افسردگی در دوران بارداری چیست؟ در طول بارداری، بدن شما تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. استرس ناشی از این تغییرات می‌تواند باعث شود که به افسردگی در دوران بارداری دچار شوید. این تغییر عاطفی می‌تواند بر احساس شما نسبت به خود و دنیای اطرافتان تاثیر بگذارد. در این مقاله در مورد پیشگیری و روش‌های درمان افسردگی در دوران بارداری بیشتر می‌خوانیم.
افسردگی در دوران بارداری چیست؟
افسردگی عارضه‌ای است که بر حالت عاطفی شما تاثیر می‌گذارد؛ در این حالت ممکن است احساس غم، اندوه و بی‌ارزشی داشته باشید. خُلق افسرده، واکنشی طبیعی به از دست دادن، تغییر، مشکلات زندگی یا مسایل مربوط به عزت نفس است. با این حال، افسردگی گاهی اوقات می‌تواند شدید شود، برای مدت طولانی ادامه یابد و شما را از داشتن یک زندگی عادی عقب نگه دارد.
آیا افسردگی در دوران بارداری شایع است؟
افسردگی تقریبا به همان اندازه در زنان باردار دیده می‌شود که در زنان غیر باردار وجود دارد. یعنی این وضعیت ممکن است در هر زمانی از زندگی شما از جمله در دوران بارداری رخ دهد.
چه عواملی خطر ابتلا به افسردگی را در دوران بارداری افزایش می‌دهد؟
عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی در دوران بارداری را افزایش دهد. این عوامل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- داشتن سابقه افسردگی یا اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD)
- سن شما در زمان بارداری؛ هر چه جوان‌تر باشید، خطر بالاتری وجود دارد
- تنها زندگی‌کردن
- محرومیت از حمایت اجتماعی
- تجربه تعارض زناشویی
- احساس دوسوگرایی یا تردید نسبت به بارداری خود
آیا بارداری باعث افسردگی می‌شود؟
بارداری می‌تواند باعث افسردگی شما شود. بدن شما در این دوره تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می‌کند و استرس‌های دوران بارداری می‌تواند در برخی از زنان منجر به افسردگی شود. اما همه زنان باردار افسرده نمی‌شوند.
اگر در گذشته افسردگی را تجربه کرده‌اید، در این دوره احتمال بازگشت علایم وجود دارد. همچنین اگر قبل از بارداری با افسردگی زندگی می‌کردید، ممکن است طی بارداری وضعیت‌تان بدتر شود.
از آنجا که احتمال دارد افسردگی شما بعد از زایمان ادامه یابد، مهم است که با پزشک خود در مورد وضعیت‌تان صحبت کنید تا شرایط را در سطح قابل مدیریت نگه دارید.
علایم افسردگی در دوران بارداری چیست؟
در دوران بارداری، به دنبال تغییراتی که در بدنتان رخ می‌دهد، ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنید. این حالت گاه شما را به سمت خُلق بالا یا شاد و گاه به سوی خُلق پایین یا اندوهگین می‌برد. اشکالی ندارد که همه این احساسات متفاوت را داشته باشید. اما اگر متوجه شدید هر یک از علایم زیر را در دوران بارداری خود دارید، ممکن است نشانی از افسردگی باشد و باید فورا با پزشک‌تان ملاقات کنید. علایم افسردگی در دوران بارداری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- داشتن افکار مکرر مرگ یا خودکشی
- داشتن خُلق افسرده در بیشتر ساعات روز، تقریبا در اوایل روز، طی دو هفته گذشته
- احساس گناه، ناامیدی یا بی‌ارزشی
- دشواری در تفکر، تمرکز یا تصمیم‌گیری
- از دست دادن علاقه یا لذت به بیشتر فعالیت‌ها در طول روز، تقریبا هر روز، طی دو هفته گذشته
اگر هر یک از علایم بالا را دارید، پزشک ممکن است پرسش‌های زیر را مطرح کند:
- در طول دو هفته گذشته، آیا احساس ناراحتی، افسردگی یا ناامیدی کرده اید؟
- در طول دو هفته گذشته، آیا علاقه یا لذت کمی در انجام کارها احساس کرده اید؟
اگر پاسخ شما به هر یک از این سوالات مثبت است، پزشک یا مشاور روانشناسی سوالات بیشتری را برای غربالگری عمیق افسردگی از شما خواهد پرسید.
