اختلال بادی دیسمورفیک یا بدریخت انگاری بدن، یک عارضه‌ی سلامت روان است که نحوه‌ی احساس و دید شما نسبت به بدن و ظاهرتان را مختل می‌کند. در این مقاله می‌خوانیم بادی دیسمورفیا چیست، چه علایم و انواعی دارد و علل و روش‌های درمان آن کدامند.
قابل توجه: اختلال بدشکلی بدن، وضعیتی است که در آن خطر بروز افکار و رفتارهای خودآسیب‌رسان یا خودکشی زیاد است. اگر به صدمه زدن به خود یا دیگران فکر می‌کنید، یا چنانچه حدس می‌زنید یکی از آشنایا‌ن‌تان در معرض خطر آسیب به خود است، فورا از خط 123 (اورژانس اجتماعی) کمک بگیرید.
فهرست محتوا
- بادی دیسمورفیا چیست؟
- علایم اختلال بدشکلی بدن
- مبتلایان به BDD معمولا بیشتر روی کدام بخش های بدن متمرکز می‌شوند؟
- بادی دیسمورفیا در مردان
- انواع دیگر بادی دیسمورفیا
- بادی دیسمورفیا از نظر میزان بینش افراد
- تفاوت بین بادی دیسمورفیا و اختلال بادی دیسمورفیک چیست؟
- اختلال بدشکلی بدن چقدر شایع است؟
- چه کسانی ممکن است به اختلال بدشکلی بدن مبتلا شوند؟
- چه چیزی باعث بروز اختلال بدشکلی بدن می شود؟
- اختلال بدشکلی بدن با چه اختلالاتی همراه است؟
- عوارض بادی دیسمورفیا چیست؟
- اختلال بدشکلی بدن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- گزینه‌های درمان کدامند؟ آیا درمانی وجود دارد؟
- چشم انداز و پیش آگهی اختلال بدشکلی بدن
- اختلال بدشکلی بدن چقدر طول می‌کشد؟
- اگر مشکوک باشم که یکی از عزیزانم به اختلال بدشکلی بدن مبتلاست، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- آیا اختلال بدشکلی بدن با اختلال وسواسی جبری (OCD) مرتبط است؟
- سخن پایانی
بادی دیسمورفیا چیست؟
بادی دیسمورفیا چیست؟ اختلال بدشکلی بدن یا (Body Dysmorphic Disorder- BDD)، با نام‌های بدریخت انگاری بدن یا خود زشت پنداری نیز شناخته می‌شود. این یک عارضه روانشناختی است که باعث می‌شود دید تحریف شده ای نسبت به بدن و ظاهر خود داشته باشید. افراد مبتلا معمولا وقتی در آینه به خود نگاه می‌کنند، با سیلی از افکار و هیجانات منفی روبرو می‌شوند؛ این وضعیت می‌تواند به بروز اختلالاتی در زندگی آنها بیانجامد و به‌زیستی روانی و جسمی آنان را به خطر بیندازد.
اختلال بدریخت انگاری بدن، باعث می‌شود دیدی غیرمنصفانه به خود پیدا کنید. افکار و احساسات مرتبط با ظاهرتان می‌تواند انرژی شما را تحلیل ببرد و افکار و رفتارهای‌تان را تحت تاثیر قرار دهد.
در حالی‌که بدن هر شخصی، خصوصیات و تفاوت‌های خاص خودش را دارد، BDD بدین معناست که معتقدید یک یا بیشتر از ویژگی‌های بدن شما، ایراد محسوب می‌شود. این باور، شما را وامی‌دارد تا زمان قابل توجهی بر تمرکز یا تلاش برای تغییر آنچه عیب می‌پندارید صرف کنید.
علایم اختلال بادی دیسمورفیا چیست؟
علایم رایج اختلال بدریخت انگاری بدن می‌تواند شامل موارد زیر (اما نه محدود به آنها) باشد:
- صرف زمان زیاد برای فکر کردن به دست‌کم یک چیز در مورد بدنتان که فکر می‌کنید یک «ایراد» یا «نقص» است، حتی اگر دیگران می‌گویند مهم نیست یا متوجه آن نمی‌شوند. شما همچنین ظاهر خود را با ظاهر دیگران مقایسه می‌کنید.
