ارتباط خواب زیاد و افسردگی یکی از موضوعات پیچیده در روانشناسی است. برخی افراد مبتلا به افسردگی از خواب زیاد به‌عنوان یکی از علایم رایج بیماری خود یاد می‌کنند، در حالی که برخی پژوهش‌ها چرت بیش از حد را عاملی موثر در تشدید علایم این وضعیت می‌دانند. اما سوال اصلی اینجاست: کدام علت دیگری است؟ در این مقاله قصد داریم رابطه میان این دو پدیده را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
شما می‌توانید با رزرو مشاوره آنلاین در کلینیک روانشناسی سها، همین امروز برای درمان اقدام کنید.
| عنوان | توضیحات |
| خواب زیاد، نشانه‌ای از دپرشن غیرمعمول | در نوع افسردگی غیرمعمول، چرت زیاد همراه با نوسانات خلقی و حساسیت اجتماعی دیده می‌شود. |
| علت چُرت زیاد از نظر روانشناسی | گاهی راهی برای فرار از احساسات منفی و نشانه‌ای از بیانگیزگی است. |
| راه مقابله | با ورزش سبک، نور خورشید، صبحانه سالم و نوشیدن آب، می‌توان کسالت و بی‌حالی را کاهش داد. |
| چه زمانی برای درمان اقدام کنیم؟ | اگر پرخوابی مداوم باشد یا با دپرشن همراه شود، مراجعه به متخصص سلامت روان ضروری است. |
| درمان چگونه است؟ | درمان شامل اصلاح سبک زندگی، مشاوره روانشناسی، بررسی اختلالات خواب و در صورت نیاز، دارو درمانی است. |
آیا خواب زیاد نشانه افسردگی است؟
خُفتن زیاد میتواند یکی از نشانه‌های نوعی خاص از دپرشن به نام افسردگی غیرمعمول باشد. بسیاری از مبتلایان به این نوع اختلال، حتی متوجه بیماری خود نمی‌شوند. افزون بر این، نشانه‌هایی مانند افزایش اشتها و حساسیت بیش از حد در روابط اجتماعی، مانند احساس طرد شدن نیز در آنها دیده می‌شود. نوع غیرمعمول میتواند دلایل متعددی داشته باشد و بر الگوی استراحت تاثیر قابل توجهی بگذارد.
بیشتر بخوانید: افسردگی مداوم چیست؟
علت خواب زیاد از نظر روانشناسی
در حالی که چُرت بیش از حد میتواند یکی از نشانه‌های افسردگی غیرمعمول باشد، عوامل مختلف دیگری نیز در بروز این وضعیت نقش دارند. گاهی افراد برای فرار از احساسات منفی به چرت پناه می‌برند. وقتی کسی افسرده است، ممکن است خوابیدن را راهی برای فرار بداند. ممکن است با خود بگوید، «دلیلی برای بیدار شدن ندارم، پس چرا اصلا روزم رو شروع کنم؟» در ادامه تعدادی دیگر از علل این وضعیت را شرح می‌دهیم:
آپنه خواب
ممکن است ریشه چرت زدن زیاد، به وجود یک اختلال خواب مانند آپنه بازگردد. آپنه اغلب با دپرشن همراه است. در این حالت، فرد با اینکه ساعت‌ها خفته، ولی استراحتش عمیق و باکیفیت نیست و همین باعث می‌شود در طول روز احساس خستگی کند و مجدد بخوابد. در این اختلال، تنفس فرد در طول شب بارها قطع می‌شود. گاهی این اتفاق صدها بار رخ می‌دهد. همین مسیله باعث اخلال در چرخه طبیعی استراحت می‌شود و فرد نمی‌تواند وارد مراحل عمیق‌تر یا REM شود. نتیجه آن است که با وجود استراحت به‌ظاهر کافی، بدن و ذهن همچنان خسته باقی می‌مانند.
بهم‌ریختگی ریتم شبانه‌روزی بدن
یکی دیگر از دلایل پرخوابی، به‌ویژه در افراد افسرده، میتواند بهم‌ریختگی ریتم شبانه‌روزی بدن باشد. یعنی ساعت درونی فرد درست تنظیم نیست. در بعضی موارد، مشکل اصلی، تاخیر در الگوی چرت است. این افراد نمی‌توانند زود بخوابند و در نتیجه تا نیمه‌های روز یا حتی بعدازظهر بیدار نمی‌شوند. بیدار شدن برایشان دشوار است، چون ساعت بیولوژیکی‌شان از نظم طبیعی خارج شده است.
