افسردگی صبحگاهی (Morning Depression) یکی از اشکال رایج اختلال افسردگی است که با احساس سنگینی، بی‌انگیزگی و ناراحتی شدید هنگام بیدار شدن از خواب آغاز می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا، صبح‌ها را به‌عنوان سخت‌ترین بخش روز خود توصیف می‌کنند؛ زمانی که حتی انجام ساده‌ترین کارها مانند بلند شدن از رختخواب یا آغاز فعالیت‌های روزمره دشوار به نظر می‌رسد. در این مقاله از کلینیک مشاوره سها قصد داریم به بررسی 10 نشانه مهم این وضعیت بپردازیم، علل زمینه‌ساز آن را بشناسیم و راهکارهایی موثر برای مدیریت و درمان این وضعیت ارایه دهیم. با ما همراه باشید.
اگر دلتان نمی‌خواهد صبح‌ها از رختخواب بیرون بیایید، می‌توانید با رزرو مشاوره آنلاین یا مشاوره تلفنی همین امروز برای درمان اقدام کنید. تلفن تماس: 09198791784
| عنوان | توضیحات |
| افسردگی صبحگاهی چیست؟ | نوعی از اندوه اساسی است که در آن علایم به‌طور ویژه در صبح‌ها شدت می‌گیرند؛ از جمله احساس غم، خستگی و ناامیدی شدید که با گذر روز کاهش می‌یابد. |
| علل | اختلال در ریتم شبانه‌روزی بدن (ساعت زیستی) از عوامل اصلی است؛ مثل ترشح ناکافی کورتیزول صبحگاهی یا ترشح نامناسب ملاتونین که منجر به خستگی و بی‌انگیزگی می‌شود. |
| 10 نشانه | سختی در بیدار شدن، بی‌انرژی بودن، ناتوانی در انجام کارهای ساده، کندی ذهنی و فیزیکی، کاهش تمرکز، تحریک‌پذیری، بی‌علاقگی، حس پوچی، تغییر در اشتها و خواب بیش از حد |
| چگونه تشخیص داده می‌شود؟ | با گفت‌وگوی بالینی و بررسی الگوهای خلقی فرد در ساعات مختلف روز انجام می‌شود؛ سوالاتی درباره شدت علایم در صبح، تغییرات رفتاری و علاقه به فعالیت‌ها مطرح می‌شود. |
| روش‌های درمان | شامل داروهای خاص مانند SNRIها، درمان شناختی-رفتاری، رواندرمانی، نوردرمانی و در موارد شدید، درمان با شوک الکتریکی (ECT) است. |
افسردگی صبحگاهی چیست؟
اندوه صبحگاهی یکی از نشانه‌های اختلال افسردگی است که در آن فرد معمولا شدت بیشتری از علایم را در ساعات اولیه روز، به‌ویژه هنگام بیدار شدن از خواب تجربه می‌کند. این علایم ممکن است شامل غم و اندوه عمیق، ناامیدی، تحریک‌پذیری و خستگی شدید باشند که در طول روز به‌تدریج کاهش می‌یابند. افسردگی صبحگاه که با عنوان تغییرات خلقی روزانه نیز شناخته می‌شود، با اختلال عاطفی فصلی که به تغییرات فصول مرتبط است، تفاوت دارد.
بیشتر بخوانید: افسردگی آتیپیک چیست؟
علل بروز
یکی از مهم‌ترین علت عصبانیت صبحگاهی ، به هم خوردن ریتم طبیعی شبانه‌روزی بدن است. ریتم طبیعی، همان ساعت درونی است که چرخه خواب و بیداری، خلق‌وخو، سطح انرژی و عملکردهای حیاتی بدن را تنظیم می‌کند. در حالت عادی، بدن هنگام صبح با افزایش سطح هورمونی مانند کورتیزول، شما را برای شروع روز و فعالیت آماده می‌کند و با نزدیک شدن به شب، ترشح ملاتونین باعث خواب‌آلودگی می‌شود. اما در افراد مبتلا به دپرشن، این ریتم دچار اختلال می‌شود. برای مثال، ممکن است ملاتونین در زمان نامناسبی مانند وسط روز ترشح شود یا کورتیزول صبحگاهی به اندازه کافی ترشح نشود. این بی‌نظمی در عملکرد هورمون‌ها می‌تواند باعث بروز احساس خستگی، بی‌انگیزگی و ناراحتی شدید در ساعات اولیه روز شود.
