مقایسه میان مادران شاغل و مادران خانه دار، یکی از مباحث پرچالش عصر جدید است. بسیاری از والدین و کارشناسان به دنبال پاسخ این سوال‌اند که کدام سبک زندگی تاثیر بهتری بر رشد کودک، سلامت روان مادر و پویایی خانواده دارد. در این مقاله، با نگاهی علمی و مبتنی بر پژوهش‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و علوم تربیتی، به بررسی نقاط قوت و چالش‌های هر دو نقش می‌پردازیم تا به درکی روشن‌تر از انتخاب‌ها و پیامدهای آن‌ها برسیم.
اگر نگران این هستید که شاغل یا خانه دار بودنتان ممکن است در تربیت فرزند شما مشکلی ایجاد کند، با رزرو مشاوره تلفنی یا مشاوره آنلاین از کلینیک مشاوره سها، همین امروز با متخصصان مشاوره کودک صحبت کنید.
| عنوان | توضیحات |
| مادران شاغل و بار سنگین انتظارات از آن‌ها | از مادران شاغل انتظار می‌رود همه نقش‌ها را عالی انجام دهند. فشارهای اجتماعی موجب فرسودگی روانی آن‌ها می‌شود. |
| مادر بودن و شاغل بودن چگونه است؟ | مادران شاغل با انتظارات افراطی، احساس گناه و فشار برای کامل‌بودن مواجه‌اند. اما مادر کامل ضروری نیست. |
| آیا شغل مادران به ضرر فرزندانشان است؟ علم چه می‌گوید؟ | تحقیقات نشان می‌دهند که اشتغال مادران لزوما به کودکان آسیب نمی‌زند و گاهی حتی مزایای آموزشی دارد. |
| بررسی علمی در این زمینه | مطالعات هاروارد نشان می‌دهد کودکان مادران شاغل عملکرد خوبی دارند و دختران آن‌ها دستاوردهای شغلی بالاتری دارند. |
| دختران و پسران مادر شاغل | دختران مادران شاغل درآمد بالاتر و تحصیلات بیشتر دارند. پسران نیز در خانه نقش فعال‌تری ایفا می‌کنند. |
| میزان وقت گذاشتن مادران شاغل برای خود | کیفیت زمان مهم‌تر از کمیت است. مادران شاغل می‌توانند ارتباط خوبی با فرزندان داشته باشند. |
| مادر خانه دار یا شاغل: انتخابی شخصی اما تا حدی پیچیده | انتخاب شغل یا خانه‌داری وابسته به شرایط فردی، اقتصادی و اجتماعی است و فشارها انتخاب را سخت‌تر می‌کنند. |
مادران شاغل و بار سنگین انتظارات از آن‌ها
از مادران شاغل اغلب این انتظار می‌رود که هم‌زمان در چندین نقش بدرخشند؛ انگار باید قهرمانانی همه‌فن حریف باشند. جامعه مدرن به آن‌ها القا می‌کند که باید قوی، مستقل و بلندپرواز باشند و در عین حال سقف‌های شیشه‌ای رویایشان را یکی‌یکی بشکنند. از آن‌ها انتظار می‌رود که نه‌تنها والد و همسری نمونه باشند، بلکه بدنشان را در بهترین فرم نگه دارند، در آشپزی ماهر باشند، به رشد فرزندانشان توجه کنند و البته در حوزه کاری هم همیشه موفق ظاهر شوند.
در این میان، پیام‌های گیج‌کننده و متناقضی هم به گوش می‌رسد. از یک سو گفته می‌شود می‌توان به «همه‌چیز» رسید. در نتیجه، بسیاری از مادران احساس می‌کنند در حال دویدن بی‌وقفه هستند، بی‌آنکه در هیچ‌یک از نقش‌هایشان به آن کیفیتی که انتظار می‌رود برسند. این احساس ناکامی، ناشی از فشاری است که گاهی از خودشان و گاهی از اطراف می‌آید.
