اختلال وسواس یا OCD چیست؟

اختلال وسواس چیست؟ اختلال وسواسی جبری یا OCD نشان دهنده الگویی از افکار ناخواسته و ترس‌ها (وسواس ها) است که منجر به رفتارهایی تکرارشونده (اجبارها) می‌شود. این وسواس ها و اجبارها در فعالیت های روزانه تداخل ایجاد می‌کنند و باعث رنجی شدید می‌شوند. اختلال وسواس فکری عملی مانند سایه‌ای است که فرد و اطرافیانش را در بر می‌گیرد. درک ماهیت این اختلال و یافتن مسیرهای درمانی موثر، گام حیاتی در جهت رهایی از آن است. مشاوره تلفنی می‌تواند به تشخیص دقیق و درک عمیق‌تر الگوهای رفتاری کمک کند. در این مقاله به این می‌پردازیم که وسواس چیست، چه علایمی دارد و روش‌های درمان آن کدامند؟

در صورت نیاز به مشاور درمان وسواس یا مشاوره آنلاین با مشاورین متخصص وسواس در سهاکلینیک در تماس باشید.
راه‌های ارتباط در واتس‌اپ و تلگرام:
02166932737

09198791784

مقاله اختلال وسواس یا OCD چیست؟ در یک نگاه

روایت مراجع : امیر

امیر هر روز صبح قبل از خروج از خانه، دقیقا ده بار شیر گاز را چک می‌کرد. هر بار که از در بیرون می‌رفت، صدای ذهنش زمزمه می‌کرد: «اگه گاز رو نبسته باشی چی؟ اگه خونه آتیش بگیره؟» و او دوباره به آشپزخانه برمی‌گشت. حتی وقتی بالاخره به محل کار می‌رسید، دلش آرام نمی‌گرفت و بارها با همسایه تماس می‌گرفت تا مطمین شود خانه‌اش سالم است. او می‌دانست این رفتار منطقی نیست، اما قدرت افکاری که ذهنش را تسخیر کرده بودند، فراتر از منطق بود؛ انگار زندانی ذهن خودش شده بود.

وسواس فکری عملی چیست؟

وسواس چیست؟ از احتکار تا شستن دست‌ها و بررسی همیشگی اجاق گاز، اختلال وسواسی جبری (OCD) اشکال مختلفی دارد. این اختلال  افراد را در افکار تکراری و تشریفات رفتاری گرفتار می‌کند که می‌تواند کاملا ناتوان کننده باشد. ممکن است سعی کنید وسواس‌های خود را متوقف سازید، اما فقط به رنج و پریشانی‌تان دامن می‌زنید. در نهایت، احساس می‌کنید کسی شما را به سمت انجام اجبارها هل می‌دهد تا بتوانید استرس خود را کم کنید. با وجود تلاش‌ها برای خلاص شدن از افکار یا امیال آزارنده، آنها بازگشت دارند و به رفتارهایی آیینی ختم می‌شوند؛ این چرخه بدخیم OCD است.

اختلال وسواسی جبری حول زمینه‌های مشخصی وجود دارد. برای مثال، ترس شدید از آلوده شدن توسط میکروب‌ها. برای تسکین این ترس، ممکن است به شکلی اجبارگون دستانتان را بشویید تا خشک و زخمی شوند.

کلینیک روانشناسی

اگر مبتلا به OCD هستید، ممکن است از این وصعیت احساس شرم یا خجالت کنید، اما درمان می‌تواند اثربخش باشد. پیش از اینکه به علل و درمان این وضعیت بپردازیم، بیایید ببینیم علایم وسواس چیست.

وسواس فکری در برابر وسواس عملی

اولین علایم OCD وسواس، فکری است؛ ایده‌ها یا انگیزه‌های ناخواسته ای که بارها و بارها به منظور بیرون راندن ترس‌ها رخ می‌دهند. مثلا «من به یک بیماری کشنده مبتلا خواهم شد» یا «خانواده ام آسیب خواهند دید».

