خنده بی جا چه عللی می‌تواند داشته باشد؟ هرکسی ممکن است گاهی خنده نامتناسب را تجربه کرده باشد. با این حال، برخی از خنده‌های بی جا می‌توانند علل عصبی یا روانشناختی داشته باشند. در این مقاله اطلاعات کاملی درباره علل و درمان خنده بی جا ارایه می‌کنیم.
مقدمه
خنده نامتناسب در موقعیت‌هایی که خندیدن پذیرفتنی نیست، رخ می‌دهد. عوامل فرهنگی و اجتماعی ممکن است بر این موضوع که آیا خنده در این موقعیت مناسب است یا خیر، اثر بگذارد.
اگرچه خنده بی جا به تنهایی جای نگرانی ندارد، گاهی می‌تواند علامت یک مشکل پزشکی باشد. افراد با طیف مختلفی از مسایل مانند اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی و اضطراب ممکن است گهگاهی خنده‌های نامتناسب داشته باشند. حتی برخی افراد بدون تشخیص روانپزشکی نیز ممکن است به دلایلی چون اضطراب و احساس تحقیر بخندند.
خنده بی جا یا کنترل‌ناپذیر چگونه است؟
این زمانی رخ می‌دهد که فرد وقتی مایل نیست یا در موقعیتی است که خنده در آن روا نیست، می‌خندد.
افرادی که خنده‌های نامتناسب دارند، ممکن است احساس کنند کنترلی بر خندیدن خود ندارند. از طرفی، برخی دیگر ممکن است حتی متوجه نابجا بودن خنده خود نشوند.
برای مثال، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که به دنبال یک هذیان یا توهم می‌خندند، ممکن است نابجا بودن خنده خود را درک نکنند. در همین حال، شخصی که خنده عصبی دارد، معمولا عدم تناسب رفتار خود را می‌فهمد.
علل خنده بی جا چیست؟
موقعیت‌های متفاوتی ممکن است باعث خنده نابجا شود. از جمله:
اضطراب
برخی مردم در هنگام اضطراب ، به شکل نابجایی می‌خندند. این می‌تواند در موقعیت‌های پر استرس مانند دادگاه یا مراسم عزاداری رخ دهد.
در این موارد، مردم در موقعیت‌های نامتناسب برای کاهش تنش می‌خندند.
اوتیسم
در یک مطالعه، والدین کودکان اوتیستیک گزارش کردند که فرزندانشان حالات عاطفی نامناسبی از خود نشان می‌دهند، از جمله خنده بی جا. این ممکن است به دلیل تفاوت در درک بین افراد اوتیستیک و سایر افراد باشد. برای مثال، یک فرد اوتیستیک ممکن است موقعیتی را خنده‌دار ببیند در حالی که فرد دیگر چنین نظری ندارد. یا ممکن است فرد دچار خنده عصبی شود.
اختلالات سلامت روان
اختلالات مختلف سلامت روان ممکن است باعث خنده نامناسب شوند. زیرا تشخیص‌های سلامت روان بر نحوه تجربه، پردازش و ابراز احساسات فرد تاثیر می‌گذارد.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در زمان‌هایی بخندند که برای دیگران نامناسب به نظر می‌رسد. احتمالا بدین دلیل که آنها دنیا را متفاوت از دیگران درک می‌کنند، در تنظیم احساسات خود مشکل دارند یا توهماتی را تجربه می‌کنند که خنده‌دار هستند یا باعث خنده عصبی می‌شوند.
یک دوره جنون یا مانیا ممکن است باعث شود فرد احساس هیجان یا قدرت زیادی داشته باشد.
مسایل عصب شناختی
مسایل عصب شناختی باعث بروز ناگهانی احساسات نامناسب، از جمله خنده یا گریه و گاه هر دو می‌شود. این یکی از شایع‌ترین دلایل خنده بی جا است.
این افراد دچار یک اختلال عصبی زمینه‌ای هستند که بر توانایی مغز در کنترل و ابراز احساسات تاثیر می‌گذارد. محققان بر این باورند که مشکل زمانی ایجاد می‌شود که لوب پیشانی (منطقه کنترل‌کننده‌ی احساسات) نمی‌تواند با مخچه و ساقه مغز که نقش مهمی در رفلکس‌ها دارند، ارتباط برقرار کند.
برخی از این شرایط عبارتند از:
- سکته مغزی
- زوال عقل
- ام‌اس (MS)
- ضربه مغزی
- آسیب مغزی تروماتیک
- بیماری ویلسون
- توده‌ها و تومورهای مغزی
- بیماری پارکینسون
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
تشنج (صرع)
نوع نادری از تشنج به نام Gelastic Seizure می‌تواند باعث شود فرد به طرز کنترل‌ناپذیری بخندد. فرد مبتلا در واقع احساس خوشحالی نمی‌کند، بلکه قادر به کنترل خنده خود نیست. نوع دیگری از تشنج به نام Dacrytic Seizure می‌تواند باعث شود فرد به طور غیر ارادی گریه کند.