- احساس اجبار برای نگریستن یا بررسی مکرر ظاهر خود (استفاده از آینه، سطوح بازتابنده مانند پنجره یا درخواست بازخورد از دیگران)
از سوی دیگر، برخی افراد ممکن است برای اجتناب از رنج ناشی از تصورات منفی خویش، فعالانه از حضور در عکس‌ها یا دیدن انعکاس تصویرشان دوری کنند.
- تغییر مکرر ظاهر خود (برای مثال، برنزه کردن، تغییر مدل مو، تعویض لباس و غیره).
- گرفتن مکرر تصاویر سلفی برای بررسی ظاهر خود
یا ممکن است از برنامه ها یا فیلترهای عکس برای پنهان کردن یا تغییر چیزهایی که در ظاهرتان دوست ندارید استفاده کنید.
- احساس ترس یا اضطراب به این دلیل که فکر می‌کنید دیگران به بخش‌هایی از بدن یا ظاهرتان که دوست ندارید خیره می‌شوند یا آنها را قضاوت یا مسخره می‌کنند. برخی وقتی بخش‌های از دید خود منفور بدنشان را در آینه یا سطوح بازتابنده می‌بینند، دچار حملات پانیک می‌شوند.
- احساس شرم یا انزجار از بدن یا ظاهر خود، به ویژه بخش‌های خاصی که فکر می‌کنید مشکل دارند. برخی از رایج‌ترین کلماتی که افراد مبتلا به BDD برای توصیف خود یا قسمت‌های بدنشان بکار می‌برند عبارت است از: «زشت»، «کریه»، «بد شکل»، «غیر طبیعی»، «ناقص» یا «غیر جذاب».
- رفتارهای آراستگی اجباری که آسیب‌رسان می‌شوند؛ مانند کندن یا کشیدن موها (تریکوتیلومانیا) یا کندن پوست (درماتیلومانیا). این‌ها عارضه‌های سلامت روان جداگانه‌ای هستند که از بادی دیسمورفیا متمایز اند و رویکردهای درمانی متفاوتی می‌طلبند.
- دوری از موقعیت‌هایی که در آن ممکن است افراد متوجه قسمت‌هایی که در مورد خودتان دوست ندارید، بشوند. این می‌تواند فعالیت‌های کاری یا مدرسه شما را مختل کند یا باعث شود از دورهمی‌های اجتماعی دوری کنید.
- اقدامات پزشکی مکرر، مانند جراحی زیبایی، در تلاش برای «ترمیم» بخش‌هایی که در ظاهر خود نمی‌پسندید.
- افکار خودآسیب‌رسان یا خودکشی به دلیل نارضایتی از ظاهرتان.
مبتلایان به BDD معمولا بیشتر روی کدام بخش های بدن متمرکز می‌شوند؟
حوزه تمرکز بادی دیسمورفیا چیست؟ افراد دچار اختلال بدشکلی بدن، احتمالا روی یک یا چند قسمت از بدن خود تمرکز افراطی می‌کنند. ممکن است در طی زمان، تمرکز شما روی بخش‌های مختلف بدنتان جابجا شود. متداول‌ترین بخش‌هایی که مردم معمولا به آن توجه می‌کنند، عبارت است از:
- اجزای چهره؛ مانند بینی، چین و چروک، آکنه و سایر لک ها
- مو؛ از جمله ظاهر، کم حجم شدن و طاسی
- ظاهر پوست و رگ ها
- سایز سینه ها
- اندازه و سفتی ماهیچه‌‌ها
- دستگاه تناسلی
- سایز یا شکل شکم
بادی دیسمورفیا در مردان
دیسمورفی عضلانی شکل خاصی از BDD است. این می‌تواند باعث شود که شما نسبت به اندام و ظاهر ماهیچه‌های خود احساسات منفی داشته باشید (چه نسبت به کل بدن یا یک یا چند بخش خاص آن).
انواع دیگر بادی دیسمورفیا
بادی دسمورفیا می‌تواند انواع زیر را نیز شامل شود:
- دیسفوریای خودارزشمندی: به معنای درک اغراق‌آمیز از وجود نواقص شخصیتی همچون بی‌ارزشی یا پوچ بودن است.
- دیسفوریای کارآمدی: به معنای تصور اغراق‌آمیز از ناکارآمدی و تنبلی خود است، اغلب با وجود شواهد عینی قوی که خلاف آن اند.
