آگورافوبیا چیست ؟ یک اختلال اضطرابی است که در آن فرد احتمالا از دور شدن از خانه می‌ترسد. دلیل این موضوع ترس شدیدی است که شخص در موقعیت‌هایی که راه فرار یا امکان دریافت کمک ندارد، تجربه می‌کند. در این مقاله می‌خوانید آگورافوبیا چه علایمی دارد، به چه علت نمایان می‌شود و راه‌های درمان آن چیست.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمم دچار حمله پانیک شده ام؟
واژه‌ی آگورافوبیا به چه معناست ؟
این نام از واژه یونانی قدیمی «آگورا» می‌آید که به مکان گردهمایی یا یک بازار اشاره دارد.
مردم اغلب آگورافوبیا را با ترس از فضاهای باز اشتباه می‌گیرند. درحالیکه این نوع هراس پیچیده‌تر است. موقعیتها یا مکان‌هایی که ترس را در مبتلایان به آگورافوبیا برمی‌انگیزند، شامل وسایل حمل و نقل عمومی، جمعیت‌ها و طبیعت‌های باز خارج از شهر می‌شود.
برخی افراد دچار آگورافوبیا همچنین به حملات یا اختلال پانیک دچار اند. وقتی علایم شدید می‌شود، افراد ترجیح می‌دهند اصلا خانه را ترک نکنند.
آگورافوبیا می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما علایم معمولا حدود 25 تا 35 سالگی ظاهر می‌شوند. زنان معمولا بیش از مردان تحت تاثیر این اختلال قرار می‌گیرند.
آگورافوبیا چیست ؟
ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، آگورافوبیا را به عنوان یک اختلال اضطرابی طبقه‌بندی می‌کند.
فرد مبتلا به این نوع اختلال دارای احساسات مداوم اضطراب است که بر توانایی او برای مدیریت زندگی روزمره‌اش تاثیر می‌گذارد.
آگورافوبیا شامل ترس از قرار گرفتن در مکان‌هایی می‌شود که فرار از آن یا دریافت کمک در آن دشوار است.
احساس خجالت، درماندگی یا به دام افتادن می‌تواند پاسخ آگورافوبیا را برانگیزاند. برای مثال، ممکن است فردی یک یا چند مورد از این احساسات را در مناطق شلوغ یا دورافتاده یا روی پل‌ها و وسایل نقلیه عمومی داشته باشد.
آگورافوبیا می‌تواند پس از حمله پانیک در فرد ایجاد شود. برای مثال، ترس از بروز حملات بیشتر، ممکن است باعث شود فرد از موقعیت‌های مشابه مکان اولین حمله دوری کند. اگرچه آگورافوبیا می‌تواند به دنبال اختلال پانیک رخ دهد، اما DSM-5 این دو را تشخیص‌های جداگانه‌ای در نظر می‌گیرد.
افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است برای بازدید از مکان‌‌های عمومی به کمک یک همراه نیاز داشته باشند. همچنین احتمال دارد به تنهایی اصلا قادر به ترک خانه نباشند.
علایم آگورافوبیا چیست ؟
آگورافوبیا می تواند شامل ترکیبی از ترس‌ها، سایر احساسات و علایم فیزیکی باشد. همه این‌ها می‌تواند طیفی از خفیف تا شدید را در بر بگیرد.
برخی می‌توانند علایم آگورافوبیا را با پیروی از یک روتین منظم مدیریت کنند. اما نشانه‌ها برای سایرین می‌تواند به شدت توان‌فرسا باشد.
با توجه به DSM-5، فرد مبتلا به آگورافوبیا معمولا از موقعیت‌های زیر می‌ترسد:
- استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی
- بودن در فضاهای باز
- بودن در فضاهای بسته
- در صف ایستادن
- حضور در جمعیت
- تنها بودن در بیرون از خانه
اصلی‌ترین ترس در آگورافوبیا مربوط به موقعیتی است که در آن خطری فرد را تهدید کند و کمکی در دسترس نباشد یا فرار غیرممکن باشد. ترس می‌تواند آنقدر بالا رود که شخص را دچار حمله پانیک کند.