مادر بودن و شاغل بودن چگونه است؟
یکی از بزرگ‌ترین سوتفاهم‌ها درباره مادران شاغل این است که انگار می‌توانند همه کارها را بدون کم و کاست انجام دهند. اما واقعیت این است که هیچ‌کس، حتی مادری با بالاترین توانایی‌ها، نمی‌تواند همه نقش‌ها را کامل و بی‌نقص ایفا کند. با این حال، بسیاری از زنان هنوز زیر بار این انتظارهای افراطی کمر خم می‌کنند و در دل خود باور دارند که اگر موفق نشوند، یعنی «کافی» نیستند. این فشارها اغلب با احساس گناه همراه می‌شود؛ مخصوصا زمانی که مادران فکر می‌کنند زمان کافی برای فرزندانشان نمی‌گذارند. این احساس گناه، که به‌اصطلاح «گناه مادر شاغل» نام گرفته، می‌تواند آزاردهنده باشد. مثلا وقتی کودک با گریه از مادر جدا می‌شود یا زمانی که مادر نمی‌تواند در مراسم مدرسه یا اردوهای بچه‌ها شرکت کند، این احساس سر برمی‌آورد.
کار کردن برای درآمد نه‌تنها نیاز به وقت و انرژی دارد، بلکه گاهی حس می‌شود که این منابع از فرزندان دریغ می‌شود. اما نباید فراموش کرد که بچه‌ها برای رشد سالم، نیاز به مادر بی‌نقص ندارند. یک مادر «به‌اندازه کافی خوب» کاملا می‌تواند نیازهای عاطفی و روانی آن‌ها را برآورده کند. شاید وقت آن رسیده که با استانداردهای غیرواقعی خداحافظی کنیم و به جای تلاش برای رسیدن به همه‌چیز، به اندازه بودن را یاد بگیریم.
آیا شغل مادران به ضرر فرزندانشان است؟ علم چه می‌گوید؟
یکی از دغدغه‌های رایج میان مادران شاغل این است که آیا شغل آن‌ها به قیمت آسیب به فرزندانشان تمام می‌شود. اگرچه در نگاه عمومی هنوز هم باورهایی وجود دارد که زندگی کاری مادر را با سلامت و خوشبختی فرزندان در تضاد می‌بیند، اما شواهد علمی چیز دیگری می‌گویند.
بررسی علمی در این زمینه
برای مثال، نظرسنجی سال ۲۰۱۳ مرکز Pew نشان داد که بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان باور داشتند فرزندان در صورت ماندن مادر در خانه، وضعیت بهتری خواهند داشت. با این حال، تحقیقات گسترده‌تری که اخیرا در دانشگاه هاروارد انجام شده، این فرضیه را رد می‌کند. این مطالعه که بر اساس داده‌های بیش از ۱۰۰ هزار نفر از ۲۹ کشور انجام شده، نشان می‌دهد کودکانی که مادرشان شاغل بوده، نه‌تنها از هم‌سالان خود عقب نمی‌مانند، بلکه در برخی زمینه‌ها حتی عملکرد بهتری دارند.
شما یک مادر شاغل هستید و با نظرات سرزنش‌آمیز اعضای خانواده دست و پنجه نرم می‌کنید؟ مشاوره خانواده برای شماست. کلیک کنید
دختران و پسران مادر شاغل
دختران مادران شاغل معمولا تحصیلات بالاتری دارند، احتمال اشتغال و پیشرفت شغلی در آن‌ها بیشتر است و حقوق بالاتری دریافت می‌کنند. از سوی دیگر، پسران این خانواده‌ها نیز به احتمال بیشتری در بزرگسالی نقش فعال‌تری در خانه و خانواده خود ایفا می‌کنند. به‌عبارتی، شغل مادر نه‌تنها ضرری برای فرزندان ندارد، بلکه به آن‌ها الگوهایی مثبت از استقلال، تعهد و برابری جنسیتی ارایه می‌دهد.
میزان وقت گذاشتن مادران شاغل برای خود
مهم‌تر از همه، مطالعات نشان می‌دهند که مادران شاغل با وجود مشغله، همچنان زمان باکیفیتی را با فرزندان خود می‌گذرانند؛ حتی اگر فرصت نکنند در یک برنامه تفریحی در مدرسه فرزندشان شرکت کنند! در نتیجه، آنچه اهمیت دارد کیفیت ارتباط با فرزندان است، نه صرفا تعداد ساعاتی که در خانه حضور دارید.