- دیسفوریای شادمانی و عشق: به معنای تصور اغراق‌شده از تجربه‌ی کمتر عشق و شادمانی نسبت به دیگران است.
- دیسفوریای خطر: این نوع می‌تواند در اشکال شدید به اختلالات اضطراب تبدیل شود. دیسفوریای خطر به معنای درک اغراق‌آمیز از قرار گرفتن در معرض خطر شکست، آسیب یا قربانی شدن است.
- دیسفوریای موفقیت: که اغلب به آن نشانگان خودویرانگری (imposter syndrome) نیز می‌گویند، یعنی درک اغراق‌شده از ناکافی بودن و پست‌تر بودن نسبت به همسالان خود. معمولا شواهد، خلاف این موضوع را نشان می‌دهند.
بادی دیسمورفیا از نظر میزان بینش افراد
در این بخش از مقاله‌ی بادی دیسمورفیا چیست، به سطوح بینش مبتلایان می‌پردازیم. مبتلایان به بادی دیسمورفیا ممکن است سطوح مختلفی از بینش را نسبت به وضع خود تجربه کنند. داشتن بینش نسبت به شرایط بدین معنی است که آنها می‌دانند تفکرشان منطقی یا واقع بینانه نیست. با این حال، داشتن بینش، تاثیرات این وضعیت را متوقف نمی‌کند. متخصصان سلامت روان همچنان معیار بینش را در نظر می‌گیرند، زیرا می‌تواند روی رویکردهای درمانی برای BDD تاثیر بگذارد.
سه سطح اصلی بینش وجود دارد:
- بالا یا متوسط: یعنی می‌دانید انتقاد یا باورهای شما در مورد بدنتان قطعا یا احتمالا درست نیست.
- پایین: یعنی فکر می‌کنید باورها و انتقادات شما در مورد بدنتان احتمالا درست است.
- عدم بینش: افرادی که بینشی نسبت به اختلال خود ندارند، اغلب هذیان‌هایی را تجربه می‌کنند که باورهای آنها را تقویت می‌کند و بیشتر آنها را متقاعد می‌سازد که احساسات منفی در مورد بدنشان موجه است. هذیان‌ها، باورهایی هستند که شما به شدت به آن پایبند اید، حتی اگر شواهدی مبنی بر غلط بودن آنها داشته باشید. افرادی که بینشی نسبت به وضعیت خود ندارند، ممکن است نتوانند نادرستی باورشان را درک کنند. حدود یک سوم افراد مبتلا به BDD در این سطح از بینش قرار دارند.
تفاوت بین بادی دیسمورفیا و اختلال بادی دیسمورفیک چیست؟
هر دو، نام‌های متفاوتی برای یک وضعیت هستند. اختلال بادی دیسمورفیک نام تخصصی این بیماری است. عموم مردم این شرایط را با عنوان بادی دیسمورفیا یا بدریخت انگاری بدن می‌شناسند.
اختلال بدشکلی بدن چقدر شایع است؟
کارشناسان تخمین می‌زنند که BDD به طور کلی حدود 2.4٪ از بزرگسالان ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری حدود 2.5 درصد از زنان و حدود 2.2 درصد از مردان را مبتلا می‌کند. در خارج از ایالات متحده، بین 1.7٪ تا 2.9٪ از مردم دچار این عارضه می‌شوند.
چه کسانی ممکن است به اختلال بدشکلی بدن مبتلا شوند؟
BDD به احتمال زیاد در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. افراد معمولا در حدود 12 یا 13 سالگی علایم BDD را نشان می‌دهند. دو سوم افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن، قبل از 18 سالگی به آن مبتلا می‌شوند. با این حال، BDD می‌تواند در بزرگسالی نیز شروع شود.
چه چیزی باعث بروز بادی دیسمورفیا می شود؟
کارشناسان علت دقیق بادی دیسمورفیا را نمی‌دانند، اما احتمال می‌دهند عوامل زیادی در این زمینه دخیل باشد، از جمله:
- ژنتیک: اگر یکی از بستگان درجه اول (یعنی فرزند، والدین زیستی یا خواهر یا برادر زیستی) به BDD مبتلا شود، احتمال ابتلا به BDD بین سه تا هشت برابر بیشتر است.
