بی توجهی پدر به فرزند : علل و روش مقابله

بی توجهی پدر به فرزند یکی از مشکلات جدی تربیتی در دنیای امروزی است که می‌تواند آثار منفی و بلندمدتی بر سلامت روانی و جسمانی کودک داشته باشد. این موضوع می‌تواند به دلایل مختلفی مانند مشکلات فردی، فرهنگی یا حتی وضعیت اقتصادی و اجتماعی رخ دهد. ما در این مقاله، به دلیل اهمیت و تاثیرات عمیق این پدیده بر عملکرد اجتماعی، تحصیلی و حتی سلامت روان کودک، به بررسی علل و نشانه‌های بی توجهی پدر به فرزند، انواع بی توجهی، عوارض و روش‌های مقابله با آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

روایت یک مراجع

یکی از مراجعین ما در اینستاگرام می‌نویسد: «همیشه حس می‌کردم که در دنیای خودم تنها زندگی می‌کنم. انگار هیچ وقت برای پدرم کافی نبودم. وقتی بچه بودم، همیشه منتظر بودم تا پدرم به من نگاه کنه! وقتی از مدرسه برمی‌گشتم، امیدوار بودم که حداقل یک بار هم که شده، ازم بپرسه: مدرسه چطور بود؟ اما هیچ وقت چنین چیزی اتفاق نیفتاد. بیشتر روزها تو اتاق خودم تنها بودم و به این فکر می‌کردم که چرا هیچوقت احساس مهم بودن نمی‌کنم. وقتی بزرگتر شدم، یاد گرفتم که باید خودم رو برای دنیای بیرون آماده کنم. به نظر می‌رسید هیچوقت حمایت و حضور پدرم رو در کنار خودم نخواهم داشت. امروز که نگاه می‌کنم، به این فکر می‌کنم که شاید من به اندازه کافی تلاش نکردم تا توجهش رو جلب کنم! اما در حقیقت، هیچ وقت فرصت نشد تا بفهمم تو فکر و قلبش چی می‌گذره.»

همچنین بخوانید: رفتار پدر با دختر چگونه باید باشد؟

منظور از بی توجهی پدر به فرزند چیست؟

بی توجهی پدر به فرزند به معنای نادیده گرفتن نیازهای عاطفی، جسمانی و روانی کودک است. این بی توجهی می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند عدم حضور در زندگی کودک، ناتوانی در فراهم کردن امنیت عاطفی یا فیزیکی، عدم حمایت مالی یا عاطفی و بی توجهی به نیازهای آموزشی یا اجتماعی کودک نمایان شود. در بسیاری از مواقع، پدران ممکن است  بدون آنکه آگاه باشند، با انجام چنین رفتارهایی به فرزند خود آسیب برسانند. به طور مثال، پدرانی که به طور مداوم از فرزند خود انتقاد می‌کنند یا آنها را نادیده می‌گیرند، در حقیقت در حال ایجاد نوعی بی توجهی عاطفی هستند. این نوع بی توجهی، به ویژه در دوران کودکی و زمانی که یک پدر از نظر عاطفی به کودک خود توجه نمی‌کند باعث آسیب دیدن او می‌شود. چرا که کودک احساس طرد شدن و کمبود محبت می‌کند و این موضوع می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات ارتباطی در آینده کودک شود.

انواع و نشانه‌های بی توجهی به فرزند

بی توجهی به فرزند یک نوع سورفتار است که می‌تواند به اشکال مختلفی بروز پیدا کرده و اگر در مراحل حساس رشد کودک مانند دوران کودکی یا نوجوانی رخ دهد، ممکن است تاثیرات جبران ناپذیری بر رشد و سلامت کودک بر جای بگذارد. بی توجهی به فرزند می‌تواند آسیب‌های جدی به رشد و توسعه کودک وارد کند. در این بخش به انواع بی‌توجهی به فرزندان و تاثیرات آن‌ها می‌پردازیم:

1.بی توجهی جسمانی (Physical Neglect):

