خواباندن کودک یکی از چالش‌های مهم دوران نوزادی و خردسالی است که بسیاری از والدین با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بی‌خوابی کودک نه‌تنها بر رشد و سلامت او تاثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند آرامش و برنامه روزانه خانواده را نیز مختل کند. آشنایی با تکنیک‌های طلایی خواباندن کودک به والدین کمک می‌کند تا با روشی اصولی، آرام و موثر، فرزند خود را به خوابی راحت و عمیق هدایت کنند. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند تجربه خواب شبانه را برای کودک و والدین لذت‌بخش‌تر کنند.
اگر با مسیله خوابیدن کودک در طول شب مواجه هستید، می‌توانید از طریق دریافت مشاوره آنلاین و مشاوره تلفنی در مرکز مشاوره روانشناسی سها قدمی برای بهبود بردارید.
| عنوان | توضیحات |
| خواب شبانه برای کودک یعنی چه؟ | تعریف خواب شبانه بسته به سن متفاوت است؛ ۵ تا ۱۲ ساعت خواب متوالی بسته به رشد کودک معنا می‌یابد. |
| اصول اولیه خواباندن نوزاد در چند ثانیه | رعایت روال منظم و ایجاد محیط امن خواب، هماهنگی با چرخه طبیعی بدن نوزاد برای خواب آرام و منظم شبانه مهم است. |
| مراحل خوابیدن شبانه نوزادان در سنین مختلف | نوزادان تازه متولد شده تا کودکان نوپا، خواب شبانه به تدریج طولانی‌تر و منظم‌تر می‌شود؛ هر سن برنامه خاص دارد. |
| تکنیک‌ها و روشهای خواباندن نوزاد بدخواب | ایجاد عادت‌های منظم، محیط خواب امن، برنامه روزانه ثابت و فرصت برای خودتنظیمی نوزاد، کلید خواب بهتر است. |
| نوزادان از چه زمانی شب‌ها یک‌سره می‌خوابند؟ | معمولا در ۸ تا ۱۰ هفتگی نوزادان سالم می‌توانند ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب پیوسته داشته باشند، به شرط رشد طبیعی. |
| چرا نوزاد من قبل از ۱۲ هفتگی شب‌ها کامل نمی‌خوابد؟ | علت‌های رایج شامل نیاز تغذیه، چرخه خواب نامنظم و رشد کودک است؛ این وضعیت طبیعی و گذرا است. |
خواب شبانه برای کودک یعنی چه؟
این همان سوالی‌ست که ذهن بسیاری از والدین تازه‌کار را درگیر می‌کند: «خوابیدن در طول شب» واقعا یعنی چه؟ عبارتی که زیاد درباره‌اش می‌شنویم، اما معنایش بسته به سن و مرحله رشد کودک متفاوت است. بعضی متخصصان، ۵ ساعت خواب پشت سر هم را خواب شبانه تلقی می‌کنند، اما در رویکرد مادران نوزاد تازه متولد شده، این بازه بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت تعریف می‌شود.
مهم است که به خاطر داشته باشید روشهای خواباندن کودک برای نوزادانی طراحی شده که سالم، پرانرژی و در حال رشد مناسب هستند. اگر هرگونه نگرانی در مورد رشد یا شرایط جسمی نوزادتان دارید، حتما با پزشک اطفال یا روانپزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید.
اصول اولیه خواباندن نوزاد در چند ثانیه
برای اینکه کودک بتواند شب‌ها به‌راحتی و بدون مشکل بخوابد، ابتدا باید اصول پایه‌ای خواب را به‌خوبی بشناسیم. این اصول مثل تکه‌های یک پازل هستند که وقتی در کنار هم قرار بگیرند، مسیر خواب شبانه را هموار می‌کنند و استرس والدین را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. کودکان، به‌ویژه نوزادان، از طریق ارتباط مداوم و تکرار روال‌های منظم یاد می‌گیرند؛ اگر این روال‌ها با ساعت طبیعی بدنشان هماهنگ شود، فرآیند یادگیری عادت‌های خواب سالم بسیار آسان‌تر خواهد شد. نکته مهم این است که ما نمی‌توانیم به جای کودکمان بخوابیم، اما می‌توانیم فضایی امن، آرام و قابل پیش‌بینی برای خواب او فراهم کنیم تا بدنش خودش بقیه راه را برود.