افسردگی چگونه بر بارداری تاثیر می‌گذارد؟
تجربه افسردگی در دوران بارداری می‌تواند از جهات مختلفی بر سلامت مادر تاثیر بگذارد. از جمله از راه‌های زیر:
-
تداخل در توانایی شما برای مراقبت از خود
مهم است که در دوران بارداری مراقب سلامتی خود باشید. افسردگی می‌تواند باعث شود که نیازهای شخصی‌تان را کنار بگذارید. اگر در دوران بارداری افسرده باشید، ممکن است کمتر بتوانید توصیه‌های پزشک را دنبال کنید، همچنین شاید نتوانید به درستی بخوابید و غذا بخورید.
-
قراردادن شما در معرض خطر استفاده از مواد مضر
این مواد می‌تواند شامل مواد مخدر، الکل و داروهای غیرقانونی باشد. افسردگی ممکن است باعث شود که شما به این مواد روی بیاورید که همگی می‌توانند اثری منفی بر بارداری‌تان برجا بگذارند.
-
تداخل در توان شما در ایجاد پیوند با جنین در حال رشد
کودک شما هنگامی که در رحم است، می‌تواند صحبت‌تان را بشنود و احساسات‌تان را از طریق زیر و بمی، ریتم و استرس صدای‌تان متوجه شود. اگر در طول بارداری دچار افسردگی شوید، ممکن است ایجاد این پیوند عاطفی با کودکتان برای شما دشوار باشد.
افسردگی در طول بارداری همچنین می‌تواند به موارد زیر بیانجامد:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- زایمان نوزادِ کوچک و کم‌وزن
- افسردگی پسا زایمان
اگر بفهمم به افسردگی در دوران بارداری مبتلا شده ام، چه کار کنم؟
اگر در دوران بارداری خود افسردگی را تجربه می‌کنید، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به بهبود احساس خود انجام دهید. آماده شدن برای ورود یک نوزاد جدید به زندگی‌تان کار بزرگ و سختی است، اما به یاد داشته باشید که سلامت شما مهم است و باید در اولویت باشد.
علایم و معرفی انواع تست افسردگی
چند کار وجود دارد که می‌توانید برای بهبود افسردگی در دوران بارداری انجام دهید، از جمله:
- فعالیت‌های جانبی خود را کاهش دهید و بیشتر به کارهایی مشغول شوید که به آرامش‌تان کمک می‌کنند. به یاد داشته باشید، مراقبت از خود بخش مهمی از مراقبت از فرزند هنوز متولد نشده‌ی شماست.
- در مورد نگرانی‌های خود حرف بزنید. با دوستان، شریک زندگی و خانواده خود صحبت کنید. اگر از اطرافیان درخواست حمایت کنید، خواهید دید که آنها اغلب در ارایه کمک به شما آماده هستند.
اگر با ایجاد این تغییرات از دست اضطراب و افسردگی خلاص نشدید، از پزشک یا کارشناس سلامت خود کمک بخواهید یا از آنها درخواست کنید شما را به یک متخصص بهداشت روان ارجاع دهند.
آیا داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری بی خطر هستند؟
شواهد رو به رشد نشان می‌دهد که بسیاری از داروهای ضد افسردگی موجود در عصر حاضر برای درمان افسردگی در دوران بارداری، دست‌کم از نظر اثرات کوتاه مدت بر روی نوزاد، نسبتا ایمن هستند. اثرات دراز مدت به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است. شما باید خطرات و مزایای احتمالی را با پزشک خود در میان بگذارید.
بهترین راه کمک به فرد افسرده چیست؟
برای مصرف دارو، از خانواده یا دوستان‌تان نظر نخواهید و اجازه ندهید عقاید شخصی مثبت یا منفی آنها در مورد دارو شما را تحت تاثیر قرار دهد. در این مورد حتما نظر پزشک متخصص‌تان را جویا شوید.
برای پیشگیری از بروز افسردگی در دوران بارداری چه می‌توان کرد؟
ارایه‌دهندگان مراقبت‌های سلامت برای مثال در مراکز بهداشت می‌توانند در مورد سلامت روان زنان در دوران بارداری و پس از زایمان با افراد صحبت کنند و زنان را از نظر افسردگی غربال کنند. چنانچه در این غربالگری‌ها زنانی با علایم افسردگی یا با عوامل خطر برای ابتلا به افسردگی مشاهده شد، این مراکز باید آنان را به یک متخصص باکفایت در حوزه سلامت روان ارجاع دهند. صرفا مطرح کردن این موضوع با یک زن باردار می‌تواند به او کمک کند تا راحت‌تر سوالاتش را درباره افسردگی بپرسد و نگرانی‌هایش را در میان بگذارد.
