ارتباط خواب زیاد و افسردگی یکی از موضوعات پیچیده و بحث‌برانگیز در روانشناسی و علوم اعصاب است که ذهن بسیاری از متخصصان سلامت روان را به خود مشغول کرده است. برخی افراد مبتلا به افسردگی از خواب زیاد به‌عنوان یکی از علایم رایج بیماری خود یاد می‌کنند، در حالی که برخی پژوهش‌ها خواب بیش از حد را عاملی موثر در تشدید علایم افسردگی می‌دانند. اما سوال اصلی اینجاست: آیا خواب زیاد نتیجه افسردگی است یا خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز آن باشد؟ در این مقاله قصد داریم با بررسی دیدگاه‌های علمی و شواهد موجود، به بررسی رابطه میان این دو پدیده بپردازیم و ببینیم که خواب زیاد در مسیر درمان افسردگی مانع است یا نشانه‌ای هشداردهنده از وجود آن.
اگر احساس می‌کنید افسردگی مانع از گذران روزهای زندگیتان شده است، می‌توانید با رزرو مشاوره آنلاین در کلینیک روانشناسی سها، همین امروز برای درمان اقدام کنید.
| عنوان | توضیحات |
| خواب زیاد، نشانه‌ای از افسردگی غیر معمول | در نوعی از افسردگی به نام افسردگی غیرمعمول، خواب زیاد همراه با نوسانات خلقی و حساسیت اجتماعی دیده می‌شود. |
| علت خواب زیاد از نظر روانشناسی | گاهی خواب زیاد راهی برای فرار از احساسات منفی و نشانه‌ای از بی‌انگیزگی ناشی از افسردگی است. |
| آپنه خواب | اختلال آپنه خواب می‌تواند باعث خواب بی‌کیفیت و منجر به احساس خستگی و پرخوابی در طول روز شود. |
| بهم‌ریختگی ریتم شبانه‌روزی بدن | تنظیم نبودن ساعت بیولوژیکی بدن باعث دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن و در نتیجه خواب زیاد می‌شود. |
| خواب زیاد و افسردگی نتیجه گرفتاری در چرخه‌ای فرساینده | پرخوابی باعث احساس از دست‌رفتن روز، تشدید افسردگی و دشواری در درمان اختلالات روحی و خواب می‌شود. |
| با وجود افسردگی، چطور بعد از خواب زیاد سرحال‌تر شویم؟ | با ورزش سبک، نور خورشید، صبحانه سالم و نوشیدن آب، می‌توان خواب‌آلودگی و بی‌حالی را کاهش داد. |
| چه زمانی برای درمان خواب زیاد ناشی از افسردگی اقدام کنیم؟ | اگر پرخوابی مداوم باشد یا با افسردگی همراه شود، مراجعه به متخصص سلامت روان ضروری است. |
| درمان خواب زیاد و افسردگی چگونه است؟ | درمان شامل اصلاح سبک زندگی، مشاوره روانشناسی، بررسی اختلالات خواب و در صورت نیاز، دارو درمانی است. |
خواب زیاد، نشانه‌ای از افسردگی غیر معمول
خواب زیاد می‌تواند یکی از نشانه‌های افسردگی باشد، به‌ویژه در نوعی خاص از آن به نام افسردگی غیرمعمول. حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به افسردگی دچار پرخوابی هستند که این موضوع اغلب با فرم غیر معمول این اختلال در ارتباط است. افسردگی غیر معمول با نوعی نوسان خلق همراه است؛ به این معنا که فرد ممکن است در واکنش به رویدادهای مثبت، بهبود نسبی در حال روحی خود احساس کند، اما این تغییر حال زودگذر است و منبع اصلی افسردگی همچنان پابرجاست.
دکتر درروپ همچنین خاطرنشان می‌کند که بسیاری از مبتلایان به این نوع افسردگی حتی متوجه بیماری خود نمی‌شوند. افزون بر خواب زیاد، نشانه‌هایی مانند افزایش اشتها و حساسیت بیش از حد در روابط اجتماعی، مانند احساس طرد شدن نیز دیده می‌شود. به‌گفته او، این شکل از افسردگی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و بر الگوی خواب تاثیر قابل توجهی بگذارد.
