ترومای رشدی یا کودکی به آسیب های شدیدی که در کودکی رخ می‌دهد، اشاره دارد. اثرات این آسیب ها گاه بسیار شدید و پیچیده است. در این مقاله می‌خوانیم ترومای کودکی چیست و چه اثراتی بر فرد برجای می‌گذارد.
ترومای رشدی یا کودکی چیست؟
ترومای کودکی به شکل تخصصی با عنوان ترومای رشدی شناخته می‌شود. این اصطلاحی است که در متون روانشناسی برای توصیف تجارب ناگوار قابل توجه (از جمله بدرفتاری جسمی، تجاوز جنسی یا روانی، غفلت یا سایر آسیب های عمیق) به کار می‌رود که طی دوره های حیاتی رشد شناختی، هیجانی و اجتماعی کودکی رخ می‌دهد. اگر شما یا کسی که دوستش دارید تروماهای رشدی را تجربه کرده، دانستن اینکه چگونه این تجربیات می‌توانند بر روابط بزرگسالی تاثیر بگذارند، مفید است. بازماندگان ترومای کودکی، مکانیسم‌های مقابله‌ایِ از پیش امتحان شده و پیچیده‌ای را برای زنده ماندن ایجاد کرده‌اند. حتی زمانی که یک بازمانده در رابطه‌ای ایمن قرار می‌گیرد، تغییر یا کنار گذاشتن چنین مکانیسم هایی برای او دشوار است، حتی اگر آنها بر رابطه اش تاثیری منفی بگذارند.
ترومای رشدیاولین تاثیر غم انگیز ترومای کودکی، ترس از ترک شدن است.
بیشتر بخوانید: دلبستگی اجتنابی
انواع ترومای کودکی چیست؟
ترومای رشدی که به عنوان تجارب ناگوار کودکی نیز شناخته می‌شود، به سه دسته کلی قابل تقسیم است:
- بدرفتاری: شامل سو رفتار جسمی (مانند کتک زدن)، عاطفی (مانند تحقیر، تهدید یا سرزنش کودک)، جنسی (سواستفاده جنسی از کودک)
- غفلت: شامل غفلت جسمی (برای مثال، نداشتن غذا یا لباس تمیز) یا عاطفی (برای مثال، تنها گذاشتن کودک هنگامی که گریه می‌کند و نیاز به محبت دارد)
- بدکارکردی محیط خانه: بدکارکردی هایی که در محیط رشد وجود دارد، از جمله: اعتیاد والدین، مشکلات سلامت روان والدین، طلاق، شاهد خشونت خانگی بودن، ترک خانه از سوی یک والد به هر دلیلی از جمله زندانی شدن
اثرات ترومای کودکی بر بزرگسالی
ترومای رشدی، موضوعی نیست که به راحتی از آن چشم‌پوشی کنیم و آن را به بهبود خودبخودی بسپاریم. بسیار مهم است که در این زمینه از متخصص آگاه در زمینه‌ی تروما کمک بگیریم. ترومای حل نشده‌ی کودکی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی بزرگسالی اثر بگذارد. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
-
ترس از ترک شدن
ترومای کودکی اغلب شامل اختلال دلبستگی در دوران خردسالی می‌شود. هنگامی که کودک بدرفتاری، غفلت یا مراقبت ناپایدار را تجربه می‌کند، ممکن است به ترس عمیقی از ترک شدن دچار شود که تا بزرگسالی با او باقی بماند. مراقبت های ناپایدار به دلایل زیادی رخ می دهد، از جمله: زندانی شدن یکی از والدین، اعزام یک والد به ارتش، طلاق والدین، کار کردن طولانی مدت یک یا هر دو والد یا مبتلا بودن مراقبِ کودک به یک بیماری روانی یا ترومای رشدی.
در بزرگسالی، ترس از ترک شدن می‌تواند به شکل کشمکش برای دلبستگی و اعتماد به دیگران، حسادت و حس مالکیت در روابط ظاهر شود. برخی از بازماندگان تروما تلاش‌های نیمه هشیار خود برای خراب کردن روابط شان را گزارش می‌کنند. آنها به طور ناخودآگاه می‌کوشند طرف مقابل را وادار به پایان دادن به رابطه کنند؛ زیرا آگاهی حتمی از اینکه ترک خواهند شد، نسبت به احتمال و ترس ترک شدن در آینده، کنترل‌‌پذیرتر به نظر می‌رسد.
