چاقی و آلزایمر چه ارتباطی با هم دارند؟ دانشمندان در دانشگاه مک گیل، سازوکاری را کشف کردند که در آن اضافه وزن می‌تواند به تخریب عصبی بیانجامد که نهایتاً منجر به اُفت شناختی می شود. این یعنی برداشتن گام‌هایی به سمت کاهش وزن و حفظ سلامتی بدن ممکن است با افزایش سن از ابتلا به زوال عقل جلوگیری کند. در این مقاله درباره چاقی و آلزایمر بیشتر می‌خوانیم.
شیوع بالای چاقی
در دهه‌های اخیر، نرخ جهانی چاقی به طرز چشمگیری افزایش داشته است. این موضوع علاقه پژوهشگران را به فهم سازوکارهای عصبی زیربنای چاقی جلب کرد. در این شکی نیست که چاقی، افراد را در معرض خطر ابتلا به عارضه های سلامتی قرار می دهد اما پژوهشی جدید نشان داد که حتی چاقی و آلزایمر با هم ارتباط دارند.
تعدادی از مطالعات تصویربرداری عصبی کاهش احتمالی تراکم مواد خاکستری را در مناطق مشخصی از مغز افراد دچار چاقی نشان دادند.
چه ارتباطی بین چاقی و افسردگی و اضطراب وجود دارد؟
چاقی چه تفاوتی با اضافه وزن دارد؟
از انباشتگی زیاد چربی در بدن با عنوان وضعیت‌هایی به نام اضافه وزن و چاقی یاد می‌شود. این دو وضعیت در میزان چربی افراطی انباشته شده تفاوت دارند و معمولاً با استفاده از شاخص توده بدنی تعریف می‌شوند. شاخص توده بدنی (MBI) با تقسیم وزن فرد به کیلوگرم بر توان دوم قد شخص به متر به دست می‌آید. اندازه MBI بین ۲۵ تا ۳۰ نشان دهنده اضافه وزن است، در حالی که اندازه ۳۰ و بالاتر حاکی از چاقی است.
پژوهشگران در مرکز عصبی دانشگاه مک گیل اخیراً پژوهشی نوآورانه انجام دادند که از اثرات چاقی بر مغز ما پرده بر می‌دارد. امروزه بیشتر مردم می دانند که چاقی چیزی بیش از صرفا یک عدد بر روی مقیاس است و می‌تواند پیامدهایی شگرف بر کل بدن بر جای بگذارد. اما افراد به ندرت به اثرات چاقی بر مغز توجه می کنند یا ندرتا نسبتی مستقیم را بین چاقی و آلزایمر و زوال عقل در نظر می‌گیرند.
به نظر می‌رسد رابطه بین چاقی و عملکرد شناختی عمیقا ریشه دار باشد، از جمله افزایش التهاب، تنظیم هورمونی، متابولیسم گلوکز و مقاومت به انسولین. همه این‌ها بخشی از التهاب‌اند که در تخریب سلول‌ها و عملکرد مغز نقش دارند. در این پژوهش، آنها به تحلیل ماده مغزی و از دست رفتن سلول‌های مغزی در بیماران دچار چاقی و آلزایمر پی بردند.
اثر چاقی بر مغز و ارتباط چاقی و آلزایمر
پژوهشگران می‌گویند خصوصا در میانسالی چاقی و آلزایمر با هم ارتباط دارند. بر اساس یک مطالعه در نشریه بیماری آلزایمر، کاهش وزن می‌تواند خطر ابتلا به زوال شناختی را کاهش دهد و روند ابتلا به آن را آهسته کند.
پژوهشگران اسکن‌های مغزی بیش از 1300 فرد را تحلیل کردند. سپس مقایسه‌ای بین الگوهای ماده خاکستری مغز مبتلایان به آلزایمر و شرکت‌کنندگان سالم انجام دادند.
آنان همچنین اسکن‌های مغزی افراد دچار چاقی را با افراد بدون این عارضه مقایسه کردند. دانشمندان گزارش کردند که چاقی و بیماری آلزایمر اثر مشابهی بر مواد خاکستری دارند. این تایید می‌کند که هردوی این عارضه‌ها میتوانند سبب نوع مشابهی از تخریب عصبی در مغز شوند.
ارتباط ماده خاکستری مغز و بیماری آلزایمر
ماده خاکستری مغز، عنصر اصلی در رشد بیماری آلزایمر است.
رسوبات کلسترول (پلاک‌ها) میتوانند در مغز انباشته شده و حجم ماده خاکستری را کاهش دهند. این به کاهش در عملکردهای عالی مغز می‌انجامد. به دنبال کاهش ماده خاکستری، کارکرد شناختی، کارکرد حرکتی و حافظه افت پیدا می‌کنند.
این مطالعه، تاییدی بر شواهد روزافزون از آثار منفی چاقی است؛ یک بیماری چندگانه که با تغییرات متابولیک از جمله اثرات مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی (شناخت، سلامت کلی مغز و خطر بیماری آلزایمر) ارتباط دارد.
