افسردگی پنهان (Hidden Depression) چیست؟ افسردگی همیشه با ظاهری خموده و گریان همراه نیست. برخی افراد برای پنهان کردن علایم این وضعیت تلاش زیادی می‌کنند و موفق هم می‌شوند. به همین دلیل، گاهی افسردگی پنهان یا هیدن دپرشن را افسردگی خندان (Smiling Depression) نیز می‌نامند. فردی با این وضعیت ممکن است راضی و شاد به نظر برسد. زندگی کاری و روابط او ظاهرا رضایتبخش اند. اما در درون، غم عمیقی بر افکار، احساسات و سلامت جسمانی آنها اثر می‌گذارد. آگاهی از این علایم، نحوه تشخیص و کمک گرفتن فوری از مشاوره انلاین با روانشناس برای درمان آن بسیار مهم است. با ما در ادامه این مطلب از کلینیک مشاوره سها همراه باشید تا به بررسی مفصل این پدیده بپردازیم.
| موضوع | خلاصه |
| تعریف | نوعی دپرشن که افراد سعی می‌کنند آن را پنهان کنند و علایم آن ممکن است پشت ظاهر شاد مخفی شود. |
| علایم ظاهری | فرد شاد به نظر می‌رسد اما در درون احساس غم، ناامیدی، اضطراب و خستگی می‌کند. |
| تغییرات رفتاری | تغییر در تعاملات اجتماعی، خواب، غذا خوردن، کاهش بهره وری و گرایش به مصرف مواد. |
| علایم مخفی | غم مداوم، اضطراب، ناامیدی، احساس بی‌ارزشی، خستگی، اختلال در خواب و اشتها، دردهای بی‌دلیل و افکار خودکشی. |
| تشخیص | از طریق ارزیابی روانشناسی، آزمایشات فیزیکی و پرسش‌نامه‌ها توسط روانشناس یا روانپزشک. |
| درمان | داروهای ضد افسردگی، روان درمانی (شناختی-رفتاری، بین‌فردی) و خودمراقبتی (ورزش، خواب منظم، تغذیه سالم). |
روایتی درباره مینو
سامان برادر مینو با ترومای ناشی از خودکشی خواهرش به یک مرکز مشاوره در تهران مراجعه کرد. او شکایتش را این چنین بیان کرد [روایت و اسامی تغییر یافته است/هشدار: این داستان غم‌انگیز است]:
«یه هفته‌ست که رفته و من هنوز بهت‌زده‌م. مینو خواهرم بود. آدمی که همه به لبخندهای پهن و مسخره‌بازیاش می‌شناختنش. همه فامیل میگفتن خیلی دختر قوی‌ایه. وقتایی که چیزی ناراحتم می‌کرد، مینو سنگ صبورم بود. باهاش درددل می‌کردم، با حوصله گوش میداد و بعد با شوخیاش منو می‌خندوند. الان که فکر میکنم از حماقت خودم تعجب میکنم که چطور نفهمیدم… اینکه اخیرا خیلی وقتا با خنده می‌گفت زندگی پوچ‌تر از چیزیه که فکر می‌کنی داداش.. اینکه دو سه ماهی بود بعضی نیمه‌شبا بیدار می‌شدم می‌دیدم هنوز چراغ اتاقش روشنه، درحالیکه همیشه ساعت خوابش استاندارد بود.. بعضی روزا نمی‌تونستی از رو مبل جداش کنی انگار بدنش کوفته بود..بااین‌حال هیچوقت یادم نیست اشکاشو دیده باشم..آخه من از کجا باید می‌دونستم؟ هیچوقت در مورد خودش درددل نمی‌کرد.. انگار همه عادت کرده بودیم که مینو فقط شنونده‌ست.. اون آخرا داشت وسایلشو بذل و بخشش می‌کرد. مینو تو این دنیا فقط به یه کتاب شعرش وابسته بود که هفته آخر گفت سامان این برای تو..دلیلشو پرسیدم گفت همینجوری و باز خندید.. من با یاد اون خنده‌های شیرین چیکار کنم؟؟»
«اون هیچوقت در مورد خودش درددل نمی‌کرد. انگار همه عادت کرده بودیم که مینو فقط شنونده‌ست..»
