ترس از مرگ و راه های مقابله با آن

تاناتوفوبیا یکی از اشکال اضطراب است که با هراس از مرگ خود یا فرایندِ مردن مشخص می‌شود. از این نوع هراس با عنوان اضطراب مرگ یا ترس از مرگ نیز یاد می‌شود. در این مقاله نگاهی دقیق به تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ می‌اندازیم تا علایم، علل و درمان‌های آن را بررسی کنیم.

فهرست محتوا

• تاناتوفوبیا چیست؟
• علایم اضطراب مرگ
• علل ترس از مرگ
• تفاوت بین ترس از مرگ و ترس از مُرده
• آیا اضطراب مرگ طبیعی است؟
• شیوع اضطراب مرگ
• چه کسانی در معرض خطر ابتلا به ترس از مرگ هستند؟
• تشخیص و آزمون‌ها
• مقابله با تاناتوفوبیا
• سایر درمان ها
• آیا دارودرمانی برای اضطراب مرگ وجود دارد؟
• دورنما
• چه زمانی به متخصص مراجعه کنم؟
• کلام پایانی

تاناتوفوبیا چیست؟

ترس از مرگ چیست؟ اگر فردی از موقعیت‌هایی که شامل مرگ یا مردن می‌شود دوری کند، ممکن است دچار تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ باشد. داشتن مقداری اضطراب نسبت به مرگ بخشی کاملا طبیعی از انسان بودن است. با این حال، برای برخی افراد، فکر کردن به مرگ خود یا روند مرگ می‌تواند باعث اضطراب و ترس شدید شود.

این افراد زمانی که متوجه اجتناب‌ناپذیر بودن مرگ می‌شوند، احتمالا به احساس اضطراب و ترس شدید دچار می‌شوند. آنها همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• ترس از جدایی
• ترس از روبه‌رو شدن با یک فقدان
• نگرانی درباره‌ی تنها ماندن عزیزان بعد از خود

هنگامی که چنین ترس‌هایی ادامه پیدا می‌کنند و باعث ایجاد تداخل در زندگی و فعالیت‌های روزمره می‌شوند، لازم است که به این ترس پرداخته شود.

در شدیدترین حالت، این احساسات می‌تواند افراد را از انجام فعالیت‌های روزانه یا حتی ترک خانه باز دارد. ترس آنها بر چیزهایی متمرکز است که می‌تواند منجر به مرگ شود، مانند آلودگی یا اشیا یا افراد خطرناک.

علایم اضطراب مرگ

علایم مهمی که فرد دچار هراس از مرگ ممکن است هنگام تفکر درباره مرگ تجربه کند، عبارت است از:

• ترس یا اضطراب فوری هنگام فکر کردن به مردن یا روند مردن
• حملات پانیک که می‌تواند باعث سرگیجه، گرگرفتگی، تعریق، و افزایش یا نامنظمی ضربان قلب شود
• اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است فکر کردن به مرگ یا مردن در آن ضروری باشد
• احساس بیماری یا درد معده هنگام فکر کردن به مرگ یا مردن
• احساس کلی افسردگی یا اضطراب
• احساس سرگیجه
• تعریق بیش از حد
• حالت تهوع
• کوتاه شدن تنفس
• لرزش
• سو هاضمه

فردی که دارای اضطراب خفیف مرگ است ممکن است هنگامی که به مرگ خود یا یکی از عزیزان خود فکر می‌کند، مثلا زمانی که خود یا یکی از اعضای خانواده به شدت بیمار است، اضطراب شدیدتری را تجربه کند. ممکن است فرد از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که خطرناک به نظر می‌رسند، دوری کند. ممکن است دایما به دنبال چک کردن علایم سلامتی مانند فشار خون خود باشد. این وضعیت ممکن است به اضطراب بیماری بیانجامد.

علل ترس از مرگ

دلایل زیادی برای این اضطراب وجود دارد. ممکن است ترس از مرگ توسط یک رویداد خاص در گذشته‌ی فرد ایجاد شود، اگرچه فرد همیشه به یاد نمی‌آورد که آن اتفاق چه بوده است. محرک‌های خاص تاناتوفوبیا می‌تواند شامل یک رویداد آسیب‌زای اولیه مربوط به مرگ یکی از عزیزان باشد. همچنین فردی که دارای یک بیماری شدید است یا افرادی که در سنین بالا هستند ممکن است به دلیل نگرانی در مورد مرگ دچار تاناتوفوبیا شود. می‌توان در این زمینه به علل زیر اشاره کرد:

• داشتن یک تجربه‌ی آسیب زا مرتبط با مرگ یا مردن
• از دست دادن یک والد یا عزیز
• شاهد مرگ دردناک یا سخت یک عزیز بودن

ترس از مرگ همچنین می‌تواند ریشه‌ی بسیاری از فوبیاها باشد. از جمله:

• ترس از پرواز
• آگورافوبیا (ترس از قادر نبودن به فرار از موقعیت‌های ناآشنا)
• ترس از آب
• ترس از عنکبوت
• ترس از فضاهای بسته و پر جمعیت

تفاوت بین ترس از مرگ و ترس از مُرده

ترس از مرگ با ترس از مُرده متفاوت است. ترس از مُرده به هراس از مُردگان (اجساد) یا مکان‌های دفن مردگان، مانند آرامگاه‌ها اشاره دارد.

آیا اضطراب مرگ طبیعی است؟

طبیعی است که نسبت به مرگ یا مردن احساس نگرانی داشته باشیم. در کنار این ها، ترسیدن از ناشناخته ها امری عادی است. شاید فکر کنید مردن ترسناک، دردآور یا سرشار از حس تنهایی است. اما اگر به اضطراب مرگ دچار باشید، از تاثیر مرگ بر زندگی روزانه‌ی خود هراسان می‌شوید. شاید هنگام تفکر درباره مرگ، نشانگان جسمی مانند حملات پانیک را تجربه کنید. یا شاید کلا از صحبت درباره مرگ دوری کنید.

شیوع اضطراب مرگ

یک مطالعه نشان داد که بین 3 تا 10% مردم نسبت به مرگ احساس اضطراب دارند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به ترس از مرگ هستند؟

اضطراب مرگ می‌تواند بر کودکان و بزرگسالان تاثیر بگذارد. این وضعیت در افرادی رایج‌تر است که:

•        در وضع سلامتی ضعیفی هستند یا تشخیص یک بیماری جدی گرفته اند

•        باورهای مذهبی ندارند

•        احساس نارضایتی از زندگی دارند

•        عزت نفس پایینی دارند

•        از سایر فوبیاها یا اختلالات سلامت روان همچون اضطراب یا افسردگی رنج می‌برند

•        والدین یا عزیزان سالمند، بیمار یا رو به مرگ دارند

•        فاقد اعضای خانواده یا دوستان نزدیک هستند

•        بنا به شغل‌شان، شاهد تنهایی، تروما یا خشونت هستند؛ مانند ارایه دهندگان خدمات بهداشتی یا مددکاران اجتماعی

تشخیص و آزمون‌ها

آزمون مشخصی برای تشخیص اضطراب مرگ وجود ندارد. روانشناس با دقت علایم شما را مرور می‌کند و سوالاتی درباره‌ی ترس از مرگ ازتان می‌پرسد. او سایر عارضه ها را که علایمی مشابه دارند نیز بررسی می‌کند؛ از جمله اختلال وسواسی جبری و اختلالات اضطرابی. متخصصین معمولا زمانی تشخیص اختلالات فوبیا را می‌گذارند که:

·       علایم به مدت 6 ماه یا بیشتر به طول بیانجامند

·       علایم به محض رویارویی با موقعیت یا شی ترساننده، ایجاد می‌شوند

·       این ترس مربوط به یک شی یا موقعیت خاص مانند مرگ یا فرایند مُردن است

·       برای اجتناب از شی یا موقعیتی که شما را می‌ترساند، نهایت تلاش خود را می‌کنید

·         به دلیل این ترس، در کارکرد روزمره خود دچار مشکل شده اید

مقابله با تاناتوفوبیا

·         عادت هایی را که در حفظ اضطراب مرگ سهیم اند، بشناسید

فرض کنید اینکه قبلا شاهد مرگ پدر جوان تان بر اثر حمله قلبی بودید، علت اصلی یا اولیه ترس شما از مرگ باشد. اما با گذشت زمان، ممکن است عادت کرده باشید از چیزهایی که با مرگ مرتبط است دوری کنید؛ مثلا ترک کردن گفتگو زمانی که موضوع مرگ مطرح می‌شود، تماشا نکردن فیلم هایی که می‌دانید در آن مرگ اتفاق می‌افتد و …

این اجتناب از موضوعات مرتبط با مرگ، در حالی که اضطراب شما را در لحظه تسکین می‌دهد، در واقع به مغز شما می‌آموزد که این مسیله خیلی ترسناک است و باید بیشتر از آن بترسید. این ثابت شده که اجتناب بیشتر از ترس هایمان، اضطراب ما را قوی تر می‌کند.