یکی از انواع بی توجهی به فرزند، بی توجهی جسمانی به معنای عدم تامین نیازهای جسمی اساسی کودک است. این نیازها شامل تغذیه مناسب، پوشاک، مراقبت‌های بهداشتی، مسکن مناسب و امنیت فیزیکی می‌شود. بی توجهی جسمانی می‌تواند در شکل‌های مختلفی مانند عدم تامین غذا، عدم مراجعه به پزشک در صورت بیماری، نگهداری ناکافی یا بی‌توجهی به وضعیت بهداشتی کودک مشاهده شود. در این نوع بی‌توجهی، کودک ممکن است به‌طور مداوم دچار مشکلات بهداشتی، سوتغذیه یا کندی رشد شود. بی توجهی جسمانی می‌تواند تاثیرات بلند مدتی بر سلامت جسمانی کودک و عملکرد طبیعی بدن او داشته باشد.

نشانه‌های بی توجهی جسمانی:

• کودکانی که لباس‌های نامناسب یا کثیف دارند.
• کودکانی که به‌طور مرتب دچار مشکلات بهداشتی مانند سرماخوردگی یا عفونت‌های پوستی می‌شوند.
• کودکانی که به موقع برای مراقبت‌های پزشکی یا درمان‌های ضروری  به پزشک مراجعه نمی‌کنند.

2.بی توجهی عاطفی (Emotional Neglect):

بی توجهی عاطفی به معنای عدم توجه به نیازهای روانی و عاطفی کودک است. این نوع بی توجهی به شکلی بروز می‌کند که والدین به احساسات کودک توجه نمی‌کنند یا از ارایه محبت، حمایت و تشویق لازم به کودک غافل می‌شوند. کودکانی که از بی توجهی عاطفی رنج می‌برند، ممکن است از نظر عاطفی بی ثبات و غمگین باشند یا احساس تنهایی کنند. این کودکان به طور معمول نمی‌توانند ارتباط عاطفی سالم با والدین خود برقرار کنند و ممکن است در روابط اجتماعی و مدرسه با مشکلات روبه رو شوند. بی توجهی عاطفی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روان و شخصیت کودک بگذارد. این تاثیرات ممکن است شامل اضطراب، افسردگی، احساس بی ارزش بودن و مشکل در برقراری روابط عاطفی در بزرگسالی باشد.

نشانه‌های بی توجهی عاطفی:

• بی‌تفاوتی به احساسات و نیازهای روانی کودک.
• عدم واکنش مناسب به حالات عاطفی کودک (مثل نادیده گرفتن گریه یا درخواست‌های کودک)
• ناتوانی در ایجاد و حفظ روابط عاطفی سالم با دیگران

3.بی توجهی آموزشی (Educational Neglect):

بی توجهی پدر به فرزند می‌تواند شامل بی‌توجهی آموزشی باشد. این بدین معناست که والدین یا سرپرست‌ها به پیشرفت تحصیلی کودک توجه کافی ندارند و او را در مسیر رشد علمی‌اش تنها می‌گذارند. این نوع بی توجهی شامل ناتوانی در نظارت بر تکالیف مدرسه، عدم حمایت از کودک در یادگیری و عدم مشارکت در مسایل آموزشی کودک می‌شود. بی توجهی آموزشی می‌تواند منجر به افت تحصیلی کودک و عدم دستیابی او به پتانسیل‌های خود در زمینه‌های علمی و فنی شود. همچنین ممکن است این کودکان در مقایسه با هم سن و سالان خود عقب‌افتاده به نظر برسند و در نتیجه از نظر اجتماعی و شخصیتی دچار مشکلات شوند.

