فتیشیسم چیست؟ فتیشیسم به استفادهی وسواسگونه از یک شی یا بخشی از بدن مانند کفش، مو یا لباس زیر به عنوان محرک کسب لذت جنسی اشاره دارد. در این مقاله به شرح جامع فتیشیسم و روش‌های درمان آن میپردازیم.
فهرست محتوا
- فتیشیسم چیست؟
- علایم فتیش
- رایج ترین انواع فتیش کدامند؟
- شیوع اختلال فتیشیسم چقدر است؟
- فتیش سالم در برابر فتیش ناسالم
- پارافیلیا یا ناهنجاری جنسی چیست؟
- تفاوت بین پارافیلیا و فتیشیسم چیست؟
- تاثیر اختلال فتیش بر فرد و روابط
- علل (فتیشها چطور ایجاد میشوند؟)
- آیا درمانی برای اختلال فتیشیسم وجود دارد؟
- زیستن با اختلال فتیش
- کلام پایانی
فتیشیسم چیست؟
فتیشیسم چیست؟ بیشتر ما به طور مکرر افکار و امیال جنسی داریم. مسایل جنسی بخشی منحصربهفرد و شخصی از زندگی ما هستند. گاهی آرزوهای جسمی ما میتواند در قالب فتیشهای جنسی ظاهر شود که به معنای جذب شدن به یک شی یا اشیای بیجان یا بخشهای غیرتناسلی بدن است وهیچ اشکالی ندارد.
اما هنگامیکه فتیش یک شخص شروع به تسلط یافتن و جلوگیری از رشد اجتماعی، حرفهای یا رابطه‌ای فرد میکند، میتوان گفت اختلال فتیشیسم روی داده است. اختلال فتیش یکی از 8 عارضه در طبقهبندی ناهنجاری‌های جنسی است.
علایم اختلال فتیشیسم
اختلال فتیش تقریباً تنها در مردان رخ میدهد، هرچند در زنان نیز احتمال وقوع وجود دارد. اولین نشانهی یک فتیش ناسالم (که منجر به اختلال فتیش میشود) ممکن است در سالهای نوجوانی در شروع بلوغ ظاهر شود. این فرد ممکن است با لمس، بوییدن یا تحریک آلت تناسلی خود با یک شی بیجان یا بخشی از بدن فرد مقابل با این شی تعامل کند. شی مورد تمایل معمولاً باعث برانگیختگی جنسی میشود، گاهی حتی تنها با فکر کردن راجع به آن. علایم رایج اختلال فتیش میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تجربه برانگیختگی جنسی شدید ناشی از بخش غیرتناسلی بدن یا یک شی بیجان
- امیال عودکننده، تصاویر ذهنی یا تخیلاتی دربارهی فتیش که بیش از 6 ماه طول میکشند
- اضطراب، شرم یا سردرگمی مرتبط با فتیش و تمایل فرد نسبت به آن
- اختلال در زندگی روزمره فرد به دلیل فتیش، از جمله مشکلاتی در خانه، کار یا در روابط بینفردی
فتیش شخص ممکن است در زمان اضطراب به عنوان منبعی برای خرسندی یا تسکین موقت استرس عمل کند. با این حال، هنگامی که این تمایلات مکرر به طرز چشمگیری مخرب میشوند، فتیش و تمایل فرد به آن، میتواند به جای خرسندی، احساس شرم را در پی آورد.
رایج ترین انواع فتیشیسم کدامند؟
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که متداولترین شی فتیشیسم چیست؟ موضوعات فتیش برای هر فردی میتوانند متفاوت و متنوع باشند اما چند نوع رایج وجود دارد از جمله: پیرسینگ (مخصوصاً روی لب‌ها، زبان، ناف یا نوک سینه)، مو (برای مردان، موهای رنگشده میتواند کشش جنسی ایجاد کند و برای زنان، ریش و موی سینه مردان ممکن است جذاب باشد)، پا، کفش، چرم، لباس مبدل یا سایر بخشهای بدن مانند دهان.
شیوع اختلال فتیشیسم چقدر است؟
هرچند طبق تخمین‌های آماری حدود 10% از جمعیت ممکن است نوعی فتیش داشتهباشند، اختلال فتیش نادر به نظر میرسد و کمتر از 1% جمعیت تحت مراقبت‌های روانپزشکی برای این بیماری هستند.
فتیش سالم در برابر فتیش ناسالم
در ادامه مقالهی فتیشیسم چیست، فتیش سالم و ناسالم را بررسی میکنیم. فتیش گاهی اوقات به اشتباه رفتار جنسی غیر متعارف یا غیراخلاقی در نظر گرفته میشود. در واقع، تخمین زده میشود که از هر 6 نفر، 1 نفر نوعی فتیش دارد و بیشتر افراد میتوانند خواسته‌های خود را با بیان جنسی سالم و رضایت‌بخش برآورده کنند.
بیشتر بخوانید : اعتیاد جنسی چیست؟ نشانه ها و درمان آن
به همین دلیل است که فتیشها در حالت عادی ناسالم تلقی نمی‌شوند، مگر اینکه از نظر بالینی اضطراب و اختلالات قابل توجه ایجاد کنند یا احتمال صدمه‌زدن به خود یا دیگران را داشته باشند. بنابراین، اختلال فتیش یا فتیشیسم ناسالم عبارت است از استفادهی مداوم از اعضای غیرجنسی بدن یا اشیای بیجان برای تحریک جنسی، تا آنجا که زندگی روزمره فرد را مختل میکنند. این اختلال در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانشناختی، در طبقهبندی ناهنجاری‌های جنسی یا پارافیلیاها قرار دارد.
پارافیلیا یا ناهنجاری جنسی چیست؟
پارافیلیاها، علایق، امیال یا رفتارهای جنسی با شدت غیرعادیی هستند که اشیا، فعالیت‌ها یا موقعیت‌هایی را دربردارند که غیرمعمولاند یا بهطور بالقوه برای خود یا دیگران آسیبزا هستند. اساساً پارافیلیاها از یک فتیش تکامل مییابند، اما تنها زمانیکه فتیش علت آسیب به فرد یا شخصی دیگر باشد.
تفاوت بین پارافیلیا و فتیشیسم چیست؟
اختلال فتیشیسم در واقع یکی از اختلالات پارافیلیک است. همهی اختلالات پارافیلیک، خیالپردازی‌های جنسی یا امیالی را دربردارند که اثری منفی بر خود یا دیگران میگذارد و عملکرد روزمره را مختل میکند. برخی ممکن است شریکان جنسی ناراضی، صدمه به خود یا صدمه به دیگران را شامل شوند.
به جز اختلال فتیش، اختلالات دیگر در این طبقه عبارتند از:
- اختلال عورت‌نمایی: داشتن تخیلات، امیال یا رفتارهای جنسی عودکننده مرتبط با نشاندادن آلت تناسلی خود به غریبه‌ها
- اختلال مازوخیسم جنسی: داشتن تخیلات، امیال یا رفتارهای جنسی دربردارندهی رنج جسمی یا تنبیهات بدنی که به خود شخص وارد میشود
- اختلال سادیسم جنسی: داشتن تخیلات، امیال یا رفتارهای جنسی مرتبط با وارد کردن درد به فردی دیگر
- اختلال مبدلپوشی: امیال اجباری یا رفتارهای نامناسب مرتبط با پوشیدن لباس جنس مخالف برای برانگیختگی جنسی تا حدی که باعث رنج چشمگیر بالینی یا از دستدادن کنترل میشود.
- اختلال مالش‌دوستی: داشتن تخیلات، امیال یا رفتارهای جنسی عودکننده شامل مالیدن، نوازش یا به هر نوعی لمس یک شخص ناراضی
- اختلال پدوفیلیک: احساس کشش جنسی به کودکان و برانگیختگی جنسی با فکرکردن به فعالیت جنسی با یک کودک
- اختلال نظارهگری: داشتن یا عملکردن طبق امیال و تخیلات جنسی که شامل دید زدن یک شخص ناآگاه و ناراضی است
تاثیر اختلال فتیش بر فرد و روابط
اختلال فتیش معمولاً در فردی که به این شکل به برانگیختگی جنسی میرسد، احساس شرم و رنج هیجانی ایجاد میکند. تعارض درونی و ترس از قضاوت میتواند به منزویشدن و دشواری در پیدا کردن شریک عاطفی یا عدم برقراری ارتباط صادقانه در روابط جنسی بیانجامد.
بیشتر بخوانید : اختلال سادیسم جنسی چیست؟ علت ، علائم
شریکان عاطفی فرد دارای اختلال فتیش ممکن است احساس ناکافیبودن، جذابنبودن یا نگرانی دربارهی عوارض علایق مربوط به فتیش پیدا کنند.
اغلب وقتی شی فتیشیستیک حاضر نباشد، بدکارکردی جنسی رخ میدهد. بدکارکردی جنسی یا ارضای تاخیریافته ممکن است افراد یا زوجین را به جستجوی درمان وادارد.
علل فتیشیسم چیست؟ (فتیشها چطور ایجاد میشوند؟)
علت پشت فتیشیسم چیست؟ فتیشها معمولاً در آغاز بلوغ نمایان میشوند. چه فتیشها و چه اختلالات فتیش علت دقیق و مشخصی ندارند.
بیشتر نمونه‌های اختلالات فتیش در مردان تشخیص داده میشود.
برخی پژوهش‌ها پیشنهاد میکنند که فتیشها از ترکیبی از عوامل عصبی-زیستی، بینفردی و فرایندهای شناختی نشات میگیرند.
یک مطالعه در سال 2018 پیشنهاد میکند که ترکیبی پیچیده از اثرات زیستی و فرهنگی در کنار آنچه جامعه به ما به عنوان شهوت‌زا میآموزد، پایه‌ی رشد فتیشها است.
به نظر میرسد ارتباطی بین اختلالات پارافیلیک و ترومای کودکی و نیز مواجهه با فعالیت جنسی باشد. با اینحال، این موضوع اغلب در سایر اختلالات پارافیلیک دیده شده نه فتیشیسم.
نظریات زیادی پیرامون نحوه و چرایی رشد اختلال فتیشیسم وجود دارد، حتی با اینکه علت ثابتشدهای در دست نیست. برخی پیشنهاد میکنند که افراد دچار اختلالات پارافیلیک گاهی سطوحی بالاتر از سروتونین را دارا هستند.
سطوح بالاتر سروتونین با رفتارهای وسواسی ارتباط دارد که میتواند مخرب باشد. این رفتارها در بین بسیاری از تشخیصها مشترک هستند، نه فقط اختلالات فتیش یا سایر اختلالات پارافیلیک.
آیا درمانی برای اختلال فتیشیسم وجود دارد؟
اختلال فتیشیسم به شدت قابل درمان است. با اینحال، به دلایلی همچون تابو پیرامون موضوعات جنسی، یک مانع مهم بر راه دسترسی به مراقبت و درمان تخصصی، احساس شرم مراجع است.
باید بر این موضوع تاکید شود منبع فتیش مهم نیست، متخصص سلامت روان با شفقت و درک درمان را پیش خواهد برد. علایم اختلال فتیشیسم میتواند با صرف زمان، مدیریت و حتی برطرف شود.
سه گزینه درمانی اولیه برای افراد دچار اختلال فتیش وجود دارد. هر سه رویکرد ممکن است توسط یک درمانگر جنسی فوق متخصص ارایه شود یا اینکه مراجع میتواند با چند متخصص ملاقات کند که برنام‌های گروهی را پیش میبرند.
در ادامهی مقالهی فتیشیسم چیست، سه روشی را که معمولاً در درمان اختلال فتیش به کار میرود میخوانیم:
-
سکستراپی یا درمان جنسی
درمانگر جنسی میتواند بدون قضاوت و با درکی همدلانه درمان را شروع کند. وقتی با درمانگر جنسی کار میکنید، لازم است پیشینه جنسی و روانشناختی خود را کاوش کنید. این فرایند کمکتان میکند تا خودآگاهیتان را افزایش دهید و به درمانگر اجازه میدهد تا هر عامل و رویداد دخیل در فتیش و امیال، خیالات و رفتارهای مربوط به آن را شناسایی کند.
درمانگر و مراجع با کمک یکدیگر به کاوش این موضوع میپردازند که فتیش از کجا شروع شد. سپس، درمانگر جنسی راهبردهای مقابلهای جدیدی همچون ذهنآگاهی و فنون رفتاری به شما آموزش میدهد.
درمانگر جنسی ممکن است همچنین عارضههای دیگر را مانند اختلالات خلقی یا فزونخواهی جنسی که میتواند امیال، افکار یا رفتارهای جنسی قوی یک مراجع را توضیح دهد، بررسی کند.
-
درمان شناختی رفتاری (CBT)
شاید درمان شناختی رفتاری، پرکاربردترین روش جهانی باشد که درمانگران جنسی نیز میتوانند آن را به کار بگیرند. این روش به مراجعان کمک میکند تا امیال و آرزوهای مرتبط با فتیش را کاهش دهند.
بیشتر بخوانید : انحرافات جنسی یا فتیش جنسی ، علائم و درمان آن
اگر فتیش برای خود یا دیگران آسیبزا نیست، درمانگر ممکن است از CBT برای آموزش تعدیل رفتار جنسی و یافتن روشهایی برای ارضاشدن با توجه به سایر جنبه‌های زندگی فرد استفاده کند. CBT، ساختاربندی مجدد شناختی را برای تغییر تدریجی افکار و رفتار به کار میگیرد. این ممکن است شامل تصویرسازی هدایت شده برای کاهش علاقه به اشیای فتیش باشد.
CBT اغلب در ترکیب با یک روش درمانی موفق دیگر یعنی دارودرمانی به کار میرود.
-
دارو درمانی
ارایه دهندگان خدمات روانپزشکی اغلب دستهی بازدارندههای بازجذب سروتونین یا SSRIها را تجویز میکنند. چند داروی رایج در این دسته، پروزاک، زالافت و پاکسیل نام دارد. SSRIها میتوانند میل جنسی را کاهش دهند و به افراد کمک کنند تا به بهبودی سریعتری در رفتارهای جنسی خود دست یابند. این داروها همچنین میتوانند عارضه های همراه مانند اختلالات افسردگی و اضطرابی را درمان کنند.
هرچند داروها میتوانند تکانهی جنسی و امیال مربوط به فتیش را کم کنند، اما به ریشه فتیش نمیپردازند. در نتیجه، رواندرمانی و دارو میتوانند با هم یک برنامه درمانی موفق باشد.
زیستن با اختلال فتیش
راه‌ها و روش‌های مقابلهای زیادی برای مدیریت اختلال فتیش وجود دارد. اگر از اختلال فتیش رنج میبرید، حتما:
- صادقانه با شریک عاطفی خود درباره امیال و خیالپردازی‌های جنسیتان صحبت کنید. وقتی رفتارتان رازآلود یا مخفیانه نباشد، شریک عاطفیتان راحتتر میتواند شما را درک و ازتان حمایت کند.
- با یک درمانگر جنسی متخصص مشورت کنید تا از گزینه‌های درمانی مطلع شوید.
- جامعه افراد مشابه خود را پیدا کنید یا به گروههایی بپیوندید که از این چالشها با موفقیت گذشتند و علایم خود را از حالت رنج‌آور خارج کردند.
- به یاد داشته باشید که مانند بیشتر عارضههای سلامت روان، در اختلال فتیش نیز هرچه زودتر درمان آغاز شود، اثربخشی بیشتر خواهد بود.
کلام پایانی
در این مقاله خواندید که فتیشیسم چیست و چه درمان‌هایی دارد. شاید خیلی از ما بخاطر مسایل جنسی یا موضوعات غیرمعولی که باعث برانگیختگی جنسیمان میشوند احساس شرم یا خجالت کنیم. با اینحال، مهم است بدانید که اگر امیال یا افکار عودکنندهی جنسی شروع به ایجاد اختلال در زندگی روزمره کردند، بهترین کار این است که به دنبال حمایت تخصصی برویم.
در صورت تمایل برایمان بنویسید آیا شی غیرمرسومی هست که از نظر جنسی شما را برانگیخته کند؟ میتوانید هر نوع سوال خود را در این زمنیه مطرح سازید؛ کارشناسان ما در اسرع وقت پاسختان را خواهند داد.
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
