چه ارتباطی بین چاقی و افسردگی و اضطراب وجود دارد؟ چاقی با اختلالات سلامت روان ارتباط دارد، اما این ارتباط پیچیده است. در این مقاله، آنچه درباره ی رابطه بین وزن بدن، چاقی و افسردگی و اضطراب نیاز است که بدانید، ارایه میشود.
چاقی چیست؟
ارتباط بین چاقی، افسردگی و اضطراب از نظرها پنهان نیست. برای بررسی این رابطه، ابتدا باید چاقی را تعریف کنیم. چاقی یا اضافهوزن به صورت انباشتگی بیش‌ازحد چربی در بدن تعریف میشود که خطراتی را برای سلامتی در پی دارد.
شاخص توده‌ی بدنی یا BMI بالاتر از 25، اضافهوزن و بالاتر از 30 چاقی در نظر گرفته میشود. این مسیله خطری رو به رشد است زیرا طبق یک مطالعه در سال 2017، سالانه بیش از 4 میلیون نفر بر اثر چاقی یا اضافه وزن می‌میرند.
شیوع چاقی
نرخ مرگ‌ومیر ناشی از چاقی در کودکان و بزرگسالان رو به رشد است. از سال 1975 تا 2016، شیوع چاقی یا اضافهوزن در بین کودکان و نوجوانان 5 تا 19 ساله از 4% به 18% یعنی 4 برابر افزایش یافت که نرخی بسیار نگران‌کننده است.
افسردگی چیست؟
در ادامه‌ی مقاله‌ی ارتباط بین چاقی، افسردگی و اضطراب، به تعریف افسردگی می‌پردازیم. افسردگی، یک احساس مزمن خلا، اندوه یا ناتوانی در تجربه‌ی لذت است که ممکن است بدون هیچ دلیل مشخصی ظاهر شود.
بیشتر بخوانید: افسردگی چیست؟
بر اساس سازمان جهانی بهداشت، افسردگی علت اصلی ناتوانی در جهان است. این اختلال میتواند به روابط، تحصیل و شغل فرد آسیب بزند، حفظ سلامتی را دشوار کند و در موارد شدید، به خودکشی بیانجامد. در واقع، افسردگی سالانه در تقریبا 40000 خودکشی در ایالت متحده نقش داشت.
علایم افسردگی
افسردگی میتواند طیفی از علایم جسمی و روانی ایجاد کند. از جمله:
- خُلق افسردهی مداوم
- از دستدادن علاقه یا خرسندی نسبت به سرگرمی‌ها و فعالیت‌ها
- تغییرات در اشتها و وزن بدن
- حرکات معمولا آرام یا بی‌قرار
- انرژی کم یا خستگی
- دشواری در خواب
- احساس گناه یا بی‌ارزشی
- دشواری در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- افکار مرگ یا خودکشی، اقدام به خودکشی
ارتباط چاقی و افسردگی
در این بخش از «ارتباط بین چاقی، افسردگی و اضطراب»، رابطه‌ی چاقی و افسردگی را بررسی میکنیم. خُلق و خوراک اغلب با هم مرتبط‌اند.
ممکن است وقتی احساس ناراحتی دارید با یک پاکت چیپس خودتان را خوشحال کنید یا آنقدر استرس داشته باشید که حتی نتوانید به غذا فکر کنید. اشکالی ندارد که هیجانات باعث شوند بیش از حد یا کمتر از حد میزان بخورید.
اما اگر به افسردگی بالینی مبتلا باشید، تغییراتی در مصرف خوراکتان ایجاد میشود که میتواند اثرات بلندمدتی ایجاد کند.
افسردگی و چاقی هردو ممکن است علایم یکدیگر را تشدید کنند. خوردن بیش از حد میتواند سبب بروز حس گناه در فرد شود که میتواند به حس شکست و افسردگی بیانجامد.
از طرفی، افسردگی ممکن است باعث شود تا فرد به عنوان راهی برای مقابله با هیجانات خود، به خوردن بیش‌ازحد رویآورد. همچنین افسردگی میتواند انرژی را کاهش دهد و احتمالا منجر به فعالیت بدنی کمتر و در نهایت افزایش وزن شود.
