افسردگی سایکوتیک یا اختلال افسردگی عمده (MDD) با ویژگی‌های روانپریشی ممکن است سبب بروز توهم یا هذیان شود. درمان می‌تواند شامل دارو و سایر اشکال روان‌درمانی باشد. در این مقاله از کلینیک مشاوره سها بیشتر می‌خوانیم.
افسردگی سایکوتیک چیست؟
افسردگی سایکوتیک به اختلال افسردگی با ویژگی‌های روانپریشی (سایکوز) گفته می‌شود. این شامل علایم سایکوز در طول دوره دپرشن است. این علایم اضافه می‌تواند موارد زیر را در برگیرد:
- توهم
- هذیان
- اختلال روانی حرکتی
- حالت بهت و گیجی
تخمین‌ها نشان می‌دهد که این وضعیت بین 10 تا 19% افرادی را که یک دوره دپرشن اساسی دارند، خصوصا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
افسردگی سایکوتیک در برابر نوع عمده
افسردگی می‌تواند بر خلق، رفتار، زندگی روزمره و سلامت جسمی شما تاثیر بگذارد و علایم آن عبارتند از:
- کم خلقی مداوم یا از دست دادن علاقه به زندگی روزمره به مدت حداقل 2 هفته
- علایم اصلی شامل احساس غم، ناامیدی، بی‌ارزشی، اضطراب، پرخوری یا کم‌خوری، دشواری در خواب، دشواری در تمرکز، از دست دادن انرژی، تحریک‌پذیری، سردرد یا دردهای بدنی و افکار خودکشی
متخصصان معمولا افسردگی سایکوتیک را جدی‌تر می‌دانند. زیرا احتمالا موارد زیر را در برمی‌گیرد:
- ویژگی‌های مالیخولیایی
- علایم شدیدتر
- خطر بالاتر آسیب به خود یا افکار خودکشی
علایم
اگر به افسردگی سایکوتیک دچارید، علایم دپرشن شدید و روانپریشی را تجربه می‌کنید.
روانپریشی شامل قطع ارتباط با واقعیت است. بنابراین افرادی که آن را تجربه می‌کنند لزوما از علایم خود آگاه نیستند. نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- توهم یا دیدن، شنیدن و احساس کردن چیزهایی که واقعی نیستند
- هذیان یا باور به مسایل نادرست
- اختلال روانی حرکتی یا کند شدن افکار، حرکات و احساسات
- حالت بُهت، که در آن شما قادر به حرکت، صحبت یا پاسخ دادن به محیط خود نیستید
توهمات سایکوتیک و هذیان‌ها
توهمات و هذیان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- باور به ابتلا به یک بیماری جدی جسمانی، علیرغم اینکه آزمایش‌های متعدد خلاف آن را نشان می‌دهد
- باور به داشتن قدرت منحصر به فرد یا خاص
- اعتقاد به اینکه یک فرد مشهور یا شخصیت تاریخی هستید
- شنیدن صداهایی که شما را مورد انتقاد یا تمسخر قرار می‌دهند
- دیدن یک حیوان ترسناک یا تهدید کننده که شما را دنبال می‌کند
- پارانویا یا سوظن غیرمنطقی یا افراطی به دیگران
معمولا هذیان با یا بدون توهم در این مبتلایان شایع‌تر است.
انواع افسردگی سایکوتیک
کارشناسان این وضعیت را به دو دسته تقسیم می‌کنند:
-
با ویژگی‌های روانپریشی همخوان با خلق
توهمات و هذیان‌ها بازتاب‌دهنده‌ی احساسات و عواطفی هستند که اغلب به دپرشن مربوط اند. از جمله احساس بی‌کفایتی شخصی، بی‌ارزشی، گناه و ترس از بیماری یا مرگ.
-
با ویژگی‌های روانپریشی ناهمخوان با خلق
توهمات و هذیان‌ها با احساسات مرتبط با افسردگی در تضاد اند. ممکن است یکی از عزیزان غایب خود را ببینید، صداهایی را بشنوید که از شما تعریف می‌کنند یا بوی خوشایندی را استشمام کنید. همچنین ممکن است فکر کنید که کسی سعی دارد شما را تعقیب کند، بدزدد یا افکارتان را کنترل کند. شما می‌توانید هر دو علایم همخوان و ناهمخوان با خلق را داشته باشید. در گذشته، کارشناسان ویژگی‌های روانپریشی ناهمخوان با خلق را با پیامدهای جدی‌تر مرتبط می‌دانستند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که لزوما اینطور نیست.