نشانه‌های بی توجهی آموزشی:

• عدم نظارت بر انجام تکالیف مدرسه یا مشارکت در فعالیت‌های آموزشی
• عدم توجه به وضعیت تحصیلی کودک یا عدم پیگیری پیشرفت تحصیلی او
• عدم فراهم کردن فرصت‌های آموزشی و یادگیری

4.بی توجهی اجتماعی (Social Neglect):

بی توجهی اجتماعی پدر به فرزند، به معنای نادیده گرفتن نیازهای اجتماعی و روانی کودک برای برقراری روابط با دیگران است. کودکانی که تحت بی توجهی اجتماعی قرار می‌گیرند، ممکن است فرصتی برای تعاملات اجتماعی سالم با هم سن و سالان خود نداشته باشند. این نوع بی توجهی می‌تواند بر زندگی اجتماعی کودک تاثیر گذاشته و باعث انزوا یا مشکلات در برقراری روابط اجتماعی شود.

نشانه‌های بی توجهی اجتماعی:

• انزوا و تمایل به عدم ارتباط با سایر کودکان یا بزرگترها.
• عدم حمایت از کودک در برقراری روابط دوستانه یا مشارکت در فعالیت‌های گروهی.
• احساس تنهایی و افسردگی کودک ناشی از عدم تعامل اجتماعی.

5.بی توجهی جنسی (Sexual Neglect):

بی توجهی جنسی به معنای نادیده گرفتن نیازهای جنسی طبیعی کودک یا عدم محافظت از او در برابر سواستفاده‌های جنسی است. این نوع بی توجهی شامل عدم ارایه آموزش‌های مناسب در زمینه‌ی مسایل جنسی، ناتوانی در شناسایی و پیشگیری از سواستفاده‌های جنسی و یا طرد کردن کودک در این زمینه است. بی توجهی جنسی می‌تواند آسیب‌های روانی جدی به کودک وارد کند و او را در معرض سواستفاده‌های جنسی قرار دهد.

نشانه‌های بی توجهی جنسی:

• عدم آموزش در مورد تغییرات جنسی یا تربیت جنسی سالم.
• عدم محافظت از کودک در برابر تهدیدات جنسی و ناتوانی در شناسایی نشانه‌های سواستفاده جنسی.
• واکنش‌های غیرمناسب در مواجهه با مسایل یا شوخی‌های جنسی.

نشانه‌های کمبود محبت پدر در روابط عاطفی

محبت و توجه پدر به فرزند به ویژه در دوران کودکی، یکی از عوامل کلیدی در شکل گیری شخصیت و روابط عاطفی کودک در آینده است. این مسیله هنگامی که محبت و توجه پدر در رابطه با فرزند کم باشد، می‌تواند تاثیرات منفی بسیاری بر رشد عاطفی کودک بگذارد. در روابط عاطفی، پدر نه تنها باید مراقب نیازهای جسمی فرزند خود باشد، بلکه باید حضور عاطفی و حمایت‌های روانی لازم را نیز فراهم کند.

نشانه‌های کمبود محبت پدر در روابط عاطفی شامل موارد زیر می‌شود:

1. احساس بی اعتمادی: کودکانی که از محبت و توجه کافی از سوی پدر خود برخوردار نمی‌شوند، ممکن است احساس بی‌اعتمادی به دیگران داشته باشند. این عدم اعتماد می‌تواند در روابط دوستی و عاطفی آنها در دوران بزرگسالی نیز مشاهده شود.
2. عدم توانایی در ابراز احساسات: کودکانی که در خانه محبت و توجهی از پدر خود دریافت نمی‌کنند، ممکن است در بزرگسالی در ابراز احساسات و برقراری ارتباط عاطفی با دیگران مشکل داشته باشند. این کودکان معمولا قادر به برقراری روابط صمیمانه و عاطفی نیستند و از صحبت کردن درباره احساسات خود اجتناب می‌کنند.
3. افزایش اضطراب و افسردگی: کمبود محبت از سوی پدر می‌تواند منجر به مشکلات عاطفی مانند اضطراب و افسردگی در کودک شود. این احساسات معمولا به دلیل عدم احساس امنیت عاطفی در کودکان ایجاد شده و در بزرگسالی نیز ممکن است به مشکلات روانی مزمن تبدیل شود.