-
تعارضات مداوم
تعارضات مداوم از دیگر آثار ترومای کودکی است. تصور کنید یک فرد در محیطی بزرگ می‌شود که اغلب در آن جر و بحث، داد و فریاد و تعارض رخ می‌دهد. به عنوان یک کودک، او یاد خواهد گرفت که این نحوه تعامل افراد با عزیزان شان است و ممکن است در روابط بزرگسالی خود به این تعاملات ناسالم ادامه دهند. در نتیجه، بازماندگان ترومای رشدی ممکن است تعارضات رابطه ای را ایجاد یا تشدید کنند. به علاوه، این افراد ممکن است با تعارض سالم نیز کشمکش داشته باشند؛ زیرا احتمالا مهارت‌ها و روش‌های ارتباطی موثر برای تنظیم هیجان در طول درگیری‌ها را ندارند.
-
اجتناب از تعارض
در حالی که برخی از بازماندگان تروما ممکن است شروع کننده و تشدیدگر تعارضات باشند، برخی دیگر احتمال دارد از درگیری اجتناب کنند. تصور کنید شخصی در خانه ای بزرگ شده که در آن درگیری رخ نمی‌دهد یا شرکت در هر تعارضی نا امن است. به عنوان یک بزرگسال، او ممکن است برای ایمن نگه داشتن خود، الگوهای اجتناب از تعارض را ایجاد کند.
تعارض، یک بخش جدایی‌ناپذیر در همه‌ی روابط سالم است. تعارض، فرصت‌هایی را برای ایجاد و حفظ ایمنی، شکل‌دهی اعتماد، ترویج دلبستگی ایمن و تمرین نظم‌دهی به خلق و خوی افراد فراهم می‌کند. وقتی کسی از درگیری فرار می‌کند، احتمالا این مزایای حیاتی را از دست می‌دهد. به علاوه، بازماندگان تروما ممکن است مهارت‌های لازم برای حل سالم تعارضات را نداشته باشند؛ همین موضوع باعث می شود بیشتر از شرکت در درگیری‌ها دوری کنند.
-
مشکل در درخواست کمک
اگر زمانی که در کودکی درخواست کمک می‌کردید، کسی نبود که همیشه در دسترس و پذیرا باشد، ممکن است در بزرگسالی برای درخواست کمک مشکل داشته باشید. بازماندگان ترومای کودکی به جای درخواست کمک از دیگران، احتمالا احساس راحتی بیشتری در انجام کارها به تنهایی دارند. آنها ممکن است برای محول کردن وظایف در محل کار و خانه یا تکیه بر دیگران برای کمک گرفتن مشکل داشته باشند. کسی را تصور کنید که اصرار دارد بیشتر یا تمام کارهای خانه را انجام دهد، حتی اگر این کار استرس و رنج او را افزایش دهد.
افزون بر این، بازماندگان تروما ممکن است در هنگام بحران یا نیاز به حمایت عاطفی نتوانند از عزیزان خود کمک بخواهند. چنین پویایی‌هایی می‌تواند از ابراز آسیب‌پذیری در روابط جلوگیری کند. که این مانع ایجاد صمیمیت می‌شود.
-
دشواری در ایجاد مرزها
بازماندگان ترومای رشدی احتمالا به سختی می‌توانند:
- مرزهایی که در روابط خود به آن نیاز دارند را تشخیص دهند
- مرزهای خود را به دیگران اطلاع دهند
- وقتی کسی از مرزهایشان عبور کرد، به درستی واکنش دهند.
تصور کنید در خانه‌ای بزرگ می‌شوید که در آن مرزهای کمی وجود دارد (البته اگر اصلا مرزی باشد)، و همین مرزهای اندک هم به وضوح بیان نشده یا مداوما رعایت نشده باشند. شاید هم در این خانه، اطلاع دادن مرزها با اعضای خانواده با پیامدهای ناگواری روبرو می‌شد. به عنوان یک بزرگسال، فرد ممکن است نداند که چگونه مرزهای خود را بیان کند. یا فکر کند مرز گذاشتن برای خود، دیگران را ناراحت می‌کند و بنابراین از این کار دوری کند.
-
دشواری در احترام گذاشتن به مرزهای دیگران
بازماندگان ترومای کودکی ممکن است در تصدیق و پذیرش مرزهای دیگران مشکل داشته باشند. دلایل این موضوع احتمالا عبارتند از ترس از ترک شدن، اضطراب، یا نداشتن تجارب رابطه سالم در دوران کودکی.
