مهارت های ارتباطی زوجین در حفظ رابطه زناشویی بسیار اهمیت دارند. در این مقاله به چند مورد از مهم‌ترین مهارت ها برای ارتباط موثر در زندگی زوجی می‌پردازیم.
فهرست محتوا
- اهمیت مهارت های ارتباطی در زندگی زناشویی چیست؟
- در مهارت های ارتباطی زوجین ، پاسخگویی نتیجه بخش است
- درک افراد از پاسخگویی چگونه است؟
- نحوه نشان دادن پاسخگویی در ارتباط
- دو مولفه‌ی مهم برای پاسخگویی ارتباط موثر
- شناسایی احساسات خود، چرایی آنها و ابراز آنها
- گوش دادن غیر تدافعی
- برای مهارت های ارتباطی زوجین تمرین کنید، اما توقع بی نقص و کامل بودن نداشته باشید
اهمیت مهارت های ارتباطی در زندگی زناشویی چیست؟
مهارت های ارتباطی زوجین کدام اند؟ در دنیای علم روابط، تعداد فزاینده ای از مطالعات نشان می‌دهد که نوع خاصی از ارتباط بین دو فرد چقدر برای رضایت‌بخشی روابط و لحظات فردی ارتباط انسانی اهمیت دارد. محققان از این تجربه به عنوان پاسخگویی یا حساسیت یاد می‌کنند.
سناریوی زیر را که توسط یکی از شرکت‌کنندگان در مطالعه ای اخیر گفته شده، در نظر بگیرید:
«در چند هفته‌ی گذشته، به دلیل اضطرابم سختی‌های روانی و عاطفی زیادی را از سر گذرانده ام… شب قبل شوهرم در حالی که از سر کار به خانه می‌رفت با من تماس گرفت و من فقط اشک ریختم و توضیح دادم که اکنون چقدر بیشتر از همیشه به او نیاز دارم. وقتی حرف می‌زدم، او کاملا گوش می‌داد. سپس احساسات من را تایید کرد و گفت که درکم می‌کند. او به من این احساس را داد که حس‌ام را درک کرده است. همین که می‌دانستم او احساسات من را می‌شنود باعث آرامشم شد…»
وقتی احساس می‌کنید توسط شخص دیگری درک، تایید و مراقبت می‌شوید، به خصوص زمانی که مسیله‌ای شخصی و احساسی را فاش کرده اید، روانشناسان و مشاوره روانشناسی می‌گویند که این شخص را به عنوان پاسخگو یا حساس تجربه کرده اید.
در مهارت های ارتباطی زوجین ، پاسخگویی نتیجه بخش است
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که رفتار پاسخگو با یکدیگر، زندگی اجتماعی ما را سالم نگه می‌دارد. محققان پاسخگویی بین شرکای عاشقانه، هم اتاقی‌ها، غریبه‌ها، والدین و نوجوانان را مورد بررسی قرار داده‌اند و دریافته‌اند که تجربه‌ی درک، تایید و مراقبت در بیشتر روابط، مزایای چشمگیری برای خود رابطه و دو فردی که آن را ایجاد می‌کنند، دارد.
پاسخگویی به ویژه به ما کمک می‌کند تا وقتی دیگران افکار، احساسات و تجربیات آسیب‌پذیری‌شان را با ما به اشتراک می‌گذارند، با ارایه‌ی درک، تایید و مراقبت، اعتماد و صمیمیت را پرورش دهیم. حساسیت به آسیب‌پذیری یکدیگر، باعث ایجاد فرهنگی مشترک از امنیت عاطفی و گشوده بودن بین دو نفر می‌شود. این موضوع برای روابط طولانی با کیفیت و سلامت روان شخصی ضرورت دارد.
حتی جالب‌تر از آن، افرادی که احساس می‌کنند شریکان عاشقانه‌شان در یک رابطه به شدت پاسخگو هستند، سلامت جسمی طولانی‌مدت بهتری را تجربه می‌کنند. این احتمالا به این دلیل است که یک همسرِ به طور کلی پاسخگو به ما کمک می‌کند تا استرس را مدیریت کنیم، در حالی که اگر او را به عنوان غیر حساس یا فاقد پاسخگویی درک کنیم، فشار بیشتری به‌مان وارد می‌شود. در طول یک رابطه دراز مدت، استرس مزمن می‌تواند بر بدن فرد تاثیر بگذارد؛ برای مثال، عدم پاسخ‌دهی ممکن است به خواب ضعیف‌تر بیانجامد.