علایم فیزیکی
وقتی آگورافوبیا با حملات پانیک رخ می‌دهد، علایم جسمی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- ضربان قلب تند یا بالارونده
- تنگی نفس یا کوتاه شدن تنفس
- تعریق
- احساس بیماری
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- سرگیجه
- از حال رفتن
- استفراغ و سایر علایم گوارشی
- گرگرفتگی و لرز
- خفگی
- لرزش
- احساس سردرگمی
همچنین، یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که به نظر می‌رسد سطوح التهاب خفیف در طول زمان در مبتلایان به آگورافوبیا افزایش می‌یابد. این نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این عارضه ممکن است در معرض خطر بیشتری برای آترواسکلروز و بیماری عروق کرونر قلب باشند.
تغییرات رفتاری در آگورافوبیا
فرد مبتلا به آگورافوبیا از برخی موقعیت‌های برانگیزان ترس دوری می‌کند. او همچنین ممکن است:
- رفتار خود را در خانه، مدرسه یا محل کار تغییر دهد
- از دیدن دوستان خودداری کند
- تمام خریدهای خود را به صورت آنلاین انجام دهد
- شروع به سومصرف الکل و مواد مخدر کند
همچنین ممکن است فرد به دیگران وابسته شود یا برای مدت طولانی خانه را ترک نکند.
علل آگورافوبیا چیست ؟
دلیل قطعی آگورافوبیا واضح نیست، اما تغییراتی در نواحی مغز که پاسخ ترس را کنترل می‌کنند، احتمالا در این اختلال نقش داشته باشد.
DSM-5 از سه نوع عوامل خطر نام می‌برد:
- محیطی: آگورافوبیا ممکن است بعد از تجربه یک جنایت، بدرفتاری یا رویداد تروماتیک بروز یابد.
- ژنتیکی: شواهد نشان می‌دهد که افراد می‌توانند این وضعیت را به ارث ببرند.
- سرشتی: به نظر می‌رسد برخی افراد از نظر سرشتی بیشتر مستعد اختلالات اضطرابی هستند.
با توجه به ارتباط آشکار بین اختلال پانیک و آگورافوبیا، DSM-5 گزارش می‌دهد 30 تا 50 درصد از مبتلایان به آگورافوبیا، قبل از ظهور علایم، تشخیص اختلال وحشتزدگی یا حملات پانیک داشتند.
تشخیص آگورافوبیا چگونه است؟
برای تشخیص آگورافوبیا، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی با فرد مصاحبه می‌کند و در مورد علایم او می‌پرسد. او همچنین احتمالا از احساسات فرد در مورد ترک خانه و قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص سوال می‌کند.
متخصصان با استفاده از معیارهای DSM-5 می‌توانند آگورافوبیا را در صورت تجربه اضطراب یا ترس شدید در حداقل دو مورد از موقعیت‌های زیر تشخیص دهند.
- وسایل حمل و نقل عمومی
- فضای باز
- فضاهای بسته مانند آسانسور
- جمعیت یا صف
- تنها بودن در بیرون از خانه
به علاوه، درمانگر ویژگی‌های زیر را جستجو می‌کند:
- فرد به موقعیت برانگیزان ترس نمی‌رود یا از حضور در آنجا بدون یک همراه مورد اعتماد خودداری می‌کند.
- دلیل اجتناب، ترس از ناتوانی در فرار، دریافت کمک، یا مراقبت از خود در صورت بروز علایم شرم‌آور یا شبه پانیک است.
- ترس و اضطراب با خطرات واقعی تناسب ندارد.
- ترس و اضطراب باعث ناراحتی عمیق می‌شود و بر توانایی عملکرد فرد تاثیر می‌گذارد.
- هیچ توضیح دیگری برای این ترس و اضطراب وجود ندارد.
علایم باید پایدار باشند و فرد باید حداقل 6 ماه آنها را تجربه کرده باشد تا تشخیص داده شود.
پزشک همچنین باید ثابت کند که علایم ناشی از اختلال دیگری مانند یک فوبی خاص یا اختلال اضطراب اجتماعی نیست. آنها ممکن است آزمایش‌هایی را برای رد سایر شرایط زمینه‌ای انجام دهند یا تجویز کنند.