دو نوع مداخله روان‌درمانی به عنوان اقدامات مناسب برای این نوع افسردگی توصیه شده است: درمان شناختی رفتاری و درمان بین فردی؛ که هر دو به طور موثر می‌توانند از افسردگی بارداری جلوگیری کنند.
تفاوت اندوه پسا زایمان و افسردگی پس از زایمان چیست؟
اندوه پسا زایمان یا baby blues حالت خفیف‌تر افسردگی پس از زایمان است که بسیاری از مادران تجربه می‌کنند. این وضعیت معمولا 1 تا 3 روز پس از زایمان آغاز می‌شود و بین 10 روز تا چند هفته کوتاه طول می‌کشد. مادران دچار اندوه پسا زایمان، نوسانات خُلقی را تجربه می‌کنند؛ به صورتی که یک دقیقه شاد و لحظه ای بعد در حال گریستن اند. آنها ممکن است مضطرب، سردرگم یا دچار مشکلاتی در خواب و خوراک شوند. بیش از 80% تازه مادران اندوه پسا زایمان را تجربه می‌کنند. این حالت رایج است و به خودی خود از بین می‌رود.
حدود 13% از تازه مادران، به افسردگی پسا زایمان مبتلا می‌شوند که وضعیتی جدی تر و طولانی تر است. چنانچه پیشینه خانوادگی از افسردگی داشته باشید یا قبلا افسردگی را تجربه کرده باشید، خطر ابتلای شما به افسردگی پس از زایمان بسیار بالاست.
نشانگان افسردگی پسا زایمان چیست؟
در ادامه‌ی مقاله افسردگی در دوران بارداری به نشانه های افسردگی پس از زایمان می‌پردازیم که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس اینکه نمی‌توانید از کودکتان مراقبت کنید
- اضطراب شدید یا حملات پانیک
- دشواری در تصمیم‌گیری
- احساس غم زیاد
- نا امیدی و درماندگی
- احساس از دست دادن کنترل
تاثیر افسردگی مادر بر کودک
افسردگی قابل درمان است. اما اگر درمان نشود، فرزندانتان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مادرانی که افسرده هستند ممکن است در مراقبت از فرزندان خود دچار مشکل شوند. آنها ممکن است یک دقیقه مراقب و متوجه باشند و لحظاتی بعد کناره‌گیری کنند. این احتمال وجود دارد که آنان به نیازهای فرزند خود به طرز منفی پاسخ دهند یا اصلا واکنشی نشان ندهند.
افسردگی از این طریق می‌تواند بر دلبستگی تاثیر بگذارد. موضوعی که برای رشد کودکتان حیاتی است. دلبستگی، یک پیوند عاطفی عمیق است که کودک با شخصی که بیشتر نیازهای او را تامین می‌کند، شکل می‌دهد. «دلبستگی ایمن» کاملا طبیعی ایجاد می‌شود؛ مادر به نوزاد گریان خود پاسخ می‌دهد و هر آنچه را که احساس می‌کند نیاز اوست، فراهم می‌دارد (از جمله شیر دادن، تعویض پوشک، در آغوش گرفتن) .
دلبستگی ایمن به محافظت در برابر استرس کمک می‌کند و بخش مهمی از سلامت عاطفی دراز مدت کودک است. این باعث می‌شود کودک احساس امنیت و آرامش کند و به او کمک می‌کند تا اعتماد به دیگران را یاد بگیرد. اگر به دلیل ابتلای به افسردگی نتوانید مراقبت کافی ارایه دهید، ممکن است دلبستگی نا ایمن در کودک شکل بگیرد که اثراتی درازمدت بر سلامت روان او دارد.
در صورت مصرف داروهای ضد افسردگی توسط مادر، آیا کودک می‌تواند از شیر او تغذیه کند؟
تغذیه با شیر مادر فواید بسیاری برای سلامتی نوزادان دارد. این فرایند همچنین به ایجاد پیوند مادر و نوزاد کمک می‌کند. اگر از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنید، مقادیر کمی از دارو در شیر شما وجود خواهد داشت. اما مطالعات نشان داده است کودکانی که از طریق شیر مادر در معرض این داروها قرار گرفته اند مشکلی نداشته اند.
