خواندن دفتر خاطرات فرزند آن هم بدون اجازه، لازم است یا نه؟ موضوعاتی درباره شکستن اعتماد، مرزها و حریم شخصی وجود دارد که هر والدی باید بداند. لطفا تا انتهای این مطلب با ما باشید.
بیشتر بخوانید: چرا نوجوانان با ما درددل نمی‌کنند؟
تفاوت حریم شخصی با مخفی‌کاری چیست؟
اخیرا پستی در اینستاگرام منتشر کردم که درباره مرز بین حریم شخصی و مخفی‌کاری در روابط بحث می‌کرد. توصیه من به مردم این بود: «حریم شخصی صمیمت را در رابطه می‌سازد، درحالیکه مخفی‌کاری صمیمیت را نابود می‌کند.»
حریم شخصی به معنای داشتن محدوده‌ای برای خود است که در آن تحت نظارت کسی نیستیم. این حریم، استقلال و جدا بودن ما را به‌مان یادآوری می‌کند. حریم شخصی صمیمت را تقویت می‌کند، زیرا ارتباط ما با خودمان زیربنای ارتباط‌مان با دیگران را شکل می‌دهد.
تنهایی ما را رشد می‌دهد. به دنبال آن می‌توانیم سبب رشد همدیگر شویم. ایجاد یک جهان خصوصی (برای مثال از طریق نوشتن دفتر خاطرات، فعالیت‌های انفرادی و فضایی برای خیالپردازی‌های جنسی) به ما کمک می‌کند با پارتنرمان صمیمی‌تر شویم. حریم خصوصی توافقی است. شریکان عاطفی توافق می‌کنند که داشتن میزانی از جدا بودن، از با هم بودنشان حمایت می‌کند.
مخفی‌کاری به چه معناست؟
از سمتی دیگر، مخفی‌کاری قابل توافق نیست. مخفی‌کاری شامل انتخاب‌هایی می‌شود که بدون آگاهی تو انجام می‌دهم. انتخاب‌هایی که به آسیب منجر می‌شوند. صمیمت در فضای بین شریکان ساخته می‌شود، اما رازها مانع درک کامل ما از هم می‌شوند. انرژیی که به پنهان کردن رازم از تو اختصاص می‌دهم، انرژیی است که آن را از زمان حال، همدلی و هم‌کوکی دریغ می‌کنم. وقتی بخش‌هایی از ما وجود دارد که عمدا پنهانش می‌کنیم، صمیمت ساخته نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: حریم خصوصی پس از ازدواج به چه معناست؟
تجربه تجاوز به حریم شخصی در سال‌های اولیه زندگی
خب، پیش‌بینی می‌کردم که اختلاف نظر و بحث زیادی پای این پستم در اینستاگرام ایجاد شود. و همین‌طور هم شد. اما اتفاق پیش‌بینی‌ناپذیر برایم این بود: که تعداد زیادی از مردم نوشتند که با حریم شخصی در بزرگسالی مشکل دارند چون در کودکی یکی از والدین بی‌اجازه دفتر خاطرات آنها را خوانده بود. قلبم به درد آمد وقتی کامنت‌هایی مانند زیر را خواندم:
- مامانم یک بار دفتر خاطراتم رو خوند و نظرات سرزنش‌آمیزی رو تو حاشیه‌ی متن برام نوشت
- یک بار برادرم دفتر خاطراتم رو خوند و اون رو به والدینم نشون داد
- والدینم دفتر خاطراتم رو پیدا کردن و اونو توی سطل آشغال انداختن
هر یک از این نظرات به عباراتی مانند این ختم می‌شد: «این موضوع مربوط به دهه‌ها قبل بود و من دیگه هرگز خاطره ننوشتم».
دغدغه‌ی والدین: پس از کجا بفهمم فرزندم در خطر است یا نه؟
با این بحث‌ها بیش از پیش از تاثیر ماندگار نقض اولیه حریم شخصی و درماندگی فرد به دنبال ناامید شدن از داشتن فضای شخصی آگاه شدم. تصمیم گرفتم در محتوایی جداگانه با والدین صحبت کنم. خواستم والدین را تشویق کنم به فرزندانشان اجازه دهند فضای شخصی خود را داشته باشند. تا در آن بدون ترس از انتقام و سرزنش، بتوانند افکار و احساسات‌شان را کشف کنند.
اما این چالشی جدید را نمایان ساخت. در محتوای دوم، بسیاری از والدین داستان‌هایی را در مورد کشف خودکشی، سومصرف مواد یا رفتارهای خودجرحی نوجوان خود با من به اشتراک بگذارند. آنها ادعا داشتند اگر دفتر خاطرات فرزندشان را نمی‌خواندند از این داستان‌ها با خبر نمی‌شدند.