مشاوره روانشناسی

بنابراین، در حالی که درک منشا ترس شما از مرگ می‌تواند مفید باشد، اما راه‌ حل این ترس نیست، زیرا اکنون اجتناب است که به این هراس دامن می زند.

برای مقابله‌ی واقعی با ترس از مرگ، باید بفهمید که ریشه آن در زمان حال چیست و برای رفع آن تلاش کنید.

• ترس خود را از مرگ معتبر بشمارید

اعتبار بخشیدن به احساسات به این معنی است که به جای فرار از احساسات دردناک یا تلاش برای سرکوبی آنها، آنها را مستقیما تصدیق کنید. وقتی صحبت از ترس شما از مرگ می شود، اعتبار بخشیدن به این ترس ها ممکن است چیزی شبیه به این باشد:

• آه… وقتی که موضوع فوت پدرش رو پیش کشید، من احساس اضطراب و وحشت داشتم. اما باید یادم باشه: حتی اگه نگرانی در مورد مرگ بهم احساس ناراحتی می ده، اشکالی نداره که چنین احساسی داشته باشم.
• دوباره همه این نگرانی ها و سناریوهای ترسناک در مورد اینکه نکنه من هم مثل مادرم تو جوونی بمیرم اومده سراغم و داره توی ذهنم می چرخه. از این حالت متنفرم. اما می‌دونم که با توجه به حمله قلبی و بهبودی از اون که در سال گذشته داشتم، قابل درکه که گاهی نگران مرگ باشم. مرگ چیز ترسناکیه و طبیعیه که گاهی ازش بترسم.

یا می توانید تصور کنید که اگر یکی از دوستان خوبتان به سراغ شما می آمد و می گفت که واقعاً نگران مردن است، به او چه می گفتید؟
به احتمال زیاد به آنها نمی‌گویید که ترس از مرگ مضحک است یا سر آنها فریاد نمی‌زنید که آنقدر نگران نباشند، بلکه با آنها دلسوزانه و درک کننده رفتار خواهید کرد. پس با خودتان نیز مهربان باشید.

وقتی ترس ها و اضطراب های خود را به جای فرار از آنها یا تلاش برای خلاص شدن از شر آنها تایید می کنیم، به مغز خود می‌آموزیم که هر چند هراس هایمان ناراحت کننده باشد، اما خطرناک نیستند.

و هرچه مغز شما این را بیشتر باور کند، زمانی که ترس از مرگ دوباره ظاهر شود، احساس اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت و کمتر غرق این نگرانی می‌شوید.

• شبکه ای حمایتی بسازید

شبکه ای حمایتی از دوستان، اعضای خانواده و متخصصان سلامت روان بسازید و با آنها مداوما در ارتباط باشید.

• ارزش ها و اهداف خود را روشن سازید

مهم نیست چقدر سخت تلاش می‌کنید، ترس از مرگ چیزی نیست که بتوانید به طور کامل از شر آن خلاص شوید. پس سوال این است که چگونه آن را در حدی قابل کنترل نگه داریم، حدی که باعث ناراحتی زیاد ما نشود و در زندگی ما اختلال زیادی ایجاد نکند؟
داشتن درک واضح از ارزش‌ها و اهداف خود، چیزهایی که واقعا برای شما مهم هستند و به شما انرژی می‌دهند، یک انگیزه عالی برای متمرکز ساختن مجدد ذهن خود بر ادامه زندگی است، زیرا این اهداف می‌توانند از نگرانی‌های شما پیشی بگیرند.
تصور کنید دو تیم در حال بازی طناب کشی هستند:

• تیم A پر از اضطراب ها و ترس های شدید در مورد مرگ است. بچه های این تیم تنومند هستند و نیروی بسیار قوی ای اعمال می کنند که توجه و تمرکز شما را به سمت خود جلب کنند.
• تیم B ارزش ها و هدف شماست، چیزهایی که واقعا به آنها علاقه دارید. این اهداف می تواند چیزی به کوچکی یک سرگرمی ساده یا به بزرگی یک هدف سیاسی یا یک پروژه هنری بزرگ که روی آن کار می‌کنید، باشد.
  برای شکست دادن تیم A، به یک تیم واقعا قوی B نیاز دارید. هر چه ارزش ها و هدف خود را بیشتر و بهتر مشخص کنید، احتمال اینکه بتوانید در برابر وسوسه گم شدن در نگرانی های مرگ مقاومت کنید و توجه خود را دوباره متمرکز بر زندگی سازید، بیشتر می‌شود.