با این حال، علیرغم نیت‌های خوبی که داریم، پاسخگو و حساس ظاهر شدن برای دیگری همیشه ساده نیست.
بیشتر بخوانید: وسواس رابطه‌ای
درک افراد از پاسخگویی چگونه است؟
همه مهارت های ارتباطی زوجین باید از آستانه های متعدد عبور کنند: من برای پاسخگویی به شما، ابتدا باید افکار و احساساتم را در قالب عبارات کلامی یا فیزیکی درآورم. سپس، شما باید آن عبارات را بشنوید، ببینید یا احساس کنید و در نهایت، تفسیر خود را از معنای گفته من انجام دهید. این روند به سرعت و اغلب به طور خودکار اتفاق می‌افتد، اما در هر مرحله، برخی از معانی اصلی مورد نظر من احتمالا گم شده یا اشتباه تعبیر می‌شود.
بنابراین، این برای درک صادقانه و اهمیت دادن به شما کافی نیست. من باید با موفقیت این درک و مراقبت را منتقل کنم تا شما مرا به عنوان پاسخگو و حساس ادراک کنید. تنها در این صورت است که گشوده بودن، صمیمیت، اعتماد و راحتی بعد از آن را احساس می‌کنید. به همین دلیل است که مطالعات عموما بر پاسخگوییِ درک شده تمرکز می‌کنند: یعنی اندازه‌گیری تجربه‌ی ذهنی افراد از میزان پاسخ‌دهی دیگران.
نحوه‌ی درک ما از تعامل شخص دیگر با خودمان به چیزهای زیادی بستگی دارد؛ مانند احساسات ما در آن لحظه یا امید ما به تعامل. اگر در حال تجربه طولانی مدت تنهایی باشیم، به احتمال زیاد نیات مراقبتی افراد را با شک و تردید تفسیر می‌کنیم؛ این امر باعث می‌شود تلاش‌های آنها برای پاسخگویی دشوارتر شود.
از آنجایی که هر یک از ما شخصیت و گذشته متفاوتی داریم، ترجیحات فردی‌مان برای آنچه با عنوان پاسخگویی درک می‌کنیم، متفاوت خواهد بود:
- برخی افراد وقتی محکم در آغوش گرفته می‌شوند، احساس می‌کنند که مورد توجه هستند.
- برخی دیگر ترجیح می‌دهند مراقبت با مقداری شوخ طبعی ارایه شود.
- برخی نیز قدردان زمانی هستند که طرف مقابل برای گفتگو با آنها صرف می‌کند.
ما همچنین در تمایل‌مان به نشان دادن مراقبت به دیگران متفاوتیم؛ بنابراین ممکن است بسته به اینکه با چه کسی در تعامل هستیم، پاسخگو بودن برای‌مان آسان‌تر یا چالش انگیزتر باشد.
نحوه نشان دادن پاسخگویی در ارتباط
کارهایی هست که در مهارت های ارتباطی زوجین می‌توانیم انجام دهیم تا مطمین شویم که درک، تایید و مراقبت ما به شخص دیگری منتقل می‌شود. برای مثال، مجموعه‌ای از مطالعات اخیر آنچه را که محققان «گوش دادن با کیفیت» می‌نامند، بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه خوب گوش دادن به دیگران، پاسخ‌دهی درک شده را افزایش می‌دهد.
گوش دادن با کیفیت، ابتدا مستلزم توجه است که برای درک یک فرد حیاتی است. گوش دادن دقیق همچنین نشان‌دهنده‌ی تایید احساسات است. اینکه شما به افکار و احساساتی که دیگران به اشتراک می‌گذارند، احترام می‌گذارید (حتی اگر با آنها مخالف باشید). این کار زمانی در بهترین حالت است که:
- حرف آنان را قطع نکنید
- تماس چشمی داشته باشید
- وضعیت بدن‌تان را با آنان هماهنگ سازید
- از سرتکان دادن و «اوهوم» گفتن استفاده کنید تا نشان دهید که همراه‌شان هستید
تلاشی که برای درک یکدیگر انجام می‌دهیم نیز برای گوش دادنِ با کیفیت اهمیت دارد. دیدن اینکه شخص دیگری انگیزه‌ی درک شما را دارد، نشان می‌دهد که برای شما ارزش قایل است. پرسیدن سوالات باز و بدون قضاوت و درخواست از آنها برای کمک به درک شما، نشان می‌دهد که به احساس دیده و شنیده شدن آنها اهمیت می‌دهید.