نباید خیلی زود ناامید شویم؛ چرا که بدن نوزادان طبق یک چرخه درونی ۲۴ ساعته عمل می‌کند و اگر چند روز به او فرصت بدهیم تا با نظم جدید هماهنگ شود، نتیجه‌اش شگفت‌انگیز خواهد بود. خواب شبانه تنها برای کودک نیست؛ والدین هم با استراحت کافی می‌توانند روز را با انرژی بیشتری آغاز کنند و از کنار هم بودن لذت ببرند. همیشه به یاد داشته باشید: کودک‌تان در امنیت است، شما او را دوست دارید و با کمک چند ابزار ساده، او می‌تواند تمام شب را با آرامش بخوابد.
اگر فرزند دلبندتان در به خواب رفتن مشکل دارد، مشاوره خانواده گزینه‌های مناسبی برای شما هستند. برای رزرو وقت، با ما تماس بگیرید: 02166932737
مراحل خوابیدن شبانه نوزادان در سنین مختلف
مهم است که با مراحل خوابیدن شبانه در نوزادان آشنا باشید تا بتوانید بهترین روش برای خوابیدن را بیابید. در این بخش به معرفی این مراحل می‌پردازیم.
نوزادان تازه متولدشده (تولد تا ۲ هفتگی)
صادقانه بگوییم، در این سن انتظار نداشته باشید که نوزاد تمام شب را بخوابد. معمولا در این سن نوزادان هر ۲ تا ۳ ساعت بیدار می‌شوند، چون معده کوچکی دارند و باید مرتب تغذیه شوند. در این دو هفته اول، تمرکز اصلی ما روی تغذیه نوزاد است، نه تنظیم خواب شبانه. این دوره فرصتی‌ست تا با نیازهای نوزاد تازه‌وارد بیشتر آشنا شوید و ریتم خانه با حضورش هماهنگ شود. هدف در این مرحله، بازگشت نوزاد به وزن زمان تولد است. تغذیه منظم چه با شیر مادر، چه شیر خشک یا ترکیبی از هر دو، کلید رسیدن به این هدف است. در عین حال، نباید بهبود جسمی خود را نیز فراموش کنید. اینجاست که حمایت خانواده و دوستان، آماده‌کردن وعده‌های غذایی و حتی کمک‌های ساده مثل شستن ظرف‌ها می‌تواند ارزشمند باشد.
نوزادان خردسال (۲ هفته تا ۳ ماهگی)
در این بازه، به تدریج شاهد طولانی‌تر شدن دوره‌های خواب نوزاد خواهید بود. این افزایش به دلیل رشد جسمی و بالا رفتن میزان شیری است که در هر نوبت می‌نوشند. از حدود ۲ هفتگی، زمانی که نوزاد به وزن تولد برگشته باشد، می‌توانیم روش خواب مادران همراه را آغاز کنیم. این روش شامل فضایی امن برای خواب، برنامه‌های منظم روز و شب و لحظاتی آرامش‌بخش پیش از خواب است که همگی کمک می‌کنند نوزاد مدت بیشتری بخوابد. یک فضای خواب استاندارد شامل تختی امن، نور کم، صدای یکنواخت و قنداق مناسب برای نوزادان زیر ۱۲ هفته است. قنداق را باید زمانی که نوزاد به ۱۲ هفته، وزن مناسب یا مرحله غلتیدن رسید (هر کدام زودتر)، کنار بگذارید.
در این روش، بسته به سن، انتظار خواب شبانه به این شکل است:
- ۲ تا ۸ هفتگی: حدود ۴ تا ۶ ساعت خواب پشت سر هم، گاهی بیشتر
- ۸ تا ۱۰ هفتگی: معمولا ۶ تا ۸ ساعت
- ۱۰ تا ۱۲ هفتگی: بین ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه
در مورد قنداق، نظرات موافق و مخالف زیادی وجود دارد. در این باره بهترین کار مشورت با مشاوره کودک تان است.