·         درمان وجودی را امتحان کنید

مراجعه به یک روانشناس می تواند مفید باشد. روان درمانی شامل نوعی درمان رفتاری یا کلامی است. فرد می تواند با صحبت کردن در مورد نگرانی‌هایش از آن‌ها عبور کند. گزینه های درمانی برای اضطراب مرگ شامل موارد زیر می شود:

درمان وجودی، درمان شناختی رفتاری، مواجهه درمانی، آرام سازی عضلانی و در موارد شدیدتر دارو درمانی.
در مورد مدیریت ترس از مرگ رویکرد خاصی به نام روان درمانی وجودی وجود دارد که اغلب بسیار مفید است.
درمان وجودی یا اگزیستانسیال بر مسایل مرگ، معنا و مسیولیت تمرکز دارد که اغلب عوامل کلیدی در هراس فرد از مرگ هستند. با کار با یک درمانگر متخصص در این نوع مسایل، اغلب راحت‌تر می‌توان به علل اصلی اضطراب مرگ دست یافت که ماهیتی فلسفی یا وجودی دارند.

برای مثال، اگر فکر می‌کنید ترس شما از مرگ به مبارزه برای یافتن معنا و هدف در زندگی‌تان مرتبط است، یک درمانگر وجودی می‌تواند به تان کمک کند تا بفهمید چطور می‌توانید معنایی را برای زندگی خود خلق کنید و اینکه چه موانعی برای دنبال کردن این معنا وجود دارد.

• درمان شناختی رفتاری

این نوع روان درمانی می‌تواند شیوه تفکر شما را درباره مرگ عوض کند تا کمتر از آن بترسید. شاید باورهایی غیرمنطقی در مورد مرگ داشته باشید؛ مثلا اینکه مرگ ناعادلانه است یا فرایند مردن درد دارد. درمان شناختی رفتاری فنونی را به شما آموزش می‌دهد تا این افکار را مدیریت کنید.

سایر درمان ها

• مواجهه درمانی

این نوع روان درمانی، به تدریج شما را با مکان ها، افکار یا موقعیت های مرتبط با مرگ روبرو می‌سازد. ممکن است مواجهه را با نوشتن در مورد تصورتان از مرگ خود یا مرگ یک عزیز شروع کنید. سایر فنون شامل بازدید از بیمارستان، نوشتن وصیت نامه، خواندن آگهی های درگذشت یا گفتگو با کسی که از بیماری لاعلاجی رنج می‌برد، است.

آیا دارودرمانی برای اضطراب مرگ وجود دارد؟

داروها برای ترس از مرگ یا سایر اختلالات فوبیا چندان موثر نیستند. اما متخصص ممکن است داروهای ضد اضطراب را برای زمانی که مجبورید وارد یک موقعیت استرس زا مانند مراسم تدفین شوید، پیشنهاد کند.

دورنما

معمولا اضطراب مرگ یا ترس از مرگ خیلی خوب به درمان پاسخ می‌دهد. در واقع، طبق مطالعات، مواجهه درمانی کمک زیادی می‌کند تا بیشتر افراد دچار اختلالات فوبیک به زندگی خود ادامه دهند.

چه زمانی به متخصص مراجعه کنم؟

زمانی که موارد زیر را تجربه کردید، با یک متخصص سلامت روان ملاقات کنید:

• اضطراب مرگ در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد می‌کند
• علایم حملات پانیک در شما ظاهر شده است

کلام پایانی

در حالی که نگرانی در مورد آینده خود و عزیزان طبیعی است، اما اگر اضطراب در مورد مرگ بیش از 6 ماه ادامه داشته باشد یا زندگی روزمره را مختل کند، ممکن است ارزش آن را داشته باشد که با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. علاوه بر مواردی که در متن به آنها اشاره شد، راه‌های زیادی برای مقابله با ترس از مرگ وجود دارد، و افزون بر تمام راه های فردی، یک روان درمانگر متخصص می‌تواند در طول این فرآیند راهنمایی و اطمینان خاطر کافی را برایتان فراهم کند.

تجربیات خود را با ما در میان بگذارید. تا کنون اضطراب مرگ را تجربه کرده اید؟ در چه موقعیت هایی این ترس بیشتر می‌شد؟ کارشناسان ما در بخش نظرات پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.

منابع
https://nickwignall.com
https://www.medicalnewstoday.com

https://my.clevelandclinic.org.

کلینیک روانشناسی