ناتوانی های یادگیری که در جمعیت عمومی با عنوان اختلالات یادگیری شناخته می‌شود، شامل گروهی از اختلالات عصبی رشدی است که به طرز چشمگیری مانع یادگیری مهارت‌های جدید می‌شود. در این مقاله می‌خوانیم اختلال یادگیری چیست، چه انواع و علایمی دارد، علل آن کدامند و چگونه درمان می‌شود؟
اختلال یادگیری چیست؟
اختلال یادگیری چیست؟ ناتوانی‌های یادگیری، گروهی از اختلالات عصبی رشدی هستند که می‌توانند به طرز چشمگیری توانایی فرد را برای یادگیری موضوعات جدید مختل کنند. در نتیجه، فرد ممکن است در کارهایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه کردن، درک اطلاعات، به خاطر سپردن چیزها، محاسبات ریاضی یا حرکات هماهنگ مشکل داشته باشد.
ناتوانی‌های یادگیری معمولا در سنین پایین ایجاد می‌شوند و اغلب در طول سال‌های تحصیل فرد تشخیص داده می‌شوند، زیرا «یادگیری» تمرکز اصلی در مدرسه است. تخمین زده می‌شود که 8 تا 10 درصد از کودکان زیر 18 سال در ایالات متحده به برخی از انواع ناتوانی یادگیری مبتلا هستند.
با این حال، مشکل یادگیری برخی افراد تا زمانی که به دانشگاه نرسند یا شغلی پیدا نکنند، ناشناخته می‌ماند. برخی دیگر هرگز تشخیص رسمی دریافت نمی‌کنند؛ آنها بدون اینکه بدانند چرا در تحصیلات، کار، روابط و کارهای روزمره خود مشکلات زیادی دارند، زندگی خود را می‌گذرانند.
بیشتر بخوانید: مشاوره تحصیلی
هوش مبتلایان به اختلال یادگیری چگونه است؟
درک این نکته مهم است که مبتلایان به ناتوانی های یادگیری، عموما از رده‌ی هوشی متوسط تا برتر هستند. آنها اغلب در زمینه‌هایی مانند علوم، ریاضی، هنرهای زیبا و سایر امور خلاق استعداد دارند. این افراد اغلب باهوش‌اند، اما ممکن است بین استعداد آنها و مهارت‌های مورد انتظار طبق سن‌شان، شکاف وجود داشته باشد.
انواع ناتوانی‌های یادگیری
«ناتوانی یادگیری» یک اصطلاح کلی است که انواع بسیاری از اختلالات یادگیری خاص را در بر می‌گیرد، از جمله:
-
نارساخوانی
نارساخوانی، شایع‌ترین ناتوانی یادگیری است که 80 درصد از موارد ناتوانی یادگیری را تشکیل می‌دهد. این یک اختلال پردازش زبان است که با مشکل در صحبت کردن، خواندن، نوشتن، یا درک کلمات مشخص می‌شود. این وضعیت می‌تواند سبب شود که دایره‌ی لغات فرد با سرعت کمتری رشد یابد و منجر به مشکلاتی در گرامر، درک مطلب و سایر مهارت‌های زبانی می‌شود.
-
نارسانویسی
نوع دیگر اختلال یادگیری چیست؟ افراد دچار نارسانویسی، ممکن است به دلیل مشکلات مربوط به واژگان، املا، دستور زبان، حافظه و تفکر انتقادی در نوشتن افکار خود دچار مشکل شوند. مشخصه‌ی این وضعیت، دست خط بد است؛ زیرا احتمالا فرد با فاصله‌ی حروف، آگاهی فضایی و برنامه‌ریزی حرکتی دست و پنجه نرم می‌کند. نارسانویسی یا دیسگرافی می‌تواند تفکر و نوشتن همزمان را برای فرد دشوار سازد.
-
اختلال ریاضی
این وضعیت شامل اختلالات یادگیری مرتبط با ریاضیات، مانند مشکل در اعداد، مفاهیم و استدلال می‌شود. افراد دچار اختلال ریاضی ممکن است برای شمارش پول، خواندن ساعت و تشخیص زمان، انجام محاسبات ذهنی ریاضی، شناسایی الگوی اعداد و به کار بردن فرمول‌های ریاضی دچار مشکل شوند.
بیشتر بخوانید: ارتباط ADHD و ناتوانی یادگیری چیست؟
-
اختلال پردازش شنوایی (APD)
: افراد مبتلا به APD ممکن است در پردازش صداها مشکل داشته باشند، زیرا مغز آنها اطلاعات شنیداری دریافتی توسط گوش را اشتباه تفسیر می‌کند. در نتیجه، ممکن است ترتیب صداها را در کلمات خاص اشتباه بگیرند، یا شاید نتوانند بین صداهایی مانند صدای معلم و صدای پس زمینه در کلاس تمایز قایل شوند.