علت کمبود محبت از سمت پدر چیست؟

کمبود محبت از سوی پدر می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که معمولا ناشی از مسایل فردی یا خانوادگی است. در بسیاری از موارد، پدر ممکن است به دلیل مشکلات شخصی، شغلی یا روانی قادر به ارایه محبت و توجه کافی به فرزند خود نباشد. علل احتمالی کمبود محبت از سوی پدر شامل موارد زیر است:

1. مشکلات روانی یا عاطفی پدر: پدرانی که خود دچار مشکلات روانی یا عاطفی مانند افسردگی، اضطراب یا استرس هستند، ممکن است نتوانند به درستی محبت و توجه لازم را به فرزند خود ابراز کنند. این مشکلات می‌توانند باعث کاهش انگیزه برای برقراری ارتباط عاطفی با کودک شوند.
2. مشغله کاری: برخی پدران به دلیل فشارهای کاری زیاد یا مشغله‌های زندگی روزمره از زمان کافی برای توجه به فرزند خود برخوردار نمی‌شوند. عدم حضور عاطفی و جسمی به دلیل مشغله‌های کاری می‌تواند به کمبود محبت منجر شود.
3. تجربیات منفی از دوران کودکی خود پدر: پدرانی که خود در دوران کودکی محبت کافی از والدین خود دریافت نکرده‌اند، ممکن است نتوانند مهارت‌های لازم برای ابراز محبت و توجه به فرزند خود را به‌درستی یاد بگیرند. تجربیات منفی از دوران کودکی می‌تواند باعث شود که پدر نتواند روابط عاطفی سالم برقرار کند.
4. ناتوانی در مدیریت هیجانات: بعضی پدران ممکن است به دلیل ناتوانی در مدیریت هیجانات خود، نتوانند به درستی احساسات خود را نسبت به فرزندشان ابراز کنند که همین امر می‌تواند منجر به کمبود محبت در روابط عاطفی پدر و فرزند شود.

عوارض و عواقب بی توجهی پدر به فرزندان

پیشتر اشاره کردیم که بی توجهی پدر به فرزند می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر رشد عاطفی، روانی و اجتماعی کودک بگذارد. کودکانی که از بی توجهی پدر رنج می‌برند، ممکن است در روابط اجتماعی و عاطفی خود در آینده دچار مشکلاتی شوند که اثرات آن در تمام جنبه‌های زندگی‌شان ادامه دار باشد. این بی توجهی می‌تواند موجب بروز مشکلات رفتاری، روانی و اجتماعی در فرزند شود. در این رابطه پیشنهاد می‌شود مقاله نقش پدر در زندگی فرزندان را بخوانید.

عوارض و عواقب بی توجهی پدر به فرزند عبارتند از:

1. اختلالات روانی و عاطفی: یکی از عوارض اصلی بی توجهی پدر به فرزند، ایجاد مشکلات روانی است. کودکانی که محبت و توجه کافی از پدر خود دریافت نمی‌کنند، ممکن است در بزرگسالی با اضطراب، افسردگی و اختلالات عاطفی دیگر روبه رو شوند. این مشکلات می‌توانند به صورت مزمن تبدیل شده و علاوه بر تاثیر روی زندگی کودک و توانایی او برای تشکیل روابط سالم را نیز محدود کنند.
2. افت تحصیلی و مشکلات اجتماعی: کودکانی که از توجه پدر برخوردار نیستند، ممکن است در مدرسه یا در روابط اجتماعی خود دچار مشکلاتی شوند. عدم حمایت عاطفی از سوی پدر می‌تواند باعث شود که کودک انگیزه کمتری برای یادگیری داشته و در روابط اجتماعی خود احساس بی ارزش بودن کند. همین امر می‌تواند به افت تحصیلی و مشکلات اجتماعی در آینده منجر شود.
3. مشکلات رفتاری: بی توجهی پدر به فرزند می‌تواند منجر به بروز مشکلات رفتاری در کودک شود. کودکانی که از محبت و توجه پدر محروم هستند، ممکن است به طور ناخودآگاه رفتارهای پرخاشگرانه یا پرتنش از خود نشان دهند. این رفتارها معمولا ناشی از احساس بی ارزش بودن و کمبود امنیت عاطفی هستند.
4. مشکل در روابط آینده: بی توجهی پدر می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر روابط آینده کودک با دیگران داشته باشد. این افراد معمولا در روابط عاطفی و اجتماعی خود دچار مشکلاتی مانند عدم اعتماد، ترس از نزدیکی یا مشکلات در ایجاد ارتباط‌های عمیق و صمیمی می‌شوند.

