روانشناسی چیست ؟ رشته‌ای جذاب است که به مطالعه رفتار و حالات ذهنی افراد میپردازد. در این مقاله از کلینیک روانشناسی سها درباره انواع و شاخه های مهم آن، پیشینه اش و چگونگی اثرگذاری این رشته بر زندگی میخوانیم.
روانشناسی چیست؟
روانشناسی یا Psychology می‌تواند به عنوان مطالعه فرایندهای ذهنی و رفتارها تعریف شود. اصطلاح سایکولوژی از دو لغت یونانی «سایک» به معنای «تنفس، روح و روان» و «لوژی» به معنای «مطالعه» می‌آید. این یک رشته نسبتا جوان است که گرچه گذشته‌ای کوتاه اما تاریخچه‌ای طولانی دارد.
افراد با یادگیری درباره انواع روانشناسی و شاخه های مهم آن ، می‌توانند ادراک بهتری از خود و دیگران به دست بیاورند. روانشناسان همچنین در مراقبت از سلامت به واسطه مراقبت از افراد دچار بیماری روانی، اجرای مشاوره روانشناسی ، مطالعات برای یافتن گزینه های درمان و آموزش نحوه مدیریت موثر علایم به بیماران نقشی حیاتی ایفا می‌کنند.
برای بعضی از مردم علاقه به این رشته از میل به دنبال‌کردن شغلی در این حیطه ناشی می‌شود. برخی دیگر ممکن است به سادگی بخواهند کنجکاوی‌های خود را در این زمینه ارضا کنند یا به فکر مشاوره فردی برای کمک به مشکلات سلامتی خود هستند. اهمیتی ندارد که دلیل این علاقه چیست، زیرا شکل‌گیری فهم بهتر از موضوعاتی همچون هیجان، انگیزه، شناخت، عشق، ارتباط و شیوه های پژوهش به خوبی به کار شما خواهد آمد.
کارکرد انواع روانشناسی در زندگی انسان
این موضوع کارکردهای زیادی در زندگی انسان دارند، از جمله:
- می‌تواند رفتارهای فرد را کنترل و حالات آینده‌ی آنها را پیش بینی کند
- انواع مختلف از رفتارهای انسان و حیوان را مطالعه میکند
- قوانین اثرگذار بر پدیده های روانشناختی را مطالعه میکند و به تفسیر، پیش بینی و در صورت نیاز اصلاح آنها میپردازد
- در انتخاب شیوه های تفکر به افراد کمک میکند
- به دانش آموزان در صرف زمان بر مطالعه درست و کسب دانش کمک میکند
- به افراد یاری می‌رساند تا سبک زندگی خود را سازمان دهند
- به شکل گیری روابط بر اساس احترام متقابل بین افراد و گروه ها کمک میکند
برای رزرو نوبت مشاوره انلاین با درمانگران مجرب ما کلیک کنید: 09198791784
معرفی انواع روانشناسی و شاخه های مهم آن
از حوزه تحصیل تا ورزش و حیطه قضایی، سایکولوژی در همه جا کاربرد دارد. در ادامه با ۱۲ شاخه مهم این رشته آشنا می‌شویم که هر کدام دید و راهکار تخصصی خود را برای بهداشت روان انسان ارایه می‌دهند.
زیستی (Biopsychology)
این شاخه به بررسی تعامل پیچیده مغز، انتقال‌دهنده‌های عصبی و رفتار میپردازد و نشان می‌دهد چگونه فرایندهای زیستی بر افکار و اعمال انسان اثر می‌گذارند. مشاوران زیستی تاثیر آسیب‌های مغزی، اختلالات عصبی و پایه‌های زیستی اختلالات روانی را مطالعه می‌کنند. برای فعالیت در این حوزه معمولا نیاز به مدرک دکتری در Biopsychology است.
بالینی (Clinical Psychology)
روانشناسی بالینی از محبوب‌ترین انواع روانشناسی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی میپردازد. متخصصان بالینی با استفاده از روش‌های درمانی مختلف به افراد کمک می‌کنند تا بر مشکلات روانی خود غلبه کنند. آنها معمولا اختلالاتی را مانند افسردگی، اضطراب، PTSD، اختلالات خوردن، اعتیاد به مواد و بیماری‌های روانی شدید درمان می‌کنند.
