پانیک اتک یا حمله پانیک چیست؟، اضطرابی حاد و به شدت ناگهانی است که وقتی رخ میدهد، فردِ درگیر حس میکند جانش در خطر است درحالیکه اینطور نیست. در این مقاله، در مورد تعریف حملهی پانیک، نشانه‌های یک حمله، علل رخ دادن آن و گزینه‌های درمانی می‌خوانیم.
فهرست محتوا
- حملهی پانیک چیست؟
- علایم و ویژگی‌های یک حمله
- چرا احساس میکنم در شرف مرگ هستم؟
- در حمله پانیک چه اتفاقی میافتد؟
- چرا حملات پانیک رخ میدهند؟
- چه زمانی احتمال رخدادن حمله پانیک بیشتر است؟
- علل (چه چیزی باعث اختلال پانیک میشود؟)
- تفاوت بین حمله پانیک و اختلال پانیک چیست؟
- راه‌های پیشگیری از وقوع حملات بعدی
- جلوگیری از تشدید حمله در زمان وقوع
- چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به حملات پانیک هستند؟
- گزینه‌های درمان تخصصی
پانیک اتک چیست؟
پانیک اتک یا حمله وحشتزدگی، اضطرابی شدید است که به یکباره به بدن شما هجوم میآورد. طی این حمله، در عرض چند دقیقه ترس به اوج مي‌رسد. احساس اضطراب در بدن بسیار شدید میشود (از جمله افزایش تپش قلب، سرعت گرفتن نبض، احساس مشکل در دریافت هوای کافی) و این احساس ایجاد میشود که انگار در شرف مرگ هستید یا کنترلی بر خودتان ندارید. این تعبیر اشتباه است، اما با این وجود اضطراب بیشتری را برمی‌انگیزد و وحشت را تشدید میکند.
با اینکه یک حمله به اندازه‌ی کافی آزاردهنده است، اما اغلب نگرانی در مورد داشتن حمله مجدد است که میتواند باعث تغییر زندگی روزمره افراد شود. آنها ممکن است از هر مکانی که میتواند حس ناامنی ایجاد کند یا هر مکانی که به نظر میرسد فرار از آن دشوار است، اجتناب کنند و دامنه فعالیت خود را به طور جدی محدود کنند.
ویدیو معرفی حمله پانیک توسط دکتر زاهده بلوکی
[aparat id=”yfXAJ” width=”full”]
مشخص نیست دقیقاً چه چیزی باعث پانیک اتک میشود یا بهطور دقیق چگونه سیگنالهای عصبی اشتباه، منتقل و نادرست تفسیر میشوند. هرچقدر که چنین حملاتی وحشتناک و طاقت‌فرسا به نظر برسد، باز هم میتوان آنها را کنترل کرد، حتی زمانی که در حال وقوع هستند.
پادکست صوتی معرفی حمله پانیک از دکتر زاهده بلوکی
علایم و ویژگی‌های یک پانیک اتک چیست؟
پانیک اتک اغلب با یک احساس ناگهانی خطر شدید شروع میشود که به سرعت با هجوم شدید حواس فيزيكي آزاردهنده دنبال میشود. در پاسخ به سیگنالهای هورمونی از سیستم واکنش به استرس، بدن به طور ناگهانی برای جنگ یا گریز آماده میشود. قلب سرعت میگیرد و به سختی کار میکند تا خون را فوراً به عضلات برساند. احساس میکنید قلبتان خیلی محکم میکوبد. ممکن است تعریق و لرزیدن را نیز تجربه کنید. افرادی که در چنگال حمله پانیک هستند احساس میکنند از خود و دنیای اطرافشان جدا شدهاند و معمولاً احساس سرگیجه و حالت تهوع میکنند. چون هیچ خطر آشکاری در اطراف وجود ندارد، پانیک اتک باعث میشود احساس کنید در شرف مرگ یا دیوانه شدن هستید.
به طور کلی علایم یک حمله میتواند شامل موارد زیر باشد:
- هشیاری بیش ازحد نسبت به خطر و علایم جسمی
- تفکر غیرمنطقی و اضطرابآمیز
- احساس قوی وحشت، خطر یا دلشوره
- ترس از دیوانه شدن، ازدستدادن کنترل یا مرگ
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- لرزش یا تعریق
- گرگرفتگی
- تسریع ضربان قلب
- احساس گرفتگی در قفسه سینه
- دشواری در تنفس
- حالت تهوع یا ناراحتی شکمی
- تنش در ماهیچه‌ها
- خشکشدن دهان
- احساس غیرواقعی بودن یا جداشدن از محیط
چرا احساس میکنم در شرف مرگ هستم؟
بسیاری از مدارهای مغزی اضطراب، مشابه ترس است و یکی از کارکردهای ترس، تضمین این است که شما اقدامات دفاعی لازم را انجام می‌دهید. سیستم واكنش به استرس فعال میشود و بدن شما را برای جنگ یا گريز آماده میکند. این واکنش قبل از اینکه فرصتی برای فکرکردن در مورد آن داشته باشید اتفاق میافتد. از آنجایی که هراس، واکنش بدن را شروع میکند، همه چیز بسيار ناگهانی و شدید خواهد بود.
