وسواس کودکی و نوجوانی یکی از دغدغه‌های مهم بسیاری از والدین است. در این مقاله می‌خوانیم علت بروز وسواس در این بازه‌ی سنی چیست و چه درمان‌هایی دارد.
بیشتر بخوانید: علایم وسواس چیست؟
علل وسواس کودکی و نوجوانی چیست؟
مانند خیلی از اختلالات سلامت روان، دلیل واحدی برای ابتلای کودک یا نوجوان شما به وسواس وجود ندارد.
اما تعدادی عوامل خطر وجود دارد که می‌تواند سبب وسواس در کودکان و نوجوانان شود؛ از جمله تاریخچه خانوادگی، ژنتیک و محیط.
ژنتیک
ژنتیک در اختلال وسواسی جبری یا OCD نقش دارد. بدین معنی که اگر فردی در خانواده شما به این بیماری دچار باشد، احتمال ابتلای کودک به آن بیشتر است.
در بحث پیرامون طبیعت و تربیت، مهم است توجه داشته باشید که محیط نیز نقش مهمی دارد. ممکن است وسواس‌ها و اجبارها در طول زمان آموخته شوند. اگر کودکان مشاهده کنند که اعضای خانواده و نزدیکان به رفتارهای وسواسی جبری دست می‌زنند، ممکن است به این الگوهای رفتاری تمایل یابند.
رویدادهای استرس‌زا
رویدادهای استرس‌زا می‌تواند یک عامل خطر برای وسواس کودکی و نوجوانی باشد. البته در مواردی که استعداد وسواس در فرد وجود دارد. کودکانی که تروما را تجربه می‌کنند ممکن است دچار PTSD شوند. این می‌تواند با OCD اشتباه گرفته شود.
افکار ناخواسته و مزاحم اغلب در اختلال استرس پس از تروما (PTSD) رخ می‌دهند و می‌توانند شبیه OCD به نظر برسند. اما تفاوت‌‌هایی وجود دارد. تروما روی افکار مزاحم بر اساس رویداد آسیب‌زای گذشته تمرکز می‌کند. درحالیکه OCD معمولا بر عدم قطعیت‌های آینده و تلاش برای کاهش آنها متمرکز است.
آیا OCD قابل درمان است؟
بله، امید وجود دارد!
توجه به این نکته ضروری است که هیچ درمان همیشگیی برای OCD وجود ندارد. در عین حال، راه‌های زیادی برای مدیریت موثر این وضعیت در دسترس است.
افراد مبتلا به OCD، همیشه باید با برخی از علایم سروکار داشته باشند. اما راه‌های بسیار موثری برای کنترل وسواس و اجبار وجود دارد. درمان می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی شود، حتی اگر علایم اندکی باقی بماند که باید به طور منظم مدیریت شوند. با گذشت زمان و با درمان موثر، OCD ممکن است هیچ تاثیری بر کیفیت زندگی افراد نداشته باشد.
هنگامی که صحبت از درمان وسواس کودکی و نوجوانی می‌شود، مهم است که به طور جامع با این موضوع برخورد کنید. هنگامی که تمام جنبه‌های OCD به درستی مورد توجه قرار گیرد، کودکان بهترین شانس را برای بهبودی خواهند داشت.
چندین مولفه در درمان کودکان دچار OCD نقش دارد. هر کودکی روش منحصر به فرد خود را می‌طلبد. در نتیجه، ممکن است چندین روش را امتحان کنید تا ببیند کدام بهترین کارکرد را دارد.
درمان وسواس کودکی و نوجوانی چیست؟
روان درمانی شناختی رفتاری
روش شناختی رفتاری (معروف به نام اختصاری CBT)، یک روش درمانی موثر برای مبتلایان به OCD است. این درمان و سایر روش‌های مشابه آن، به بیماران کمک می‌کند تا رفتارها و افکار خود را به هم پیوند دهند.
یکی از مهم‌ترین اجزای CBT، درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ نام دارد. هدف این نوع درمان، قرار دادن تدریجی کودکان در معرض یک وسواس است.
با درمان مناسب، کودکان و نوجوانانی که با OCD دست به گریبان‌اند، می‌توانند زندگی رضایت‌بخش و سالمی داشته باشند.
برای مثال، ممکن است متخصص سلامت روان، کودکی را که از میکروب‌ها می‌ترسد، در معرض آلودگی اندک قرار دهد. سپس، کودک با راهنمایی وی، یاد می‌گیرد که در برابر میل به انجام تشریفات اجباری مقاومت کند.