درمان آگورافوبیا چیست ؟
پزشکان معمولا آگورافوبیا را با ترکیبی از دارو درمانی و درمان شناختی رفتاری (CBT) که نوعی روان درمانی است، درمان می‌کنند.
دارو درمانی
یک یا هر دو نوع داروی تجویزی زیر ممکن است کمک‌کننده باشد:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین: این داروهای ضد افسردگی که با نام SSRI شناخته می‌شوند، می‌توانند در بهبود آگورافوبیا مفید باشند، اما ممکن است 2 تا 4 هفته طول بکشد تا شروع به کار کنند.
- بنزودیازپین‌ها: این‌ها داروهای آرامبخشی هستند که می‌توانند علایم اضطراب را در کوتاه مدت تسکین بخشند. با این حال، خطر وابستگی به این داروها زیاد است.
توجه به این نکته ضروری است که داروهای ضد افسردگی گاهی اوقات در ابتدا اثرات ناخوشایندی دارند که ممکن است علایم اختلال را بدتر نشان دهند. افراد باید دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنند و در صورت نگرانی در مورد عوارض جانبی از آنها راهنمایی بخواهند.
روان درمانی
در روان درمانی، فرد با یک درمانگر همکاری می‌کند تا علل و علایم اضطراب خود را بررسی کند. در این فرآیند، فرد می‌تواند راه‌های جدیدی برای رویارویی با ترس‌های خود پیدا کند.
درمان شناختی رفتاری بر تغییر نحوه تفکر و واکنش فرد به شرایط خاص تمرکز دارد. در این روند فرد درباره موضوعات زیر یاد می‌گیرد:
- روش‌های جدید رویارویی با موقعیت‌هایی که باعث ایجاد علایم می‌شود
- روش‌های جدید مدیریت استرس و نشانگان آگورافوبیا
- فنون مدیریت ترس، مانند تمرینات تنفس عمیق
برای کمک به فرد برای غلبه بر ترس خود، درمانگر ممکن است با دادن تکلیف پیاده‌روی کوتاهی از خانه شروع کند و به تدریج طول مسیر را در طی زمان افزایش دهد. این می‌تواند راهی امن برای مقابله با احساسات ناخوشایند فراهم کند.
درمان اولیه ممکن است به صورت آنلاین یا تلفنی انجام شود تا فرد برای خروج از منزل احساس فشار نکند.
دوستان و عزیزان نیز می‌توانند با یادگیری در مورد آگورافوبیا، نشان دادن درک و تشویق فرد به برداشتن گام‌های جدید (در هر زمان که آماده بودند) در روند درمان موثر واقع شوند.
نکات خودمراقبتی برای مدیریت علایم آگورافوبیا چیست ؟
برخی از راهبردهای مفید برای مبتلایان به آگورافوبیا عبارت است از:
- درخواست کمک از متخصص و بعد دنبال کردن برنامه درمانی
- تمرین فنون آرامسازی
- ورزش منظم
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- اجتناب از نوشیدنی‌های حاوی الکل یا کافیین، از جمله نوشابه‌های گازدار
- دوری از مواد مخدر تفریحی
چشم انداز
اگر فرد مبتلا به آگورافوبیا تحت درمان قرار نگیرد، این وضعیت می‌تواند دایمی و مزمن شود. برای بسیاری، این یک حالت مادام العمر است. با این حال، درمان می‌تواند به افراد در مدیریت علایم کمک کند.
از هر 2 فرد مبتلا به آگورافوبیا که تحت درمان قرار می‌گیرند، 1 نفر ممکن است به بهبودی کامل دست یابد. برخی دیگر احتمالا بهبودی چشمگیری را تجربه می‌کنند و علایم فقط در مواقع استرس باز می‌گردد.
بدون درمان، حدود 10 درصد از افراد بهبود کامل یا چشمگیری از علایم را تجربه می‌کنند.
آگورافوبیا می‌تواند تاثیر عمیقی بر عملکرد روزانه فرد داشته باشد. بنابراین اگر نشانه‌های آن را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر به دنبال درمان باشید.
آیا تاکنون آگورافوبیا را تجربه کرده‌اید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