پس از آن اجبارها یا وسواس‌های عملی ظاهر می‌شوند؛ رفتارهای تکراری مانند شستن دست‌ها، چک کردن قفل و احتکار. چنین رفتارهایی برای کاهش ترس و کاهش خطر آسیب انجام می‌شود. اما این اثر دوام نمی‌آورد و افکار ناخواسته به زودی دوباره سرازیر می‌شوند. افرادی که از عادات وسواسی اجباری رنج می‌برند ممکن است با تیک‌های حرکتی یا حرکات تکراری دست و پنجه نرم کنند.

مبتلایان ممکن است بی فایده بودن وسواس و اجبار خود را درک کنند، اما این آنها را از شر علایم خلاص نمی‌کند. OCD  می‌تواند آنقدر شدید شود که در کار یا روابط افراد اختلال ایجاد کند یا حتی آنها را از ترک خانه باز دارد.

علایم وسواس

وسواس‌های  OCD، افکار، امیال یا تصاویر ذهنی ناخواسته و پایداری هستند که مزاحمت ایجاد می‌کنند و سبب اضطراب و رنج فرد می‌شوند. ممکن است سعی کنید آنها را نادیده بگیرید یا با انجام یک آیین یا رفتار اجباری از دستشان رها شوید. معمولا وقتی می‌کوشید تا به چیز دیگری فکر کنید، این وسواس‌ها نمایان شده و حواستان را پرت می‌کنند.

وسواس ها اغلب زمینه‌هایی مشترک دارند از جمله:

• ترس از آلودگی یا کثیفی
• تردید داشتن یا دشواری در تحمل عدم اطمینان
• نیاز به نظم و تقارن
• افکار پرخاشجویانه یا وحشتناک درباره از دست دادن کنترل و صدمه زدن به خود یا دیگران
• افکار ناخواسته شامل پرخاشگری یا موضوعات جنسی یا مذهبی

مثال هایی از نشانه های وسواس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترس از آلوده شدن با لمس اشیایی که دیگران آنها را لمس کرده اند
• تردید نسبت به قفل بودن درها یا خاموش بودن اجاق گاز
• استرس شدید نسبت به منظم نبودن اشیا
• افکاری درباره فحاشی با صدای بلند یا انجام یک کار نامناسب جلوی جمع
• تصاویر ذهنی نامطلوب از موضوعات جنسی
• دوری از موقعیت هایی که می‌تواند وسواس‌ها را برانگیزاند همچون دست دادن هنگام احوالپرسی

علایم اجبارها

اجبار در وسواس چیست؟ اجبارها، رفتارهای تکرارشونده ای هستند که احساس نیاز به انجام آنها می‌کنید. این رفتارها یا اقدامات ذهنی تکراری هدف دارند تا اضطراب مربوط به وسواس‌هایتان را کاهش دهند یا جلوی رخ دادن یک اتفاق بد را بگیرند. با این حال، درگیرشدن در اجبارها هیچ خرسندی‌ای به دنبال نمی‌آورد و ممکن است تنها تسکینی موقتی بر اضطراب شما بگذارد.

مشاوره روانشناسی

ممکن است قوانین یا آیین هایی برای خود وضع کنید تا در هنگام نمایان شدن وسواس ها، به مدیریت اضطرابتان کمک کند. این اجبارها افراطی هستند و اغلب در واقع به مشکلی که قصد برطرف کردنش را دارند، بی ارتباطند.

اجبارها هم مانند وسواس‌ها معمولا زمینه‌ای مشترک دارند، از جمله:

• شستن یا تمیزکردن
• چک کردن
• شمارش
• نظم دادن
• دنبال کردن یک روتین سفت و سخت
• اطمینان جویی از دیگران

مثال هایی از اجبارها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شستن دست ها تا جایی که پوستتان زخمی می‌شود
• چک کردن مکرر درها برای اطمینان از قفل بودن آنها
• چک کردن مکرر اجاق گاز برای اطمینان از خاموشی آن
• شمارش طبق یک الگوی خاص
• تکرار آرام یک دعا، کلمه یا عبارت
• مرتب کردن قوطی ها به نحوی که به شکلی خاص قرار بگیرند