هذیان‌ها و توهمات اغلب کاملا واقعی به نظر می‌رسند. آنها می‌توانند منجر به حمله پنیک و پریشانی شدید شوند. برخی افرادی که روانپریشی را تجربه می‌کنند، در نهایت با صدمه به خود یا دیگران می‌کوشند علایم را متوقف کنند. این اهمیت کمک فوری را برای روانپریشی بسیار مهم می‌سازد.
علل
محققان هنوز یک علت خاص را برای این اختلال شناسایی نکرده اند.
علل احتمالی عبارتند از:
- ژنتیک. اگر یکی از بستگان درجه یک، مانند والدین یا خواهر و برادرتان افسردگی داشته باشد، احتمال ابتلای شما بیشتر است.
- زیست‌شناسی و شیمی مغز. عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و سروتونین در بسیاری از عارضه‌های سلامت روان از جمله دپرشن و روانپریشی نقش دارد. برخی از شواهد نشان می‌دهد سطوح بالاتر هورمون استرس به نام کورتیزول نیز می‌تواند سهیم باشد.
- عوامل محیطی. تجارب آسیب‌زا یا استرس، به ویژه در دوران کودکی، می‌تواند شانس شما را برای تجربه این حالت خلقی افزایش دهد.
عوامل خطر
مطالعه‌ای که در سال 2016 منتشر شد، عوامل خطر اسکیزوفرنی ، اختلال دوقطبی و MDD را با روانپریشی مقایسه کرد. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به افسردگی سایکوتیک را افزایش دهد، عبارتند از:
- نداشتن دوستان صمیمی یا عزیزان مورد اعتماد
- تماس اندک با دوستان و خانواده
- سابقه خانوادگی ابتلا به هر گونه بیماری روانشناختی
- تجربه رویداد ناگوار مهم در سال گذشته
عوامل دیگری که می‌توانند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، عبارتند از:
- تغییرات هورمونی اساسی، مانند دوره پس از زایمان یا یایسگی
- نجات یافتن از ترومای کودکی یا استرس شدید
- زیستن با درد مزمن یا سایر بیماری‌های جسمی مزمن
- مشکلات مالی مداوم
- جنسیت (بیشتر در زنان)
- سن (بیشتر در بزرگسالان)
- سابقه خانوادگی از اختلال دوقطبی همراه با روانپریشی، اسکیزوفرنی یا اختلالات خلقی
افسردگی سایکوتیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
افرادی که افسردگی همراه با روانپریشی را تجربه می‌کنند همیشه به تنهایی به دنبال کمک نیستند. در برخی موارد، ممکن است یکی از اعضای خانواده یا یک دوست نزدیک آنها را نزد متخصص ببرد.
برای تشخیص، متخصص معمولا با پرسیدن سوالاتی در مورد سلامت روان، خلق و خو و به‌زیستی هیجانی شما شروع می‌کند. آنها ممکن است از موارد زیر سوال بپرسند:
- باورهای ثابت یا نگرانی‌های مداوم که بر زندگی روزمره شما تاثیر می‌گذارد
- چیزهایی که می‌بینید، می‌شنوید یا احساس می‌کنید که به نظر می‌رسد کس دیگری متوجه آنها نمی‌شود
- مشکلات خواب، غذا خوردن یا انجام امور روزمره زندگی
- شبکه حمایتی و روابط اجتماعی شما
- نگرانی‌های مرتبط با سلامتی
- سایر علایم سلامت روان، مانند اضطراب یا شیدایی
- سابقه سلامت جسمی و روانی شخصی و خانوادگی شما
شباهت هذیان و نشخوار فکری
هم هذیان و هم نشخوار فکری که در دپرشن رایج است، می‌تواند موارد زیر را در بر داشته باشد:
- ترس از طرد شدن
- نگرانی درباره سلامت خود
- احساس گناه به خاطر اشتباهاتی که فکر می‌کنید مرتکب شده اید
- تصور از خود به عنوان یک شریک عاطفی یا والد شکست خورده
درمان افسردگی سایکوتیک چیست؟
اگر هم افسردگی و هم روانپریشی را تجربه می‌کنید، باید فورا از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید. این وضعیت معمولا بدون درمان حرفه‌ای بهبود نمی‌یابد.
برای درمان روانپریشی شدید و افکار مداوم آسیب به خود، تیم مراقبتی شما ممکن است اقامت کوتاه مدت در بیمارستان روانپزشکی را توصیه کند.
دارو درمانی
به طور معمول، درمان دارویی شامل ترکیبی از داروهای ضد افسردگی و ضد روانپریشی است. این داروها به تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز کمک می‌کنند.