محل کار فارغ‌التحصیلان این رشته معمولا در بیمارستان، کلینیک مشاوره، مطب‌های خصوصی یا محیط‌های دانشگاهی است. برای ورود به این حوزه باید مدرک کارشناسی ارشد یا دکترای بالینی داشته باشید و آموزش‌های نظارت‌شده و مجوز حرفه‌ای را دریافت کنید.
شناختی (Cognitive Psychology)
این شاخه از روانشناسی چیست ؟ سایکولوژی شناختی به درک فرایندهای ذهنی و تاثیر آنها بر نحوه تفکر انسان میپردازد. عملکردهایی مانند ادراک، انگیزه، احساسات، زبان، یادگیری، حافظه، توجه، تصمیم‌گیری و حل مساله در اینجا مطالعه می‌شوند. فارغ‌التحصیلان آن معمولا آزمایش‌ها و پژوهش‌های تجربی انجام می‌دهند.
برای فعالیت حرفه‌ای در این حوزه، معمولا مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری نیاز است. این افراد در موسسات آموزشی و پژوهشی کار می‌کنند و دانش خود را در حوزه‌هایی مانند آموزش، فناوری و تعامل انسان و کامپیوتر به کار می‌برند.
مشاوره (Counseling Psychology)
این شاخه از انواع روانشناسی به افراد کمک میکند تا استرس‌های زندگی را مدیریت کنند. ارتقای سلامت روان و دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای نیز تمرکز این بخش است. مشاوران از روش‌های درمانی متنوعی برای حمایت از مراجعان خود استفاده می‌کنند. آنها معمولا در مدارس، مطب‌های خصوصی، مراکز بهداشت و سازمان‌ها فعالیت دارند.
برای ورود به این حوزه معمولا نیاز به مدرک ارشد یا دکترای مشاوره و دریافت مجوز حرفه‌ای است.
رشد (Developmental Psychology)
این شاخه به مطالعه رشد و تغییرات روانی افراد در طول زندگی از نوزادی تا پیری میپردازد و روند رشد جسمی، شناختی، اجتماعی و هیجانی را بررسی میکند. متخصصان رشد به دنبال فهم علل و فرایندهای تغییر در هر مرحله زندگی هستند و معمولا برای فعالیت حرفه‌ای نیاز به مدرک دکتری دارند.
تربیتی (Educational Psychology)
شاخه تربیتی از انواع روانشناسی چیست ؟ رشته تربیتی به بررسی نحوه یادگیری و نگهداری دانش توسط افراد میپردازد و از اصول روانشناختی برای بهبود فرایند آموزشی استفاده میکند. متخصصان تربیتی، مشکلات یادگیری، اختلالات توجه و سایر عوامل موثر بر عملکرد تحصیلی را بررسی می‌کنند.
برای فعالیت حرفه‌ای معمولا نیاز به مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری است تا فرد توانایی انجام تحقیقات پیشرفته و طراحی برنامه‌های آموزشی جامع را داشته باشند.
تجربی (Experimental Psychology)
این شاخه با استفاده از روش‌های علمی و آزمایش‌های کنترل‌شده به مطالعه رفتار و ذهن انسان میپردازد. روانشناسان تجربی در موسسات آموزشی و پژوهشی فعالیت می‌کنند، کلاس‌های درس برگزار می‌کنند، دانشجویان را راهنمایی می‌کنند و نتایج تحقیقات خود را در مجلات علمی منتشر می‌کنند.
قضایی (Forensic Psychology)
این حوزه به مطالعه رفتارهای مجرمانه، روندهای دادگاهی و همکاری با نهادهای قانونی میپردازد. مشاوران قضایی نیز معمولا به کارشناسی ارشد و دکتری در همین رشته و تجربه نظارت‌شده نیاز دارند.
صنعتی-سازمانی (Industrial-Organizational Psychology)
این شاخه رفتار انسانی را در محیط‌های کاری و سازمان‌ها بررسی و به بهبود عملکرد فرد و سازمان کمک میکند. مشاوران صنعتی-سازمانی در زمینه‌هایی مانند جذب نیرو، آموزش، سنجش عملکرد، انگیزش و توسعه سازمانی فعالیت دارند.
شخصیت (Personality Psychology)
شخصیت نیز یکی از محبوب‌ترین شاخه های روانشناسی است. این به مطالعه تفاوت‌های فردی و ویژگی‌های افراد میپردازد و تلاش میکند بفهمد چه عواملی شخصیت هر فرد را شکل می‌دهند. این متخصصان می‌توانند در حوزه‌های پژوهشی و بالینی فعالیت کنند.