- تفاوت‌های ساختار، شیمی و فعالیت مغز: افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن، اغلب دارای نواحی مغزیی هستند که بیش از حد فعال است یا متفاوت از حد انتظار عمل می‌کند. این تفاوت‌ها، کنترل افکار و اعمال مربوط به این بیماری را دشوار می‌سازد.
- تاثیرات فرهنگی و رسانه‌های عامه‌پسند: فرهنگ‌های مختلف، استانداردهای متفاوتی برای زیبایی دارند. رسانه‌های محبوب، فرهنگ یا ترکیبی از این دو می‌توانند نحوه‌ی تاثیر BDD بر افکار یا رفتارهای شما را تحت الشعاع قرار دهند.
- سابقه سو استفاده، غفلت یا قلدری در دوران کودکی: سابقه تجربیات نامطلوب در دوران کودکی احتمال ابتلا به BDD را بالا می‌برد. سابقه قربانی قلدری بودن یا مسخره شدن نیز می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
اختلال بدشکلی بدن با چه اختلالاتی همراه است؟
افراد دچار بادی دیسمورفیا با احتمال بیشتری، برخی از سایر عارضه های سلامت روان را نیز تجربه می‌کنند، از جمله:
- اختلالات اضطرابی.
- افسردگی.
- اختلالات اشتها.
- اختلال وسواسی-جبری.
- اختلالات مصرف مواد (از جمله اختلال مصرف استرویید در افراد مبتلا به دیسمورفی عضلانی).
عوارض بادی دیسمورفیا چیست؟
عوارض زیر ممکن است به دنبال اختلال بد شکلی بدن ظاهر شوند یا با آن مربوط باشند:
- کاهش عزت نفس
- انزوای اجتماعی
- افسردگی عمده یا سایر اختلالات خلقی
- افکار یا رفتار خودکشی
- اختلالات اضطرابی از جمله اضطراب اجتماعی
- اختلال وسواسی جبری
- اختلالات خوردن
- سو مصرف مواد
- مشکلات پزشکی ناشی از رفتارهایی چون کندن پوست
- درد جسمی یا خطر از شکل افتادگی بخش های بدن به دنبال مداخلات جراحی مکرر
اختلال بدشکلی بدن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
هیچ آزمایش پزشکی وجود ندارد که بتواند BDD را تشخیص دهد. متخصص سلامت روان (روانشناس یا روانپزشک) می‌تواند با صحبت کردن با شما در مورد علایم، الگوهای تفکر و رفتار، سبک زندگی و موارد دیگر، تشخیص اختلال بدشکلی بدن بگذارد. تشخیص BDD شامل استفاده از ابزارهای غربالگری، پرسشنامه‌ها یا چک لیست‌های طراحی شده‌ی ویژه‌‌ای است که به تعیین اختلال شما کمک می‌کند.
گزینه‌های درمان کدامند؟ آیا درمانی وجود دارد؟
درمان بادی دیسمورفیا چیست؟ اختلال بد شکلی بدن قابل درمان نیست، اما می‌تواند بهبود یابد. مانند بسیاری از دیگر شرایط سلامت روان، درمان BDD اغلب شامل ترکیبی از رویکردها است، از جمله:
- روان درمانی: اشکال متعددی از روان درمانی وجود دارد که می‌تواند مفید واقع شود. روان‌درمانی بر گفتگو پیرامون آنچه احساس یا تجربه می‌کنید و کمک به شما در ایجاد فرآیندهای فکری مفید و راهبردهای مقابله‌ای تمرکز دارد. دو مورد از رایج‌ترین انواع درمان‌های BDD، درمان شناختی رفتاری (CBT) و خانواده درمانی است.
- داروها: داروهای ضد افسردگی بخش رایج درمان BDD هستند. این داروها می‌توانند به علایم BDD کمک کنند و مدیریت افکار و رفتارهای شما را آسان تر سازند. همچنین آنها می‌توانند اثر سایر درمان‌ها مانند روان درمانی را تقویت کنند.
چشم انداز و پیش آگهی اختلال بد شکلی بدن
اثرات BDD در ابتدا خفیف است و با گذشت زمان بدتر می‌شود. به همین دلیل است که تشخیص و شروع درمان اختلال بدشکلی بدن در سریع ترین زمان ممکن بسیار مهم است. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از تشدید نشانه ها و اثرات آن جلوگیری کند.