افسردگی پنهان چیست؟
افسردگی پنهان یا hidden depression به افرادی اشاره دارد که دچار افسردگی اند، اما لبخند می‌زنند و شاد به نظر می‌رسند. این یک تشخیص رسمی نیست، بلکه یکی از راه‌هایی است که افراد مبتلا به دپرشن خود را به دیگران نشان می‌دهند. در این شرایط لبخند زدن دو هدف دارد: یا راهی برای بهبود خلق است یا روشی برای مخفی کردن احساسات واقعی.
همانطور که در داستان غم‌انگیز مینو خواندید، وقتی افسرده به نظر نمی‌رسید، احتمالا اطرافیان متوجه نمی‌شوند که به کمک نیاز دارید. حتی ممکن است خودتان هم متوجه نشوید که مبارزات درونی شما نشانه‌های دپرشن هستند.
افسردگی پنهان از دید دیگران چگونه به نظر می‌رسد؟
شاید همین الان از خود می‌پرسید چطور بفهمم کسی که ظاهری شاد دارد افسرده است یا نه؟ برای تشخیص چنین مواردی قبل از هر چیز به تغییر در رفتار فرد توجه داشته باشید. وقتی افراد دپرشن دارند، حتی اگر غمگین یا بی‌حال به نظر نرسند نیز ممکن است رفتاری متفاوت با قبل از خود نشان دهند. یک یا دو تغییر کوچک به تنهایی لزوما نشانه‌ای از تلاش برای پنهان کردن دپرشن نیست، اما اگر چند تغییر تقریبا همزمان رخ دهند، این احتمال قوی‌تر می‌شود.
برای تشخیص افسردگی نهفته قبل از هر چیز به تغییر در رفتار فرد توجه کنید.
اگر می‌خواهید بدانید عزیز شما به افسردگی نهفته دچار است یا خیر، به تغییرات رفتاری زیر دقت کنید:
تفاوت‌های شخصیتی
تغییر در شخصیت می‌تواند یک علامت هشدار باشد. اگر فرد اکثرا برونگرا بوده، ممکن است ساکت‌تر شود. یا اگر قبلا به آینده اعتماد داشت، ممکن است حالا از لای حرف‌هایش بفهمید که نسبت به آن بدبین شده است.
کاهش یا افزایش قابل توجه وزن
تغییر ناگهانی عادات غذایی از جمله بی‌علاقگی نسبت به غذا خوردن یا غذا خوردن افراطی (خوردن هیجانی) در پاسخ به موقعیت‌های احساسی، ممکن است نشانه‌ای از افسردگی پنهان باشد.
بیشتر بخوانید: افسردگی سایکوتیک چیست؟
تغییر در مصرف مواد
بروز تغییر در الگوی مصرف الکل یا شروع به مصرف موادمخدر به گونه‌ای که قبلا نبوده و در زندگی روزمره شخص اختلال ایجاد می‌کند، می‌تواند یک علامت خطر دیگر باشد.
تغییر در عادات خواب
به تغییراتی مانند خوابیدن طولانی یا بیدار ماندن در ساعات غیر معمول حتما توجه کنید.
«دو سه ماهی بود بعضی نیمه‌شبا بیدار می‌شدم می‌دیدم هنوز چراغ اتاقش روشنه، درحالیکه همیشه ساعت خوابش استاندارد بود..»
تفاوت در تعاملات اجتماعی
فرد مبتلا ممکن است به بهانه‌های مختلف، شروع به کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی و ملاقات‌های دوستانه کند.
تغییر میزان بهره وری
اختصاص دادن زمان بسیار زیاد به کار یا مشاهده کاهش عملکرد شخص می‌توانند نشان‌دهنده افسردگی پنهان او باشند.