اجتماعی (Social Psychology)
افکار و احساسات افراد را تحت تاثیر حضور واقعی یا خیالی دیگران بررسی میکند. فارغ‌التحصیلان این حیطه، به مطالعه تعاملات اجتماعی، روابط بین فردی، رفتار گروهی، هنجارها، پرخاشگری و تعصبات می‌پردازند تا اثر محیط اجتماعی بر رفتار بشر را درک کنند.
ورزش (Sport Psychology)
این به بررسی عوامل روانی موثر بر عملکرد ورزشی و فعالیت بدنی میپردازد. این مشاوران با تمرکز بر انگیزه، اضطراب عملکرد و تاب‌آوری ذهنی، به ورزشکاران کمک می‌کنند تا عملکرد و سلامت روانی خود را بهبود دهند.
روانشناسی چطور به ارتقای سبک زندگی کمک میکند؟
معنی ارتقای سبک زندگی در روانشناسی چیست ؟ سایکولوژی اهمیت زیادی در مطالعه فرایندهای ذهنی و رفتار دارد. با این حال، می‌توان از این رشته در بسیاری از حیطه‌های زندگی روزانه نیز استفاده کرد. در ادامه به برخی از فواید آن بر زندگی انسان می‌پردازیم. با کمک psychology شما می‌توانید:
-
انگیزه و اهداف خود را حفظ کنید
چه هدفتان کاهش وزن باشد، چه ترک سیگار یا یادگیری یک زبان جدید؛ سایکولوژی آموزشی، نکات و راهبردهایی را برای باانگیزه‌ماندن و افزایش پایبندی به فعالیت در مسیر این اهداف به شما پیشنهاد می‌دهد. می‌توانید از برخی از نکات زیر در این راه استفاده کنید:
- بر مبنای دانش فعلی تان به یادگیری بپردازید
- اهدافی مشخص وضع کنید که مستقیما با فعالیت شما مرتبط اند
- برای انجام یک کار خوب به خودتان پاداش بدهید
-
مهارت های ارتباطی تان را تقویت کنید
ارتباطات فراتر از شیوه‌ی نوشتن یا صحبت کردن شماست. پژوهش‌ها پیشنهاد میکند که علامت‌های غیرکلامی، بخش مهمی از ارتباطات شخصی ما هستند. باید یاد بگیرید چطور خودتان را به حالت غیرکلامی ابراز کنید و پیام های بدنی دیگران را بخوانید. برخی از راهبردهای کلیدی شامل موارد زیر است:
- شروع به توجه به پیام‌های غیرکلامی دیگران کنید
- یاد بگیرید چطور از آواها برای تقویت پیام خود استفاده کنید
- ارتباط چشمی خوبی برقرار کنید
- یاد بگیرید دیگران را بهتر بفهمید
-
مهارت های رهبری خود را تقویت کنید
اهمیتی ندارد که مدیر یک شرکت هستید یا رهبر یک گروه جوانان داوطلب؛ احتمالا داشتن مهارت های رهبری در برهه ای از زندگی برایتان الزامی است. هیچ کس رهبر زاده نمی‌شود، اما نکات مهمی هست که می‌تواند در ارتقای مهارت های رهبری به شما کمک کند، از جمله:
- رهنمودهای شفافی تهیه کنید اما به اعضای گروه اجازه دهید نظرات خود را بیان کنند
- در مورد راه حل های احتمالی مشکلات با اعضای گروه بحث کنید
- بر باانگیزه ساختن افراد برای ارایه نظر تمرکز کنید و آماده‌ی پاداش دادن به خلاقیت باشید
- تصمیمات دقیق تری بگیرید
حوزه‌های مطالعاتی انواع روانشناسی مانند شناختی، اطلاعات باارزشی را در مورد توانایی تصمیم‌گیری در اختیار ما می‌گذارد. با به کارگیری این راهبردها در زندگی خود، می‌توانید تصمیمات خردمندانه‌تری بگیرید. یک راهبرد مهم در این زمینه، راهبرد شش کلاه تفکر است. در این روش، به یک مشکل از چندین دیدگاه شامل منطقی، هیجانی، شهودی، خلاقانه، مثبت و منفی نگاه می‌کنید.
کاربردها
از کاربردهای شاخه های روانشناسی می‌توان به حوزه های زیر اشاره کرد:
- ایجاد برنامه های آموزشی
- کارپژوهی
- درمان اختلالات روانی
- تقویت عملکرد
- سلامت شخصی و به‌زیستی
- پژوهش روانشناختی
- خودیاری
- طراحی برنامه اجتماعی
- درک رشد کودک
تاریخچه روانشناسی چیست؟
به صورت اولیه، این رشته از دو حوزه فلسفه و زیست‌شناسی تکامل یافت. بحث در مورد این دو موضوع به زمان متفکران اولیه یونان از جمله ارسطو و سقراط برمی‌گردد. ظهور رشته به‌عنوان یک رشته تحصیلی جداگانه و مستقل در واقع زمانی رخ داد که ویلهلم وونت اولین آزمایشگاه تجربی را در لایپزیگ آلمان در سال 1879 تاسیس کرد.
در طول تاریخ، مکاتب فکری مختلفی برای توضیح ذهن و رفتار انسان شکل گرفت. در ادامه، برخی از این مکاتب مهم را میخوانیم:
- ساختارگرایی: اولین مکتب فکری، مکتب ساختارگرایی وونت و تیچنر بود. اما به زودی مکاتب دیگری شروع به پیدایش کردند.
- کارکردگرایی: روانشناس و فیلسوف، ویلیام جیمز، مکتب کارکردگرایی را روی کار آورد که توجه خود را بر هدفِ هشیاری و رفتار انسان متمرکز کرد.
- روانکاوی: به زودی، مکاتب فکری اولیه جای خود را به چندین رویکرد غالب و تاثیرگذار دادند. روانکاوی زیگموند فروید بر چگونگی تاثیر ضمیر ناخودآگاه بر رفتار انسان تمرکز یافت.
- رفتارگرایی: مکتب رفتاری توجه به تاثیرات درونی بر رفتار را کنار زد و در پی آن بود که حیطه روانشناختی را به مطالعه رفتارهای قابل مشاهده تبدیل کند.
- انسان گرایی: رویکرد انسان گرایانه بر اهمیت رشد شخصی و خودشکوفایی متمرکز شد.
- شناختی: در دهه‌های 1960 و 1970، انقلاب شناختی به بررسی فرآیندهای ذهنی درونی مانند تفکر، تصمیم‌گیری، رشد زبان و حافظه دامن زد.
حقایقی که باید بدانید
حقایق مهم در مورد این رشته عبارت است از اینکه سایکولوژی:
-
مطالعه ذهن و رفتار است.
این حوزه به سرعت رشد پیدا کرد و نقش شگرفی در جهان امروز ایفا میکند. روانشناسان در بیمارستان ها، کلینیک های سلامت روان، مدارس، دانشگاه‌ها و کالج ها، سازمان های دولتی، مشاغل خصوصی و حرفه های شخصی استخدام می‌شوند. آنها وظایف و نقش های بسیار زیادی را از درمان بیماری های روانی تا هدایت تحقیقات برای اثرگذاری بر سیاست‌های عمومی سلامت برعهده می‌گیرند.
-
بر روش‌های علمی استوار است
یکی از رایج ترین افسانه ها این است که می‌گویند این رشته مجموعه ای از باورهای عام یا بدیهیات است. برعکس، تحقیقات روانشناختی به اصلاح باورهای خرافی کمک کرده اند. اگر باورهای عامه یا بدیهیات به همان میزان که مردم می‌گویند عادی باشد، پس افراد نباید به رفتارهایی دست بزنند که می‌دانند برایشان بد است؛ مانند سیگار کشیدن یا خوردن غذاهای ناسالم.
روانشناسان با به چالش‌کشیدن بعضی از تصورات غلط ما درباره چگونگی و چرایی رفتار افراد، قادر به ارایه پاسخ‌های کارآمد به مشکلات جهان واقعی هستند. این علم برای بررسی سوالات و رسیدن به نتیجه بر شیوه‌های علمی تکیه میکند. محققان با استفاده از شواهد تجربی قادر به کشف روابط بین متغیرهای مختلف اند. آنها از دامنه‌ای از فنون برای مطالعه ذهن و رفتار انسان استفاده می‌کنند؛ از جمله مشاهده طبیعی، آزمایش‌ها، مطالعات موردی و پرسشنامه ها.
بیشتر بخوانید: درباره سندروم استکهلم
-
از دیدگاه های متعددی استفاده میکند
موضوعات و پرسش ها در اینجا می‌توانند از جهات مختلفی بررسی شوند. هر دیدگاهی می‌تواند سطح تازه‌ای از ادراک موضوع را برای ما روشن سازد. بعضی از دیدگاه های عمده شامل موارد زیر است:
- زیستی
- شناختی
- رفتاری
- تکاملی
- انسان گرایی
برای مثال تصور کنید که روانشناسان در تلاش برای فهم عوامل مختلف سهیم در پدیده قلدری هستند. یک پژوهشگر ممکن است دیدگاه زیستی اتخاذ کرده و به نقش ژنتیک و مغز توجه کند. محقق دیگر ممکن است با دید رفتاری مسیله را بررسی کند و به این موضوع توجه کند که چگونه رفتارهای قلدری توسط محیط تقویت شده‌اند. محققی دیگر می‌تواند با دیدگاه اجتماعی وارد شود و تاثیر فشار گروه را مورد تحلیل قراردهد. نمی‌توان گفت یک دیدگاه به تنهایی درست است. هر کدام در ادراک ما از یک موضوع سهیم هستند و به محققان اجازه می‌دهند تا تاثیرات بی‌شمار دخیل در یک عمل مشخص را بررسی کنند. سپس آنها می‌توانند به راه‌حل‌های چند وجهی دست یابند، با اعمال مشکل‌زا مقابله کنند و پیامدهای بهتر و رفتارهای سالم تر را تشویق کنند.
-
چندین زیرشاخه دارد
زیر شاخه های روانشناسی چیست ؟ همانطور که بالاتر خواندیم، انواع متنوع و جذابی از این حوزه وجود دارد. نوع تخصص مشاوری که به او نیاز دارید، به نوع مساله‌ای که با آن مواجه هستید بستگی دارد. اگر شما علایم هیجانی یا روانشناختی را تجربه می‌کنید، احتمالا به روانشناس بالینی یا مشاور احتیاج دارید. اگر در مورد روند طبیعی رشد فرزند خود سوالی دارید، می‌توانید به یک روانشناس رشدی مراجعه کنید.
-
فراتر از سلامت روان است
آیا زمانی که به سایکولوژی فکر می‌کنید، درمانگری را در نظر می‌آورید که به سرعت از بازگویی خاطرات کودکی مراجعش یادداشت برداری میکند؟ این تنها کاری نیست که مشاوران انجام می‌دهند. در حقیقت بسیاری از روانشناسان اصلا در زمینه سلامت روان کار نمی‌کنند. حیطه های مهم دیگری نیز وجود دارند از جمله آموزش و پژوهش.
-
همه جا در اطراف شما هست
در ادامه مقاله روانشناسی چیست ، با حقایق مهم در مورد این رشته ادامه می‌دهیم. این رشته تنها موضوعی دانشگاهی نیست که فقط در کلاس‌ها، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و کلینیک‌ها وجود داشته باشد. اصول آن می‌توانند پیرامون شما در تمام موقعیت های روزمره مشاهده شوند. از آگهی های بازرگانی تلویزیون تا زمانی که تلاش می‌کنید به برنامه کاهش وزن یا دستور ورزشی پایبند بمانید.
بیشتر بخوانید: دژاوو چیست؟ پدیده‌ای عجیب
راهنمای مراجعه به مرکز مشاوره
شما عزیزان می‌توانید با تمامی شاخه ها و انواع روانشناسی در مرکز مشاوره سها آشنا شوید. چه به دنبال درمان باشید و چه درمانگر شدن، ارتباط با ما را فراموش نکنید. ما برای حال خوب شما اینجا هستیم.
برای تکمیل فرم ارزیابی رایگان روی عبارت سهاکلینیک کلیک کنید و منتظر تماس کارشناسان ما باشید. همچنین برای دریافت وقت آنلاین می‌توانید با شماره‌های زیر با ما در ارتباط باشید:
سوالات متداول
روانشناسی چیست؟
علمی پرکاربرد است که به مطالعه رفتار و حالات ذهنی انسانها، درمان اختلالات روانی و آموزش و پژوهش میپردازد.
چگونه از خدمات روانشناسی استفاده کنیم؟
سها کلینیک با رویکردی متفاوت و با بهرهگیری از درمانگرانی متخصص و مجرب برای درمان انواع مسائل روانشناختی شما کمک ارایه میکند. کافیست با شماره 09198791784 تماس بگیرید.
انواع روانشناسی کدامند؟
شاخه های این رشته عبارتند از بالینی، رشد، زیستی، قضایی، ورزش، مشاوره و بسیاری دیگر.
سوالات و نظرات خود را در با ما در میان بگذارید.
منابع