اجبارهای فیزیکی در برابر اجبارهای ذهنی

یک تصور غلط رایج این است که اجبارها باید فیزیکی باشند، مانند امتحان کردن هر صندلی در قطار یا 20 بار لمس انگشتان پا. اما اجبارها را می توان به صورت ذهنی نیز انجام داد، مانند تکرار کلمات یا عبارات در ذهن، تهیه فهرست ذهنی از موارد، یا دعای مداوم. اجبارهای ذهنی در OCD به اندازه اجبارهای فیزیکی آزاردهنده هستند. با این حال، اجبارهای ذهنی ذاتا پنهان‌تر هستند، بنابراین افرادی که آن‌ها را تجربه می‌کنند ممکن است از تشخیص جا بمانند و بدون یافتن کمک طولانی‌ ادامه دهند.

معیارهای تشخیص OCD 

ملاک های تشخیص وسواس چیست؟ بر اساس DSM-5، وسواس و اجبار دو ویژگی اصلی OCD هستند ، وسواس فکری، امیال یا تصاویر ناخواسته مداومی است که باعث ناراحتی می‌شود و فرد سعی می‌کند آنها را سرکوب کند یا با آنها مقابله کند. اجبارها رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری هستند که فرد در پاسخ به یک وسواس با هدف خنثی‌کردن تهدید یا کاهش ناراحتی انجام می‌دهد. علاوه بر این، وسواس یا اجبار باید جنبه‌ای از عملکرد روزانه را مختل کند، نسبتا وقت‌گیر باشد و به دلیل بیماری روانی دیگر یا مصرف مواد به وجود نیامده باشد.

شدت علایم

OCD معمولا از نوجوانی یا سال های نخست جوانی آغاز می‌شود اما ممکن است در کودکی هم شاهد شروع آن باشیم. نشانه ها معمولا به تدریج رشد می‌کنند و در طول زمان شدت‌شان فرق می‌کند. نوع وسواس و اجباری که شما تجربه می‌کنید نیز ممکن است در طول زمان متفاوت شود. به طور کلی علایم با تجربه استرس بیشتر، تشدید می‌شوند. OCD معمولا یک اختلال تمام عمری در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند علایمی از خفیف تا متوسط داشته باشد یا آنقدر شدید و زمان‌بر شود که فرد را ناتوان کند.

علل وسواس

علل اختلال وسواسی جبری هنوز کامل فهمیده نشده است. نظریات اصلی در این زمینه عبارت اند از:

• زیستی: OCD ممکن است نتیجه تغییرات در مواد شیمیایی بدن یا کارکردهای مغز باشد.
• ژنتیکی: OCD ممکن است عناصری ژنتیکی داشته باشد اما ژن های خاص این وضعیت هنوز شناسایی نشده اند.
• یادگیری: ترس های وسواسی و رفتارهای اجباری می‌توانند از تماشای اعضای خانواده یادگرفته شوند یا تدریجا در طول زمان از محیط آموخته شوند

همچنین شروع وسواس‌ها و اجبارها در OCD اغلب می‌تواند در یک رویداد استرس‌زا یا تغییر زندگی که منجر به مسیولیت‌های بزرگ‌تری مانند شغل جدید، تولد فرزند یا حتی بلوغ شود، ردیابی شود. این رویدادها می‌توانند احساس مسیولیت و اضطراب را در فرد افزایش دهند. مطالعات موردی نشان می‌دهد که اجبارها گاهی اوقات در بیمارستان یا آزمایشگاه ناپدید می‌شوند، زیرا بیمار احساس می‌کند بار مسیولیت به دیگران منتقل شده است.

اختلال وسواس فکری در کودکان

اختلال وسواس فکری عملی، تنها مختص بزرگسالان نیست و می‌تواند کودکان و نوجوانان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. علایم این اختلال در کودکان مشابه بزرگسالان بوده و شامل وسواس‌های فکری و وسواس‌های عملی است. با این حال، ممکن است کودکان در بیان افکار وسواسی خود مشکل داشته باشند و وسواس‌های عملی آن‌ها بیشتر قابل مشاهده باشد. برخی از وسواس‌های فکری رایج در کودکان شامل ترس از آلودگی، ترس از آسیب رساندن به خود یا دیگران و نیاز به نظم و تقارن بیش از حد است. وسواس‌های عملی در کودکان می‌تواند به شکل شستن افراطی دست‌ها، چک کردن‌های مکرر، چیدن اشیا به صورت خاص یا انجام رفتارهای تکراری دیگر بروز کند.