احساسات منفی نسبت به خود
فرد مبتلا ممکن است رویدادهای منفی و ناراحت‌کننده را به صورت شوخی بیان کند تا توجه را از درد زیر آن منحرف سازد. همچنین در این شرایط ممکن است رفتارهای پرخطر افراد (به ویژه در نوجوانان) افزایش یابد. این امر ممکن است تلاشی برای مقابله با بی‌حسی یا آسیب رساندن به خود یا خود زنی باشد.
بیشتر بخوانید: افسردگی شبانه چیست؟
علل افسردگی نهفته
دپرشن می‌تواند افراد را در هر جنسیت، سن یا دوره زندگی تحت تاثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که ژنتیک و محیط فرد هر دو می‌توانند در بروز این وضعیت سهیم باشند.
عوامل خطر چیست؟
عوامل خطری وجود دارد که نشان میداد برخی افراد ممکن است بیش از دیگران تمایل به پنهان کردن ناراحتی یا ناآگاهی از تاثیر دپرشن بر خود داشته باشند. طبق تحقیقات دپرشن می‌تواند در این گروه‌ها بیشتر مخفی شده و در نتیجه کمتر شناسایی و درمان شود:
- بزرگسالان مسن‌تر
- کودکان و نوجوانان
- مردان (افسردگی در مردان)
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن یا جدی مانند دیابت، سرطان، بیماری قلبی یا بیماری پارکینسون.
- افرادی که در حال گذراندن تغییرات بزرگ منفی زندگی، ترومای کودکی دارند یا تحت استرس اند
- افراد از جوامع به حاشیه رانده شده یا محروم مانند افراد LGBTQI+
متخصصان مشاوره خانواده نیز گاهی نشانه‌های هیدن دپرشن را در افراد زیر می‌بینند:
- کسانی که از فرهنگ‌هایی هستند که در آن به بیماری روانی انگ می‌زنند و آن را بد می‌دانند
- افرادی که افسردگی مداوم دارند.
- افرادی که زندگی ظاهرا معمولی از جمله شغل، روابط عاشقانه و دستاوردهای تحصیلی دارند.
- کسانی که ممکن است کمال‌گرا باشند یا از ضعیف به نظر رسیدن یا تحت کنترل نبودن اوضاع می‌ترسند.
برای ارزیابی رایگان روانشناختی خود یا عزیزتان کلیک کنید: ۰۹۱۹۸۷۹۱۷۸۴
علایم مخفی در افسردگی پنهان
در افسردگی خندان، افراد با حفظ ظاهری شاد، اندوه عمیق خود را پنهان می‌کنند. اگر شما کسی هستید که نمی‌دانید به این وضعیت دچارید یا خیر، ببینید برتی از نشانه‌های زیر را به مدت دست کم دو هفته داشته اید یا نه:
- غم و اندوه مداوم
- احساس پوچی
- احساس ناامیدی یا بدبینی
- احساس تحریک‌پذیری، سرخوردگی یا بی‌قراری
- احساس گناه، بی‌ارزش بودن یا درماندگی
- از دست دادن علاقه یا لذت در سرگرمی‌ها و سایر فعالیت‌ها
- خستگی، کمبود انرژی، یا احساس کند شدن
- مشکل در تمرکز، به خاطر سپردن یا تصمیم‌گیری
- مشکل در خواب، بیدار شدن خیلی زود در صبح یا پرخوابی
- تغییر در اشتها
- کاهش یا افزایش وزن ناخواسته
- دردهای فیزیکی، سردرد، گرفتگی عضلات یا مشکلات گوارشی بدون علت مشخص
- افکار مرگ یا خودکشی
در صورتی که چند مورد از علایم بالا را دارید، هرچه سریع‌تر با تراپیست یا مشاوره تلفنی تماس بگیرید.