بیشتر بخوانید: افسردگی مداوم چیست؟
علت خواب زیاد از نظر روانشناسی
در حالی که خواب بیش از حد می‌تواند یکی از نشانه‌های افسردگی به‌ویژه نوع غیرمعمول آن باشد، عوامل مختلف دیگری نیز در بروز این وضعیت نقش دارند. گاهی افراد برای فرار از احساسات منفی به خواب پناه می‌برند. وقتی کسی افسرده است، ممکن است خوابیدن را راهی برای فرار بداند. ممکن است با خود بگوید، «دلیلی برای بیدار شدن ندارم، پس چرا اصلا روزم رو شروع کنم؟»
آپنه خواب
ممکن است ریشه پرخوابی به وجود یک اختلال خواب مانند آپنه خواب بازگردد. آپنه خواب اغلب با افسردگی همراه است. در این حالت، فرد با اینکه ساعت‌ها خوابیده، ولی خوابش عمیق و باکیفیت نیست و همین باعث می‌شود در طول روز احساس خستگی کند و بیش از حد بخوابد. در آپنه خواب، نفس فرد در طول شب بارها قطع می‌شود. گاهی این اتفاق صدها بار رخ می‌دهد. همین مسیله باعث اختلال در چرخه طبیعی خواب می‌شود و فرد نمی‌تواند وارد مراحل عمیق‌تر خواب یا خواب REM شود. نتیجه آن است که با وجود خواب به‌ظاهر کافی، بدن و ذهن همچنان خسته باقی می‌مانند.
بهم‌ریختگی ریتم شبانه‌روزی بدن
یکی دیگر از دلایل پرخوابی، به‌ویژه در افراد افسرده، می‌تواند بهم‌ریختگی ریتم شبانه‌روزی بدن باشد. یعنی ساعت درونی فرد درست تنظیم نیست. در بعضی موارد، مشکل اصلی پرخوابی نیست، بلکه فرد دچار تاخیر در الگوی خواب شده است. این افراد نمی‌توانند زود بخوابند و در نتیجه تا نیمه‌های روز یا حتی بعدازظهر می‌خوابند. بیدار شدن برایشان دشوار است، چون ساعت بیولوژیکی‌شان از نظم طبیعی خارج شده است.
خواب زیاد و افسردگی نتیجه گرفتاری در چرخه‌ای فرساینده
خواب زیاد گرچه به‌تنهایی عامل ایجاد افسردگی نیست، اما می‌تواند باعث تشدید علایم آن شود. درواقع خواب بیش از اندازه ممکن است باعث شود فرد پس از بیدار شدن احساس کند روزش را از دست داده یا از برنامه‌هایش عقب مانده است؛ همین حس ناکامی می‌تواند حال روحی‌اش را بدتر کند. افرادی که دچار آپنه خواب هستند نیز ممکن است درگیر همین چرخه ناسالم شوند. برخی از این افراد افسرده هستند اما تاکنون از نظر اختلالات خواب بررسی نشده‌اند. به همین دلیل، مهم است افرادی که با افسردگی مواجه‌اند، از سلامت خواب خود اطمینان حاصل کنند. به گفته او، اگر اختلالاتی مثل بی‌خوابی یا آپنه خواب شناسایی و درمان نشوند، کنترل و درمان افسردگی بسیار سخت‌تر خواهد بود.
عارضه جسمی خواب بیش از حد
افزون بر تاثیر روانی، خواب بیش از حد می‌تواند عوارض جسمی قابل‌توجهی نیز داشته باشد. این وضعیت ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، ناراحتی‌های قلبی، سکته مغزی، مشکلات باروری، افت عملکرد شناختی و حتی چاقی را افزایش دهد. به‌عبارتی، خواب زیاد می‌تواند هم سلامت روان و هم سلامت جسم را تهدید کند.