از آنجایی که OCD بر همه افراد خانواده تاثیر می‌گذارد، والدین و خواهران و برادران باید یاد بگیرند که چگونه از کودکان به بهترین شکل حمایت کنند. ثابت شده است که رویکردهای خانواده‌درمانی در این زمینه بسیار موفق هستند.
درمان وسواس کودکی و نوجوانی زمان‌بر است، اما در نهایت کیفیت زندگی را در مبتلایان بسیار بهبود می‌بخشد.
داروها
برخی از داروهای روانپزشکی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا وسواس‌ها و اجبارهای همراه آن را کنترل کنند. اگر دسترسی به درمان CBT ندارید یا به نظر می‌رسد این برنامه تاثیر کمی داشته، افزودن یک مهارکننده بازجذب سروتونین (SRI)، طبقه‌ای خاص از داروهای ضد افسردگی، ممکن است مفید باشد.
برخی از رایج‌ترین داروهای ضد افسردگی که ممکن است برای کودکان و نوجوانان مبتلا به OCD تجویز شود عبارتند از:
- آنافرانیل (کلومیپرامین) در کودکان ده ساله یا بالاتر
- فلووکسامین در کودکان هشت ساله یا بالاتر
- پروزاک (فلوکستین) در کودکان هفت ساله یا بالاتر
- زولوفت (سرترالین) در کودکان شش ساله یا بالاتر
والدین باید با روانپزشک کودک و نوجوان در مورد همه گزینه‌های احتمالی صحبت کنند تا از خطرات و مزایای هر دارو با خبر شوند.
همه داروهای روانپزشکی دارای عوارض جانبی احتمالی هستند. والدین باید عوارض جانبی و احتمال بروز آنها را درک کنند و بدانند که چگونه آنها را تشخیص دهند و چه زمانی برای قطع احتمالی مصرف، با پزشک تماس بگیرند.
بسیاری از کودکانی که برای OCD دارو مصرف می‌کنند، ممکن است پس از یادگیری مهارت‌های مواجهه و پیشگیری از پاسخ و استفاده منظم از آنها، دارو را کنار بگذارند.
گزینه‌های اضافی شامل سطح بالاتری از مراقبت، مانند درمان سرپایی یا بستری (در موارد شدید) می‌شود.
اگر فرزندم OCD داشته باشد چه کار کنم؟
والدین، مراقبان و اعضای خانواده باید هشیار باشند و درک کنند که درخواست کمک برای فرزندشان اشکالی ندارد. همچنین، کودکان و نوجوانان باید بدانند که اگر احساس ناراحتی می‌کنند، طبیعی است.
وقتی با کودکان مبتلا به OCD با همدردی و درک برخورد کنید، راحت‌تر می‌توانند مشکلات خود را باز کنند.
اگر فکر می‌کنید فردی را می‌شناسید که ممکن است با OCD دست و پنجه نرم کند، اولین قدم این است که وحشت نکنید. در حالی که این اختلال ممکن است فلج‌کننده به نظر برسد، راه‌های زیادی برای دریافت کمک وجود دارد. جستجوی کمک و درمان می‌تواند ابزارهایی را برای کودک و خانواده‌اش فراهم آورد تا با احساس سلامت روانی خود را کنترل کنند.
ارزیابی و تشخیص وسواس کودکی و نوجوانی با چه کسی است؟
ارزیابی به منظور تشخیص ممکن است شامل پرسشنامه‌های خود گزارش‌دهی، فرم‌های والدین و مصاحبه شخصی باشد. این مصاحبه‌ها شامل سوالات خاصی برای شناسایی وجود وسواس‌ها و اجبارها هستند.
یک متخصص آموزش‌دیده با کودک درباره احساسات، افکار، علایم و الگوهای رفتاری صحبت می‌کند. هدف شناسایی هرگونه وسواس یا اجبار خاص است.
برای تشخیص رسمی، روانپزشک یا روانشناس کودک و نوجوان از معیارهایی استفاده می‌کند که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات سلامت روان (DSM-5) وجود دارد.
در تشخیص OCD، رد علل جایگزین این رفتار مهم است. بنابراین، ممکن است یک معاینه فیزیکی برای بررسی علایم و سایر بیماری‌های احتمالی، انجام شود.
اگر پس از تکمیل این فرآیند، کودک معیارهای OCD را داشته باشد، روند درمان و بهبودی می‌تواند آغاز شود.
روانشناسان کودک و نوجوان ما در سهاکلینیک آماده ارزیابی، تشخیص و درمان وسواس کودکی و نوجوانی هستند. با ما در تماس باشید.
منبع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