قلب که نقش مهمی در آمادهسازی دفاعی دارد، برای رساندن اکسیژن به ماهیچه‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن، فوراً تند گشته تا بدن را برای جنگ یا گريز آماده کند. سرعت تنفس افزایش مییابد تا اکسیژن بیشتری به ریه‌ها وارد شود. متابولیسم به سرعت بالا میرود که ممکن است تعریق یا لرزش را احساس کنید. افراد از نظر میزان آگاهی از عملکرد درونی بدنشان (حساسیت به محرکهای سرچشمه گرفته از درون بدن) با هم تفاوت دارند و شواهدی وجود دارد که نشان میدهد افرادی که در معرض حملات پانیک قرار میگیرند به شدت با احساسات بدنی هماهنگ هستند. با این وجود، تپش قلب، ضربان سریع، لرزش و نفسنفس زدن، شبیه آنچه در حمله قلبی اتفاق میافتد است و حواس فيزيكي حمله پانيك به مانند آن تفسیر میشود. از این رو فرد به اشتباه احساس میکند که در شرف مرگ است.
در حمله پانیک چه اتفاقی میافتد؟
پانیک اتک واکنش ناگهانی به احساس خطر قریب الوقوع است و بدن تمام نیروی خود را به کار میگیرد تا از شما در برابر چیزی که سیستم بدنتان (به اشتباه) آن را تهدیدی وحشتناک دانسته، محافظت کند.
بیشتر بخوانید: اختلالات روانی چیست؟
واکنش ناگهانی و اغراق آمیز بدن، تپش قلب، تنفس سریع، لرزش، خود به عنوان یک تهدید تعبیر میشود و کل تجربه با فهمی از ناگریزبودن حمله ترکیب میشود. اما حملات پانیک آلارم‌های کاذب هستند و در واقع هیچ تهدیدی چه از درون و چه بیرون وجود ندارد.
چرا پانیک اتک اتفاق میافتد؟
در مجموع، حملات پانیک به این دلیل اتفاق میافتد که مغز به گونه‌ای ساخته شده که در زمان خطر نجاتتان دهد؛ این نوعی بیمهنامه برای زندگی شماست. اما حملات پانیک پیچیدهاند و بسیاری از سیستمهای مغز و بدن را درگیر می کنند.
بیشتر بخوانید: روان پریشی چیست؟
تنها چیزی که میتوان به طور قطع گفت این است که در مدارهای مغزی اشتباهی رخ میدهد. در حیرت تمام، قشر جلوی مغز متوجه نمیشود که تهدید واقعی نیست. سیستم پاسخ به استرس به گونه‌ای وارد عمل میشود که گویی خطر درکشده واقعی است و بسیاری از احساسات ناخوشایند فیزیکی را ایجاد میکند که میتواند مشکل را بزرگ‌تر کند.
چه زمانی احتمال رخدادن حمله پانیک بیشتر است؟
هیچ جدول زمانی برای حملهی پانیک وجود ندارد. حملات میتوانند در هر زمان رخ دهند و حتی میتوانند مردم را از خواب بیدار کنند. مطالعات نشان میدهد که بیش از یک چهارم جمعیت در مقطعی از زندگی یک حملهی پانیک منفرد را تجربه میکنند. حملات بهقدری ناراحتکننده هستند که افراد گاهی فعالیت خود را محدود میکنند تا از احتمال حملهی دیگر جلوگیری کنند. زنان دو برابر مردان در معرض خطر ابتلا به حملات پانیک هستند. حملات پانیک در افراد بالای 60 سال نادر است.
علل (چه چیزی باعث اختلال پانیک می شود؟)
علت دقیق حملهی پانیک یا اختلال وحشتزدگی مشخص نیست، اما عوامل زیر میتوانند دخیل باشند:
- ژنتیک
- استرسهای اساسی
- خُلق حساستر به استرس یا پرایش ذاتی به هیجانات منفی
- تغییرات معینی در عملکرد بخشهای مغز
حملات پانیک ممکن است در ابتدا ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شود، اما در طی زمان معمولاً در موقعیتهای خاصی برانگیخته میشوند.
برخی پژوهشها نیز پاسخ جنگ یا گریز بدن را در حملات پانیک دخیل میدانند. بااینحال هنوز مشخص نیست چرا وقتی هیچ خطر عینی‌ای در محیط وجود ندارد، یک حمله آغاز میشود.
تفاوت بین حمله پانیک و اختلال پانیک چیست؟
حمله پانیک یک حمله مفرد غیرمنتظره از اضطراب شدید همراه با فعالشدن ناگهانی و شدید سیستمهای بدن (از جمله قلب) است که فرد معمولاً احساس میکند که در شرف مرگ است. احساس خطر با احساس تهدید درونی ترکیب میشود. اغلب احساس ناگزیربودن وجود دارد. حملات پانیک بسیار ناخوشایند و ناراحت کننده هستند. در نتیجه، اغلب میتوانند باعث ترس از چنین حمله دیگری شوند.