-
اختلال پردازش زبانی (LPD):
اختلال پردازش زبانی، زیرمجموعه ای از APD است که با مشکلاتی در پردازش زبان گفتاری مشخص می‌شود. ممکن است فرد در پیوند دادن معنا به گروه صداها که کلمات، جملات و داستان‌ها را نشان می‌دهند، مشکل داشته باشد.
-
ناتوانی‌های یادگیری غیر کلامی:
این ناتوانی با دشواری در تفسیر سرنخ‌های غیرکلامی همچون اظهارات چهره، زبان بدن، تُن صدا و سایر علامت‌های غیر کلامی مشخص می‌شود.
-
نقص حرکت دیداری/ادراک دیداری
: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در هماهنگی چشم و دست و فعالیت‌های حرکتی خود مشکل داشته باشند. آنها احتمالا مکررا هنگام مطالعه، جای کلمات را گم می‌کنند، هنگام خواندن یا نوشتن حرکات چشم غیرمعمولی نشان می‌دهند، حروف مشابه را اشتباه می‌گیرند، در مسیریابی در محیط خود مشکل می‌یابند و با استفاده‌ی درست از ابزارهایی مانند خودکار، مداد، مداد رنگی، چسب و قیچی کشمکش دارند.
علایم ناتوانی های یادگیری
نشانه های اختلال یادگیری چیست؟ در ادامه، علایم ناتوانی های یادگیری را می‌خوانیم:
- حافظه‌ی ضعیف
- دشواری در تمرکز
- دشواری در خواندن یا نوشتن
- دامنه توجه کوتاه
- ناتوانی در تمییز صداها، حروف یا اعداد
- دشواری در تلفظ کلمات
- گرایش به قراردادن حروف یا اعداد در توالی اشتباه
- دشواری در تشخیص زمان
- اشتباه گرفتن چپ و راست
- گرایش به معکوس کردن حروف
- دشواری در درک کلمات و مفاهیم خاص
- قطع ارتباط بین واژه و معنا (برای مثال، کلماتی را به زبان می‌آورد در صورتی که معنای دیگری مد نظرش بوده)
- دشواری در اظهار افکار و هیجانات
- هماهنگی ضعیف بین چشم و دست
- تاخیر در رشد گفتار
- بی نظمی
- مشکل در گوش کردن و پیروی از دستور العمل‌ها
- پاسخ های نامناسب
- بی قراری و تکانشگری
- گرایش به برون ریزی
- مشکل با مقررات
- مقاومت نسبت به تغییر
- عملکرد بی ثبات به صورت روزانه یا هفتگی
در حالی که همه کودکان در طول سال‌های تحصیل خود گهگاه با برخی از این موارد دست و پنجه نرم می‌کنند، افراد مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری معمولا مجموعه ای از این علایم را دارند که با افزایش سن نیز ادامه می‌یابد.
به گفته موسسه ملی توسعه یادگیری (NILD)، «ناکامی» مشخصه‌ی این وضعیت است، زیرا افراد دارای ناتوانی‌های یادگیری اغلب در برخی کارها برتری دارند اما در سایر زمینه‌ها بسیار ضعیف عمل می‌کنند. آنها اغلب از شکاف بین توان بالقوه و عملکردشان آگاه هستند.
بیشتر بخوانید: نکاتی پیرامون اختلالات سلامت روان در نوجوانان
NILD خاطرنشان می‌کند که مبتلایان به ناتوانی‌های یادگیری معمولا به دلایلی خارج از کنترل خود در برخی زمینه‌های علمی یا حرفه‌ای شکست می‌خورند یا باید تلاش زیادی برای موفقیت انجام دهند. این تجربه می‌تواند دشوار، گیج‌کننده و بی انگیزه کننده باشد و اغلب سبب می‌شود فرد احساس غمگینی و ناامیدی کند.
نشانگان ناتوانی های یادگیری در هر سن
به تناسب هر سن، نشانگان اختلال یادگیری چیست؟ در ادامه می‌خوانیم.