برای نوزادان بزرگ‌تر (۳ ماه به بالا)
وقتی نوزاد به حدود ۱۲ هفته یا ۱۲ پوند رسید، زمان آن می‌رسد که قنداق را کنار بگذاریم و اجازه دهیم خودش مسیر طبیعی خوابش را پیدا کند. در روش مادران همراه، این مورد معمولا به معنی خواب از حدود ساعت ۷:۳۰ شب تا ۷ صبح است؛ یعنی خواب کامل و عمیق شبانه‌ای که برای رشد بدن و استراحت دستگاه گوارش او ضروری است.
برای کودکان نوپا
در این سن، ممکن است عبارت «خواب شبانه کامل» را گاه بشنوید و گاه نه! ممکن است فرزندتان از نوزادی عادت‌های خوبی برای خواب داشته یا هنوز نتوانسته باشد شب‌ها خواب پیوسته داشته باشد. حتی ممکن است دچار اختلالاتی مثل جهش رشد، یادگیری زبان یا تغییرات محیطی مثل نقل مکان شده باشد. کودکان نوپا همچنان به ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه به همراه یک خواب کوتاه عصرگاهی نیاز دارند. در این سن، ثبات و تداوم در برنامه خواب، کلید اصلی موفقیت است. روال‌هایی مثل قصه گفتن، در آغوش گرفتن یا دعاهای شبانه، به کودک علامت می‌دهد که زمان خواب فرا رسیده است. اگر وقفه‌هایی در خواب او ایجاد شود، اغلب موقتی هستند و با حفظ روتین و رعایت نکات اصلی، دوباره نظم قبلی برمی‌گردد. درک این مراحل و دانستن اینکه خواب شبانه در هر دوره چه معنایی دارد، به شما آرامش خاطر می‌دهد. هر نوزاد با ریتم خاص خود به خواب شبانه می‌رسد. پس پیروزی‌های کوچک را دست‌کم نگیرید. هر ساعت خواب بیشتر، قدمی است به سوی آرامش شبانه برای تمام خانواده.
تکنیک‌ها و روشهای خواباندن نوزاد بدخواب
اول از همه یک نکته مهم: همه نوزادان با توانایی خوابیدن به دنیا می‌آیند! خواب چیزی نیست که بخواهیم به کودک آموزش بدهیم، اما می‌توانیم به او کمک کنیم تا از همان ابتدا، عادت‌هایی پیدا کند که خواب شبانه‌اش را منظم و طولانی‌تر کند. اگر نوزاد شما سالم است و به‌خوبی وزن می‌گیرد، روش خواب «مادران در حال تماس» می‌تواند راهنمای بسیار خوبی برای ایجاد شب‌های آرام‌تر باشد. لازم نیست بیش از حد به این موضوع فکر کنید.
کتاب 0 تا 6 ماهگی، این مسیر را به گام‌های ساده‌ای تقسیم می‌کند که حتی والدین خسته هم می‌توانند از آن پیروی کنند. در ادامه، نگاهی می‌اندازیم به تکنیک‌هایی که به خانواده‌های بی‌شماری کمک کرده‌اند تا خواب کودکشان را تنظیم کنند.
یک نکته مهم: همه نوزادان با توانایی خوابیدن به دنیا می‌آیند! خواب چیزی نیست که بخواهیم به کودک آموزش بدهیم.
داشتن یک روال مشخص
ایجاد یک روال منظم، پایه و اساس خواب شبانه‌ی موفق برای کودک است. وقتی در طول روز و مخصوصا قبل از خواب، برنامه‌های مشخص و قابل پیش‌بینی داشته باشید، به نوزادتان کمک می‌کنید تا بفهمد زمان استراحت فرا رسیده است. فراموش نکنید که روال روز هم بر خواب شب تاثیر می‌گذارد، پس ثبات در کل ساعات بیداری اهمیت دارد.
آماده کردن محیطی امن و راحت
فضایی که نوزاد در آن می‌خوابد باید هم احساس امنیت ایجاد کند و هم شرایط مناسب برای استراحت را فراهم آورد. این یعنی:
- استفاده از یک سطح خواب استاندارد و ایمن
- خالی بودن گهواره از وسایل اضافی مثل اسباب‌بازی
- تاریکی مناسب اتاق هنگام شب
- استفاده از قنداق (در صورت زیر ۱۲ هفته بودن نوزاد و نداشتن نشانه‌های غلت زدن)
- دمای مناسب اتاق
- استفاده از صدای سفید برای آرام‌سازی
نکته مهم در این زمینه
نیازی نیست همه‌ی صداهای اطراف را حذف کنید! در واقع، بهتر است کودک یاد بگیرد در محیط‌هایی با صداهای طبیعی خانه هم بخوابد. نویز سفید به مغز کودک کمک می‌کند راحت‌تر وارد مرحله خواب عمیق شود. مثلا صدای سشوار جزو این دسته از نویزها قرار می‌گیرد، زیرا تشابه زیادی به صدای رحم مادر دارد.