بخوانید: چطور به کسی که قصد خودکشی دارد کمک کنم؟
تشخیص افسردگی پنهان
اگر مشکوک هستید که خودتان به این وضعیت دچارید، اولین قدم مراجعه به مشاور روانشناس است. در مورد شخصی جز شما، می‌توانید با ملایمت با او مطرح کنید که احساس می‌کنید ممکن است نیاز به صحبت داشته باشد. سپس اگر آنها راحت نبودند که با شما مطرح کنند، می‌توانید پیشنهاد دهید که یک جلسه مشاوره روانشناسی آنلاین برایشان رزرو خواهید کرد. بهتر است اصرار نکنید و تنها پایان گفتگو را باز بگذارید تا در صورت نیاز به شما برگردند.
در صورت مراجعه به تراپیست، متخصص با گفتگو پیرامون نگرانی‌های شما، انجام مصانبه بالینی، اجرای تست‌ها و در صورت نیاز ارجاع به سایر متخصصان مانند پزشک عمومی و مشاوره روانپزشکی درمان را شروع می‌کند.
با ملایمت با او مطرح کنید که احساس می‌کنید ممکن است نیاز به صحبت داشته باشد. اگر برای صحبت راحت نبود، بهتر است اصرار نکنید و تنها پایان گفتگو را باز بگذارید تا در صورت نیاز به شما برگردد.
تست افسردگی خندان
از آنجایی که افسردگی خندان یک تشخیص رسمی نیست، هیچ آزمایش خاصی برای آن وجود ندارد. اما اطلاعاتی که با درمانگر خود به اشتراک می‌گذارید، از جمله پاسخ‌های شما به پرسشنامه‌های غربالگری افسردگی، می‌تواند وضعیت شما را روشن کند. ممکن است تست‌های خودارزیابی برای افسردگی خندان را به صورت آنلاین پیدا کنید، اما نباید خودتان تشخیص دهید. بهتر است از چنین تست‌هایی فقط به عنوان سرنخ استفاده کنید و هر گونه نگرانی را با پزشکان خود پیگیری کنید. برای دریافت تشخیص دقیق و کمک صحیح، باید با درمانگر خود در مورد علایمی که دارید صادق باشید.
عوارض
اگر افسرده هستید و آن را پنهان می‌کنید، اطرافیان شما ممکن است متوجه نشوند که به کمک نیاز دارید. همین امر ممکن است دریافت درمان برای بهبود زندگی‌تان را به تاخیر بیندازد. دپرشن درمان نشده ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
- مشکلات کاهش یا افزایش وزن شدید
- درد
- بیماری جسمی
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- خودآزاری
- افکار خودکشی
درمان افسردگی پنهان
نگران نباشید. این وضعیت قابل درمان است. درمان‌های اصلی هیدن دپرشن مصرف دارو و روان‌درمانی است که می‌توانند به تنهایی یا ترکیبی به کار بروند. بهترین گزینه‌ها برای شما ممکن است به شدت علایم، سلامت کلی و ترجیحات شما بستگی داشته باشد.
دارو درمانی
داروهای ضدافسردگی معمولا برای درمان این وضعیت استفاده می‌شوند. این داروها با کمک به مغز در تولید مولکول‌های خاص یا با تغییر نحوه استفاده مغز از مولکول‌های خاص عمل می‌کنند. به خاطر داشته باشید که هرگز نباید مصرف دارو را بدون مشورت با روانپزشک خود قطع یا شروع کنید. گاهی اوقات، افراد با مصرف یک دارو احساس بهتری پیدا می‌کنند و فکر می‌کنند می‌توانند آن را قطع کنند. این امر می‌تواند باعث عوارض جانبی ترک یا بازگشت علایم شود.
نگران نباشید. این وضعیت قابل درمان است.
روان درمانی
روان‌درمانی معمولا برای افراد مبتلا به افسردگی پنهان مفید است. روانشناسان و درمانگران انواع مختلفی از روان درمانی مانند درمان شناختی-رفتاری و درمان بین فردی را در این مورد ارایه می‌دهند. این متد علاوه بر درمان افسردگی، به مراجع کمک می‌کند تا راه‌های جدیدی برای مقابله با مشکلات پیدا کرده و با رویدادهای دشوار سازگار شود.