پیش دبستان
- مشکل در تلفظ کلمات
- مشکل در یافتن کلمه مناسب
- مشکل در قافیه سازی
- دشواری در یادگیری الفبا، اعداد، رنگ ها، اشکال یا روزهای هفته
- مشکل در پیروی از دستورالعمل ها یا روال‌های یادگیری
- مشکل در کنترل مداد رنگی، مداد و قیچی یا رنگ آمیزی درون خطوط
- مشکل در بستن دکمه ها، زیپ یا بند کفش
5 تا 9 سال
- مشکل در یادگیری ارتباط بین حروف و صداها
- قادر به ترکیب صداها برای ساختن کلمات نیست
- در خواندن کلمات ساده دچار اشتباه می‌شود
- در یادگیری مهارت های جدید کند است
- به طور مداوم کلمات را اشتباه می‌نویسد و مرتکب اشتباهات مکرر می‌شود
- در یادگیری مفاهیم پایه‌ی ریاضی مشکل دارد
- در بیان زمان و به خاطر سپردن توالی ها مشکل دارد
10 تا 13 سال
- مشکل در درک مطلب یا مهارت های ریاضی
- مشکل با سوالات تستی باز پاسخ و مشکلات کلمه
- از خواندن و نوشتن بیزار است. از خواندن با صدای بلند اجتناب می‌کند
- دست خط بدی دارد
- مهارت‌های نظم دهی ضعیف (اتاق خواب، تکالیف و میز به هم ریخته و بی نظم)
- مشکل در دنبال کردن بحث های کلاس درس و بیان افکار با صدای بلند
- یک کلمه را در یک برگه به شکل های متفاوتی غلط می‌نویسد
علل ناتوانی های یادگیری
علل اختلال یادگیری چیست؟ ناتوانی‌های یادگیری به دلیل تفاوت در عملکرد عصبی مغز ایجاد می‌شود. این تفاوت ها می‌تواند قبل یا حین تولد یا در اوایل کودکی و احتمالا توسط عوامل زیر رخ دهد:
- بیماری مادر در دوران بارداری
- عوارض زایمان که جریان اکسیژن به مغز نوزاد را مسدود می‌کند
- ژن‌های خاصی که می‌توانند از نظر ژنتیکی فرد را مستعد ابتلا به ناتوانی یادگیری کنند
- صدمات یا بیماری، مانند مننژیت، در اوایل دوران کودکی
- عارضه‌های سلامتی مانند فلج مغزی و سندرم داون که اغلب تا حدودی ناتوانی یادگیری را شامل می‌شود
با این حال، توجه به این نکته مهم است که ناتوانی‌های یادگیری نباید با مشکلات یادگیری اشتباه گرفته شود. مشکلات یادگیری علل دیگری دارند، از جمله:
- معلولیت های بینایی، شنوایی، کلامی یا حرکتی
- ناتوانی ذهنی
- اختلالات هیجانی
- وضعیت نامساعد از نظر اقتصادی، فرهنگی یا زیست محیطی
پیامدهای اختلال یادگیری چیست؟
کودکی که به دلیل ناتوانی یادگیری در دبستان جمع اعداد را یاد نگیرد، در دبیرستان قادر به انجام محاسبات جبر نخواهد بود. علاوه بر آسیب های تحصیلی، این وضعیت ممکن است پیامدهای زیر را نیز به همراه داشته باشد:
- اضطراب نسبت به نمرات
- افسردگی
- عزت نفس پایین
- خستگی
- کاهش انگیزه
- رفتارهای برون ریزی برای پرت کردن حواس خود از شکست های تحصیلی و اجتماعی
اختلالات دیگری که یادگیری را دشوار می‌کنند
مشکل در مدرسه همیشه ناشی از ناتوانی یادگیری نیست. اضطراب، افسردگی، رویدادهای استرس‌زا، تروماهای هیجانی و سایر شرایطی که بر تمرکز تاثیر می‌گذارند، یادگیری را به یک چالش تبدیل می‌کنند. علاوه بر این، ADHD و اوتیسم گاهی اوقات همزمان با این عارضه رخ می‌دهند یا با ناتوانی‌های یادگیری اشتباه گرفته می‌شوند.
- اختلال بیش فعالی نقص توجه (ADHD): ADHD اگرچه یک ناتوانی یادگیری نیست، اما مطمینا می‌تواند یادگیری را مختل کند. کودکان مبتلا به ADHD اغلب در یک جا نشستن، متمرکز ماندن، پیروی از دستورالعمل ها، حفظ نظم و انجام تکالیف مشکل دارند.
- اوتیسم: مشکل در تسلط بر برخی مهارت های تحصیلی می‌تواند ناشی از اختلالات رشدی فراگیر مانند اوتیسم و سندرم آسپرگر باشد. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم ممکن است در برقراری ارتباط، خواندن زبان بدن، یادگیری مهارت‌های پایه، دوست یابی و برقراری تماس چشمی دچار مشکل‌اند.
بیشتر بخوانید: انواع سبک های فرزندپروری
کدام افراد مشهور به اختلال یادگیری مبتلا بوده اند؟
در حال خواندن مقاله‌ی اختلال یادگیری چیست، هستید. برخی از موفق‌ترین و تاثیرگذارترین افراد تاریخ دارای ناتوانی‌های یادگیری بودند، از جمله آلبرت اینشتین، لیوناردو داوینچی، توماس ادیسون و وینستون چرچیل.