تشخیص OCD در کودکان نیازمند ارزیابی توسط یک متخصص سلامت روان کودک و نوجوان است. حمایت خانواده و آموزش آن‌ها در مورد وسواس فکری عملی و نحوه کمک به کودک، نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان ایفا می‌کند. ایجاد یک محیط حمایتی می‌تواند به کودک کمک کند تا با چالش‌های این اختلال بهتر مقابله کرده و روند بهبودی را تسریع بخشد. عدم درمان اختلال وسواس در کودکان می‌تواند به بروز مشکلات تحصیلی، انزوای اجتماعی و افزایش خطر ابتلا به سایر اختلالات روانپزشکی در بزرگسالی شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی مناسب برای کودکان مبتلا به OCD بسیار مهم است.

عوامل خطر برای ODC

عوامل خطر برای وسواس چیست؟ عواملی وجود دارد که می‌تواند خطر رشد یا ابتلای به اختلال وسواسی جبری را افزایش دهد، از جمله:

• پیشینه خانوادگی: داشتن والدین یا سایر اعضای خانواده مبتلا به این اختلال می‌تواند خطر ابتلا به آن را بالا ببرد
• رویدادهای استرس‌آمیز زندگی: اگر رویدادهای استرس‌آمیز یا تروماتیک را تجربه کرده باشید، خطر ابتلا به وسواس افزایش می‌یابد. این واکنش ممکن است به دلایلی افکار مزاحم، آیین ها و رنج هیجانی را که از مشخصات OCD هستند، برانگیزد.
• سایر اختلالات سلامت روان: OCD ممکن است با سایر اختلالات سلامت روان همچون اختلالات اضطرابی، افسردگی، مصرف مواد یا تیک ها مرتبط باشد.

کدام مناطق مغز درOCD  نقش دارند؟

یکی از مناطقی که تصور می شود در OCD نقش دارد، عقده های قاعده ای است، مجموعه ای از ساختارهای زیر قشر مغز که به هماهنگی حرکت کمک می‌کند. هنگامی که عقده های قاعده ای نادرست عمل می‌کنند، حرکات ناخواسته و غیرارادی می‌تواند ایجاد شود.

علاوه بر قشر حرکتی، عقده‌های قاعده‌ای نیز با قشر جلوی پیشانی ارتباط برقرار می‌کنند که در برنامه‌ریزی، تفکر و آگاهی نقش دارد، بنابراین عقده‌های پایه ممکن است در تسهیل افکار مورد نظر و توقف افکار ناخواسته نقش داشته باشند. به عنوان شواهدی برای این ایده، فعالیت مغز در قشر و عقده های پایه در OCD و افراد معمولی متفاوت است و تحریک بخشی از عقده های پایه می‌تواند علایم OCD را کاهش دهد.

وسواس‌های شایع

شاید این سوال در ذهن‌تان باشد که شایع‌ترین وسواس چیست؟ برخی از وسواس های شایع عبارت اند از:

مرتبط با آلودگی

• ترس از آلودگی های ادراک شده مانند مایعات بدن (ادرار، مدفوع و …)
• ترس از ویروس ها و میکروب ها (مانند کووید 19، HIV و …)
• آلاینده های محیطی (تشعشعات رادیویی)
• مواد شیمیایی درون خانه (تمیزکننده ها، حلال ها و ….)