منطقی است که وقتی والدین نگران سلامتی و ایمنی جسمی فرزندشان هستند، طبق غریزه به سراغ منابع خصوصی می‌روند. اما این کار می‌تواند به بی‌اعتمادی فرزندتان به شما و بی‌میلی یا ناتوانی او در اعتماد به دیگران در آینده شود.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره مشاوره نوجوانان بدانید
نخواندن یا خواندن دفتر خاطرات فرزند؟ مسیله این است
اگر به خواندن دفتر خاطرات فرزند نوجوان خود فکر می‌کنید، در اولین قدم انگیزه خود را شفاف کنید. به احتمال زیاد، شما می‌خواهید آن را بخوانید چون نوجوان خود را می‌شناسید و پی برده‌اید که او اخیرا روبراه نیست. احتمالا رفتاری داشته که شما را نگران و سردرگم کرده است. شاید سعی کردید او را به گفتگو دعوت کنید و با عصبانیت یا پرخاش وی مواجه شدید. اگر چنین است، ممکن است احساس کنید بی‌خبر از همه جا در گوشه‌ای از زندگی او رها شده‌اید. همانطور که به فکر نخواندن یا خواندن دفتر خاطرات فرزند خود هستید، از شما دعوت می‌کنم موارد زیر را در نظر داشته باشید.
ویژگی نوجوانی
جدا شدن می‌تواند طبیعی و در عین‌حال دردناک باشد: نوجوانی زمانی است که فرزندان ما شروع به جدا ساختن خود از ما می‌کنند. آنها خواهان استقلال، خودمختاری و حریم شخصی هستند. دو موضوع می‌تواند در آن واحد درست باشد: (1) تمایل آنها به حریم شخصی از نظر رشدی بهنجار است و (2) ناراحتی شما از نیاز آنها به حریم شخصی نیز بهنجار است.
هر مرحله از رشد کودک، والدین را وارد مجموعه جدیدی از احساسات و چالش‌ها می‌کند. در ادامه چند سوال برای تقویت خودآگاهی نسبت به رابطه وجود دارد:
- وقتی نوجوانتان ادعا می‌کند که نیاز به فضای شخصی دارد، چه حسی پیدا می‌کنید؟
- در پویایی این مرحله رشدی جدید، دلتنگ و سوگوار چه چیزی می‌شوید؟
- این چه چیزی را از گذشته به یاد شما می‌آورد؟
هرچه با کنجکاوی و شفقت بیشتر کشف کنید که چه احساساتی در مقابل رفتار نوجوان خود دارید، بهتر می‌توانید پاسخ خود را مدیریت کنید.
چطور به فرزندم نزدیک شوم؟
هر چه نوجوانتان خارج از هنجار رفتار کند، بیشتر احساس استرس می‌کنید. هر چه بیشتر استرس داشته باشید، نوجوان بیشتر عقب‌نشینی یا پرخاش می‌کند. اضطراب تشدید شده شما ممکن است باعث شود وسوسه شوید سراغ دفتر خاطرات آنها بروید. احتمالا فکر می‌کنید از این طریق می‌توانید به کنترل و اطمینانی که می‌خواهید، برسید.
اما من ازتان دعوت می‌کنم که راه‌های دیگری را برای اتصال در نظر بگیرید.
- با یک خانواده درمانگر که می‌تواند شما را به سمت نوع دیگری از گفتگو هدایت کند، مشورت کنید.
- برای مدتی دست از پیگیری بردارید. روی راه‌های دیگر اتصال تمرکز کنید: مثلا یک فعالیت مشترک مانند سینما رفتن دو نفره را امتحان کنید.
- در برابر میل به واکنش مقاومت کنید. حتی زمانیکه نوجوانتان شروع به درددل با شما کرد، ابتدا با همدلی و اعتباربخشی پاسخ دهید و سریع به دنبال راه حل نباشید.
- از خودتان مراقبت کنید. هرچه احساس استرس و خستگی‌مان بیشتر باشد، بیشتر دنیای اطراف خود (از جمله روابط با نوجوان‌مان) را خطرناک و خارج از کنترل معنا می‌کنیم.
تمرکز خود را از «چه چیزی را پنهان می‌کنی؟» بردارید و روی «چطور با هم ارتباط برقرار کنیم؟» بگذارید. در این صورت، پلی از مثبت‌اندیشی می‌سازید که باعث می‌شود احساس نزدیکی بیشتری با نوجوان خود داشته باشید.
هشدار فناوری
اگرچه دفترچه خاطرات و تلفن هر دو فضایی برای افزایش استقلال و برون‌ریزی‌های خلاقانه هستند، بدیهی است که مخاطرات فضای مجازی بسیار بیش از کاغذ است. منطقی است که والدین بخواهند استفاده فرزند خود را از اینترنت کنترل کنند. یا از دسترسی فرزندشان به مطالب نامناسب و خطرناک جلوگیری کنند.
