9 روش برای انتخاب صحیح روانشناس کودک

والدین باید صلاحیت متخصص سلامت روان فرزند خود را ارزیابی کنند.

به عنوان والدین، همۀ ما دوست داریم بهترین ها نصیب فرزندمان شود؛ بهترین معلم ها، بهترین مربیان، بهترین متخصصان سلامت و بسیاری از این دست.تقریباً از هر 5 کودک، نوجوان و جوان کم سال، یک نفر با یک مسئلۀ سلامت روان دست به گریبان است و در بهترین حالت، به این منظور مراقبت تخصصی دریافت می کند. می گویم “بهترین حالت”، چون که با کمبود عظیمی از متخصصین سلامت روان مواجه هستیم و همچنین مانع برچسب یا انگ­زنی باعث می شود برخی والدین به جستجوی درمان برای فرزندانشان بی میل باشند.

پیمودن مراکز سلامت روان و بیمه برای دستیابی به خدمات، کابوس خیلی از افراد است؛ اما بعد از جستجو و انتظار، سرانجام بسیاری به یک متخصص دست پیدا می کنند تا با فرزندشان ملاقات کند.

سپس پرسش پیچیده­تری ایجاد می شود: آیا متخصصی که پیدا کرده اید، مناسب فرزند شما است؟

روان درمانی، چالش های منحصری جلوی پای والدین می گذارد. در زندگی والدین، موقعیت های اندکی وجود دارد که در آن فرزندشان بدون حضور آنها با بزرگسال دیگری ملاقات کند و از او راهنمایی و مراقبت بگیرد. اینکه سلامت عاطفی فرزند خود را به دست فرد دیگری بسپارید می تواند ترسناک باشد. علاوه بر این، تماس مستقیم و شخصی با رواندرمانگر کودک تان محدود است؛ شما می توانید در طول زمان ترتیبی برای ملاقات های شخصی با روانشناس کودک بدهید و سعی کنید با او آشناتر شوید، یا اینکه فقط گاهی با او تماس برقرار کنید و ناگزیر به گزارش ها و، امیدوارانه، پیشرفت کودک تان اعتماد نمایید.

علاوه بر اینکه از یک متخصص سلامت روان کودک انتظار داریم حرفه­ای، خوشایند و مهربان، مورد اعتماد و در دسترس باشد، از او توقع داریم که در زمینۀ اختلالاتی که به درمان آنها می پردازند، تخصص داشته باشند و از جدیدترین شیوه های درمانی شواهد محور استفاده کنند. همچنین لازم است که به خوبی با کودک یا نوجوان شما تناسب داشته باشند.با توجه به نیاز به رازداری بین روانشناس و کودک شما، چطور بفهمید که این متخصص انتخاب خوبی برای فرزندتان است؟ در ادامه سوالاتی را مطرح می کنیم که با درنظرگرفتن آنها می توانید اطمینان پیدا کنید که کودکتان مراقبت سلامت روان با کیفیتی دریافت می کند.

1 – ملاقات با متخصص روانشناس کودک : سبک ارتباطی آنها چیست؟

هر روانشناس کودک باصلاحیتی باید در ابتدا ارزیابی جامع و کاملی انجام دهد و به این منظور لازم است تا با والدین، مراقبان و اعضای مهم خانوادۀ کودک ملاقات کند. اگرچه این نخستین دیدار شما است، اما با فکرکردن درمورد تعدادی از پرسش های زیر، می توانید تاحدودی پی ببرید که او چه کسی است و چگونه عمل می کند.