خودمراقبتی
خود مراقبتی بخش مهمی از مدیریت علائم افسردگی خندان است. در ادامه تکنیک‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای تغییر در احساسات خود از آنها کمک بگیرید:
- تحرک و تمرینات ورزشی مانند ۳۰ دقیقه پیاده‌روی در روز
- پایبندی به زمان‌های منظم خواب و بیداری
- خوردن وعده‌های غذایی منظم و سالم
- صحبت در مورد احساسات با افرادی که به آنها اعتماد دارید
- اجتناب از مصرف الکل و مصرف خودسرانه دارو
- شروع دوباره فعالیت‌ها یا سرگرمی‌هایی که قبلا برای شما لذت‌بخش بوده‌اند
چگونه به کسی که افسردگی خندان دارد کمک کنیم؟
اگر به وجود این وضعیت در یکی از عزیزانتان مشکوک هستید و تغییرات شخصیتی یا رفتاری (مانند پاسخ ندادن طبق معمول به تماس‌های تلفنی، پیامک‌ها یا سایر ارتباطات) را در او می‌بینید، از این نکات کمک بگیرید:
- با او صحبت کنید و بگویید نگران سلامتی‌اش هستید.
- توضیح دهید که غم‌ها و نگرانی‌های شدید، مشکلات سلامتی قابل درمان هستند.
- مراجعه به روانشناس را پیشنهاد کنید. مهم است که بفهمید چه اتفاقی در حال رخ دادن است و در صورت نیاز درمان دریافت کنید.
- به آنها بگویید که برای گوش دادن، همراهی آنها به قرار ملاقات‌های پزشک یا هر کمک دیگری در کنارشان هستید.
- سوالاتی بپرسید که نشان دهنده علاقه شماست و فرصتی برای صحبت کردن ایجاد کنید.
- بدون قضاوت یا نصیحت، گوش دهید.
- برای فعالیت‌های اجتماعی موردعلاقه او برنامه‌ریزی کنید.
راهنمای مراجعه به مشاور
برای درمان افسردگی پنهان هرچه زودتر اقدام کنید. درمانگران مجرب ما زیر نظر استادان برجسته کشور شبانه روز در حالت خدمت رسانی به شما عزیزان هستند. کافیست در تلگرام برای ما پیغام بگذارید یا تماس بگیرید: ۰۹۱۹۸۷۹۱۷۸۴
سوالات متداول
چرا وقتی خوشحال نیستم لبخند می‌زنم؟
لبخند زدن زمانی که خوشحال نیستید می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی خندان باشد. اما دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد. به عنوان مثال، ممکن است لبخند بزنید تا دوست‌داشتنی‌تر به نظر برسید، حتی اگر افسرده نباشید. در برخی موقعیت‌ها، ممکن است لبخند بزنید تا مودب باشید یا به کسی نشان دهید که رفتار او را تایید می‌کنید.
آیا لبخند زدن یک مکانیسم مقابله‌ای است؟
تحقیقات نشان می‌دهد که حتی لبخند زدن ساختگی نیز می‌تواند باعث شود احساس شادی بیشتری کنید. مطالعات دیگر چنین اثری را پیدا نمی‌کنند. اما دانشمندان همچنین مشاهده کرده‌اند که بسیاری از افراد در هنگام غم و اندوه یا مواجهه با موقعیت‌های دشوار دیگر، لبخند می‌زنند یا می‌خندند. بنابراین لبخند زدن گاهی اوقات می‌تواند یک مکانیسم مقابله‌ای باشد.
منابع
دقیقا برای دوست من همچین اتفاقی افتاد. یه آد م شوخ طبع که اصلا فکرشم نمی کردی به خودکشی فکر کنه. تفاوت اون این بود که آخرا چند بار تو خنده گفت خودشو میکشه اما ما جدی نگرفتیم…………………………… روحت شاد مرتضی
من علایمشو کامل داشتم ولی خدا رو شکر تحت تراپی ام