10 نشانه افسردگی صبحگاهی
افراد مبتلا به این وضعیت، معمولا آغاز روز را با حالاتی آزارنده و ناتوان‌کننده تجربه می‌کنند. برخلاف دیگر زمان‌های روز که شاید وضعیت روانی کمی بهبود یابد، صبح‌ها برای این افراد با احساس سنگینی، بی‌حوصلگی و عدم تمایل به شروع فعالیت‌ها همراه است. این نشانه‌ها نه‌تنها بر خلق‌وخو، بلکه بر کارکرد روزمره و کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارند. در ادامه به ۱۰ نشانه رایج افسردگی صبحگاهی اشاره می‌کنیم:
1.سختی در بیدار شدن از خواب
فرد ممکن است با وجود خواب کافی، احساس کند توان بیرون آمدن از رختخواب را ندارد.
2.فقدان انرژی در شروع روز:
احساس بی‌رمقی یا ناتوانی برای انجام ساده‌ترین کارها، از جمله لباس پوشیدن یا حرکت کردن.
3.ناتوانی در انجام کارهای روزمره:
حتی فعالیت‌های معمولی مثل دوش گرفتن یا درست کردن یک فنجان قهوه می‌توانند دشوار به نظر برسند.
4.کندی در عملکرد ذهنی یا جسمی:
فرد ممکن است دچار حالت «مه ذهنی» شود، یعنی در فکر کردن یا واکنش نشان دادن کند عمل کند.
5.عدم تمرکز یا بی‌توجهی:
تمرکز روی کارها یا حتی انجام مکالمات ساده می‌تواند مشکل‌ساز شود.
6.احساس آشفتگی یا عصبانیت بی‌دلیل:
تحریک‌پذیری بالا یا ناراحتی‌های شدید که دلیل مشخصی ندارند، به‌ویژه در صبح‌ها.
اگر کسی در خانواده شما از افسردگی صبحگاهی رنج می‌برد، مشاوره خانواده یک گزینه مناسب برای شماست.
7.بی‌علاقگی به فعالیت‌های لذت‌بخش:
کارهایی که قبلا شادی‌آور بوده‌اند، حالا بی‌معنا یا خسته‌کننده به نظر می‌رسند.
8.تجربه حس پوچی یا بی‌هدفی:
صبح‌ها ممکن است با احساس تهی بودن و بی‌ارزشی آغاز شوند.
9.تغییر در الگوی غذا خوردن:
برخی افراد اشتهای خود را از دست می‌دهند، در حالی که دیگران ممکن است پرخوری کنند.
10.خواب بیش از حد:
برخلاف بی خوابی در برخی انواع دپرشن، در اینجا فرد ممکن است بیش از حد بخوابد اما باز هم احساس خستگی کند.