وسواس‌های خشونت آمیز

• ترس از اقدام طبق یک تکانه‌ی آسیب به خود
• ترس از اقدام طبق تکانه آسیب به دیگران
• ترس از تصاویر خشونت بار یا وحشت انگیزی که در ذهن فرد وجود دارد

وسواس های مسیولیت

• ترس از مسیول بودن نسبت به اتفاقی وحشتناک (آتش سوزی، تصادف رانندگی و دزدی)
• ترس از صدمه زدن به دیگران به دلیل عدم مراقبت کافی (مانند انداختن چیزی بر زمین و ترس از اینکه کسی روی ان لیز بخورد)

وسواس های مربوط به کمالگرایی

• نگرانی شدید درباره همسانی یا درست بودن
• نگرانی شدید درباره نیاز به دانستن یا یادآوری
• ترس از از دست دادن یا فراموشی اطلاعات مهم هنگام دورانداختن چیزها
• نگرانی شدید درباره اجرای فعالیت ها به شکل کاملا درست
• ترس از اشتباه کردن

وسواس های جنسی

• ترس از اقدام کردن طبق تکانه های جنسی
• ترس از صدمه زدن جنسی به کودکان، بستگان یا سایرین
• ترس از ارتکاب رفتارهای پرخاشگرایانه جنسی در ارتباط با دیگران

وسواس های مذهبی/اخلاقی

• نگرانی شدید درباره توهین به مقدسات یا کفرگویی
• نگرانی افراطی درباره درست و غلط یا اخلاقیات

پیامدهای وسواس

مشکلاتی که از اختلال وسواسی جبری ناشی می‌شود می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• صرف زمان بیش از حد برای انجام رفتارهای آیینی
• مشکلات سلامتی مانند التهاب پوستی ناشی از شستن مکرر دست ها
• دشواری در حضور در محل کار، مدرسه یا فعالیت های اجتماعی
• مشکلات در روابط
• اُفت کیفیت کلی زندگی
• افکار و رفتارهای خودکشی

راه های پیشگیری از اختلال وسواس

در حال حاضر، راهکار قطعی برای پیشگیری از اختلال وسواس فکری عملی وجود ندارد. زیرا علت دقیق آن هنوز به طور کامل شناخته نشده است. با این حال، برخی اقدامات می‌توانند در کاهش خطر ابتلا یا مدیریت زودهنگام علایم موثر باشند:

•   تشخیص و درمان زودهنگام: شناسایی و درمان به موقع علایم اولیه اضطراب و رفتارهای تکراری می‌تواند از پیشرفت آن به سوی اختلال وسواس جلوگیری کند.
•   مدیریت استرس: استرس می‌تواند علایم وسواس را تشدید کند. بنابراین یادگیری و به کارگیری تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌تواند برای پیشگیری از ابتلا به اختلال وسواس فکری عملی مفید باشد.
•   تقویت مهارت‌های مقابله‌ای: آموزش و تقویت مهارت‌های مقابله‌ای سالم در مواجهه با افکار ناخواسته و اضطراب می‌تواند به فرد در مدیریت این احساسات کمک کند.
•   آگاهی ‌بخشی: افزایش آگاهی عمومی درباره اینکه ماهیت و علایم ocd چیست، می‌تواند منجر به تشخیص زودهنگام و اقدام برای درمان شود.

روش تشخیص اختلال OCD

تشخیص اختلال وسواس فکری عملی معمولا بر اساس ارزیابی جامع توسط روانپزشک یا روانشناس بالینی صورت می‌گیرد. تست وسواس فکری که بتواند به طور قطعی این اختلال را تشخیص دهد وجود ندارد. اما متخصص با انجام مصاحبه بالینی، مطرح کردن پرسشنامه‌ها و مشاهده رفتارهای شخص می‌تواند وسواس او را تشخیص دهد.

راهکارهای مقابله‌ای با وسواس فکری

به منظور درمان و بهبود کامل OCD، استفاده از روش‌های درمان حرفه‌ای ضروری است. اما راهکارهایی نیز وجود دارد که می‌توان آنها را برای مدیریت علایم و بهبود کیفیت زندگی خود به کار گرفت:

•   شناسایی محرک‌ها: تلاش کنید تا موقعیت‌ها، افکار یا احساساتی که باعث تشدید وسواس‌های فکری شما می‌شوند را شناسایی کنید. با شناخت محرک‌ها، می‌توانید برای مقابله با آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
•   به تاخیر انداختن وسواس‌های عملی: اگر احساس می‌کنید که باید یک رفتار وسواسی را انجام دهید، سعی کنید آن را به تاخیر بیندازید. به خودتان بگویید که 5 یا 10 دقیقه صبر خواهید کرد. با تمرین، می‌توانید این تاخیر را طولانی‌تر کنید و در نهایت از انجام آن رفتار اجتناب کنید.
•   تمرکز بر زمان حال: تکنیک‌های ذهن آگاهی (mindfulness) می‌توانند به شما کمک کنند تا بر لحظه حال تمرکز کنید و از درگیر شدن در افکار وسواسی جلوگیری کنید. مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا نمونه‌هایی از این تکنیک‌ها هستند.
•   تغییر افکار: سعی کنید افکار وسواسی خود را به چالش بکشید. از خود بپرسید که آیا این افکار منطقی هستند؟ آیا شواهدی برای اثبات آن‌ها وجود دارد؟ آیا راه‌های دیگری برای دیدن این موقعیت وجود دارد؟
•   اجتناب از حضور در موقعیت‌های ایجاد کننده وسواس: اجتناب از قرار گیری در موقعیت‌ها یا دور شدن از چیزهایی که باعث وسواس شما می‌شوند، در بلندمدت علایم را تشدید می‌کند. به تدریج و با کمک تراپیست، خود را در معرض این موقعیت‌ها قرار دهید.
•   ورزش منظم: ورزش منظم می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود خلق و خو کمک کند.
•   خواب کافی: کمبود خواب می‌تواند علایم OCD را بدتر کند. سعی کنید هر شب 7-9 ساعت بخوابید.
•   حمایت اجتماعی: با دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی صحبت کنید. به اشتراک گذاشتن تجربیات خود با دیگران می‌تواند احساس تنهایی و انزوا را کاهش دهد.

روش‌های درمان وسواس

درمان OCD معمولا شامل ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانی است:

• دارودرمانی

روان درمانی یا دارو، یا هر دو ممکن است برای OCD تجویز شود و تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از این دو اغلب موفق‌ترین رویکرد به ویژه برای جوانان است. این داروها معمولا مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) هستند.

SSRI های فلوکستین (پروزاک)، فلووکسامین (لووکس) و پاروکستین (پاکسیل) به طور خاص برای درمان OCD تایید شده اند. نشان داده شده است که این داروها فراوانی و شدت وسواس و اجبار را در بیش از نیمی از بیماران کاهش می‌دهند، هرچند قطع دارو اغلب منجر به عود می‌شود.

• روان درمانی

روان درمانی به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری ناخواسته و رفتارهای اجباری خود را درک کند، راهکارهای مقابله‌ای سالم‌تری را بیاموزد و با اضطراب ناشی از وسواس‌ها به طور موثرتری روبرو شود. رویکردهای مختلفی در روان درمانی وجود دارد، از جمله درمان شناختی رفتاری (CBT).  CBT یک نوع روان درمانی است که به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را شناسایی کرده و تغییر دهید. CBT برای OCD شامل دو تکنیک اصلی است:

مواجهه و پیشگیری از پاسخ

روش‌های رفتار درمانی برای OCD مانند مواجهه و پیشگیری از پاسخ، اثرات طولانی مدتی دارد. روان درمانی به طور کلی بر دو جنبه از این اختلال تمرکز دارد: آشکار کردن افکار غیرمنطقی دخیل در این بیماری و قرار دادن تدریجی بیماران در معرض شی یا ایده ترسناک تا زمانی که نسبت به آن حساسیت‌زدایی کنند و بتوانند اضطراب را بدون درگیر شدن در تشریفات اجباری تحمل کنند. در این روش، مراجع و متخصص با هم همکاری می‌کنند تا از مواجهه با موقعیت‌های کمتر اضطراب‌آور به سمت موقعیت‌های با اضطراب بالاتر پیش بروند. مواجهه هم در اتاق درمان و هم در منزل انجام می‌شود. شاید برخی افراد به دلیل اضطراب اولیه ای که این روش برمی‌انگیزد نخواهند به آن ادامه دهند اما مواجهه و پیشگیری از پاسخ ابزاری نیرومند برای درمان انواع وسواس‌هاست.