بیشتر بخوانید: حفظ سلامت روان
دو مولفه‌ی مهم برای پاسخگویی و برقراری ارتباط موثر
برای برقراری ارتباط موثر و نشان دادن حساسیت، دو مولفه‌ی مهم وجود دارد. از جمله:
- شناسایی احساسات خود، چرایی آنها و ابراز آنها
چند گام وجود دارد که می‌توانید انجام دهید. در ادامه به این گام ها می‌پردازیم:
- احساسات خود را شناسایی کنید
خارج از تعداد عمده ای از احساسات که در طول روز تجربه می‌کنیم، چند هیجان پایه وجود دارد که از کودکی در همه‌ی ما انسان‌ها مشترکا تجربه می‌شود؛ این‌ها عبارتند از:
- غم، آسیب دیدن یا پریشانی
- ناامیدی یا خشم
- ترس یا اضطراب
- شرم یا گناه
- لذت، شادی یا رضایت
- شگفتی یا کنجکاوی
بنابراین، دفعه‌ی بعدی که پریشانیی را تجربه می‌کنید، از خودتان بپرسید: الان چه احساسی دارم؟ در این بخش از مهارت های ارتباطی زوجین، سعی کنید یکی از هیجانات پایه را که در بالا فهرست کردیم، در خودتان شناسایی کنید.
- وقتی هیجان خود را شناختید، قدم بعدی این است که بفهمید چرا چنین حسی دارید
همه‌ی ما عقاید و دیدگاه‌های متفاوتی داریم که به یک سری واکنش خودکار سریع ختم می‌شود. برای مثال، یک شب همسرتان که شام مفصلی تدارک دیده اید، همسرتان دیر به خانه می‌آید. ممکن است فورا فکر کنیم: «اوه، اون اهمیتی به من نمی‌ده». این دیدگاه باعث می‌شود احساس آسیب دیدن یا خشم کنید و به روشی خاص واکنش نشان دهید.
مهم است دیدگاه‌هایی را که به طور خودکار به ذهن‌مان می‌آیند، شناسایی کنیم. در این صورت می‌توانیم وضعیت کنونی را عمیق‌تر بررسی کنیم: آیا این واقعا چیزی است که اتفاق می‌افتد یا فقط تفسیر من است؟ بسیاری از مواقع، وقتی از شریک زندگی‌مان ناراحت می‌شویم، به خاطر موضوعاتی است که از قبل نسبت به آنها حساس بودیم. هر چه بیشتر بتوانیم این فیلترها را که از طریق آنها مسایل را تفسیر می‌کنیم شناسایی کنیم، درک آنچه واقعا اتفاق می‌افتد، آسان‌تر خواهد بود.
- وقتی احساسات خود و چرایی تجربه‌ی آنها را شناختید، قدم سوم اظهار آنهاست
گاهی اوقات در مهارت های ارتباطی زوجین، دلایل احساسات‌مان را می‌دانیم، اما آنها را به اشتراک نمی‌گذاریم. وقتی نوبت همسرمان بود که ظرف‌ها را بشوید، این کار را نکرد و فورا باعث عصبانیت ما شد. ما به سرعت از کوره در رفتیم: «تو هیچ‌وقت به من کمک نمی‌کنی». با تمرکز بر رفتار اشتباه آنها، بدون تناسب با موقعیت، منفجر می‌شویم. اما دلیل اصلی اینکه چرا چنین واکنشی می‌دهیم این است که برای مثال آن را از دیدگاه «او به من اهمیت نمی‌دهد» می‌بینیم. داشتن توانایی بیان چگونگی و چرایی احساس‌تان، می‌تواند از تدافعی‌شدن طرف مقابل جلوگیری کند و او را برای گوش دادن به درخواست شما، گشوده‌تر نگه دارد. می‌توانید بگویید: «وقتی توی نوبت خودت ظرف‌ها رو نمی‌شوری، این حس رو بهم می‌دی که من رو با خودت برابر نمی‌دونی و به اندازه کافی به من اهمیت نمی‌دی».
در ابتدا این موضوع ترسناک به نظر می‌رسد. زیرا در حال به اشتراک گذاشتن آسیب‌پذیری خود با همسرمان هستیم. داریم از احساس ناکافی بودنی که درک کردیم با آنها صحبت می‌کنیم. اما مطمین باشید که این به صمیمیت و رشد بیشتر می‌انجامد.
- گوش دادن غیر تدافعی
گوش دادن به دیدگاه دیگران همیشه آسان نیست، به خصوص اگر آنها در مورد جنبه‌ای از رابطه صحبت می‌کنند که از آن ناخشنوداند. این می‌تواند احساسات نیرومندی را در ما برانگیزد.
