایی
در برخی موارد، پزشک ممکن است نیاز به حذف فیزیکی مدفوع سفت‌شده داشته باشد.
درمان رفتاری
درمان رفتاری به تشویق حرکات سالم روده کمک می‌کند. این می‌تواند شامل روش‌های زیر باشد:
- به طور مرتب کودک خود را به نشستن روی لگن تشویق کنید
- به رفتارهای مناسب مرتبط با توالت رفتن پاداش دهید
برای مثال، از کودک خود بخواهید بعد از صرف غذا مدتی در توالت بنشیند. در این زمان احتمال تخلیه روده‌ها بیشتر است و این کار می‌تواند مفید باشد.
همچنین ممکن است برای شما مفید باشد که پیشرفت فرزند خود را یادداشت کنید. ثبت اطلاعات می‌تواند به یافتن بهترین برنامه برای آموزش توالت کمک کند.
بسیار مهم است که والدین و مراقبین کودکان را بخاطر کثیف کردن خود تنبیه نکنند. این می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد و مشکل را بدتر کند.
آموزش رفتاری
معمولا مستلزم این است که کودک را روشن کنید که این موقعیت تقصیر او نیست. همچنین احتمالا شامل آموزش خانواده و کودک در مورد دفع طبیعی و علل یبوست باشد.
همچنین درمان ممکن است شامل فیزیوتراپی شود. فیزیوتراپی به بهبود آگاهی نسبت به عضلات کف لگن و کنترل بهتر حرکات روده کمک می‌کند.
روش‌های فیزیوتراپی ممکن است شامل آموزش نحوه صحیح نشستن در توالت به کودک باشد. مثلا تاکید بر پرهیز از خمیدن که دفع مدفوع را سخت‌تر می‌کند. فیزیوتراپیست همچنین ممکن است با کودک شما روی موارد زیر کار کند:
- آگاهی نسبت به بدن
- نحوه جداسازی عضلات کف لگن
- تمرینات تنفسی
- تمرینات آرامسازی هنگام نشستن در توالت
در موارد نادر، دارو یا مداخلات رفتاری ممکن است به انکوپرزیس کمکی نکند. در این مواقع، احتمالا جراحی برای کاهش علایم و کمک به کودک شما ضروری باشد.
بیشتر بخوانید: رفتارهای سمی والدین کدامند؟
سخن پایانی
اگر کودک شما بی اختیاری مدفوع را تجربه می‌کند، اولین قدم این است که او را نزد یک متخصص پزشکی واجد شرایط مانند متخصص اطفال ببرید. آنها می‌توانند هر گونه علت پزشکی احتمالی را رد کرده و توصیه‌های درمانی را ارایه دهند.
انکوپرزیس در بسیاری از کودکان درمان می‌شود. با این حال، اگر در دوران کودکی به آن توجه نکنید، ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
اگر انکوپرزیس کودک شما مرتبط با استرس باشد، ممکن است پزشک شما را به یک روانشناس متخصص کودک ارجاع دهد.
منبع:
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