رفتارهای غلط و تاثیرگذار پدر در برخورد با فرزندان

همانطور که در بخش قبلی دیدیم، رفتارهای غلط پدر در برخورد با فرزند می‌تواند تاثیرات منفی و بلند مدتی بر رشد روانی و اجتماعی او داشته باشد. برخی از این رفتارها معمولا ناشی از ناآگاهی، ناتوانی در مدیریت احساسات یا حتی مشکلات شخصی است که پدر با آن‌ها روبروست. همچنین این رفتارها باعث ایجاد شکاف‌های عاطفی بین پدر و فرزند می‌شود و می‌تواند به مشکلات روانی و رفتاری برای کودک منجر گردد.

برخی از رفتارهای غلط پدر عبارتند از:

1. بی توجهی به احساسات کودک: اگر پدر احساسات و نیازهای عاطفی فرزند خود را نادیده بگیرد یا آن‌ها را بی‌اهمیت بداند، این امر احساس بی ارزش بودن و اضطراب را در کودک ایجاد می‌کند. این نادیده گرفتن می‌تواند شامل نادیده گرفتن نیازهای جسمی مانند نیاز به خواب یا تغذیه نیز باشد.
2. انتقادهای بی مورد و شدید: انتقادهای بی مورد و تند از کودک اگر با ارایه بازخورد سازنده همراه نباشد، می‌تواند موجب کاهش اعتماد به نفس و ایجاد احساس عدم کفایت در کودک شود. این رفتار می‌تواند باعث شود کودک احساس کند که هیچگاه کافی نیست و از نظر پدر ارزشی ندارد.
3. بی توجهی به نیازهای جسمی و روانی: پدرانی که از درک نیازهای جسمی و روانی فرزند خود عاجزند، ممکن است در مواجهه با مشکلاتی مانند بیماری‌های روانی کودک یا چالش‌های رفتاری او، بی توجهی کرده و این امر به شدت به رشد عاطفی کودک آسیب بزند.

روش‌های مقابله با بی توجهی پدر به فرزند

برای مقابله با بی‌توجهی پدر به فرزند، ضروری است که ابتدا علل این بی‌توجهی شناسایی شوند. سپس باید اقداماتی انجام شود که ارتباط عاطفی پدر و فرزند تقویت شود. این اقدامات می‌تواند شامل تکنیک‌های روانشناختی، درمانی و تربیتی باشد.

روش‌های مقابله عبارتند از:

• گفتگو با پدر: در بسیاری از موارد، بی‌توجهی از سوتفاهم‌ها یا ناتوانی‌های ارتباطی ناشی می‌شود. گفتگو با پدر و بیان نیازهای عاطفی کودک می‌تواند به آگاهی او از این مشکلات کمک کند و او را به تغییر رفتار ترغیب کند.
• کمک از مشاوره خانوادگی: اگر بی توجهی پدر به فرزند ریشه در مسایل روانی، شخصی یا خانوادگی دارد، مشاوره می‌تواند کمک کند تا مشکلات عاطفی شناسایی و در مسیر بهبود قرار گیرد.
• آموزش مهارت‌های پدرانه: در صورتی که پدر از مهارت‌های تربیتی و ارتباطی کافی برخوردار نباشد، برنامه‌های آموزشی برای والدین می‌تواند به او در یادگیری نحوه برخورد مناسب با فرزند کمک کند.