برای درمان افسردگی، با ما تماس بگیرید: 09198791784
چگونه افسردگی صبحگاهی تشخیص داده می‌شود؟
افسردگی صبحگاهی یک وضعیت مجزا از دپرشن نیست، بنابراین معیارهای تشخیصی اختصاصی برای آن وجود ندارد. به همین دلیل، پزشکان برای شناسایی این حالت بیشتر به بررسی الگوهای رفتاری و خلقی در طول روز می‌پردازند. در واقع، تشخیص آن بر پایه گفتگو با فرد و تحلیل تغییرات خلق در ساعات مختلف روز انجام می‌شود. اگر به پزشک یا درمانگر مراجعه کنید، احتمالا سوالاتی از این دست از شما پرسیده می‌شود:
- آیا علایم شما در ساعات اولیه روز بیشتر ظاهر می‌شوند یا در اواخر روز؟
- آیا بیدار شدن از خواب یا آغاز فعالیت‌های روزانه برایتان سخت است؟
- آیا در طول روز تغییرات محسوسی در خلق‌وخو یا انگیزه‌تان احساس می‌کنید؟
- آیا تمرکز کردن برایتان دشوارتر از حالت معمول شده است؟
- آیا همچنان از فعالیت‌هایی که قبلا لذت‌بخش بودند، لذت می‌برید؟
- آیا تغییری در برنامه‌های روزمره‌تان رخ داده است؟
- چه عواملی باعث بهبود حال روحی شما می‌شوند؟
روش‌های درمان
برای کاهش بدخلقی اول صبح، گزینه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانند به افراد کمک کنند تا حال بهتری داشته باشند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین روش‌های درمانی را بررسی می‌کنیم:
مصرف دارو
افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی معمولا به داروهای رایج ضد افسردگی مثل SSRIها (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) پاسخ چندان خوبی نمی‌دهند. با این حال، دسته‌ای دیگر از داروها به نام SNRIها مانند ونلافاکسین (با نام تجاری افکسور) ممکن است اثربخش‌تر باشند و در کاهش علایم صبحگاهی موثر واقع شوند.
درمان‌های گفتاری
رویکردهایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، رواندرمانی و درمان بین‌فردی، از جمله روش‌هایی هستند که در کنار دارو می‌توانند نقش مهمی در بهبوداین وضعیت ایفا کنند. این شیوه‌ها به فرد کمک می‌کنند تا با مسایل زیرساختی مانند تعارض‌های عاطفی، فشارهای محیط کار یا نشخوار فکری مزمن مقابله کند.
نوردرمانی
در این روش، فرد در معرض نوری مصنوعی و بسیار روشن قرار می‌گیرد که مشابه نور طبیعی خورشید است. نوردرمانی معمولا در صبح‌ها انجام می‌شود و می‌تواند باعث تعادل در سطح برخی مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین شود. گرچه این درمان بیشتر برای اختلال عاطفی فصلی استفاده می‌شود، اما بعضی از افراد مبتلا به افسردگی صبحگاهی نیز از آن سود می‌برند.
بیشتر بخوانید: علل و درمان سردرد عصبی
درمان با شوک الکتریکی (ECT)
در موارد شدید و مقاوم به درمان، ECT یا درمان با تشنج الکتریکی می‌تواند گزینه‌ای موثر باشد. این روش در شرایط کاملا کنترل‌شده و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. هرچند عوارضی مانند سردرگمی کوتاه‌مدت، سردرد و حالت تهوع ممکن است بعد از آن رخ دهد، اما برای برخی بیماران نتایج چشمگیری دارد.
رهایی از افسردگی صبحگاهی
اگر هر روز صبح با احساس خستگی، بی‌انگیزگی یا غم از خواب بیدار می‌شوید، ممکن است با افسردگی صبحگاهی دست‌وپنجه نرم کنید. اما جای نگرانی نیست، چون درمان موثر و تخصصی در دسترس است. کلینیک روانشناسی سها با بهره‌گیری از درمانگران مجرب و استفاده از روش‌های علمی و نوین، به شما کمک می‌کند تا ریشه‌های این احساسات را شناسایی کرده و گام به‌گام به سوی آرامش و انرژی دوباره حرکت کنید. همین امروز برای یک زندگی شادتر، اولین قدم را بردارید.
ما در سهاکلینیک یک جلسه مشاوره رایگان 15 دقیقه‌ای داریم. برای رزرو، با ما تماس بگیرید: 09198791784
سوالات متداول
افسردگی صبحگاهی چیست؟
نوعی احساس ناامیدی و اندوه شدید است که علایم آن مخصوصا در ساعات ابتدایی روز و صبح‌ها شدت می‌گیرد.
درمان افسردگی صبحگاهی چگونه است؟
درمان شامل رواندرمانی، تغییر سبک زندگی، اصلاح الگوی خواب و گاهی دارو درمانی است.
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
اگر علائم بیش از دو هفته ادامه داشت یا زندگی روزمره را مختل کرد، مراجعه به روانشناس ضروری است.
منبع