چرخه علت و معلول خواب زیاد و افسردگی
استراحت زیاد گرچه به‌تنهایی عامل ایجاد افسردگی نیست، اما میتواند باعث تشدید علایم آن شود. درواقع غنودن بیش از اندازه ممکن است باعث شود فرد پس از بیدار شدن احساس کند روزش را از دست داده یا از برنامه‌هایش عقب مانده است. همین حس ناکامی میتواند حال روانی‌اش را بدتر کند. برخی از این افراد افسرده هستند اما تاکنون از نظر اختلالات خواب بررسی نشده‌اند. به همین دلیل، مهم است افراد دارای دپرشن، از سلامت خفتن خود اطمینان حاصل کنند. به گفته او، اگر اختلالاتی مثل اینسومنیا یا آپنه شناسایی و درمان نشوند، کنترل و درمان دپرشن سخت‌تر خواهد بود.
برای رزرو جلسه مشاوره 15 دقیقه ای رایگان با ما تماس بگیرید: 09198791784
چطور بعد از خُفتن زیاد سرحال‌تر شویم؟
اگر یک شب را خیلی کم یا خیلی زیاد غنوده‌اید، نگذارید این موضوع شما را نگران یا مضطرب کند. هنوز هم می‌توانید روزتان را با انرژی پشت سر بگذارید و با انجام چند کار ساده، برای استراحت بهتر در شب بعدی آماده شوید.
بدن‌تان را به حرکت درآورید
ممکن است خیلی از ما اول صبح انگیزه ورزش کردن نداشته باشیم، اما پژوهشی در سال ۲۰۲۰ نشان داده که حتی یک فعالیت بدنی سبک در شروع روز میتواند باعث افزایش تمرکز و تقویت حافظه شود. ورزش همچنین باعث ترشح اندورفین می‌شود که حال‌تان را بهتر می‌کند و انرژی‌تان را بالا می‌برد. این یعنی میتواند به شما کمک کند حس خستگی و بی‌حوصلگیی ناشی از ارتباط خواب و افسردگی را از بین ببرید. برای اینکه حال‌تان بهتر شود، می‌توانید در محله کمی قدم بزنید یا آهنگ‌های شاد و پرانرژی پخش کنید و با آنها کمی برقصید. حتی چند دقیقه حرکات کششی یا یوگا میتواند به بدن‌تان سیگنال بیداری بدهد و ذهن‌تان را هوشیارتر کند.
صبحانه را فراموش نکنید
وقتی بعد از بیدار شدن هنوز کسل هستید، احتمالا اولین چیزی که به ذهن‌تان می‌رسد یک فنجان قهوه یا نوشیدنی انرژی‌زاست. هرچند ممکن است اشتهایی برای غذا نداشته باشید، اما یک صبحانه ساده و مقوی، به‌ویژه اگر سرشار از پروتیین باشد، میتواند انرژی لازم برای شروع روز را به بدن‌تان برساند.
چند پیشنهاد ساده برای صبحانه سالم:
- جو دو سر همراه با میوه و کمی ماست
- یک عدد موز یا سیب با کره بادام‌زمینی
- تخم‌مرغ یا آووکادو روی نان تست سبوس‌دار
یادتان باشد حتی کم‌آبی خفیف هم میتواند احساس خستگی را بیشتر کند، پس حتما کمی آب بنوشید. حتی شستن صورت با آب خنک هم میتواند کمک کند تا بیدارتر شوید.
نور آفتاب بگیرید
یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سطح انرژی، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی است. بنابراین پرده‌ها را کنار بزنید یا اگر می‌توانید چند دقیقه بیرون بروید و نور خورشید را احساس کنید. نور طبیعی به بدن‌تان علامت می‌دهد که وقت بیداری است و همین میتواند کمک کند تا زودتر از حس کسالت خلاص شوید و سرحال‌تر شوید.
یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سطح انرژی، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی است.
چه زمانی برای درمان اقدام کنیم؟
اگر متوجه شدید که مدتی است بیش از حد معمول استراحت می‌کنید، شاید وقت آن رسیده باشد که با یک پزشک یا متخصص سلامت مشورت کنید.