راهنمای مراجعه به مشاور

اگر بی توجهی پدر به فرزند باعث ایجاد مشکلات روانی یا عاطفی در کودک شده باشد، مراجعه به مشاور می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند. مشاوره به هر دو طرف (پدر و فرزند) کمک می‌کند تا از راه‌های موثرتر و سالم‌تری به برقراری ارتباط با یکدیگر بپردازند. اگر شما نیز به دنبال متخصص برای مشاوره هستید، همین حالا فرم ارزیابی رایگان را در سها کلینیک تکمیل کنید تا از خدمات مشاوره کودک و روانشناسی کودک حرفه‌ای این مجموعه بهره ببرید. 

سوالات متداول

چگونه می‌توان فهمید که پدر به فرزند خود بی توجه است؟

بی‌توجهی پدر می‌تواند به شکل نادیده گرفتن نیازهای عاطفی، عدم حضور فیزیکی یا روانی، یا بی توجهی به مشکلات فرزند در زندگی روزمره ظاهر شود.

بی توجهی پدر چه تاثیری بر رشد کودک دارد؟

بی توجهی پدر به فرزند می‌تواند به مشکلات عاطفی مانند اضطراب، افسردگی و مشکلات اجتماعی در کودک منجر شود.

آیا بی توجهی پدر به فرزند قابل اصلاح است؟

بله، با روش‌های مناسب مانند گفتگو، مشاوره و آموزش مهارت‌های پدرانه می‌توان این مشکل را اصلاح کرد.

بی توجهی به کودک در چه قالب‌هایی دیده می‌شود؟

بی توجهی به کودک ممکن است در قالب‌های مختلفی بروز کند. این قالب‌ها ممکن است به‌طور فیزیکی، عاطفی یا روانی ظاهر شوند و بسته به نوع بی توجهی، تاثیرات مختلفی بر سلامت روانی و جسمی کودک دارند.

تاثیر بی توجهی به کودک بر روان و آینده او چیست؟

بی توجهی به کودک می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر روان و آینده او داشته باشد. کودکانی که در دوران رشد خود با بی توجهی رو به رو هستند، ممکن است در بزرگسالی با مشکلات جدی در برقراری روابط، اعتماد به نفس و سلامت روانی مواجه شوند.

دلایل بی توجهی به کودک در برخی از والدین چیست؟

بی‌توجهی والدین به کودک می‌تواند دلایل مختلفی از مشکلات فردی و روانی والدین گرفته تا شرایط محیطی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی مختلف داشته باشد.

چرا پدر، بی رحم، بی‌مسیولیت و بی عاطفه است؟

بی رحمی یا بی مسیولیتی پدر در برابر فرزند ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ناتوانی در مدیریت احساسات، تجربیات منفی دوران کودکی یا مشکلات شخصی ناشی شود. این وضعیت ممکن است به طور موقت یا دایمی بر رفتار پدر تاثیر بگذارد.

رعایت چه نکاتی الگوی بی توجهی به فرزند را اصلاح می‌کند؟

نکات زیر می‌تواند کمک کننده باشد:

• یادگیری مهارت‌های والدگری: والدین باید مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط موثر با فرزند خود را یاد بگیرند.
• بهبود مهارت‌های ارتباطی: بهبود ارتباطات عاطفی و کلامی بین پدر و فرزند می‌تواند به اصلاح الگوی بی توجهی کمک کند.
• دریافت مشاوره: مراجعه به مشاور می‌تواند به پدر و مادر کمک کند تا مشکلات خود را شناسایی کرده و در مسیر اصلاح رفتارهای خود گام بردارند.

نتیجه‌گیری

بی توجهی پدر به فرزند ، با علل و عواقب مختلفی همراه است که می‌تواند بر رشد عاطفی و روانی کودک تاثیر منفی بگذارد. این بی توجهی، به ویژه زمانی که در سنین پایین شروع شود، ممکن است آثار بلند مدت‌تری به همراه داشته باشد. برای مقابله با این مشکل، نیاز است که پدران آگاهی لازم را در زمینه تربیت و ارتباط با فرزندان خود کسب کرده و با ارایه محبت، حمایت و حضور فعال در زندگی کودک، زمینه ساز رشد سالم عاطفی و اجتماعی او شوند.

منابع

learning hughjames psychologytoday healthline nspcc positivereseteatontown