اختلال بدشکلی بدن چقدر طول می‌کشد؟
BDD قابل بهبود است و اغلب امکان مدیریت آن وجود دارد. اما نمی‌توانیم انتظار بکشیم تا این وضعیت خود به خود از بین برود. متاسفانه هنگامی که اختلال بدشکلی بدن ایجاد می‌شود، یک وضعیت مادام العمر است. درمان موثر می‌تواند به شما در مدیریت BDD کمک کند و اثرات آن را بر زندگی‌تان محدود سازد.
اگر مشکوک باشم که یکی از عزیزانم به اختلال بدشکلی بدن مبتلاست، چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
افراد دچار بادی دیسمورفیا، ممکن است بینشی نسبت به آن نداشته باشند. در این صورت، آنها ممکن است در برابر تلاش‌های شما برای ارجاعشان به روانشناس، مقاومت کنند. اگر یکی از عزیزان‌تان علایم BDD را نشان می‌دهد، می‌توانید کارهای زیر را برای کمک به آنها انجام دهید:
- گوش کنید. وقتی یک فرد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن سعی می‌کند در مورد احساسات خود نسبت به بدنش با شما صحبت کند، احتمالا احساس ترس و آسیب‌پذیری می‌کند و اعتماد زیادی به شما دارد. «گوش دادن» می‌تواند به آنها نشان دهد که تنها نیستند و کسی بدون توجه به احساس بدی که به خودشان دارد، برای آنها اهمیت قایل است.
- نگرانی‌های آنها را نادیده نگیرید. به فرد دچار BDD نگویید: «تو که بدنت هیچ مشکلی نداره!». این ممکن است باعث شود آنها احساس کنند که نمی‌توانند با شما صحبت کنند یا ازتان کمک بخواهند.
- قضاوت یا بحث نکنید. وقتی شواهد خلاف باور افراد دچار BDD را به آنها نشان می‌دهید، ممکن است از پردازش یا درک آن عاجز باشند. بحث با آنها همچنین می‌تواند سبب شود تا از جستجوی مراقبت، دوری یا حتی بیشتر احساس انزوا کنند.
- آنها را تشویق کنید که به دنبال مراقبت باشند. برخی افراد نگران این اند که داشتن یک بیماری روانی به معنای متفاوت بودن از بقیه تلقی شود. بیان مثبت و آشکار در مورد مراقبت از سلامت روان می‌تواند در کاهش این انگ مفید باشد. گفتگو با یک متخصص سلامت روان نیز می‌تواند این امر را برای عزیزتان تسهیل کند. همچنین می‌توانید با کمک در برقراری تماس و برنامه‌ریزی جلسات درمان یا پیشنهاد همراهی با آنها در آن جلسات، دریافت مراقبت را برای آنان آسان‌تر سازید.
آیا بادی دیسمورفیا با اختلال وسواسی جبری (OCD) مرتبط است؟
بله، BDD و اختلال وسواسی جبری عارضه هایی مرتبط هستند. OCD و عارضه های مرتبط با آن یک، یک طبقه‌بندی کامل از اختلالات سلامت روان هستند که بدشکلی بدن زیر مجموعه ای از آنهاست. بسیاری از افراد به طور همزمان به OCD و BDD دچار می‌شوند.
سخن پایانی
اختلال بدشکلی بدن (BDD) بر دید شما از خود تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود خودتان را ناعادلانه یا سخت قضاوت کنید. در این وضعیت احتمالا احساس کنید مشکلی در ظاهرتان وجود دارد.
با این حال، BDD یک اختلال سلامت روان است که توانایی شما را برای داشتن دیدی واقعی به خود، مختل می‌کند. با درمان، می‌توان با افکار و احساسات منفی به مقابله برخاست.
شما بنویسید؛ در صورتی که شخصا علایم بدریخت انگاری بدن را تجربه کرده اید، برای مان بنویسید نشانه های شما بیشتر بر کدام قسمت بدنتان متمرکز بود؟ دیگران در مورد احساستان به این بخش های بدن به شما چه می‌گفتند؟ انتظار داشتید اوضاع چگونه بهبود یابد؟
کارشناسان ما در بخش نظرات، پاسخگوی سوالات شما هستند.
در صورت نیاز با متخصصین ما همراه باشید: کلینیک مشاوره روانشناسی سها
منابع:
https://www.psychologytoday.com
https://my.clevelandclinic.org