برای رزرو جلسه مشاوره 15 دقیقه ای رایگان با ما تماس بگیرید: 09198791784
با وجود افسردگی، چطور بعد از خواب زیاد سرحال‌تر شویم؟
اگر یک شب را خیلی کم یا خیلی زیاد خوابیده‌اید، نگذارید این موضوع شما را نگران یا مضطرب کند. هنوز هم می‌توانید روزتان را با انرژی پشت سر بگذارید و با انجام چند کار ساده، برای خواب بهتر در شب بعدی آماده شوید.
بدن‌تان را به حرکت درآورید
ممکن است خیلی از ما اول صبح انگیزه ورزش کردن نداشته باشیم، اما پژوهشی در سال ۲۰۲۰ نشان داده که حتی یک فعالیت بدنی سبک در شروع روز می‌تواند تمرکز، دقت و حافظه را تقویت کند. ورزش همچنین باعث ترشح اندورفین می‌شود که حال‌تان را بهتر می‌کند و انرژی‌تان را بالا می‌برد. این یعنی می‌تواند به شما کمک کند حس خستگی و بی‌حوصلگیی که بعد از پرخوابی باقی مانده را از بین ببرید. برای اینکه حال‌تان بهتر شود، می‌توانید در محله کمی قدم بزنید یا آهنگ‌های شاد و پرانرژی پخش کنید و با آن‌ها کمی برقصید. حتی چند دقیقه حرکات کششی یا یوگا می‌تواند به بدن‌تان سیگنال بیداری بدهد و ذهن‌تان را هوشیارتر کند.
صبحانه را فراموش نکنید
وقتی بعد از بیدار شدن هنوز خواب‌آلود هستید، احتمالا اولین چیزی که به ذهن‌تان می‌رسد یک فنجان قهوه یا نوشیدنی انرژی‌زاست. هرچند ممکن است اشتهایی برای غذا نداشته باشید، اما یک صبحانه ساده و مقوی، به‌ویژه اگر سرشار از پروتیین باشد، می‌تواند انرژی لازم برای شروع روز را به بدن‌تان برساند.
چند پیشنهاد ساده برای صبحانه سالم:
- جو دو سر همراه با میوه و کمی ماست
- یک عدد موز یا سیب با کره بادام‌زمینی
- تخم‌مرغ یا آووکادو روی نان تست سبوس‌دار
یادتان باشد حتی کم‌آبی خفیف هم می‌تواند احساس خستگی را بیشتر کند، پس حتما کمی آب بنوشید. حتی شستن صورت با آب خنک هم می‌تواند کمک کند تا بیدارتر شوید.
نور آفتاب بگیرید
یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سطح انرژی، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی است. بنابراین پرده‌ها را کنار بزنید یا اگر می‌توانید چند دقیقه بیرون بروید و نور خورشید را احساس کنید. نور طبیعی به بدن‌تان علامت می‌دهد که وقت بیداری است و همین می‌تواند کمک کند تا زودتر از حس خواب‌آلودگی خلاص شوید و سرحال‌تر شوید.
یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش سطح انرژی، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی است.
چه زمانی برای درمان خواب زیاد ناشی از افسردگی اقدام کنیم؟
اگر متوجه شدید که مدتی‌ست بیش از حد معمول می‌خوابید، شاید وقت آن رسیده باشد که با یک پزشک یا متخصص سلامت مشورت کنید.
در این شرایط، مراجعه به متخصص اهمیت بیشتری پیدا می‌کند:
- اگر نشانه‌های افسردگی برای بیش از یکی دو هفته ادامه داشته باشند.
- اگر با وجود خواب کافی، همچنان احساس خستگی و بی‌حالی دارید.
- اگر در طول روز با مشکل بیدار ماندن روبه‌رو هستید.
- اگر کارهایی که قبلا برایتان جذاب و لذت‌بخش بوده‌اند، دیگر انگیزه‌ای برایتان ایجاد نمی‌کنند.
- اگر نوسانات خلقی بر کار، زندگی روزمره یا روابط‌تان تاثیر گذاشته‌اند.
درمان خواب زیاد و افسردگی چگونه است؟
خبر خوب این است که بسیاری از افرادی که برای افسردگی شدید تحت درمان قرار می‌گیرند، بهبود قابل توجهی در خواب و کیفیت زندگی خود تجربه می‌کنند. بعد از مراجعه به روان‌درمانگر یا پزشک متخصص و ارزیابی نوع و شدت افسردگی، یک برنامه درمانی اختصاصی طراحی می‌شود.