درمان خنده بی جا
درمان خنده‌ی نامناسب به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. برخی از گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- دارودرمانی برای اختلالات سلامت روان: این داروها می‌توانند برای درمان شرایطی مانند اسکیزوفرنی و اضطراب که باعث خنده‌ی نامناسب می‌شوند، تجویز شوند.
- رواندرمانی برای مدیریت اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی: رواندرمانی به فرد کمک می‌کند تا اضطراب خود را در موقعیت‌های اجتماعی مدیریت کند. همچنین از خنده‌ی عصبی ناشی از اضطراب جلوگیری کند.
- درمان اختلالات مغزی زمینه‌ای: اگر علت خنده‌ی نامناسب یک اختلال مغزی زمینه‌ای مانند ALS یا ام‌اس (MS) باشد، درمان بر کنترل بیماری زمینه‌ای و کاهش علایم آن متمرکز خواهد شد.
- راهکارهای مدیریت خنده: این راهکارها می‌توانند به فرد در کنترل خنده‌ی ناگهانی یا نامناسب کمک کنند. یک نمونه از این راهکارها، تمرین تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق است.
بیشتر بخوانید: پرخوری عصبی چیست؟
مقابله با خنده بی جا در موقعیت‌های اجتماعی
صحبت کردن با دیگران در مورد خنده‌ی نامناسب، به ویژه در جمع‌های کوچک و آشنایان، می‌تواند به کاهش انگ اجتماعی و احساس خجالت یا دستپاچگی فرد کمک کند. برخی از راهبردهای دیگر که می‌توان امتحان کرد عبارتند از:
- تنفس عمیق: تنفس عمیق به کاهش اضطراب و کنترل خنده کمک می‌کند.
- شل کردن عضلات منقبض شده: آرامسازی عضلات منقبض شده در بدن به آرامش بیشتر فرد کمک می‌کند.
- تغییر موقعیت بدن: زمانی که فرد احساس می‌کند ممکن است دچار حمله‌ی خنده شود، تغییر موقعیت بدن می‌تواند به کنترل آن کمک کند.
- استراحت کوتاه: فرد می‌تواند به بهانه استفاده از سرویس بهداشتی یا قدم زدن در بیرون، به طور موقت از جمع خارج شود.
- استفاده از فنون حواس‌پرتی: شخص می‌تواند با فکر کردن به چیزی دیگر یا شمردن اشیای اطراف، حواس خود را از خندیدن پرت کند.
- اجتناب از فکر کردن به خنده: فکر کردن مداوم به خنده می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
خنده‌ی گاه‌به‌گاه نامناسب، مانند زمانی که فرد عصبی یا خجالت‌زده است، همیشه یک مشکل پزشکی جدی که نیاز به درمان داشته باشد، نیست. با این حال، در صورت تجربه موارد زیر بهتر است با پزشک صحبت کنید:
- تجربه مکرر خنده بی جا به اندازه‌ای که بر روابط اجتماعی یا عزت نفس فرد تاثیر بگذارد.
- داشتن علایم دیگر، مانند اضطراب شدید، هذیان، توهم یا مشکلات جدی در برقراری ارتباط با دیگران.
- ابتلا به بیماری عصبی یا داشتن علایم آن، مانند مشکلات تفکر و حافظه یا حرکات غیرمعمول.
- تجربه‌ی دوره‌های ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی خنده‌ی نامناسب که به نظر نمی‌رسد محرک خاصی داشته باشد.
خلاصه
خنده‌ی نامناسب می‌تواند هم برای فردی که آن را تجربه می‌کند و هم برای اطرافیانش مشکلاتی ایجاد کند. با این حال، مهم است توجه داشته باشیم که در بیشتر موارد، این خنده یک انتخاب نیست و نباید باعث احساس گناه یا شرمندگی در فرد شود.
هنگامی که خنده بی جا ناشی از یک بیماری پزشکی باشد، دریافت حمایت پزشکی مناسب می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین ممکن است فرد بتواند از فنون خودیاری برای کاهش علایم استفاده کند.
افرادی که دچار خنده‌ی نامناسب می‌شوند باید بدانند که تنها نیستند. افراد زیادی این علامت را تجربه می‌کنند و طیف وسیعی از بیماری‌ها می‌توانند باعث آن شوند. متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند در شناسایی و درمان علت زمینه‌ای و همچنین کمک به فرد برای توسعه مهارت‌های مقابله‌ای لازم، نقش مهمی داشته باشد.
منبع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