در این شرایط، مراجعه به متخصص اهمیت بیشتری پیدا می‌کند:
- اگر نشانه‌های افسردگی برای بیش از یکی دو هفته ادامه داشته باشند.
- اگر با وجود استراحت کافی، همچنان احساس خستگی و بی‌حالی دارید.
- اگر در طول روز با مشکل بیدار ماندن روبه‌رو هستید.
- اگر کارهایی که قبلا برایتان جذاب و لذت‌بخش بوده‌اند، دیگر انگیزه‌ای برایتان ایجاد نمی‌کنند.
- اگر نوسانات خلقی بر کار، زندگی روزمره یا روابط‌تان تاثیر گذاشته‌اند.
درمان ارتباط خواب و افسردگی چگونه است؟
خبر خوب این است که درمان وجود دارد. بعد از مراجعه به روان‌درمانگر یا پزشک متخصص و ارزیابی نوع و شدت مسایل فعلی، یک برنامه درمانی اختصاصی طراحی می‌شود.
روان‌درمانی
یکی از موثرترین روش‌ها برای مقابله با چرخه خواب و افسردگی، مراجعه به مشاور یا روان‌درمانگر است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان بین‌فردی (IPT) از رایج‌ترین روش‌هایی هستند که کمک زیادی به مدیریت افکار منفی و بهبود روابط اجتماعی می‌کنند.
دارو درمانی
داروهای ضدافسردگی هم می‌توانند در کاهش علایم موثر باشند، اما معمولا مدتی طول می‌کشد تا اثر خود را نشان دهند. برخی افراد ممکن است نیاز داشته باشند چند نوع دارو را با دوزهای مختلف امتحان کنند تا بهترین گزینه برایشان پیدا شود. این فرایند باید حتما تحت نظارت مشاوره روانپزشکی انجام شود.
تحریک مغزی
در مواردی که دارو و روان‌درمانی روی ارتباط خواب و افسردگی جواب نمی‌دهد، روش‌هایی مانند شوک درمانی (ECT)، تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) و تحریک عصب واگ (VNS) ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. این روش‌ها معمولا در شرایط خاص و تحت نظر پزشک متخصص پیشنهاد می‌شوند. بسیاری از اوقات، بهترین نتیجه زمانی به دست می‌آید که چند روش درمانی به صورت ترکیبی استفاده شود. مثلا ترکیب دارو و روان‌درمانی به مراتب اثربخشی بیشتری نسبت به استفاده تنها از یکی از این روش‌ها دارد.
راهنمای مراجعه به درمان
کلینیک روانشناسی سها با بهره‌گیری از تیمی مجرب از روانشناسان و روانپزشکان، فضایی امن و حرفه‌ای برای درمان افسردگی فراهم کرده است. خدمات تخصصی ما شامل انواع روان درمانی، دارودرمانی و ویزیت روانپزشکی است. اگر به دنبال راهی مطمین برای بازگشت به آرامش هستید، کلینیک سها میتواند همراه امن شما باشد.
جمع‌بندی
در نهایت، ارتباط خواب و افسردگی متقابل است. یعنی هر دو می‌توانند تا حدی سبب بروز دیگری شوند. درمان موثر دپرشن، معمولا با بهبود الگوهای خواب همراه است. برای درمان، ترکیبی از مشاوره روان‌شناختی، دارو درمانی و اصلاح سبک زندگی توصیه می‌شود. در مواردی که اختلالات خواب مانند آپنه نیز وجود دارد، درمان تخصصی این اختلالات اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مراجعه به روانشناس یا روانپزشک و دریافت برنامه درمانی متناسب با شرایط فرد، بهترین راه برای بازیابی انرژی، بهبود خلق‌وخو و بازگشت به زندگی روزمره است.
سوالات متداول
آیا خواب زیاد میتواند نشانه افسردگی باشد؟
بله، پرخوابی یکی از علائم رایج افسردگی غیر معمول است. اما دپرشن عمده معمولا با بی‌خوابی همراه است.
ارتباط خواب و افسردگی چیست؟
افراد دچار دپرشن ممکن است به عنوان یک روش مقابلهای به خوابیدن رو بیاورند. همین کار میتواند علایم اختلال را تشدید کرده و احساس بیانگیزگی و خستگی را افزایش دهد.