اما وقتی برای گوش دادن آماده نباشیم، آن وقت است که یک مکالمه شروع به بالاگرفتن می‌کند. برای اینکه در این موقعیت‌ها نسبت به دیدگاه طرف مقابل گشوده بمانیم، باید به خاطر بسپاریم که هر آنچه آنها می‌گویند، بیشتر با دیدگاه خودشان ارتباط دارد تا ما. حتی اگر آنها از کاری که شما انجام داده‌اید شکایت می‌کنند، در حال سرنخ دادن به شما از تجربه خودشان هستند؛ که درک آن می‌تواند برای شما بسیار حیاتی باشد. برای درک بهتر آن، بحث و جدل را به سمت گفتگو ببرید.
- به گوش دادن متعهد بمانید و واقعا سعی کنید دیدگاه آنها را بفهمید
در مورد مهارت های ارتباطی زوجین ، همیشه درک بافتی که یک رفتار و احساس از آن ناشی می‌شود، مهم است. اگر درک کنید که همسر شما به دلایلی چون تجارب کودکی یا روابط گذشته به برخی موضوعات حساس است، بسیار اهمیت دارد. دفعه بعدی که خواستید احساسات خود را در مورد یک موقعیت بیان کنید، تصمیم آگاهانه‌ای برای آرام ساختن خود و گوش دادن به آنچه آنان می‌گویند، بگیرید. وقتی سوالی می‌پرسید، در مورد احساسات آنان مکث و تامل کنید. به این روش ادامه دهید تا هر دوی شما احساس درک شدن کند.
- خودتان را آرام کنید
وقتی در خلال یک بحث مهم با همسرتان، احساس می‌کنید هیجانات قدرتمندی شما را احاطه کرده اند یا از شدت خشم، گُر گرفته‌اید، با تنفس عمیق خودتان را آرام کنید. بر تنفس خودتان تمرکز کنید و با یک بازدم عمیق، تنشی را که از وجودتان خارج می‌شود، احساس کنید. تنها با چند بار انجام این کار، سطح تهییج‌تان پایین می‌آید و دوباره به یاد می‌آورید تا به احساسات همسرتان گوش کنید.
- سوالات باز پاسخ بپرسید
سوالات باز پاسخ به همسرمان کمک می‌کند تا تجربه و درک خود از موقعیت را عمیق‌تر بررسی کند. بنابراین آنها نیز کمتر واکنشی عمل می‌کنند و بیشتر تامل می‌کنند. سوالات باز می‌تواند شامل مواردی چون زیر باشد:
- «این کار واقعا چه حسی توی تو به وجود آورد؟» یا «من چه کاری انجام دادم که باعث شد این احساس رو داشته باشی؟»
- در نهایت، با همسرتان همدلی کنید و درک خودتان را به آنها بازتاب دهید
اجازه دهید همسرتان بداند که واقعا احساس‌شان را درک کرده اید. به یاد داشته باشید این بدین معنا نیست که با هر آنچه آنها تجربه کرده اند، موافقید. شما فقط در حال نشان دادن این موضوع هستید که آنچه آنها گفتند را شنیدید و می‌فهمید که چرا چنین چیزی را بیان کرده اند. با تلاش برای درک آنان، به آنها نشان می‌دهید که برای شما با اهمیت و ارزشمند هستند.
برای مهارت های ارتباطی زوجین تمرین کنید، اما توقع بی نقص و کامل بودن نداشته باشید
نباید انتظار داشته باشیم که همیشه کاملا حساس، پاسخگو، شنونده و بی نقص ظاهر شویم یا حتی پاسخگویی بی کم و کاستی را از دیگران دریافت کنیم. حتی اگر دو نفر به راحتی بتوانند درک متقابل، تایید و مراقبت را منتقل کنند، باز هم در بیشتر مواقع برخی سرنخ ها را از دست می‌دهند.
ارتباط انسانی، یک تمرین همیشه در حال تکامل است، نه یک معما با راه حلی یکپارچه. آنچه مهم است، تلاش صادقانه‌ی ما برای نشان دادن مراقبتی روزانه به یکدیگر است تا فرهنگ مراقبتی مشترک و منحصر به فردی را در روابط‌مان بیافرینیم.
شما چه مهارت‌های دیگری را برای رابطه زناشویی مهم می‌دانید؟ در بخش نظرات، دیدگاه یا سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
منابع
https://www.psychologytoday.com
https://www.thecouplescenter.org
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