این نشان می‌دهد که تخریب عصبی (یا از دست دادن سلول‌های مغز که با نازک شدن قشر مغز نشان داده می‌شود) ممکن است یکی از مکانیسم‌های کلیدی این خطر باشد.
این موضوع به شواهد فزاینده پیرامون عوامل خطر «تغییرپذیر» برای زوال عقل اضافه می‌کند، به این معنی که طیف وسیعی از کارها وجود دارد که می‌توانیم با انجام یا اجتناب از آنها، مغزمان را سالم نگه داریم و خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهیم.
هنگامی که صحبت از زوال عقل به میان می‌آید، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که در یک سوم موارد می‌توان با پرداختن به عوامل خطر قابل اصلاح از این عارضه پیشگیری کرد.
اثرات چاقی بر سلامتی
به گفته کارشناسان، این مطالعه جدید به نازک شدن قشر مغز یا از دست دادن سلول‌های مغز به عنوان یکی از علل احتمالی اشاره می‌کند.
فیلیپ موریس، محقق فوق دکترا در موسسه عصبی مونترال در کانادا می‌گوید: کاهش وزن در اواسط دوره زندگی می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر و سایر بیماری‌های عصبی را کاهش دهد.
بر اساس پژوهش‌ها، چاقی در میانسالی بیشترین ضرر را از این نوع دارد.
دکتر گلن فینی می‌گوید: اعتقاد بر این است که رسیدن به وزن سالم و حفظ آن می‌تواند خطر چاقی برای زوال عقل را کاهش دهد.
چاقی در میانسالی یکی از چندین خطرات سلامتی است که با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر دیررس مرتبط است. علاوه بر اینکه می‌دانیم با بیماری‌هایی چون دیابت ارتباط دارد. فینی می‌گوید: «این مهم‌ترین عامل خطر قابل اصلاح برای زوال عقل است که در آمریکایی‌ها شیوع دارد.»
افزایش وزن در میانسالی
چاقی در سال‌های میانسالی می‌تواند مشکلات زیادی را در چندین دهه بعد در پی بیاورد.
بر اساس مطالعه‌ای دیگر، افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بالاتری داشتند، 2.5 برابر بیشتر احتمال دارد زودتر ضعیف شوند. ضعف، خطر بیشتری برای افتادن، صدمه‌دیدن، بستری در بیمارستان و تجربه عوارض ناشی از بستری شدن را به دنبال می‌آورد.
بیشتر زنان در میانسالی دارای اضافه وزن هستند. طبق گفته انجمن یایسگی آمریکای شمالی، اضافه وزن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا، آرتروز و برخی انواع سرطان را افزایش می‌دهد.
برخی از عوامل موثر در افزایش وزن در دوران میانسالی عبارتند از:
- کاهش متابولیسم
- کاهش ماهیچه بدن و افزایش چربی بدن (چربی کالری کمتری نسبت به ماهیچه می‌سوزاند)
- کاهش فعالیت بدنی
چطور از اضافه وزن پیشگیری کنیم؟
چاقی و اضافه وزن با هم ارتباط دارند. پیشگیری از چاقی و حفظ وزن سالم، چندین راهبرد را شامل می‌شود. از جمله موارد زیر:
- خوراکی‌های سالم را در رژیم غذایی خود افزایش دهید؛ از جمله غلات، میوه‌ها، سبزیجات، چربی‌های سالم و پروتیین‌ها
- کاهش خوراکی‌های ناسالم با غلات و قندهای تصفیه شده، سیب‌زمینی سفید، گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری‌شده
- افزایش فعالیت بدنی
- کاهش مدت زمان نشستن در طول روز
- بهبود خواب
- کاهش استرس
کلام پایانی
تعدادی از مطالعات تصویربرداری عصبی به کاهش احتمالی در تراکم مواد خاکستری در نواحی مشخصی از مغز افراد دچار چاقی اشاره کردند.
خوشبختانه، با ایجاد تعدیل هایی کوچک اما مهم در سبک زندگی‌مان مانند ورزش کردن بیشتر، حذف خوراکی های فرآوری شده از رژیم غذایی مان و کاهش سطح استرس می توانیم اثراتی مثبت بر سلامت مغزمان بر جای بگذاریم.
نکته کلیدی این است که از اثرات مخربی که این شرایط می‌تواند در رابطه با زوال عقل ایجاد کند آگاه باشیم. شیوع این عوارض، حاکی از میزان ضرورت تمرکز بر اجرای مداخلاتی است که با عوامل خطر متابولیک مبارزه می‌کنند تا بتوانیم از آسیب طولانی مدت جلوگیری کنیم.
تجارب خود را درباره ارتباط چاقی و آلزایمر با ما در میان بگذارید.
منابع
https://www.psychologytoday.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
