اختلال افسردگی مداوم که با نام‌های دیگر نظیر دیستایمی (Dysthymia) یا افسرده خویی نیز شناخته می‌شود، یکی از انواع مزمن دپرشن است که با احساس غمگینی، بی‌انگیزگی و ناامیدی مداوم همراه است و می‌تواند زندگی روزمره فرد را به‌طور چشمگیری تحت تاثیر قرار دهد. این نوع دپرشن، معمولا با علایم خفیف‌تر اما طولانی‌مدت همراه است و ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد. در این مقاله از مرکز مشاوره روانشناسی سها به بررسی دقیق علایم این اختلال، عوامل زمینه‌ساز و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.
شما می‌‌توانید همین حالا نسبت به رزرو مشاوره آنلاین از کلینیک سها اقدام کنید تا اولین قدم برای بهبود را بردارید. راه ارتباط در تلگرام و واتساپ: 09198791784
| عنوان مقاله | توضیحات |
| اختلال افسردگی مداوم | PDD یا افسردگی مزمن (افسرده خویی یا دیس تایمی) با علایمی چون غم و بی‌انگیزگی و خلق دپرس در طول حداقل 2 سال شناخته می‌شود |
| علایم | غم، خستگی، کاهش اشتها، احساس بی‌ارزشی و گناه |
| علل | عوامل شیمیایی مغز، ژنتیک، تروما و شرایط زندگی اجتماعی |
| تشخیص | معاینه پزشکی و ارزیابی روانشناسی به منظور شناسایی علایم در طولانی‌مدت |
| درمان | شامل داروهای ضد افسردگی و روان‌درمانی به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT) |
| تفاوت با افسردگی اساسی | نوع اساسی، شدیدتر ولی کوتاه‌تر، دیس تایمیا خفیف‌تر و طولانی‌مدت |
اختلال افسردگی پایدار چیست؟
اختلال افسردگی مداوم یا PDD (Persistent depressive disorder) نوعی از افسردگی طولانی‌مدت است که برخلاف انواع شدید و گذرا، معمولا با علایم خفیف‌تر اما پایدارتر همراه است. این اختلال در واقع ترکیبی از دو تشخیص قدیمی‌تر یعنی دیستایمیا و افسردگی اساسی مزمن به‌شمار می‌آید. فرد مبتلا به PDD ممکن است احساساتی چون غم، بی‌حوصلگی و ناامیدی را برای مدت‌های طولانی، گاه حتی چند سال تجربه کند، بدون اینکه این احساسات به‌طور کامل از بین بروند. چنین شرایطی می‌تواند عملکرد فرد در محل کار، تحصیل یا روابط خانوادگی را به‌تدریج مختل کند.
علایم اختلال افسردگی مداوم
علایم دیستایمی مداوم شباهت زیادی با نشانه‌های رایج این اختلال دارد، اما نکته مهم این است که در این نوع اختلال، نشانه‌ها به‌صورت پایدار و در بلندمدت بروز می‌کنند. فردی که دچار این وضعیت شده، معمولا این علایم را در بیشتر روزهای هفته و به مدت حداقل دو سال تجربه می‌کند. برای تشخیص دقیق این اختلال، بسیاری از روانپزشکان به علایم تعریف‌شده در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) رجوع می‌کنند. علایم این اختلال در این کتابچه شامل موارد زیر هستند:
- احساس اندوه عمیق در بیشتر ساعات روز، تقریبا هر روز
- کاهش اشتها یا پرخوری
- مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب
- احساس خستگی یا انرژی پایین
- عزت نفس پایین و احساس بی‌ارزشی
- ضعف در تمرکز یا دشواری در گرفتن تصمیم
- احساس ناامیدی نسبت به آینده
علل بروز
علل بروز دیس تایمی هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده است، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل مختلف ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. عواملی مانند سابقه بیماری‌های روانی، وضعیت شیمیایی مغز، وراثت، تجربه‌های استرس‌زا یا آسیب‌زا و حتی شرایط زندگی اجتماعی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به این وضعیت شوند. در ادامه به برخی از علل احتمالی PDD اشاره می‌کنیم:
- شیمی مغز: فرآیندهای شیمیایی که در تنظیم خلق‌وخو مغز نقش دارند بسیار پیچیده هستند. برخی نظریه‌ها کاهش سطح سروتونین را دخیل می‌دانند، اما مواد شیمیایی دیگری مانند اپی‌نفرین و دوپامین نیز ممکن است در این زمینه تاثیرگذار باشند.