• آیا وقتی ماجرای خود را شرح می دهید، آنها به دقت گوش می کنند؟
• آیا سوالاتی جزئی و دقیق دربارۀ پیشینۀ کودک و خانوادۀ شما می پرسند؟
• آیا آنها کودک را در فرایند جمع­آوری پیشینۀ سلامتی وارد می کنند؟ آیا به دنبال مشاهده و بررسی اضافی دربارۀ کودک هستند؟ مثلاً از تجربیات پزشک کودک، معلم او و سایرین سوال می­پرسند؟
• آیا نسبت به اظهارات شما برخوردی محترمانه، بدون قضاوت و پذیرا دارند؟ چرا که به هر حال شما درمورد کودکتان و تغییرات رفتاری او خبره هستید.
• آیا همدل هستند؟
• آیا نظر شما را در مورد اینکه فکر می کنید چه مشکلی وجود دارد می پرسند؟ آیا نگرانی های شما را جویا می شوند؟
• آیا یک ارزیابی جامع را نسبت به مسئله ای که به نظرشان نیازمند توجه بالینی است، پیشنهاد می­کنند؟ آیا احتمالات درمان را برای شما شرح می دهند؟
• زمانی که بر یک درمان توافق می شود، آیا آنها به شما و کودک تان دربارۀ خطرات، مزایا و نحوۀ انجام آن آموزش می دهند؟
• آیا شما نحوۀ برخورد، رویکرد درمانی و شیوۀ صحبت کردن آنان با کودک تان و با خود را می پسندید؟

2 – آیا کودک تان از او خوشش می­آید؟

بیایید با این واقعیت رو به رو شویم: بیشتر کودکان و نوجوانان اگر دست خودشان باشد مراجعه به روانشناس کودک را انتخاب نمی کنند، اما مثل اکثر چیزها در زندگی شان، از این ضرورت نیز تبعیت می­کنند. با وجود اینکه جلسات روان­درمانی از پیش برای کودک رزرو شده است و می­دانید که اغلب در قالب فعالیت­های سرگرم­کننده به درمان کودک می­پردازند، بهتر است نظر فرزندتان را جویا شوید که آیا درمانگرشان را دوست دارند یا نه. گاهی در آغاز تشخیص این موضوع دشوار است. ممکن است کودک شما احساس کند موجود بی­اختیار و عاجزی است که مجبور است از بزرگ­ترها اطاعت کند و به جلسات روان­درمانی برود، و فهمیدن اینکه چقدر از الزام به رفتن به جلسات و از روانشناسی که ملاقات می­کند تنفر دارد، سخت است.

مادامی که از احساسش نسبت به روانشناس کودک می­پرسید، در نزدیک شدن به گفتگویی که آنها در اتاق درمان دارند احتیاط کنید، زیرا قرار نیست به فضای محرمانۀ روان­درمانی وارد شوید. توانایی روانشناس کودک در شکل­دادن دلبستگی سالم با کودک شما، بر پایۀ اعتماد و احترام استوار است و این واقعاً اهمیت دارد. روان درمانی باید یک فضای ویژه و خصوصی باشد تا کودک بتواند در آن به راحتی احساسات و افکارش را اظهار کند، خودش باشد و با چالش­های زندگی اش -حتی در صورت لزوم، با مشکلاتی که با شما دارد- رو به رو شود.

3 – روانشناس کودک چقدر در دسترس است؟

ضمن اینکه که مرزها و حدود در روان­درمانی مهم هستند، متخصصی که به کار روان­درمانی با کودک، نوجوان یا جوان کم­سال شما می­پردازد، باید قابل دسترسی باشد. ما در عصر دیجیتال هستیم و این وابستگی عمدۀ فرزندان ما است. اکثر متخصصانی که با کودکان کار می کنند، در صورت نیاز از سرویس هایی مانند پیام کوتاه، ایمیل و سایر روش های دیجیتالی ارتباط استفاده می کنند.

به عنوان یک والد، شما نیز باید بی معطلی قادر به ارتباط از راه دور با متخصص باشید. همه چیز برای کودکان به سرعت پیش می­رود، و توانایی شما برای پرسیدن سوالات، ارسال گزارش­های مدرسه یا ارائۀ رویدادهای جدیدی که در منزل رخ داده دارای اهمیت است. خیلی از متخصصان در پاسخگویی به کودک و والدین او سریع عمل می­کنند. از نظر بزرگ­ترها ممکن است صبر کردن تا جلسۀ بعد برای بحث در مورد مسائل مشکلی نداشته باشد، اما برای جوان ترها یک پاسخ مختصرِ فوری می­تواند بسیار حیاتی باشد.