برای 15 دقیقه مشاوره اولیه رایگان، به خط تلگرام ما پیغام دهید: 09198791784
تنظیم برنامه روزانه مشخص
نوزادان وقتی در محیطی با زمان‌بندی ثابت قرار دارند، بهتر رشد می‌کنند. وقتی زمان خواب و بیداری در طول روز منظم باشد، کودک احساس امنیت بیشتری دارد و راحت‌تر می‌خوابد. حتی اگر بعضی روزها برنامه‌تان شلوغ باشد، تا جای ممکن به یک زمان‌بندی پایبند بمانید.
کمک به روند طبیعی خواب
کودکان در حدود ۱۲ هفتگی کم‌کم خودشان راه‌هایی برای آرام کردن خودشان پیدا می‌کنند، مثلا انگشت شستشان را می‌مکند یا موقعیت راحتی برای خوابیدن انتخاب می‌کنند. نیازی نیست به نوزاد یاد بدهید خودش را آرام کند، فقط کافی است به او فرصت بدهید. ممکن است قبل از اینکه آرام شود، کمی غر بزند یا گریه کند، اما این کاملا طبیعی است و جزیی از فرایند یادگیری خودتنظیمی در خواب معرفی می‌شود.
نوزادان از چه زمانی شب‌ها یک‌سره می‌خوابند؟
یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای والدین در ماه‌های اول تولد نوزاد این است که شب را بدون بیدار شدن کنار کودکشان بخوابند. اما واقعا نوزاد از چه زمانی می‌تواند تمام شب را بخوابد؟ بر اساس تجربه، حتی اگر از بهترین روش خواباندن کودک دو ساله و یک ساله نیز کمک بگیرید، معمولا در حدود ۸ تا ۱۰ هفتگی شاهد اولین شب‌هایی هستیم که کودک حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب پشت سر هم دارد. البته این موضوع برای نوزادانی است که سالم هستند و روند رشد طبیعی‌شان را طی می‌کنند.
چرا نوزاد من قبل از ۱۲ هفتگی شب‌ها کامل نمی‌خوابد؟
تقریبا همه‌ی والدین این لحظه را تجربه می‌کنند؛ زمانی که نیمه‌شب کنار گهواره می‌ایستند و از خود می‌پرسند: «چرا بچه‌م هنوز شب‌ها نمی‌خوابه؟» اگر شما هم همین حس را دارید، کاملا طبیعی است. دلایل منطقی و قابل درکی وجود دارد که چرا نوزادان در این سن هنوز خواب شبانه‌ی منظم ندارند. آگاهی از این دلایل می‌تواند شما را آرام‌تر کند و این دوران سخت را با اضطراب کمتری پشت سر بگذارید.
چند نکته که باید مدنظر داشته باشید:
ما تنها وقتی روشهای تنظیم خواب را برای نوزاد پیشنهاد می‌کنیم که مطمن باشیم کودک سالم است و در دو هفته اول زندگی، افزایش وزن مناسبی داشته. همچنین نوزادان در این دوره به تغذیه‌ی منظم هر دو تا سه ساعت نیاز دارند!
تغییرات تازه در روال خواب ممکن است کمی زمان‌بر باشند. ممکن است چند روز به نظر برسد که همه چیز خوب پیش می‌رود، اما ناگهان دوباره چالش‌ها برگردند. به والدین توصیه می‌کنیم که با دید منطقی پیش بروند و از تغییرات عجولانه پس از یک شب سخت پرهیز کنند. ثبات در کنار توجه به نیازهای کودک، کلید موفقیت در این مسیر است.