- ساختار مغز: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است بخش‌هایی از مغز از نظر اندازه یا عملکرد تفاوت‌هایی با افراد سالم داشته باشند
- تروما در دوران کودکی: تجربیات سخت مانند آزار جسمی یا جنسی در کودکی می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به افسردگی مداوم در بزرگسالی شوند. مطالعات متعددی این ارتباط را تایید کرده‌اند و نشان داده‌اند که شدت اثر این عوامل در PDD حتی بیشتر از سایر انواع است.
- ژنتیک: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این اختلال می‌تواند در خانواده‌ها منتقل شود، اما تاکنون هیچ ژن مشخصی به عنوان علت قطعی آن شناسایی نشده است.
بیشتر بخوانید: افسردگی در زنان : این علایم را جدی بگیرید!
تشخیص دیس تایمی
تشخیص این اختلال معمولا با یک ارزیابی کامل روانپزشکی آغاز می‌شود. روانپزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا از نبود بیماری‌های جسمی که می‌توانند علت علایم باشند مطمین شود. گاهی لازم است آزمایش خون یا سایر تست‌های آزمایشگاهی انجام شود تا احتمال وجود مشکلات جسمی رد شود. اگر پس از این بررسی‌ها، پزشک به PDD مشکوک باشد، ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد تا ارزیابی دقیق‌تری صورت بگیرد و درمان مناسب انتخاب شود. برای اینکه این اختلال در یک فرد تشخیص داده شود، لازم است بزرگسالان حداقل به مدت دو سال تقریبا هر روز علایم مشخصه PDD را تجربه کرده باشند. در مورد کودکان و نوجوانان، باید خلق‌وخوی افسرده یا تحریک‌پذیر در بیشتر روزها و به‌مدت حداقل یک سال وجود داشته باشد. در این مسیر، پزشک از شما سوالات دقیقی درباره احساسات، افکار و تجربیات روزمره‌تان خواهد پرسید. صداقت شما در پاسخ‌دادن به این سوالات نقش مهمی در رسیدن به تشخیص درست دارد. پاسخ‌هایتان می‌توانند به تشخیص کمک کنند.
درمان اختلال افسردگی مزمن
درمان معمولا از ترکیب دارو و روان درمانی تشکیل می‌شود:
داروها
پزشکان ممکن است برای کمک به کنترل علایم PDD چند نوع مختلف از داروهای ضد افسردگی را توصیه کنند، از جمله:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین (پروزاک) و سرترالین (زولوفت)
- داروهای سه‌حلقه‌ای (TCAs) مانند آمیتریپتیلین (الاویل) و آموکساپین (آسندین)
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs) مانند دسونلافاکسین (پریستیق) و دولوکستین (سیمبالتا)
ممکن است لازم باشد چند نوع دارو و دوزهای مختلف را امتحان کنید تا به گزینه‌ای برسید که با وضعیت خاص شما سازگار باشد. داروها معمولا به چند هفته زمان نیاز دارند تا تاثیر خود را نشان دهند، بنابراین صبر و پیگیری منظم اهمیت زیادی دارد. اگر در مورد اثربخشی دارو یا عوارض آن نگرانی دارید، حتما موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. شاید نیاز به تغییر دارو یا تنظیم دوز آن باشد.
توجه داشته باشید که هرگز بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنید. قطع ناگهانی دارو می‌تواند منجر به عوارض قطع داروی ضدافسردگی شود.
روان درمانی
روان‌درمانی یک روش درمان موثر برای اختلال افسردگی پایدار است. پزشکان معمولا شرکت در جلسات روان‌درمانی یا درمان شناختی-رفتاری (CBT) را پیشنهاد می‌کنند.
- روان‌درمانی، که گاهی به‌عنوان گفتاردرمانی نیز شناخته می‌شود، شامل گفت‌وگو با یک درمانگر در جلساتی منظم است. این جلسات می‌توانند حضوری یا از طریق تماس‌های آنلاین برگزار شوند. گاهی اوقات درمان گروهی نیز توصیه می‌شود.
- در CBT تمرکز بر شناسایی الگوهای فکری منفی و رفتارهایی است که ممکن است در حفظ یا تشدید وضعیت نقش داشته باشند. شما در جلسات مشاوره cbt تلاش می‌کنید راه‌های سالم‌تری برای برخورد با احساسات پیدا کنید و راهبردهایی برای مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا بیاموزید.