بازسازی شناختی

این تکنیک به شما کمک می‌کند تا افکار وسواسی خود را شناسایی کرده و آن‌ها را به چالش بکشید. شما یاد می‌گیرید که افکار خود را فقط به عنوان فکر در نظر بگیرید و به آن‌ها قدرت ندهید.

•   در برخی موارد، از روش‌های دیگری مانند درمان پذیرش و تعهد (ACT) یا درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT) نیز استفاده می‌شود.

• جراحی و تحریکات مغزی

برخی افراد به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهند که در این صورت می‌توان از روش‌های تحریک مغزی سود برد. در این روش، از تحریک مغناطیسی مغز (TMS) به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌شود. این روش با استفاده از پالس‌های مغناطیسی، فعالیت بخش‌های خاصی از مغز را تحریک می‌کند. در موارد بسیار نادر و شدید که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، ممکن است جراحی مغزی برای بیمار انجام شود. این روش بسیار تهاجمی است و فقط در موارد خاص استفاده می‌شود.

درمان وسواس فکری چقدر طول می‌کشد؟

درمان وسواس فکری یک فرآیند تدریجی است و درمان قطعی وسواس فکری شدید ممکن است زمان‌بر باشد. طول مدت درمان به عوامل مختلفی از جمله شدت علایم، نوع وسواس‌ها، پاسخ فرد به درمان و تعهد او به پیگیری برنامه‌ی درمانی بستگی دارد. برخی افراد ممکن است در عرض چند ماه بهبود قابل توجهی را تجربه کنند، در حالی که دیگران ممکن است مدت درمان طولانی‌تری نیاز داشته باشند. نکته مهم برای حصول نتیجه و تکمیل دوره درمان این است که فرد در طول دوره صبور بوده و با مشاور و روانپزشک خود همکاری کند.

عوارض و خطرات وسواس فکری

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) تنها یک مشکل کوچک نیست و می‌تواند عوارض و خطرات جدی برای فرد به همراه داشته باشد:

•   بروز مشکلات در روابط: وسواس‌های فکری و رفتارهای اجباری ناشی از آن می‌تواند روابط فرد با خانواده، دوستان و همکاران را تحت تاثیر قرار دهد. فرد ممکن است به دلیل خجالت یا ترس از قضاوت شدن، از دیگران دوری کند یا رفتارهای عجیب و غریب ناشی از وسواس‌هایش باعث ناراحتی اطرافیان شود.
•   مشکلات در محل کار یا تحصیل: وسواس می‌تواند تمرکز و بهره ‌وری را کاهش داده و انجام وظایف و تکالیف را دشوار سازد. در موارد شدید، فرد ممکن است قادر به حضور در محل کار یا تحصیل نباشد.
•   مشکلات جسمی: وسواس‌های عملی مانند شستن مکرر دست‌ها می‌توانند منجر به مشکلات پوستی شوند. همچنین، استرس ناشی از وسواس می‌تواند باعث مشکلات جسمی دیگری مانند سردرد، مشکلات گوارشی و خستگی شود.
•   مشکلات روانی: افراد مبتلا به OCD بیشتر در معرض ابتلا به سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن قرار دارند. 
•   کاهش کیفیت زندگی: OCD می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی فرد را کاهش داده و مانع از لذت بردن از فعالیت‌های روزمره و دستیابی به اهداف شود.