بیشتر بخوانید: 5 عامل افزایش التهاب مغز
اختلال پانیک زمانی ایجاد میشود که افرادی که در معرض حملات پانیک هستند رفتار خود را تغییر دهند تا از احتمال وقوع حمله دیگر جلوگیری کنند. در حدود 30% از موارد، افراد بهشدت زندگی خود را محدود میکنند و از فضاهای شلوغ یا بسته یا مکان‌های عمومی شلوغ مانند کنسرت، آسانسور، سفر با هواپیما دوری میجویند. این تغییرات به‌عنوان آگورافوبیا شناخته میشود.
راه‌های پیشگیری از وقوع حملات بعدی
نکات زیر میتوانند در پیشگیری از وقوع حملات بعدی کمک‌کننده باشند.
- کتابهای خودیاری مربوط به اضطراب بر مبنای درمان شناختی رفتاری را بخوانید. از پزشک خود بخواهید تا آنها را به شما معرفی کند.
- درمانهای مکمل را امتحان کنید؛ مانند ماساژ و رایحهدرمانی یا فعالیتهایی همچون یوگا و پیلاتس را برای کمک به آرامسازی خود انجام دهید.
- فنون تنفس را برای کمک به تسکین علایم فرابگیرید.
- تمرینات ورزشی منظم را برای کاهش سطح استرس و تنش خود انجام دهید.
- از خوراکیها و نوشیدنیهای شیرین و کافئین و الکل دوری کنید. سیگارکشیدن و همهی کارهایی را که میتواند حملات را بدتر کند، کنار بگذارید.
جلوگیری از تشدید حمله در زمان وقوع
- بهتر است از آن دسته از خودگوییها که توجه شما را به علایم جلب میکند، بپرهیزید. مانند: وحشت نکن! این حمله رو تمومش کن!
- به خودتان یادآور شوید که علایم حمله ناراحتکننده هستند اما زندگی شما را تهدید نمیکنند. به خودتان این اطمینان را بدهید که قبلاً این را تجربه کردید و هیچ اتفاق بدی نیفتاد.
- بر یک چیز بیرون از بدن و علایم خود تمرکز کنید. برای مثال، حواس خود را با شمارش معکوس سهتایی از 100 پرت کنید، متن ترانهی محبوب خود را به یاد آورید یا بر مناظر و صداهای محیط پیرامون تمرکز کنید.
- اگر فقط بنشینید و به علایم اجازه دهید که بگذرند، اعتمادبهنفس لازم را نسبت به توان خود برای مقابله پیدا خواهید کرد.
چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به حملات پانیک هستند؟
برخی از عواملی که بدن را مستعد میکنند تا به طرز نامناسبی پاسخ جنگ یا گریز را فعال کند، عبارت است از:
- استرس پیشرونده یا مزمن: این باعث میشود تا بدن سطح بالاتر از نرمالی از هورمون استرس به نام آدرنالین را ترشح کند.
- استرس شدید (مانند تجربهی یک رویداد آسیبزا): میتواند ناگهان بدن را از میزان زیادی از هورمون های استرس لبریز کند.
- تنفس غیرطبیعی همیشگی: تعادل گازهای خونی را برهم میزند زیرا کربن دیاکسید کافی در خون وجود ندارد.
- ورزشهای جسمی شدید: برای برخی مردم، این میتواند واکنش‌های شدیدی را برانگیزد.
- مصرف زیاد کافئین: کافئین موجود در قهوه، چای و سایر نوشیدنی‌ها محرک قویی است.
- بیماریها: ممکن است باعث تغییرات جسمی شود.
- یک تغییر ناگهانی در محیط: همچون رفتن به یک محیط پر جمعیت، گرم یا گرفته
گزینه‌های درمان تخصصی
اگر علایم جسمی اضطراب از بیماری‌های جسمی مانند دیابت یا تیرویید پرکار ناشی شود، درمان مناسب برای این بیماریها میتواند بازگشت علایم شبه-پنیک را متوقف سازد. اگر حملات پنیک به دلیل اضطراب باشند، گزینه‌های درمانی میتوانند موارد زیر را شامل شوند:
- داروها
- رواندرمانی از جمله درمان شناختی-رفتاری
- درمان بایوفیدبک
- فنون مدیریت استرس
- فنون تنفس صحیح
- فنون آرامسازی
- یادگیری مهارت‌های حلمسئله
- اصلاح سبک زندگی مانند توجه به رژیم غذایی، ورزش و خواب کافی
شما بنویسید؛ آیا تا کنون یک حمله پانیک را تجربه کرده‌اید؟ این حمله به چه چیزی شباهت داشت؟ تجربه خود را با ما و سایرین به اشتراک بگذارید تا به درک بهتری از این حملات برسیم.
مرکز مشاوره سها به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی در تهران آماده ارائه برترین خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین، تلفنی و حضوری می‌باشد.
منبع: psychologytoday
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