این افراد ممکن است در خانه‌ای بزرگ شده باشند که در آن کسی برای دیگران حریمی قایل نمی‌شد، کسی از مرزهای خود حرفی نمی‌زد یا کسی هنگام تخطی دیگران از مرزهایش واکنش نشان نمی‌داد. به عنوان یک بزرگسال، بازماندگان تروما می‌توانند در درک، تصدیق و پذیرش مرزهای دیگران دچار مشکل شوند.
-
نیاز به ترمیم حال دیگران
بازماندگان ترومای رشدی ممکن است در دوران کودکی تغییر نقش را تجربه کرده باشند. یعنی به دلایلی مجبور بوده باشند نقش مراقبیِ والدین، خواهر و برادر یا سایر اعضای خانواده را ایفا کنند. کودکان از نظر رشدی آمادگی پذیرش نقش مراقب را ندارند و مجبور شدن به ایفای این نقش می‌تواند پویایی منفی در روابط بزرگسالانی آنان ایجاد کند. این افراد ممکن است به عنوان مراقب برای بزرگسالان دیگر (که نیازی به مراقب ندارند) عمل کنند. شاید بکوشند بزرگسالانی را که نیاز به بهبود حال خود دارند، ترمیم کنند. برای مثال، یک بازمانده تروما ممکن است به سمت افرادی کشیده شود که از نظر عاطفی در دسترس نیستند؛ با این هدف که با دسترسی پذیر نمودن آنها از نظر عاطفی، آنان را ترمیم کند. ترمیم یا مراقبت از دیگران به شکل‌گیری روابط ناسالم می‌انجامد.
-
مشکل در پایان دادن به روابط
بازماندگان ترومای کودکی ممکن است به بودن در روابطی که در آن طرف مقابل نا امن، بی توجه یا صرفا نامناسب است، عادت کنند. کودکان معمولا مجاز به پایان دادن به روابط با بزرگسالان نیستند، بنابراین یادگیری این مهارت در بزرگسالی برایشان دشوار می‌شود. روابط ناسالم ممکن است برای بازماندگان عادی به نظر برسد و بنابراین درک زمان پایان دادن به یک رابطه برای آنها سخت باشد. افزون بر این، اگر یک بازمانده‌ی تروما با ترس از ترک شدن دست و پنجه نرم کند، ممکن است تنها بودن برایش ترسناک‌تر از ماندن با فردی نا امن باشد. به علاوه بازماندگانی که با مدیریت تعارض ها مشکل دارند، شاید در شروع، برقراری ارتباط و مدیریت پایان یک رابطه با مشکل مواجه شوند.
-
نیاز به فضای امن
بازماندگان ترومای رشدی احتمالا به یک فضای فیزیکی ایمن نیاز دارند. تصور کنید که بدون برخورداری از مکانی امن برای زندگی و شکوفایی بزرگ شده اید. در بزرگسالی، احتمالا نیاز به ایجاد و حفظ فضای فیزیکی امن برای خود دارید؛ فضایی که به تنهایی کنترلش کنید و در صورت نیاز بتوانید به آن دسترسی داشته باشید. برای مثال، برخی افراد همیشه به یک اتاق جداگانه یا حریم شخصی نیاز دارند.
-
نیاز به تنهایی
بازماندگان ترومای کودکی ممکن است هوشیاری بیش از حد، اضطراب و علایم جسمی طاقت‌فرسایی را تجربه کنند. این باعث می‌شود برای مقابله هیجانی نیاز به صرف زمانی دور از مردم داشته باشند. نزدیکان این افراد ممکن است این موضوع را به‌عنوان گوشه‌گیری، ضد اجتماعی بودن یا مقاومت در برابر کمک و حمایت درک کنند؛ که این می‌تواند به روابط صدمه بزند. با این حال، بازماندگان تروما اغلب این زمان و فاصله را صرف می‌کنند تا دوباره به شیوه‌ای ایمن و سالم وارد روابط خود شوند.
سخن پایانی
ترومای رشدی می تواند اثرات منفی نیرومندی بر روابط بزرگسالی برجای بگذارد. آیا می‌توان این اثرات را برطرف کرد؟ بله، امکان پذیر است. برای این کار می توانید از یک متخصص سلامت روان در کلینیک روانشناسی کمک بگیرید.
اگر تجربه‌ی هر نوع تروما داشتید و به دنبال شنونده‌ای بودید که به رنج‌هایتان گوش کند، روی ما حساب کنید. کارشناسان ما در بخش نظرات، تجارب شما را می‌خوانند و بدون قضاوت، پاسخ‌تان را خواهند داد.
منابع
https://www.psychologytoday.com
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