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود 42 درصد از جمعیت ایالات متحده به چاقی و افسردگی مبتلا هستند. اتحادیهی ملی بیماریهای روانی گزارش میدهد که از هر 5 بزرگسال در ایالات متحده، 1 نفر هر ساله دچار بیماری روانی میشود.
کارشناسان در حالی که هنوز در تلاش برای تعیین دقیق چگونگی ارتباط بین این اختلالات رایج هستند، می دانند که پیوندی در این میان وجود دارد. درک چگونگی ارتباط سلامت روان و وزن بدن میتواند به شما کمک کند تا نیازهای سلامتی خود را برآورده سازید.
بنابراین، برای موثربودن درمان چاقی، لازم است به درمان اختلالات همراه همچون افسردگی پرداخته‌شود.
اثر چاقی بر افسردگی
چاقی از طریق عوامل زیر میتواند یک عامل خطر برای افسردگی باشد:
- کاهش فعالیت جسمی
- تغییرات در الگوی فکری مانند نشخوار فکری
- تغییرات در اشتها
- تغییرات هورمونی
داروهای ضدافسردگی و تغییرات وزن
تغییرات وزن میتواند عارضه‌ی جانبی داروهای ضدافسردگی باشد. هرچند داروها هرکسی را به نحو متفاوتی متاثر میکنند.
بیشتر بخوانید: پرخوری عصبی
یک مطالعه در سال 2018 نشان داد که ضداافسردگی‌ها خطر افزایش وزن را بالا میبرند که این به نوع دارو بستگی دارد. این اثر در بین افرادی که در سال دوم یا سوم مصرف دارو بودند، بیشتر بود. ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای و بازدارنده‌های مونوآمیناکسید از ممکن است اثرات جانبی زیادی از جمله چاقی و افزایش وزن داشته‌باشند.
اضطراب چیست؟
برای پاسخ به سوال چه ارتباطی بین چاقی و افسردگی و اضطراب وجود دارد؟ باید ببینیم چاقی چیست. پاسخ بدن شما به خطر پیش‌بینی‌نشده، اضطراب نام می‌گیرد. این معمولا با نگرانی و ترسی همراه است که اغلب با مسایل شناختی همچون دشواری در تمرکز و علایم جسمی همراه با تهوع، لرزش و تنش ماهیچه‌هاست.
اضطراب میتواند پاسخی طبیعی به موقعیت‌های مشخص باشد اما گاهی اضطراب بخشی از اختلال اضطرابی میشود. درک علایم اضطراب میتواند به مدیریت آنها و بهبود کیفیت زندگی کمک کند:
- ترس یا نگرانی افراطی
- دهان خشک
- تنش در ماهیچه ها
- تهوع
- ضربان قلب نامنظم
- دشواری در خواب
- رفتارهای محتاطانه یا اجتنابی
- حملات پانیک
ارتباط چاقی و اضطراب
استرس و اضطراب بر توانایی شما در حفظ وزن سالم اثر می‌گذارند. همچنین میتوانند مانع از کاهش وزن شما شوند. اضطراب از چند طریق میتواند سبب افزایش وزن شود:
- افزایش ترشح هورمون کورتیزول
- رفتارهای ناسالم ناشی از استرس
- ترکیبی از دو مورد بالا
اضطراب، ترشح هورمون کورتیزول را افزایش میدهد که در نتیجه گلوکز یعنی منبع اصلی انرژی شما در جریان خونتان آزاد میشود. همهی این کارها انجام میشود تا انرژی مورد نیاز شما برای فرار از موقعیت پرخطر فراهم شود (این پاسخ جنگ یا گریز نیز نامیده میشود).
وقتی تهدید برطرف شد، آدرنالین شما به تدریج فروکش و قند خونتان اُفت میکند. این زمانی است که کوتیزول به سرعت وارد عمل میشود تا منبع نرژی شما را بازسازی کند.
کورتیزول و تمایلات شیرین
از آنجا که شکر، انرژی سریعی را که بدنتان نیاز دارد فراهم میکند، اغلب وقتی دچار استرس یا اضطراب هستید، اولین چیزی که به سمتش میروید شیرینی‌جات است.
اثرمنفی مصرف زیاد شکر این است که بدنتان خصوصا بعد از موقعیت استرس‌زا تمایل به ذخیزهی آن دارد. این انرژی عمدتا تحت چربی‌های شکمی ذخیره میشود که از بین بردنش آسان نیست. و این چرخهی معیوب شروع میشود: دچار استرس و اضطراب می‌شوید، کورتیزول ترشح میشود، وزنتان بالا میرود، به شکر بیشتر تمایل پیدا میکنید، شکر بیشتری مصرف میکنید، وزنتان بالاتر میرود.
کوتیزول و متابولیسم
حتی وقتی غذاهای خیلی چرب یا شیرین نمی‌خورید، کورتیزول متابولیسم بدنتان (یعنی نرخ سوزاندن چربی و کالری) را نیز کاهش میدهد که این کم‌کردن وزن را دشوار می‌سازد.
عادات غذایی ناسالم ناشی از اضطراب و استرس
افزون بر تغیرات هورمونی، استرس یا اضطراب میتواند شما را در رفتارهای ناسالم زیر درگیر کند که میتوانند به افزایش وزن بیانجامند:
خوردن هیجانی:
خوردن هیجانی نه تنها شما را متمایل به خوراکیهای ناسالم میکند، بلکه انرژی عصبی فزونیافته اغلب میتواند باعث شود بیش از حد معمول غذا بخورید. ممکن است متوجه شوید که خوردن تنقلات یا کشیدن بشقاب دوم کمی آرامتان میکند، اما این اثرات منفی درازمدتی خواهد داشت.
خوردن غذاهای چرب یا دردسترس:
وقتی تحت فشار هستیم و برنامهای نداریم، معمولا مایلیم اولین چیزی را که میبینیم یا در دسترس است به عنوان خوراکی مصرف کنیم؛ که این همیشه گزینه‌ی سالمی نیست. همچنین ممکن است با احتمال بیشتری سراغ فست فود بروید تا اینکه وقت بگذارید و آشپزی کنید.
ورزش کمتر:
ورزش احتمالا آخرین چیزی باشد که در حالت استرس و اضطراب در برنامهی کارهای روزانه‌ی خود بگنجانید. اگر این طور است، شما تنها نیستید. اما بدانید که ورزش‌نکردن اثرات منفیای بر وزنتان خواهد داشت.
حذف وعده های غذایی:
وقتی چند فعالیت را مضطربانه با هم انجام میدهید، ممکن است از یک وعدهی غذایی صرف نظر کنید. این کار، متابولیسم بدنتان را کم میکند، که کاهش وزن دشوار میشود. طبق یک مطالعه ر سال 2020، چشمپوشی از وعدهی صبحانه با چاقی و افزایش وزن مرتبط است.
خوابیدن کمتر:
اضطراب ممکن است باعث کمشدن خواب شود که این مورد نیز با کاهش متابولیسم در ارتباط است. همچنین خوابیدن کمتر با افزایش خستگی و به دنبال آن عادات غذایی ناسالم ارتباط دارد.
یک مطالعه بر روی حیوانات در سال 2021 منتشر شده در نشریۀ Molecular Psychiatry نیز به بینش هایی در مورد ارتباط بین چاقی و سلامت روان دست یافت.
این محققان دریافتند که یک مدار عصبی در مغز که خلق‌وخو و اشتها را تنظیم میکند، ممکن است هدفی کلیدی برای دو عارضه‌ی (چاقی و اضطراب) باشد. هنگامی که آنها ترکیبی از دو دارو را به موش‌ها دادند که روی این مدار تاثیر میگذاشت، متوجه شدند که این حیوانات اضطراب کمتری نشان‌داده و وزنشان کاهش پیدا کرد.
اثر چاقی بر اضطراب
در ادامه مقاله‌ی «ارتباط بین چاقی، افسردگی و اضطراب»، اثر چاقی را بر اضطراب بررسی میکنیم. کارشناسان پیشنهاد میکنند که نگرانی در مورد افزایش وزن ( چاقی و افسردگی ) یا داشتن احساسات منفی در مورد تصویر بدنی خود میتواند باعث اضطراب شود.
یک مطالعه‌ی گسترده در سال 2017 متشکل از دانشآموزان دبیرستانی نشان داد که نارضایتی از تصویر بدن با علایم اختلالات اضطراب از جمله موارد زیر همراه است:
- اختلال اضطراب فراگیر(GAD)
- اختلال وحشت زدگی
- اختلال اضطراب ضد اجتماعی
- اضطراب مدرسه
اضطراب با افزایش فعالیت در بخشی از مغز به نام محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) ارتباط دارد. یک مطالعه بر روی حیوانات در سال 2009 نشان میدهد که اشتهای فرد زمانی که محور HPA به درستی کار نمیکند افزایش مییابد، که میتواند به افزایش وزن منجر شود.
نکاتی برای مراقبت از خود
مراقبت از بدن، هم از نظر جسمی و هم روانی، میتواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند و به شما یاری برساند تا احساس بهتری داشته باشید.
نکات زیر را برای مراقبت از خود در نظر بگیرید:
فعال باشید:
ورزش منظم میتواند به بهبود و رفع چاقی و افسردگی و تقویت خلقوخوی شما کمک کند. سعی کنید روزانه (چه 15 دقیقه و چه یک ساعت) در فعالیت‌هایی شرکت کنید که حس خوبی به بدن شما می‌دهند.
مقدار زیادی مواد مغذی مصرف کنید:
خوردن میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین‌های ضروری، مواد معدنی و مواد مغذی گیاهی را در برنامهی خود قرار دهید تا سالم بمانید.
آب کافی بنوشید:
نوشیدن آب بیشتر در طول روز میتواند سلامت روان شما را بهبود بخشد. یک مطالعه در سال 2014 نشان میدهد که مصرف کم آب در روز با کاهش آرامش، رضایت و احساسات مثبت و چاقی و افسردگی مرتبط است. همچنین اشتباه گرفتن حس تشنگی با گرسنگی آسان است. وقتی بیش از حد نیاز بدنمان کالری مصرف میکنیم، افزایش وزن اجتناب‌ناپذیر است. وقتی احتمال هرگونه تشنگیرا با مصرف آب رد کنید، شناسایی گرسنگی راحت‌تر میشود. اگر تنها چند ساعت از آخرین وعدهی خوراکیتان گذشته و احساس گرسنگی میکنید، ابتدا کمی آب بنوشید. اگر همچنان گرسنه بودید، آنگاه به سراغ خوراک بیشتر بروید.
با دیگران در ارتباط بمانید:
یک شبکه‌ی حمایت اجتماعی قوی، میتواند سطح استرس را در برخی افراد کاهش دهد.
یک دفتر سپاسگزاری داشته باشید:
تمرینات قدردانی روزانه میتواند در مدیریت خلق‌وخویتان به شما کمک کند.
مراقبه را امتحان کنید:
تمرینات مراقبه و تمدد اعصاب ممکن است به بهبود سلامت جسمی و ذهنی شما کمک کند.
با طبیعت ارتباط داشته باشید:
حضور در طبیعت می تواند به کاهش علایم چاقی و افسردگی و افزایش انرژیتان کمک کند.
کمک حرفه ای را در نظر بگیرید:
صحبت با یک متخصص سلامت روان میتواند به شما کمک کند محرکهای ایجادکنندهی حال بد را در خود بشناسید و راهبردهای مفید را به کار ببرید.
کلام پایانی
در این مقاله، ارتباط بین چاقی، افسردگی و اضطراب بررسی شد. افرادی که BMI بالایی دارند، با احتمال بیشتری افسردگی و اضطراب را تجربه میکنند. برعکس، افرادی که دچار عارضههای سلامت رواناند، بیشتر در معرض خطر چاقی هستند.
پژوهشگران به دنبال پاسخ‌های بیشتری برای توضیح این ارتباطات هستند، اما احتمالا چندین عامل با هم در این موضوع دخالت دارند.
اگر به هر یک از این عارضه‌ها (افسردگی، اضطراب و چاقی) دچارید، تغییرات سبک زندگی و درمانهای پزشکی ممکن است خلقوخوی شما را تقویت کند. در مورد بهترین راهبردها که مناسب شرایط شما باشند، مشورت با پزشک یا مشاوره روانشناسی را در نظر داشتهباشید.
دغدغه‌های خود را در زمینه ی چاقی، افسردگی و اضطراب با ما در میان بگذارید. نظرات ارزشمندتان را می‌خوانیم و به سوالات تان پاسخ خواهیم داد.
منبع
https://psychcentral.com/anxiety/being-overweight-tied-to-anxiety-depression#recap
نوشتۀ جولی مارکز – بررسی تخصصی توسط دکتر نیکول واشینگتون – 2022
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