این نوع درمان نه تنها می‌تواند باعث بهبود حال روحی در کوتاه‌مدت شود، بلکه خطر بازگشت علایم در آینده را نیز کاهش می‌دهد. همکاری مداوم با درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا موارد زیر را تمرین کنید:
- بیان سالم احساسات و افکار
- سازگاری با موقعیت‌های استرس‌زا یا بحرانی
- شناسایی رفتارها و الگوهای ذهنی آسیب‌زا
- جایگزینی افکار منفی با باورهای واقع‌بینانه و مثبت
- بازیابی حس رضایت و کنترل در زندگی
- هدف‌گذاری واقع‌گرایانه برای آینده
تغییرات سبک زندگی
از آنجایی که PDD یک اختلال بلندمدت است، همراهی فعال شما در روند درمان بسیار اهمیت دارد. اصلاح برخی عادت‌های روزمره می‌تواند در کنار درمان‌های پزشکی به بهبود علایم و درمان اختلال دیس تایمی کمک کند. برخی از تغییرات مفید در سبک زندگی عبارتند از:
- ورزش منظم، حداقل سه روز در هفته
- داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات و غذاهای کامل
- دوری از مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی
- استفاده از روش‌های مکمل مانند طب سوزنی
- انجام تمرینات آرام‌بخش مانند یوگا، تای‌چی یا مدیتیشن
- نوشتن روزانه احساسات در دفتر خاطرات شخصی
تفاوت دپرشن اساسی با افسرده خویی ( تفاوت انواع حاد و مزمن)
PDD و افسردگی اساسی (MDD) از جمله اختلالات خلقی هستند که علائم مشابهی دارند، اما در شدت، مدت زمان بروز و تاثیر بر زندگی روزمره تفاوت‌هایی اساسی با یکدیگر دارند. در حالی که MDD به‌طور ناگهانی و با شدت زیاد بروز می‌کند، PDD یک حالت مزمن و خفیف‌تر است که ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد. جدول زیر می‌تواند به درک بهتر این تفاوت کمک کند:
| وجه تفاوت | افسردگی اساسی (حاد) | افسردگی مداوم (مزمن) |
| شدت علایم | شدید و در مواردی ناتوان‌کننده | خفیف‌تر اما مزمن |
| مدت زمان علایم | حداقل ۲ هفته | حداقل ۲ سال در بزرگسالان و ۱ سال در کودکان و نوجوانان |
| علل احتمالی | تغییرات شیمیایی در مغز (مانند کاهش ماده خاکستری)، استرس شدید، سابقه خانوادگی | تجربه ترومای مزمن، عوارض جانبی برخی داروها، بیماری‌های جسمی جدی |
| تشخیص | حداقل ۵ علامت مشخص، از جمله خلق افسرده یا بی‌علاقگی که عملکرد فرد را مختل کند | حداقل ۲ علامت همراه با خلق افسرده، پایدار در طول حداقل ۲ سال |
| فرکانس عود | احتمال عود بیشتر، به‌ویژه پس از درمان ناقص یا استرس مجدد | علایم پیوسته‌تر با فراز و نشیب‌های کمتر |
| درمان رایج | ترکیبی از دارو و روان‌درمانی | ترکیبی از دارو و روان‌درمانی |
| اثرات بر عملکرد | اختلال قابل توجه در شغل، روابط و فعالیت‌های روزمره | کاهش کارایی در کار و روابط، کاهش انگیزه برای لذت بردن از فعالیت‌های روزمره |
برای درمان نیاز به کمک دارید؟ سها کلینیک همراه شماست
اگر مدت طولانی است که احساس اندوه، بی‌انرژی بودن یا بی‌علاقگی نسبت به زندگی دارید، ممکن است دچار افسردگی مداوم (PDD) باشید. خبر خوب این است که این اختلال قابل درمان است. در کلینیک روانشناسی سها، تیمی از روانشناسان و روان‌درمانگران باتجربه آماده‌اند تا با استفاده از روش‌های علمی مانند درمان شناختی-رفتاری و دارو درمانی، به شما کمک کنند تا دوباره به تعادل روانی برسید.
اگر در خانواده شما فردی به افسردگی مزمن دچار است، برای رزرو وقت مشاوره خانواده ما تماس بگیرید:
09198791784
سها کلینیک همراه شماست.
سوالات متداول
اختلال افسردگی مداوم چیست؟
نوعی دپرشن بلند مدت است که حداقل دو سال ادامه دارد و با خلق پایین و علایم مداوم همراه است.
آیا افسردگی مزمن با نوع معمولی تفاوت دارد؟
بله، دیس تایمی طولانیتر ولی معمولا با شدت کمتر از دپرشن اساسی (MDD) است.
منبع
healthline