برای مثال، روانپزشک یا پزشک شما ممکن است یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) را همراه با یکی از داروهای ضد روانپریشی زیر تجویز کند:
- اولانزاپین (Zyprexa)
- کوتیاپین (Seroquel)
- ریسپریدون (ریسپردال)
آنها همچنین می‌توانند اطلاعات بیشتری در مورد گزینه‌های دارویی و عوارض جانبی احتمالی راهنمایی ارایه دهند. این داروها می‌توانند فورا شروع به اثرگذاری کنند. اما ممکن است تا چند هفته متوجه اثرات کامل آنها نشوید.
درمان تشنج الکتریکی (ECT)
تیم مراقبت شما همچنین ممکن است ECT را برای افسردگی سایکوتیک مقاوم به درمان توصیه کند. معمولا ECT تحت بیهوشی و در بیمارستان انجام می‌شود. این درمان شامل تحریک مغز از طریق یک ولتاژ کنترل شده جریان الکتریکی است. این جریان یک تشنج خفیف ایجاد می‌کند که بر سطح انتقال دهنده‌های عصبی در مغز اثر می‌گذارد.
در حالی که ECT برای افرادی که افکار خودکشی، روانپریشی و کاتاتونیا را تجربه می‌کنند، ایمن و به طور کلی موثر در نظر گرفته می‌شود، اما خطرات احتمالی کمی دارد. از جمله:
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت
- حالت تهوع
- سردرد
- خستگی
تیم مراقبت شما احتمالا قبل از شروع درمان بیشتر در مورد عوارض توضیح می‌دهد. ECT ممکن است از عود کامل علایم جلوگیری نکند. بنابراین روانپزشک احتمالا درمان مداوم را در قالب روان‌درمانی، دارو یا هر دو توصیه می‌کند. آنها همچنین ممکن است دور آتی درمان‌های ECT را توصیه کنند.
روان درمانی
در حالی که روان‌درمانی به تنهایی ممکن است برای بهبود علایم سایکوز کمک چندانی نکند، همچنان می‌تواند یک رویکرد حمایتی سودمند باشد. درمان فضایی امن برای به اشتراک‌گذاری احساسات و تجارب ناراحت‌کننده افراد است. درمانگر همچنین می‌تواند در قالب مشاوره آنلاین راهبردهایی را برای مقابله با توهمات و هذیان آموزش دهد.
رویکردهای ممکن عبارتند از:
- رفتار درمانی شناختی
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
- فعالسازی رفتاری
تفاون با اسکیزوفرنی
افسردگی سایکوتیک گاهی می‌تواند شبیه اسکیزوفرنی باشد. یکی دیگر از عارضه‌های سلامت روان که علایم روان پریشی دارد. تفاوت اصلی زمانی است که روان پریشی ظاهر می‌شود:
- اگر MDD همراه با روانپریشی دارید، فقط در طول دوره افسرده بودن، علایم روان پریشی را تجربه می‌کنید.
- اگر اسکیزوفرنی دارید، چه علایم MDD داشته باشید چه خیر، علایم سایکوز حضور دارند.
در حالی که اسکیزوفرنی همیشه شامل افت خلقی نیست، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، علایم خلقی را نیز دارند. این می‌تواند تشخیص هر یک از این بیماری‌ها را پیچیده‌تر سازد. با این حال، اسکیزوفرنی علایم دیگری نیز دارد که لزوما با دپرشن مرتبط نیستند، از جمله:
- گفتار نامنظم یا نامنسجم
- عدم بیان عاطفی
- کاتاتونیا
برخی از افرادی که مبتلا به افسردگی سایکوتیک تشخیص داده می‌شوند، بعدا تشخیص اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی همراه با روان پریشی دریافت می‌کنند. این بیشتر برای افراد زیر محتمل است:
- کسانی که در سنین پایین‌تر تشخیص MDD می‌گیرند
- کسانی که علایم ناهمخوان با خلق را تجربه می‌کنند
راهنمای مراجعه به درمان
افسردگی سایکوتیک یک وضعیت جدی سلامت روان است که نیاز به درمان سریع توسط یک متخصص مجرب سلامت روان دارد. تیم روانپزشکان و روانشناسان بالینی در مرکز مشاوره روانشناسی سها می‌توانند به ارزیابی و درمان این وضعیت کمک کنند. برای شروع کافیست فرم ارزیابی رایگان را در سهاکلینیک تکمیل کنید و منتظر تماس کارشناسان ما باشید.
تلفن تماس با ما: 02193111094
سوال متداول
افسردگی سایکوتیک چیست؟
نوعی دپرشن است که با علایم روانپریشی مانند توهم و هذیان همراه می‌شود.
منبع
سهاکلینیک مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی و مشاوره جنسی