چرا نوزاد نیمه‌شب‌ها بیدار می‌شود؟
دلایلی که نوزادان شب‌ها بیدار می‌مانند عبارت‌اند از:
- نیاز به تغذیه مکرر: معده‌ی نوزادان تازه‌متولدشده ظرفیت کمی دارد و در روزها و هفته‌های اولیه، بدنشان به تغذیه منظم در طول شب و روز نیاز دارد. این موضوع یکی از دلایل اصلی بیدار شدن‌های شبانه است.
- تکامل چرخه خواب: در این سن، بدن نوزاد هنوز ریتم شب و روز مشخصی ندارد. برخلاف بزرگسالان، چرخه‌ی خواب او کوتاه، سطحی و نامنظم است که منجر به بیدار شدن‌های مکرر در شب می‌شود.
- نظم نداشتن در برنامه خواب: اگر یکی از عناصر اصلی خواب نوزاد به درستی اجرا نشود، ممکن است باعث سردرگمی کودک شده و خواب شبانه‌ی طولانی را مختل کند. بنابراین مهم است که مواردی مانند برنامه‌ی منظم روزانه، روتین خواب شب، فضای مناسب و ایمن برای خواب، پرده‌های تاریک، صدای سفید و استفاده از قنداق (برای نوزادان زیر ۱۲ هفته) همگی هماهنگ باشند.
کلینیک روانشناسی سها؛ همراه شما برای گذر از لحظات سخت بدخوابی نوزادتان
اگر از بی‌خوابی‌های شبانه‌ی نوزادتان خسته شده‌اید و احساس می‌کنید زندگی‌تان از تعادل خارج شده، کلینیک روانشناسی سها اینجاست تا کمکتان کند. بی‌خوابی نوزاد یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل والدگری‌ست و می‌تواند نه‌تنها آرامش کودک، بلکه سلامت روان والدین را هم تحت‌تاثیر قرار دهد. در کلینیک سها، با همراهی روانشناسان متخصص کودک و مشاوران خانواده، به شما کمک می‌کنیم تا علت‌های بدخوابی نوزادتان را شناسایی کرده و با راهکارهای علمی و عملی، خواب آرام را به خانه‌تان برگردانید. اگر احساس می‌کنید استرس، اضطراب یا خستگی مزمن به خاطر بیدار شدن‌های شبانه به سراغ‌تان آمده، وقت آن رسیده که از یک تیم حرفه‌ای کمک بگیرید. متخصصان ما، همراهی مطمین برای عبور از این روزهای سخت است؛ چون آرامش شما، اولویت ماست.
جمع‌بندی
در نهایت، خوابیدن نوزاد یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین در ماه‌های ابتدایی تولد است. طبیعی است که نوزادان در هفته‌های اول خواب منظم نداشته باشند، چرا که هنوز ریتم شبانه‌روزی بدنشان شکل نگرفته است. با گذر زمان، تغذیه کافی در طول روز، ایجاد روال خواب منظم و محیطی آرام، می‌توانند به خواب طولانی‌تر و آرام‌تر نوزاد در شب کمک کنند. صبر و پیوستگی در اجرای این روش‌ها کلید موفقیت است. در صورت ادامه مشکلات، مشورت با متخصص کودک یا مشاور خواب می‌تواند راهگشا باشد و به والدین کمک کند دوران سخت بی‌خوابی را راحت‌تر پشت سر بگذارند.
سوالات متداول
چرا نوزادم شب‌ها مدام بیدار می‌شود؟
دلایل زیادی مانند گرسنگی، ریتم خواب ناپایدار، نیاز به آغوش، ناراحتی از محیط یا نداشتن روال خواب منظم می‌تواند باعث بیدار شدن‌های مکرر شود.
آیا استفاده از قنداق به خواب بهتر نوزاد کمک می‌کند؟
بله، قنداق کردن نوزاد زیر ۱۲ هفته، در صورتی که هنوز غلت نمی‌زند، می‌تواند حس امنیت ایجاد کرده و خواب طولانی‌تری را ممکن کند.
چطور می‌توانم به نوزادم کمک کنم خودش دوباره به خواب برود؟
استفاده از صدای سفید، حفظ آرامش در شب، ایجاد یک روتین ثابت خواب و دادن فرصت برای آرام شدن به نوزاد از راه‌های موثر هستند.
منابع