روان‌درمانی
یکی از موثرترین روش‌ها برای مقابله با افسردگی، مراجعه به مشاور یا روان‌درمانگر است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) و درمان بین‌فردی (IPT) از رایج‌ترین روش‌هایی هستند که کمک زیادی به مدیریت افکار منفی و بهبود روابط اجتماعی می‌کنند.
دارو درمانی
داروهای ضدافسردگی هم می‌توانند در کاهش علایم موثر باشند، اما معمولا مدتی طول می‌کشد تا اثر خود را نشان دهند. برخی افراد ممکن است نیاز داشته باشند چند نوع دارو را با دوزهای مختلف امتحان کنند تا بهترین گزینه برایشان پیدا شود. این فرایند باید حتما تحت نظارت پزشک یا روانپزشک انجام شود.
تحریک مغزی
در مواردی که دارو و روان‌درمانی جواب نمی‌دهد، روش‌هایی مانند شوک درمانی (ECT)، تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) و تحریک عصب واگ (VNS) ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. این روش‌ها معمولا در شرایط خاص و تحت نظر پزشک متخصص پیشنهاد می‌شوند. بسیاری از اوقات، بهترین نتیجه زمانی به دست می‌آید که چند روش درمانی به صورت ترکیبی استفاده شود. مثلا ترکیب دارو و روان‌درمانی به مراتب اثربخشی بیشتری نسبت به استفاده تنها از یکی از این روش‌ها دارد.
کلینیک روانشناسی سها، بهترین انتخاب برای درمان افسردگی
کلینیک روانشناسی سها با بهره‌گیری از تیمی مجرب از روانشناسان و روانپزشکان، فضایی امن و حرفه‌ای برای درمان افسردگی فراهم کرده است. این مجموعه با استفاده از روش‌های نوین مانند درمان شناختی رفتاری (CBT)، مشاوره فردی و دارودرمانی، به بهبود پایدار حال روانی مراجعان کمک می‌کند. خدمات تخصصی، پیگیری منظم درمان و توجه فردی به هر مراجعه‌کننده، سها را به یکی از بهترین انتخاب‌ها برای درمان افسردگی در تهران تبدیل کرده است. اگر به دنبال راهی مطمن برای بازگشت به آرامش هستید، کلینیک سها می‌تواند همراه مطمین شما باشد.
جمع‌بندی
در نهایت، خواب زیاد می‌تواند هم یکی از علائم افسردگی باشد و هم به تشدید آن کمک کند. درمان موثر افسردگی، معمولا با بهبود الگوهای خواب همراه است. برای کنترل پرخوابی و افسردگی، ترکیبی از مشاوره روان‌شناختی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT)، داروهای ضدافسردگی و اصلاح سبک زندگی توصیه می‌شود. در مواردی که اختلالات خواب مانند آپنه یا بی‌خوابی نیز وجود دارد، درمان تخصصی این اختلالات اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مراجعه به روانشناس یا روانپزشک و دریافت برنامه درمانی متناسب با شرایط فرد، بهترین راه برای بازیابی انرژی، بهبود خلق‌وخو و بازگشت به زندگی روزمره است.
سوالات متداول
- آیا خواب زیاد می‌تواند نشانه افسردگی باشد؟
بله، پرخوابی یکی از علائم رایج افسردگی، به‌ویژه افسردگی غیر معمول است.
- خواب زیاد چه تاثیری بر افسردگی دارد؟
می‌تواند علایم افسردگی را تشدید کرده و احساس بی‌انگیزگی و خستگی را افزایش دهد.
- برای درمان خواب زیاد ناشی از افسردگی چه باید کرد؟
درمان روان‌شناختی، دارو و تنظیم عادات خواب می‌تواند موثر باشد.
- چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
اگر خواب زیاد بیش از دو هفته ادامه داشت یا زندگی روزمره را مختل کرد، لازم است با پزشک مشورت شود.