4 – آیا آنها از بازخورد متقابل استقبال می­کنند؟

کودکان و والدین تمایل به دریافت بازخورد مداوم دربارۀ کیفیت و دورۀ درمان دارند. برای یک متخصص این ویژگی ارزشمندی است که در فواصل منظم یا در هر زمان که والدین یا کودک می­خواهند، چنین بازخوردهایی را ارائه کند. متخصصان باید با خانواده همکاری کنند تا اهداف هیجانی و رفتاری را در مراحل اول درمان قرار دهند. ممکن است این اهداف نیازمند نوع خاصی از روان­درمانی، مدیریت دارویی یا شکل دیگری از مراقبت باشد اما هدف قراردادن علائم و توافق بر اینکه انجام چه فعالیت هایی بر عهدۀ روانشناس، مراجع یا والدین است، بخش مهمی از یک روان درمانی مؤثر محسوب می­شود.

با ادامۀ درمان، جستجو، ارائه و دریافت بازخورد–چه مثبت و چه انتقادی- آسان می­شود. این به طرز حیرت آوری مفید است زیرا تغییرات احساسی و رفتاری باید بررسی شوند، و اگر پیشرفت مثبتی رخ نداده، نیاز است تغییراتی در روش کار صورت گیرد. یک ویژگی روان­درمانگر خوب، توانایی عذرخواهی کردن او به دنبال سوءبرداشت ها یا خطاهایش است. هیچ کس همیشه همۀ کارها را درست انجام نمی­دهد، مخصوصاً در کار با جوانان کم­سال؛ و هر روانشناس کودکی که به اشتباهش اقرار کند، نشانۀ بسیار خوبی است.

5 – آیا آنها به شما کمک می­کنند تا تحول کودک و درمان­اش را بهتر درک کنید؟

ممکن است والدین سوالات بسیاری دربارۀ رشد و تحول طبیعی کودک و نوجوان، و یا اختلالات روانپزشکی و درمان­های آنها داشته باشند. محتوای اینترنتی، به جز تعداد محدودی از سایت های معتبر، سرشار از اطلاعات غلط هستند. روانشناس کودک موظف­اند به والدین توضیح دهند که چه چیزهایی به عنوان نقاط عطف طبیعیِ تحول، یک دورۀ گذرا و یا نشانۀ یک بیماری درنظر گرفته می­شوند.

والدین به طور کلی می­خواهند بدانند که باید به دنبال چه نشانه­ای بگردند؛ کِی نگران شوند و سپس چه اقدامی انجام دهند. از جمله پرسش­های رایج این موارد هستند: بازی درمانی چیست؟ شما از چه نوع روان درمانی استفاده می کنید؟ چرا به فکر استفاده از دارو هستید و دارو چه خطرات، مزایا و عوارض جانبی­ احتمالی­ای دارد؟ آموزش در مورد این مسائل فقط یک اطمینان بخشی ساده نیست؛ این برای درک ماهیت مشکلات کودک و گزینه های درمان موفقیت­آمیز بسیار مهم است.

6 – آیا روانشناس کودک مایل به انعطاف ­پذیری برای اصلاح شیوۀ درمان هستند؟

تغییرات مثبت در خُلق، اضطراب، تفکر و رفتار اغلب ناواضح و کند هستند. اگر هیچ پیشرفتی رخ نمی­دهد، یک متخصص خوب نیاز به نظرسنجی از شما و فرزندتان دارد تا شیوۀ درمانی را مرور و بررسی کنید و بر اصلاحات لازم تأمل کنید. هرچند تغییرات رفتاری اغلب آهسته هستند، اما به مرور زمان باید شواهدی از این تغییرات برای همگان قابل مشاهده باشد.

متخصص باید در برابر بررسی شیوۀ درمانی اش و بحث در مورد چطور پیش رفتن کارها با کودک و والدین، پذیرا باشد و درمورد روش خود متعصبانه و تدافعی عمل نکند. هنگامی که کارها به درستی پیش نمی­روند، کمک گرفتن آنها از یک مشاور کودک دیگر نیز یک نشانۀ خوب و مثبت است.