تشخیص ناتوانی های یادگیری
متخصص مراقبت های بهداشتی می‌تواند ناتوانی های یادگیری را تشخیص دهد. فرآیند تشخیص ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمون آکادمیک: ارایه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است یک آزمون پیشرفت استاندارد که مهارت‌های خواندن، نوشتن و ریاضی فرد را بررسی می‌کند و یک آزمون بهره هوشی (IQ) اجرا کند. اگر فرد در آزمون IQ عملکرد خوبی داشته باشد اما در آزمون پیشرفت، نمره کمتری بگیرد، می‌تواند نشان دهنده‌ی اختلال یادگیری باشد.
- بررسی عملکرد: ارایه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است عملکرد تحصیلی، حرفه ای، اجتماعی و رشدی فرد را ارزیابی کند.
- سابقه پزشکی: ارایه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی احتمالا در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی فرد سوال می‌پرسد.
- معاینه جسمی و عصبی: ارایه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است یک معاینه جسمی و عصبی برای بررسی سایر عارضه ها مانند بیماری‌های مغزی، شرایط سلامت روان و ناتوانی‌های رشدی و فکری انجام دهد.
برای تشخیص، لازم است متخصص نتایج آزمایش ها، بازخورد معلم، نظرات والدین یا سرپرستان و نحوه عملکرد کودک در مدرسه را در کنار هم بررسی کند.
هر ناتوانی یادگیری، علایم متفاوتی دارد و تجربه افراد از این بیماری منحصر به فرد است؛ زیرا ممکن است در فراوانی و شدت علایم خود تفاوت‌هایی را تجربه کنند.
برخی افراد ممکن است تنها یک مشکل یادگیری داشته باشند که تاثیر شدیدی بر زندگی روزمره آنها بر جای نمی‌گذارد. در حالیکه برخی دیگر احتمالا چندین ناتوانی یادگیری داشته باشند که با یکدیگر همپوشانی دارند و عملکرد بدون کمک را برای آنها دشوار می‌سازند.
درمان ناتوانی های یادگیری
درمان اختلال یادگیری چیست؟ ناتوانی‌های یادگیری، عارضه های مادام العمری هستند که درمان کامل ندارند. با این حال، با تشخیص، درمان و حمایت به موقع، مبتلایان می‌توانند در مدرسه، محل کار و در جامعه موفق باشند. روانشناس،
معلم آموزش و پرورش کودکان با نیاز ویژه، کاردرمانگر، مددکار اجتماعی یا پرستار و گفتار درمانی می‌توانند کمک کننده باشند.
درمان ناتوانی‌های یادگیری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آموزش ویژه: کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری احتمالا از آموزش توسط معلمان ویژه بهره‌مند شوند. این معلمان، ارزیابی جامعی از توانایی‌های کودک انجام می‌دهند و سپس به او کمک می‌کنند تا ضمن جبران ناتوانی‌های خود، نقاط قوت خود را تقویت کند.
- دارو: برخی افراد ممکن است برای بهبود توانایی تمرکز و توجه خود نیازمند مصرف دارو باشند.
- درمان: روان درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری کمک کند تا با مسایل هیجانی کنار بیایند و مهارت‌های مقابله ای را رشد دهند.
- سایر مداخلات: افراد دارای ناتوانی‌های یادگیری ممکن است از مداخلات دیگر مانند گفتار درمانی نیز بهره‌مند شوند.
- گروه های حمایتی: افراد دارای ناتوانی‌های یادگیری و همچنین والدین آنها می‌توانند از جلسات گروهی حمایتی سود ببرند. این به آنها کمک می‌کند با دیگرانی که تجربیات مشابهی دارند ارتباط برقرار کنند. مشکلات یادگیری اغلب می‌تواند منجر به تنش، سو تفاهم و درگیری میان خانواده شود. این به ویژه در خانواده‌هایی که این بیماری در آنها ارثی است، رواج دارد.
کلام پایانی
در این مقاله خواندیم اختلال یادگیری چیست، چه علایم و عللی دارد و گزینه‌های درمان آن کدامند. هر انسانی به مجموعه ای منحصر به فرد از نقاط قوت و ضعف تجهیز شده است. کارهایی هست که همه ما خیلی خوب از پس‌شان بر می‌آییم، و کارهایی هست که با انجام‌شان کشمکش داریم.
مهم است بدانیم در حالی که مبتلایان به ناتوانی‌های یادگیری با یادگیری چالش دارند، به هیچ وجه از دیگران پایین‌تر نیستند. آموزش ویژه، درمان، حمایت، مهربانی و شکیبایی می‌تواند به موفقیت آنها کمک کند.
شما بنویسید؛ آیا تجربه‌ی زندگی یا کار کردن با کودکان دچار اختلالات یادگیری داشته اید؟ به نظرتان آنها در چه زمینه هایی جای رشد و پیشرفت داشتند؟ نظرات و سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