چگونه می‌توانم به فردی که وسواس دارد کمک کنم؟

 اگر یکی از عزیزان‌تان از OCD رنج می‌برد، لازم است چند قدم مهم بردارید و از چند قدم مهم اجتناب کنید:

• به فرد در انجام اجبارهایش کمک نکنید، حتی اگر این کار به نظر آرامش‌بخش می‌آید
• به او نگویید «خیلی ساده ست، فقط بذارش کنار و دیگه انجامش نده». کنارگذاشتن وسواس ها و اجبارها ساده نیست
• به او بگویید تنبل یا بی اراده است
• کمک کنید تا سبک زندگی سالمی دربردارنده‌ی خواب کافی، ورزش و تغذیه سالم داشته باشند
• در مورد این بیماری تحقیق کنید و آگاه باشید که OCD با درمان و دارو قابل مدیریت است و اگر اولین تلاش برای درمان موثر نباشد، گزینه‌های ثانویه وجود دارد. سپس می توانید با ملایمت اما قاطعانه بحثی را در مورد کمک خواستن شروع کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

کلینیک روانشناسی سها با در اختیار داشتن کادری متشکل از روانشناسان و روانپزشکان متخصص در زمینه اختلالات اضطرابی و وسواس، می‌تواند خدمات ارزیابی دقیق و برنامه‌های درمانی فردی و مبتنی بر شواهد را به شما ارایه دهد. درمان زودهنگام و پیگیری مستمر می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی افراد مبتلا به OCD را بهبود بخشیده و از عوارض وسواس فکری بر مغز و سایر جنبه‌های زندگی جلوگیری کند. همین حالا فرم ارزیابی رایگان سها کلینیک را پر کنید و در مسیر بهبود سلامت روان خود و اطرافیانتان گام بردارید.

تلفن تماس برای مشاوره تلفنی وسواس در سهاکلینیک:
09198791784
02166932737

کلام پایانی

در این مقاله خواندیم که وسواس چیست، انواع شایع و علایم آن کدامند، چرا وسواس ها به وجود می‌آیند و چه درمان‌هایی برای آنها وجود دارد.

اکنون شما از تجربیات شخصی تان در مورد وسواس بنویسید. آیا در خانواده یا نزدیکان شما کسی هست که دچار وسواس باشد؟ شما چطور با این مسیله کنار می‌آیید؟ نظرات و سوالات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

بیماری OCD مخفف چیست؟

بیماری OCD مخفف Obsessive-Compulsive Disorder است که در فارسی به اختلال وسواس فکری عملی ترجمه می‌شود.

بیماری OCD چیست؟

بیماری OCD یک اختلال روانی است که با وسواس‌های فکری (افکار، تصاویر یا تکانه‌های ناخواسته و مکرر) یا وسواس‌های عملی (رفتارهای تکراری که فرد احساس می‌کند مجبور به انجام آن‌ها است) بروز پیدا می‌کند.

اختلال وسواس فکری باعث چه می‌شود؟

اختلال وسواس فکری عملی با ایجاد افکار ناخواسته و رفتارهای تکراری، می‌تواند عملکرد فرد را در زمینه‌های مختلف زندگی مختل کند، منجر به مشکلات هیجانی و جسمی شود و کیفیت کلی زندگی او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

آیا وسواس فکری با دارو درمان می‌شود؟

بله، دارو درمانی می‌تواند در کاهش علایم اختلال وسواس فکری عملی موثر باشد. با این حال، دارو درمانی معمولا به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع و همراه با روان درمانی به کار می‌رود.

بهترین قرص وسواس فکری کدام است؟

بهترین قرص برای وسواس فکری وجود ندارد. زیرا تاثیر داروهای وسواس فکری برای همه افراد یکسان نیست. اثربخشی داروها می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. پزشک متخصص با توجه به نوع و شدت علایم، سابقه پزشکی و سایر عوامل، مناسب‌ترین دارو را تجویز خواهد کرد.

برای وسواس فکری چه بخوریم؟

به طور کلی، رژیم غذایی خاصی به عنوان درمان قطعی وسواس فکری شناخته نشده است. با این حال، حفظ یک رژیم غذایی سالم و متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتیین‌های بدون چربی، می‌تواند به سلامت کلی مغز و بدن کمک کرده و به طور غیرمستقیم در مدیریت علایم اضطراب و استرس نیز موثر باشد. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند مصرف کافی آب، اجتناب از مصرف بیش از حد کافیین و الکل و همچنین تمرین‌های رهایی از وسواس فکری در کنار پیگیری درمان‌های تخصصی نقش اساسی در مدیریت این بیماری دارند.

https://www.mayoclinic.org

کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی