در این مقاله می‌خوانیم بهداشت روان چیست، چه عواملی بر آن اثرگذارند و چگونه می‌توان آن را ارتقا بخشید.
بهداشت روان چیست؟
بهداشت یا سلامت روان، ترجمه‌ی عبارت Mental Health است و به به‌زیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی اشاره می‌کند. سلامت روان بر نحوه‌ی احساس، تفکر و اعمال ما تاثیر می‌گذارد و مدیریت استرس، ارتباط با دیگران و انتخاب‌های ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
سلامت روان در همه مراحل زندگی، چه کودکی، نوجوانی و چه بزرگسالی مهم است.
عوامل دخیل در عارضه های سلامت روان
بیماری های روانی، اختلالاتی در طیف خفیف تا شدید هستند که تفکر، خُلق یا رفتار را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بر اساس سازمان ملی سلامت روان، تقریبا یک پنجم بزرگسالان با یک بیماری روانشناختی دست و پنجه نرم می‌کنند. عوامل زیادی در عارضه‌های سلامت روان سهیم هستند، از جمله:
- عوامل زیستی، مانند ژن ها یا مواد شیمیایی مغز
- تجارب زندگی، مانند تروما یا سورفتار
- پیشینه‌ی خانوادگی از ابتلا به مشکلات سلامت روان
عارضه های سلامت روان
برخی مشکلات سلامت روان عبارتند از:
- اختلالات شخصیت (از جمله ضد اجتماعی، مرزی، پارانویید، وابسته، نمایشی، خودشیفته، اسکیزویید)
- اختلالات اضطرابی (از جمله اضطراب تعمیم‌یافته، اختلال وسواسی-جبری، فوبیاها و اضطراب اجتماعی)
- اختلال نقص توجه-بیش فعالی
- اختلال دوقطبی
- افسردگی
- اختلالات خوردن (از جمله بی اشتهایی عصبی، پُر خوری و پُر اشتهایی عصبی)
- اختلال استرس پس از تروما
- اسکیزوفرنی
- اختلال افسردگی فصلی
- آسیب رسانی به خود
- رفتارهای مرتبط با خودکشی و خودکشی
یک بیماری روانی جدی، وضعیتی است که در زندگی شخص و توانایی‌اش در کارکرد روزمره تداخل ایجاد می‌کند. با وجود سوتفاهمات رایج، داشتن یک بیماری روانی یک انتخاب، ضعف یا ایراد نیست. همچنین چیزی نیست که به سادگی «بگذرد» یا بتوانید «بی‌خیالش بشوید».
علایم و نشانه های هشدار زودرس
در این بخش از مقاله بهداشت روان چیست، به علایم خطر زدهنگام می‌پردازیم. مطمین نیستید که شما یا یکی از عزیزان‌تان به یک اختلال روانی مبتلاست یا خیر؟ تجربه‌ی یک مورد یا بیشتر از احساسات یا رفتارهای زیر می‌تواند علامت زودهنگام یک مشکل باشد:
- کم یا زیاد شدن اشتها
- کم یا زیاد شدن خواب
- دوری از افراد و فعالیت‌های معمول
- کاهش یا نداشتن انرژی
- احساس بی تفاوتی یا این حس که هیچ چیز اهمیت ندارد
- داشتن دردهای توجیه ناپذیر
- احساس درماندگی یا ناامیدی
- سیگار کشیدن، نوشیدن یا مصرف مواد مخدر بیش از حد معمول
- احساس سردرگمی، فراموشی، بی قراری، عصبانیت، ناراحتی، نگرانی یا ترس غیر عادی
- فریاد زدن یا دعوا کردن با خانواده و دوستان
- تجربه نوسانات خلقی شدید که باعث ایجاد مشکل در روابط می‌شود
- داشتن افکار و خاطرات مداوم که نمی‌توانید از ذهن خود خارج‌شان کنید
- شنیدن صداها یا باور به چیزهایی که واقعیت ندارند
- فکر آسیب رسانی به خود یا دیگران
- ناتوانی در انجام وظایف روزانه همچون مراقبت از فرزندان یا رفتن به محل کار یا مدرسه
نکاتی برای حفظ زندگی بهینه با یک اختلال سلامت روان
داشتن یک بیماری روانی می‌تواند عملکرد شغلی، همگام شدن با مدرسه، پایبندی به برنامه منظم، داشتن روابط سالم، معاشرت با مردم، حفظ بهداشت شخصی و موارد دیگر را با مشکل مواجه کند.
با این حال، با درمان زودهنگام و مداوم، اغلب ترکیبی از دارو و روان درمانی، می‌توان این شرایط را مدیریت کرد و زندگی پرمعنا و سازنده‌ای داشت.
در حال خواندن مقاله بهداشت روان چیست، هستید. امروزه ابزارهای جدید، درمان‌های مبتنی بر شواهد و ساختارهای حمایت اجتماعی وجود دارد که به افراد کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشند و اهداف خود را دنبال کنند. برخی از این نکات، ابزارها و راهبردها عبارتند از:
به یک برنامه درمانی متعهد بمانید.
حتی اگر احساس بهتری دارید، بدون راهنمایی متخصص‌تان، ادامه‌ی جلسات روان‌درمانی یا مصرف دارو را قطع نکنید.
پزشک عمومی خود را به روز نگه دارید.
پزشکان عمومی بخش مهمی از مدیریت درازمدت بیماری هستند، حتی اگر با یک روانپزشک نیز ملاقات می‌کنید.
درباره وضعیت‌تان مطالعه کنید.
آموزش دیدن می‌تواند کمک‌تان کند تا به برنامه درمانی خود پایبند بمانید. آموزش همچنین به عزیزان‌تان کمک می‌کند تا نقشی حامی و مشفق داشته باشند.
خود مراقبتی را تمرین کنید.
با فعالیت هایی همچون مراقبه، ورزش، مصرف خوراک سالم و داشتن خواب کافی، استرس خود را مدیریت کنید.
با دوستان و خانواده خود در ارتباط باشید.
حفظ روابط با دیگران مهم است. در زمان های بحران یا شرایط دشوار، نزدیک عزیزان‌تان بمانید و از آنها کمک و حمایت بجویید.
مهارت های مقابله ای‌تان را توسعه دهید.
برقراری مهارت های مقابله ای سالم می‌تواند به افراد کمک کند تا راحت‌تر با استرس کنار بیایند.
خواب کافی داشته باشید.
این کارکرد مغز، خُلق و سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد. کیفیت ضعیف خواب مداوم با اضطراب، افسردگی و ساری عارضه های سلامت روان ارتباط دارد.
افکار منفی را به چالش بکشید.
می‌توانید با آگاهی از افکار منفی و ناکارآمد خود و به چالش کشیدن آنها، مثبت اندیشی را تمرین کنید.
افسانه‌ها در برابر واقعیات بهداشت روان
افسانه‌های بهداشت روان چیست؟ باورهای رایج و غلطی در مورد سلامت روان وجود دارد. در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم:
-
فردی که دچار مشکل روانشناختی است، هوش پایینی دارد.
درحالیکه بیماری‌های روانی می‌توانند هر کسی را بدون توجه به هوش، درآمد یا موقعیت اجتماعی تحت تاثیر قرار دهند.
2. نوجوانان مشکلات روانی ندارند. نوسانات خلقی آنها فقط به دلیل نوسانات هورمونی‌شان است.
درست است که نوجوانان اغلب نوسانات خلقی دارند، اما به این معنی نیست که نمی‌توانند مشکلات سلامت روان داشته باشند. نیمی از بیماری‌های روانی در سن 14 سالگی شروع می‌شود.
3.افراد مبتلا به بیماری‌های روانی، خطرناک، خشن و پیش‌بینی‌ناپذیر هستند.
بسیاری از مردم به سرعت به افرادی که خشونت و جنایت عمده انجام می‌دهند، برچسب «بیمار روانی» می‌زنند. با این حال، جرایم ارتکابی توسط افراد مبتلا به اختلالات جدی سلامت روان تنها 5 درصد از کل جرایم خشونت‌آمیز را تشکیل می‌دهد.
4. داروهای روانپزشکی مضر هستند.
اختلالات روانی مانند سایر بیماری‌ها، عارضه‌هایی واقعی هستند. داروهای این شرایط، ممکن است برای کمک به عملکرد طبیعی افراد، کاهش علایم و بهبود کیفیت زندگی آنها ضروری باشد. این داروها مضر یا «بهانه‌ای» برای مردم نیستند تا از پرداختن به مشکلات خود دوری کنند.
5. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دمدمی‌مزاج هستند.
چرخه‌‌ی نوسانات خُلقی اختلال دوقطبی از هفته‌ها تا ماه‌ها طول می‌کشد. خلق و خوی افراد به این سرعت تغییر نمی‌کند.
6. فرد دچار اختلال روانی، ضعیف است. اختلالات روانی کاری با افراد قوی ندارند.
داشتن یک اختلال روانشناختی فراتر از انتخاب یا اراد‌ه‌ی افراد است. هر کسی می‌تواند به یک بیماری روانی مبتلا شود.
7. فرزندپروری ناکارآمد باعث می‌شود نوجوانان دچار مشکلات روانی شوند.
بسیاری از تجربیات و عوامل نامطلوب ممکن است بر سلامت روان و به‌زیستی فرد تاثیر بگذارد. روابط نوجوانان با والدین و خانواده تنها یک عامل است. فردی که در محیطی حمایتی و محبت‌آمیز بزرگ شده نیز ممکن است مشکلات سلامت روان را تجربه کنند.
8. افرادی که نیازهای سلامت روان دارند، نمی‌توانند شغل خود را حفظ کنند و عملکرد خوبی داشته باشند.
افرادی که دارای مشکلات سلامت روان هستند می‌توانند عملکرد شغلی خوبی داشته باشند، به ویژه در یک محل کار حمایتی که از سلامت روان پشتیبانی می‌کند.
پیشگیری از مشکلات بهداشت روان
در این بخش از مقاله بهداشت روان چیست، به نحوه پیشگیری از مشکلات سلامت روان می‌پردازیم. می‌توانید نکات زیر را به عنوان راه‌های پیشگیری به کار بندید:
- مشکلات خود را پیش از شدید شدن با افرادی که به آنان اعتماد دارید، در میان بگذارید
- از سلامت جسمی خود مراقبت کنید
- فعالیت هایی را انجام دهید که از آنها لذت می‌برید
- از الکل و مواد آسیب‌زا بپرهیزید
- دو دقیقه از زمان‌تان را به تمرکز بر محیط اطراف خود اختصاص بده
- به خودتان ارج بنهید
- از بدن خود مراقبت کنید
- اطراف خود را از آدم های خوشبین و حامی پر کنید
- خودتان را ببخشید
- مقابله با استرس را فرابگیرید
- با روش های آرامسازی و مراقبه، ذهن خود را آرام کنید
- اهداف واقع بینانه تعیین کنید
- زندگی خود را از یکنواختی خارج کنید
- وقتی نیاز دارید، به دنبال کمک تخصصی باشید
پیشگیری از خودکشی
چنانچه کسی را می‌شناسید که در معرض خطر خودکشی، آسیب به خود یا صدمه به دیگری است:
- یک سوال واضح بپرسید: «آیا قصد خودکشی دارید؟»
- بدون قضاوت به او گوش کنید
- با شماره 123 (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید
- کنار او بمانید تا کمک تخصصی برسد
- سعی کنید هر گونه سلاح، دارو و سایر اشیای به طور بالقوه آسیب‌زا را از دسترس فرد دور کنید
دورنما
در حالیکه اختلالات سلامت روان رایج هستند، شدت آنها با هم متفاوت است. بیشتر افراد با درمان و دسترسی به حمایت، قادر به مدیریت علایم خود خواهند بود و به زندگی سازنده‌ای ادامه خواهند داد.
برای سایرین، بهبودی ممکن است به معنای بازگشتن به زندگی پیش از بیماری نباشد. اما یادگیری راه‌های جدید برای مقابله و کسب کنترل بیشتر بر زندگی خود می‌تواند مفید باشد.
شیوع اختلالات روانی معمولا در سنین 18 تا 25 سال اوج می‌گیرد، اما در افراد بالای 50 سال با اُفت روبرو می‌شود.
داشتن مشکلات سلامت روان، مخصوصا افسردگی، ارتباطی قوی با عارضه‌های مزمن همچون دیابت، سکته مغزی، فشار خون بالا، سرطان و بیماری‌های قلبی دارد.
خلاصه
در این مقاله خواندیم بهداشت روانی چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد. اصطلاح سلامت روان به به‌زیستی شناختی، رفتاری و هیجانی افراد اشاره دارد. بهداشت روان بر نحوه ای که افراد به عوامل استرس‌زا واکنش می‌دهند، با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و دست به انتخاب می‌زنند، اثر دارد.
به گفته سازمان بهداشت جهانی، اوج سلامت روان چیزی بیش از فقدان مشکلات روانشناختی است. این وضعیت، به معنای توانایی مدیریت شرایط موجود و عوامل استرس‌زا در عین حفظ سلامتی و شادی مداوم است.
نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
https://www.medicalnewstoday.com/
کلینیک روانشناسی سها٬ مرکز ارائه خدمات مشاوره روانشناسی٬ مشاوره آنلاین٬ مشاوره خانواده و مشاوره جنسی