دختران مادران شاغل معمولا تحصیلات بالاتری دارند، احتمال اشتغال و پیشرفت شغلی در آن‌ها بیشتر است و حقوق بالاتری دریافت می‌کنند
مادر خانه دار یا شاغل: انتخابی شخصی اما تا حدی پیچیده
تصمیم بین ماندن در خانه و ادامه شغل، یک انتخاب شخصی است که به شرایط زندگی، نیازهای خانواده و اولویت‌های فردی بستگی دارد. این تصمیم به‌خودی‌خود ساده نیست، اما وقتی عواملی مانند «مالیات مادران» (کاهش فرصت‌های شغلی به دلیل مادر بودن) یا نبود مرخصی زایمان با حقوق کافی وارد معادله می‌شوند، موضوع پیچیده‌تر هم می‌شود. برای برخی زنان، کار کردن یک اجبار اقتصادی است و برای برخی دیگر، ترک شغل چیزی نیست که بتوانند تصورش را بکنند. واقعیت این است که چه با اختیار و چه از روی اجبار وارد دنیای کار شده باشید، هماهنگ کردن مسیولیت‌های شغلی با نقش مادری آسان نیست. طبق آمار مرکز پژوهشی Pew، نیمی از مادران شاغل معتقدند که فرزند داشتن پیشرفت شغلی آن‌ها را دشوار کرده و بیش از نیمی از آن‌ها که تمام‌وقت کار می‌کنند، حس می‌کنند اشتغال، ایفای نقش یک والد خوب را پیچیده‌تر می‌سازد. طبیعی است که در این میان لحظاتی از احساس گناه، تردید یا نگرانی سراغ مادران بیاید.
بیشتر بخوانید: تک فرزندی از دیدگاه روانشناسی
بزرگ‌نمایی بیش از حد در این زمینه بسیار است!
اما خبر خوب این است که بر اساس یافته‌های علمی، این نگرانی‌ها اغلب بیش از حد بزرگ‌نمایی می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که فرزندان مادران شاغل نه‌تنها دچار آسیب نمی‌شوند، بلکه در برخی موارد حتی از این موقعیت سود می‌برند. علاوه بر آن، مطالعه‌ای در مجله روانشناسی خانواده نشان داده که مادرانی که در سال‌های نخست زندگی فرزندشان شاغل بوده‌اند، نسبت به مادران خانه‌دار از سلامت روانی بهتری برخوردار بوده‌اند و کمتر دچار افسردگی شده‌اند. در نهایت، مهم این است که انتخابتان با شرایط واقعی و ارزش‌های شخصی‌تان هم‌راستا باشد، نه صرفا براساس فشارهای بیرونی یا باورهای رایج.
بیشتر بخوانید: هوم اسکولینگ: تصمیم خوب یا بد؟
کلینیک روانشناسی سها؛ همراه شما برای انتخاب بهترین گزینه
کلینیک روانشناسی سُها با تیمی از روانشناسان مجرب، همراه مطمین شما در مسیر تصمیم‌گیری‌های مهم دوران مادری است. چه در مرحله‌ی انتخاب بین خانه‌داری و شاغل‌بودن باشید، چه درگیر احساس گناه، اضطراب یا فشارهای اجتماعی، مشاوران سها با درک عمیق از چالش‌های مادران امروزی، به شما کمک می‌کنند تا بهترین انتخاب را متناسب با شرایط زندگی‌تان داشته باشید.
خدمات این کلینیک شامل مشاوره فردی، زوج‌درمانی، کارگاه‌های تربیت فرزند و حمایت عاطفی در دوران بارداری و پس از زایمان است. در کلینیک سها بدون قضاوت، شنیده و حمایت می‌شوید و مسیرتان برای مادری آگاهانه و سالم هموار می‌شود.
تلفن تماس با ما برای رزرو نوبت مشاوره: 02166932737 / 09198791784
سوالات متداول
۱. آیا کار کردن مادر روی رشد کودک تاثیر منفی دارد؟
خیر، تحقیقات نشان می‌دهد کودکان مادران شاغل نیز می‌توانند شاد، موفق و سالم رشد کنند. اگر مادر همچنان زمان با کیفیت را به کودک اختصاص دهد، کمیت ارتباط پوشانده می‌شود.
۲. آیا احساس گناه در مادران شاغل طبیعی است؟
بله، اما این احساس اغلب ناشی از فشارهای فرهنگی است نه واقعیت‌های علمی.
۳. آیا فرزندان مادران خانه‌دار شانس موفقیت بیشتری دارند؟
نه لزوما؛ موفقیت کودک بیشتر به کیفیت رابطه با والدین و موارد دیگر بستگی دارد تا شغل مادر.
۴. کدام بهتر است: مادر شاغل یا خانه‌دار؟
در واقع هیچ‌کدام! انتخاب درست، بسته به شرایط و اولویت‌های هر خانواده است.
منابع
newyorkbehavioralhealth