حتی اگر داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنید، می‌توانید تا زمانی که می‌خواهید به نوزاد خود شیر بدهید. قطع یک داروی ضد افسردگی در دوران شیردهی ممکن است باعث بازگشت افسردگی شود. با این حال، در اینگونه موارد همیشه مشورت با پزشک را به مشورت با دوستان و خانواده خود ترجیح دهید.
سایکوز پسا زایمان چیست؟
در این بخش از مقاله افسردگی در دوران بارداری ، به سایکوز پسا زایمان می‌پردازیم. سایکوز یا روان پریشی پسا زایمان (PP) یک بیماری روانی شدید است که پس از زایمان رخ می‌دهد. PP یک وضعیت فوریت پزشکی است و مهم است فورا از نزدیک‌ترین اورژانس کمک بگیرید. زنان مبتلا به PP ممکن است دچار هذیان (افکار یا باورهایی که درست نیستند)، توهم (دیدن، شنیدن، یا بوییدن چیزهایی که وجود ندارند)، شیدایی (خُلق هیجانی بالا که اغلب به نظر می‌رسد خارج از واقعیت باشد)، پارانویا و سردرگمی شوند. این افراد ممکن است در خطر آسیب‌رساندن به خود یا فرزندشان باشند و باید در اسرع وقت کمک دریافت کنند. با دریافت کمک حرفه ای، بهبودی امکان‌پذیر است.
خانواده و دوستان چگونه می‌توانند کمک کنند؟
مهم است بدانیم که افسردگی مادر، کودک و خانواده را همزمان تحت تاثیر قرار می‌دهد. همسر، اعضای خانواده و دوستان ممکن است اولین کسانی باشند که علایم افسردگی پیش از زایمان را در یک مادر جدید تشخیص دهند. اعضای خانواده می‌توانند مادر را تشویق کنند تا با یک ارایه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت کند، نسبت به او حمایت عاطفی ارایه دهند و در کارهای روزانه مانند مراقبت از نوزاد یا خانه کمک کنند.
گروه های حمایتی نیز می‌توانند منبع خوبی از پشتیبانی و اطلاعات باشند. می‌توانید این گروه ها را از طریق جستجو در اینترنت پیدا کنید.
درمان افسردگی در دوران بارداری
درمان شناختی رفتاری یا CBT به افراد کمک می‌کند تا افکار منفی و نادرست را شناسایی کنند و آنها را تغییر دهند. این روش به افراد یاری می‌رساند تا روش‌های جایگزین و صحیح‌تری را برای ارزیابی خود و رویدادهای پیرامون‌شان به کار گیرند. برای مثال، شما ممکن است دیدگاه‌های گسترده و منفیی نسبت به توانایی خود برای والد شدن داشته باشید، مثل: «من مادر وحشتناکی می‌شوم».
درمان شناختی رفتاری که توسط یک روانشناس ارایه می‌شود، بر شناسایی این افکار، به چالش کشیدن خطاهای موجود در آنها و ایجاد افکار متعادل‌تر متمرکز است. مولفه رفتاری در درمان شناختی رفتاری، شامل افزایش فعالیت‌های مثبت، مانند تعاملات اجتماعی (وقت گذرانی با دوستان و خانواده) و آفرینش رویدادهای خوشایند (ترتیب دادن یک جشن کوچک، انجام فعالیت‌های لذتبخش مثل نقاشی و …) می‌شود.
درمان بین فردی بر کمک به افراد برای حل تعارضات بین فردی و مدیریت تغییر نقش (مثلا ورود به نقش جدید مادر شدن برای اولین بار) تمرکز دارد. همچنین به افراد می‌آموزد که چگونه ارتباط موثر با دیگران را افزایش دهند. همچنین پزشک ممکن است برای پیشگیری از افسردگی در زنان باردار، مصرف مکمل‌های غذایی و انجام میزانی از فعالیت‌های بدنی را توصیه کند.
لطفا سلامت روان خود را جدی بگیرید و در صورت تجربه علایم افسردگی در دوران بارداری خود، هر چه سریع تر به یک پزشک یا کلینیک روانشناسی مراجعه کنید.
اگر باردار هستید و با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنید، از تجربه خود برای ما بنویسید. در این وضعیت مایلید اطرافیان یا همسرتان چگونه به شما کمک کنند؟ کارشناسان ما در بخش نظرات پاسخگوی سوالات شما هستند.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org
https://www.health.harvard.edu
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