خصوصا در اوایل نوجوانی، مقداری نظارت سودبخش است. زیرا نوجوان در این سن از نظر رشدی توانایی ایجاد مرزهای ایمن را ندارند. بحث دیگری ممکن است در این مورد مطرح شود: اینکه اغلب والدین قبض تلفن را پرداخت می‌کنند و احتمالا بخواهند از ارسال پیام‌های متنی ایمن و مناسب مطمین شوند.
نقطه میانی فناوری، یک دفترچه خاطرات محافظت شده با رمز عبور است. که هم آزادی عمل دفترهای کاغذی را دارد و هم عدم دسترسی دیگران را به حریم شخصی تضمین می‌کند.
توافق بر حریم شخصی
از آنجایی که علاقه زیادی به این موضوع وجود داشت، با اساتید و پزشکان همکارم در موسسه خانواده تماس گرفتم تا نظر آنها را در این مورد جویا شوم: آیا زمان‌هایی هست که خواندن دفتر خاطرات فرزند بی‌اشکال و لازم باشد؟ در ادامه چکیده و جمع‌بندی این نظرات را با شما به اشتراک می‌گذارم:
-
قوانین اساسی ایجاد کنید.
پیشگیری بهترین درمان است. وقتی فرزندتان دفتر خاطرات می‌خرد، با هم در مورد مرزها صحبت کنید. برای مثال، به آنها بگویید که آن را نمی‌خوانید، مگر اینکه نگران خطر آسیب جدی او به خود یا دیگری باشید.
این برای نوجوان روشن می‌کند که دفترچه او یک فضای شخصی است اما یک سناریوی نادر هم وجود دارد که در آن شما اجازه عبور از مرز شخصی را دارید. توافق دیگر می‌تواند این باشد که هرگز آن را بدون اینکه اول از آنان اجازه بگیرید، نخواهید خواند.
-
در مورد نگرانی‌های خود با نوجوان صحبت کنید.
در مورد اضطرابی که در پاسخ به تغییرات رفتار آنها تجربه می‌کنید، با نوجوان صحبت کنید. شما می‌توانید هم نگران استقلال فرزندتان باشید و هم به آن احترام بگذارید. تمایل شما برای مشورت دادن همدلانه و با احتیاط به آنها کمک می‌کند تا دست به خودافشایی بزنند.
-
اعتباربخشی کنید
به دنبال فرصت‌هایی برای ارسال پیام‌های اعتباربخش (مانند «می‌فهمم») و اطمینان‌دهنده (مثل «هر اتفاقی که بیافته بازم دوستت دارم») باشید. این‌ها زمینه را برای آنان فراهم می‌کند که در مورد موقعیت‌های دشوارتر صحبت کنند.
پژوهش‌ها از این واقعیت پشتیبانی می‌کند: نوشتن در یک دفتر خاطرات به ما کمک می‌کند افکار و احساسات جدید را کشف کنیم، مشکلاتی را که بر ذهن‌مان سنگینی می‌کرده بیرون بریزیم و در خیال‌پردازی‌ها و رویاهایمان غوطه‌ور شویم.
خاطره‌نویسی فضایی صمیمی را برای نوجوانان فراهم می‌کند تا افکاری را که ممکن است گیج‌کننده یا شرم‌آور بدانند، آشکارا بیان کنند. وقتی یک نوجوان انتظار دارد که این برون‌ریزی فقط مقابل چشمان خود اوست، احتمالا آنقدر احساس راحتی می‌کند که در آن همه چیز را از آخرین کراش خود گرفته تا افکار ترسناک و بحث برانگیز به اشتراک بگذارد.
نکته پایانی
شکستن اعتماد نوجوان با خواندن دفتر خاطرات او می‌تواند یک اثر موج‌دار ایجاد کند که پیامد آن به زندگی بزرگسالی‌اش می‌رسد. دسترسی به افکار یا احساسات خصوصی در زمانی که نوجوان شما از داشتن فضای خاص خود بسیار هیجان‌زده است، می‌تواند موجب ناکامی او شود. ممکن است بی‌اختیار این پیام به او منتقل شود که هیچ حریم شخصیی در خانه وجود ندارد. وقتی این نوجوان به بزرگسالی می‌رسد و وارد روابط صمیمانه می‌شود، این پیام را با خود می‌برد. بنابراین قبل از اینکه تصمیم به خواندن دفتر خاطرات فرزند خود بگیرید، به عواقب ماندگار آن فکر کنید.
تابحال متوجه شده‌اید که کسی دفتر خاطرات شما را خوانده؟ یا نظر شما در مورد خواندن دفتر خاطرات فرزندتان چیست؟ نظرات ارزشمند خود را با ما و مخاطبین‌مان به اشتراک بگذارید.
منبع:
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