7 – آیا روانشناس کودک با سایر متخصصان همکاری و مشارکت دارند؟

جوانان کم­سال در هر سنی در خلأ زندگی نمی­کنند و تماس منظمی با بسیاری از بزرگسالانِ زندگی خود دارند. در رابطه با مراقبت سلامت روان، ممکن است تیمی از متخصصان وجود داشته باشند. بهترین متخصصین تلاش می­کنند تا مدلی درمانی را شکل دهند که شامل معلمان، متخصصان مراقبت اولیه، سایر بالینگران با تخصص در حوزۀ سلامت روان و ناظران باشد. در بعضی موارد کارشناسان تغذیه، متخصصان زبان و گفتار و پزشکان نیز در درمان مشارکت می کنند.

تعامل منظمی که هر یک از اعضای گروه را در برنامه­ای جامع ادغام کند، به میزان زیادی به مراقبت از جوان­ترها کمک می کند. طبق تحقیقات می­دانیم که اغلب بین گزارش­های رفتاری کودک، والدین و معلم تفاوت وجود دارد. بنابراین یک روانشناس کودک خوب سعی می کند از سطح پایایی (یا نبود پایایی) رفتار کودک در محیط های گوناگون مطلع شود. این می­تواند به همۀ افراد تیم درمورد زمینه ها و محرک های برانگیزانی که مشکلات در آنها به وجود می آیند یا تشدید می شوند آگاهی دهد.

8 – آیا علاقه ­ای به بررسی خانوادۀ کودک وجود دارد؟

بهترین مراقبت دربردارندۀ تمام بخش­های زندگی یک کودک یا نوجوان است. اولین و مهم ترین بخش، خانواده است. خانواده درمانی ممکن است یک عنصر درمان باشد و گاهی می تواند توسط روانشناس کودک جداگانه ای ارائه شود. صرف نظر از این موضوع، یک روانشناس کودک خوب برای کودک شما، به عنوان بخشی از درمان مستقل کودک اغلب تقاضا می­کند تا ملاقاتی با کل خانواده یا با کودک و یک عضو خانواده داشته باشد. رسیدگی و تلاش برای حل تعارضات بین فردی و تقویت دلبستگی مثبت، برای هر درمانگر شایسته ای نقشی حیاتی ایفا می­کند.

9 – آیا آنها از موضوعات فرهنگی مطلع هستند؟

هر فرهنگی، ارزش ها، باورها و سنت های خود را دارد. دیدگاه ها نسبت به سلامت روان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. یک درمانگر خوب اگر به ادراک و نظر خانواده نسبت به اختلالات روانپزشکی و درمان آنها توجه دقیقی نداشته باشد، نمی تواند مراقبت درخور و مناسب را برای کودک فراهم کند.اکثر درمانگران خوب، در زمینۀ درک هنجارهای فرهنگی آموزش دیده­اند. با این حال، از فرهنگی به فرهنگ دیگر تفاوت های بسیاری وجود دارد. جنانچه روانشناس کودک از شما بخواهد دربارۀ ارزش ها و باورهای فرهنگی تان نسبت به بیماری های روانی و درمان آنها توضیح دهید، نشانۀ باارزشی خواهد بود.به یاد داشته باشید که هیچ روانشناس یا درمانگری بدون نقص نیست. زمانی که فردی را پیدا می­کنید که بیشتر معیارهای ذکر شده را برآورده می کند، و شما احساس راحتی و اعتماد می­کنید که این همان شخصی است که حداکثر منافع را برای فرزندتان به ارمغان خواهد آورد، می­توانید با خیال راحت از اینکه گزینه­ای مناسب را انتخاب کرده­اید، فرزندتان را به او بسپارید.

دربارۀ نویسنده:

یوجین برسین، استاد روانپزشکی در دانشکدۀ پزشکی هاروارد است. او مدرک کارشناسی ارشد فلسفه و پزشکی را از دانشگاه پنسیلوانیا دریافت کرد. وی به عنوان رئیس شورای روانپزشکی کودکان و نوجوانان نیوانگلند خدمت کرده و سوابق کاری بسیاری دارد.برسین همچنین مقالات و فصول متعددی در زمینه های مختلف از جمله تحصیلات تکمیلی پزشکی، سلامت روان و رسانه ها، اختلالات خوردن، اختلالات شخصیتی و درمان های روانپزشکی کودک و نوجوان و همچنین مشاوره نوجوانان منتشر کرده است.

دانلود فایل اصلی PDF روانشناس کودک

منبع : psychologytoday

سوالات متداول

ویدیوها